3. Rodzaje teorii rozwoju. Teorie cykliczne - społeczeństwa przechodzą od jednej fazy do drugiej i następuje powrót do pierwszej. Cykle przemian. Przykłady typów idealnych: I. Vico 3 okresy: wiek boski - teoretyczny, kapłański; wiek bohaterów - rycerski, republika; wiek ludzi - formy demokracji. II. Pareto koncepcja krążenia elit, historia społeczeństwa, to historia wymiany elit. Wyłania się elita → podział na rządzących i rządzonych → rządzenie wywołuje opór → zastąpienie starej elity nową → rządzą dopóki nie staną się elitą konsumpcyjną → zmiana, bariery nieprzepuszczalne → większe prawdopodobieństwo obalenia elit. Zmieniają się ideologie a nie mechanizm. III. Kenes- Kranz rozwój to cykle pomiędzy socjalizmem a indywidualizmem. Teorie Linearne - zakładają, że społeczeństwa ulegają przemianom, nie mają one charakteru przypadkowego, a liniowy czyli kierunkowy, zdeterminowany. Przechodzenie przez kolejne fazy rozwoju społecznego, etapy. Przykłady typów idealnych: I. Comte koncepcja zmiany: teologiczna, metafizyczna, naukowa II. Marks formacje społeczne, docelowo komunizm III. Spencer koncepcja ewolucji: barbarzyństwo, industrializm, nowoczesny industrializm. Od społeczeństwa militarnego do industrialnego ze stadiami pośrednimi. Teorie dychotomiczne. Przeciwstawienia, społeczeństwa przechodzą od struktury prostej do złożonej. Przykłady typów idealnych: I. Tonnies Gemeinschaft - (wspólnota) społ. proste → Gesellschaft - (zrzeszenie) społ. złożone współczesne. II. Cooley - grupy pierwotne (naturalne) → grupy wtórne (celowe, kontakty formalne) III. Durkheim społ. solidarności mechanicznej (sztywna struktura, wspólne wierzenia, więzi rodzinne, prawo karne) → społ. solidarności organicznej (podział funkcji, specjalizacja, prawo cywilne regulujące współprace między ludźi) IV. koncepcja zmiany w historii myśli społecznej. Źródeł trzeba szukać w starożytności wśród Greków i Rzymian, oni wyodrębnili ład społeczny z ładu świata. Arystoteles brał pod uwagę teorie dopełniania się przeciwieństw. Człowiek istota społeczna z natury, jest powołany do życia w społeczeństwie. Św. Augustyn - idee tamtego czasu były powiązane z religią, raj, grzech, koncepcje przyszłego raju. Oświecenie - pojęcie postępu, postęp, natura to znaczy żyć e zgodzie z naturą. A. Turgot: technika, moralność, sztuka, nauka, postęp dotyczy tych 4 dziedzin. Zauważył, że technika jest najważniejsza. Twierdzi, że dzieje lidzkie to walka nudy, rutyny z nowatorstwem. J. Condorcet - próbował zastosować analizę matematyczną, rachunek prawdopodobieństwa. Jan Jakub Rosseau - uważał, że możliwy jest powrót człowieka do stanu natury. Idealizował dzikiego. Koncepcje tworzone przez socjologów: teorie naturalistyczne i antynaturalistyczne. Aspekt ontologiczny - czym jest społeczeństwo. Teorie naturalistyczne - rzeczywistość przyrodnicza rządzi się tymi samymi prawami. Teorie antynaturalistyczne - rzeczywistość społeczna jest bytem odmiennym od rzeczywistości przyrodniczej bo w grę wchodzi człowiek, jako ktoś. Aspekt metodologiczny jak należy badać społeczeństwo. T.N. - obserwacja, doświadczenie, T.A. - koncepcja rozumiejąca, wczuwanie się. T. N. - dążą do wyjaśnienia zmiany społecznej za pomocą jednego czynnika, ewentualnie zespołu czynników pokrewnych. T.A. - procesy są: nieuniknione, niewymienne, konieczne. Inne: za pomocą cech klimatu próbuje się wyjaśnić zjawisko społeczne; T.N. - odwołują się do pewnych praw działających jak prawa przyrody i poszukujące jednego czynnika wpływającego na zmiany, T.A. - walka czynnika subiektywistycznego. 5. Ewolucjonizm. Założenia ewolucjonizmu klasycznego. Ewolucjonizm socjobiologiczny. Ewolucjonizm - postrzeganie zmian społecznych w kategoriach ewolucji, zmiany powolne, stopniowe, zachodzące etapami, wyrósł z pozytywizmu. Ewolucjoniści uważali, że rzeczywistością społeczna rządzą pewne prawa, które należy odkryć. Do badania rzeczywistości społecznej należy używać metod naturalistycznych np. obserwacji. Założenia: jedność świata, prawidłowość, genetyzm, jednolitość natury ludzkiej, zmienność, globalny charakter zmiany, zmiana jako postęp, nierównomierność postępu, ciągłość i stopniowalność postępu, immanentność zmian. Ewolucjoniści stosowali metodę porównawczą, korzystali z badań antropologów. Socjobiologia - wywodzi się z neodarwinizmu, człowiek nie jest osobnikiem wyjątkowym, lecz jednym z gatunków zwierzęcych. Zmiana to selekcja genów. Człowiek ma rozum, ewolucja to interakcja między kulturą, a biologią, zarówno natura wpływa na kulturę jak i odwrotnie. Historia ludzkości to wynik interakcji. |