W medycynie somatycznej zdrowy = normalny.
W tekście tym sformułowanie normalny używane jest w sensie normalny statystycznie (modalny).
Termin osobowość normalna (osobowość modalna - lepsze określenie) odnosi się do charakterystycznych cech jednostki reprezentującej większą grupę osób.
Uważa się, że osobowość typowa wyposażona jest w dwojakiego rodzaju potencjał :
może się rozwijać (w kier. zdrowia)
może ulegać regresji (w kierunku choroby)
Psychoanalityczna koncepcja
Freud : zdrowie = „zdolność do miłości i efektywnej pracy”
Harmonia między id, ego i superego.
„Miejsce id powinno zająć ego” (zamiast tłumienia i zach. impulsywnych, racjonalny wybór)
Koncepcja Adlera
Cel rozwoju i terapii - GemeinschaftgefUhl. (zainteresowanie społeczne, pocz. więzi społecznej, poczucie jedności, braterstwa. Osoby takie nie rywalizują w irracjonalny sposób z innymi i nie dążą do dominacji). Pierwszy wprowadził czynnik interpersonalny.
Koncepcja Junga
Integracja konfliktowych elementów osobowości.
Człowiek zdrowy jest „sobą' - odpowiedzialną i niepowtarzalną osobą, która znalazła sens swojego istnienia.
Otto Rank : twórczość, indywidualność, afirmacja własnej woli
uczeń Freuda (też).
Artysta jest szczytowym wytworem ludzkiego rozwoju.
Artysta - ktoś to posiada dostatecznie dużo śmiałości, aby zaznaczyć swoja odrębność.
Neurotycy - ludzie o silnych potrzebach twórczych, ale bez odwagi. Zamiast kształtować rzeczywistość kształtują tylko własną osobowość, aby przypodobać się innym.
Zdolność do autoafirmacji i zachowania nonkonformistycznego.
Erich Fromm - produktywne nastawienie
Neofreudysta. Wzbogacił swoją koncepcję o wnioski z socjologii i etykę humanistyczną.
Ludzie pozostają w relacjach ze światem w różnych nastawieniach :
nieproduktywne (działają tak, jakby wszystko co wartościowe było poza nimi, chcą do zdobyć)
receptywne (zmuszanie innych do ofiarowania im różnych rzeczy)
tezauryzatorskie (cieszenie się stanem posiadanie i dawanie jak najmniej)
eksploatatorskie (wykorzystywanie innych przy pomocy siły i podstępu)
merkantylne (traktowanie własnej osobowości jako towaru, którego wartość wyznaczana jest przez wartość rynkową - takie pozerstwo, przypodobywanie się innym)
produktywne (kierowanie się miłością w relacjach, umiejętność posługiwania się intelektem w poznawaniu, zdolność do efektywnej pracy, uprawiania sztuki lub rzemiosła w sposób twórczy)
Sullivan - adekwatna percepcja interpersonalna
Zaobserwował, że pacjenci chorzy zachowują się tak, jakby widzieli u innych cechy / postawy, których tamci nie mają.
Zdrowie - realistyczna ocena innych ludzi, nie zniekształcona przez doświadczenia z przeszłości.
Trwałą satysfakcję i pocz. bezp. w relacjach z innymi można osiągnąć jedynie przez jasny obraz siebie i partnera.
Satysfakcja - zaspokojenie potrzeb organizmu (pożywienia, bezpieczeństwa, wypoczynku, seksualna, itp.)
Poczucie bezpieczeństwa - stan em. postający u osoby, która zdobyła uczucia i szacunek innych i posiada określoną pozycję społeczną
Psychologia egzystencjalna
Kierkegaard, Nietsche, Heidegger, Marcel, Sartre, Tillich, Buber.
Jedynie człowiek posiada zdolność wyboru własnych działań i kształtowania własnej „esencji”.
Przyjmuje odpowiedzialność za swoje czyny, podejmuje decyzje, przekracza determinujące presje otoczenia, biologiczne popędy.
Zdaje sobie sprawę z presji, ale dokonuje wyboru - podporządkowuje się im, lub przeciwstawia.
Zdrowa jednostka posiada „odwagę, by istnieć”.
Termin ten zakłada wiedzę o swoich uczuciach, sądach, opiniach i ich afirmację, oraz konsekwencje tej afirmacji.
Uważa siebie za osobę, nie zbiór ról społecznych i narzędzie w ręku innych.
Najpełniej uświadamia sobie własne istnienie kiedy stanie twarzą w twarz z faktem, że kiedyś umrze.
Maslow - osoby samorealizujące się
Badał warunki w jakich człowiek rozwija swoje możliwości w stopniu najpełniejszym.
WK : zaspokojenie potrzeb podstawowych. (fizj, bezp, przynależności i miłości, szacunku).
Gdy nauczy się skutecznie je zaspokajać, może prędzej kierować E na samourzeczywistnienie.
To nie ma być cel sam w sobie. Dokonuje się poprzez zaangażowanie w jakiś cel zewnętrzny.(np. poszukiwanie prawdy).
Odkrył pewne cechy wspólne dla osób „zaawansowanych w procesie samorealizacji”.
Wszystko to „w większym stopniu niż ludzie przeciętni”
Bardziej adekwatne spostrzeganie rzeczywistości i lepszy kontakt z rzeczywistością niż u przeciętnych ludzi (wykrywanie wszelkiego oszustwa, nieautentyczności w stosunkach międzyludzkich, kierują się prawdą, unikają złudzeń, nie są ucieczkowi)
Wysoki poziom akceptacji wobec siebie, innych ludzi i ułomności natury ludzkiej
Spontaniczność (w myśleniu, życiu emocjonalnym, zachowaniu)
Koncentracja na problemie (nie odwraca ich uwagi od problemu ich osoba - ich samoświadomość ich nie obciąża)
Potrzeba samotności
Wysoki stopień autonomii (wierne swoim przekonaniom nawet w obliczu odrzucenia przez innych)
Stała świeżość w ocenie zjawisk (cieszenie się wciąż na nowo tym samym, np. zachodem słońca)
Częste przeżycia mistyczne / oceaniczne (jedności ze światem).
GemeinstchaftgefUhl (poczucie jedności z całą ludzkością, międzykulturowe)
Bliskie stosunki z kilkoma przyjaciółmi czy osobami kochanymi (mało, a dobrze)
Demokratyczna struktura charakteru (nie kierowanie się rasą, statusem społ., religią i innymi cechami przynależności społ. w ocenie innych)
Silnie rozwinięty zmysł etyczny (silne zasady etyczne, choć nieraz niekonwencjonalne)
Wyzbyte złośliwości poczucie humoru.
Zdolności twórcze (i inwencja w wielu dziedzinach życia)
Opór wobec wpływów kulturowych (potrafią oprzeć się całkowitemu zdominowaniu przez kulturę, zachowanie krytycznej postawy wobec niekonsekwencji wzorów kultury i niesprawiedliwości społ.)
Rogers - ludzie funkcjonujący optymalnie.
Opis zachowania pacjentów, którym umożliwiono „realizowanie się” :
Niechęć do zachowań fasadowych (stania się kimś, kim się nie jest, pozerskich)
Niechęć do powinności (przestają się kierować irracjonalnymi zinternalizowanymi regułami i wyobrażeniami nt. tego jacy powinni być)
Odejście od spełniania oczekiwań innych w niewolniczy sposób.
Dążenie do autokierownictwa (decydowanie za siebie odpowiedzialne)
Dążenie do samoakceptacji (akceptują siebie jako osoby przechodzące proces `realizowania się' !!)
Dążenie do otwartości własnych przeżyć (nie tłumią!!! niczego).
Dążenie do akceptacji (innych)
„Dążą do stania się tym, kim są i przyjęcia konsekwencji tego faktu”.
Gendlin : Termin „doświadczanie” (= prawdziwe istnienie). Stały przepływ uczuć, towarzyszący naszej świadomości (zwracanie uwagi).
Zdrowa osobowość ukazuję się innym taką, jaka jest naprawdę w danej chwili.
[teraz już krótko]
Ruesch : efektywne komunikowanie się
(psychiatra).
Warunek : zdolność do przekazywania, odbierania i rozszyfrowywania komunikatów, wolność od lęku przed komunikowaniem pewnych aspektów własnych przeżyć.
Blatz : poczucie bezpieczeństwa oparte na niezależności
Zdrowie - wiara w siebie. Występuje ona u osób, które mają pocz. bezp. oparte na niezależności, tzn. „stan świadomości towarzyszący gotowości do przyjęcia konsekwencji decyzji działań”.
W odróżnieniu od bezp. opartego na pocz. zależności.
To pierwsze (pocz. bez. op. na n-zal) można osiągnąć tylko poprzez uczenie się.
Nawiązanie do modelu uczenia się. Sukcesy wzmacniane satysfakcją.
Kryteria Allporta
Rozciągłość ego (zainteresowanie się czymś więcej niż własnym ciałem i dobrami mat.)
Obiektywna ocena własnej osoby (samowiedza i uświadamianie sobie wpływu dośw. z przeszłości na zachowanie i reakcje człowieka, obiektywne spojrzenie na siebie, umiejętność żartowania z siebie)
Nadrzędna filozofia życia
Zdolność do serdecznego kontaktu z innymi
Dysponowanie praktycznymi umiejętnościami, [...] dzięki którym można sobie radzić z praktycznymi problemami życiowymi.
Postawia współczucia wobec wszystkich istot żywych
Buddyzm zen a psychologia
Allan Watts :
są znaczące podobieństwa między buddyzmem a psychologią zachodu :
podobne cele (terapii i praktyk duchowych)
analogie w obrębie technik
analogie pomiędzy stanem oświecenia, a zdrowiem psychicznym.
Jednostka popada w nerwicę na skutek zerwania więzi z przyrodą, bliskimi i własnym ciałem.
Postawa akceptacji i doświadczania rulez.
Jahoda : większość pozytywnych definicji zdrowia psych. uwzględnia jeden lub więcej poniższych aspektów :
Postawa jednostki wobec własnej osoby
Charakter i stopień zaawansowania procesu samourzeczywistnienia
Stopień integracji osiągniętej przez jednostkę
Stopień autonomii [j.w.]
Adekwatność spostrzegania rzeczywistości przez jednostkę
Stopień kontroli nad środowiskiem
Ogólna definicja zdrowej osobowości wg. Jourard'a.
Jednostka o zdrowej osobowości potrafi zaspokajać swoje podstawowe potrzeby na drodze akceptowanych społecznie zachowań w sposób, który nie rodzi problemów osobowościowych. Potrafi ona w mniejszym lub większym stopniu, zaakceptować siebie oraz poświęcić swoja energię i myśli społecznie istotnym celom i problemom wykraczającym poza zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, miłości czy posiadania określonej pozycji społecznej.
3
„PT” autor notatek : Piotr Krokowski
Jourard - Wybrane definicje zdrowej osobowości