Postępowanie administracyjne - jest to uregulowany prawem ciąg czynności procesowych, podejmowanych przez organ administracji publicznej oraz inne podmioty i uczestników postępowania w celu rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, a także przeprowadzenia weryfikacji zapadłego rozstrzygnięcia (w skrócie ciąg czynności procesowych).
Cel postępowania karnego:
Celem postępowania karnego jest sprawdzenie czy ktoś jest winny, a jeśli tak to przyznanie mu odpowiedniej kary.
Funkcje postępowania administracyjnego:
ochronna
porządkująca
instrumentalna
Porządkowa - ciąg czynności procesowych, organizuje model postępowania administracyjnego, który będzie właściwy dla każdego organu administracyjnego.
Instrumentalna - prawo o postępowaniu administracyjnym jest narzędziem do efektywnego rozpoznawania i rozstrzygnięcia stanu administracyjnego (chroni interes społeczny oraz interes strony art. 7 kpa)
I sfera: Poszczególne przepisy prawo o postępowaniu administracyjnym podkreślają potrzebę ochrony interesu społecznego i określają charakter tej ochrony (art. 31, 139, 105 kpa). Prawo o postępowaniu administracyjnym reguluje obowiązki stron, a zatem strona posiada pełną informację o swoich prawach, a organ nie może nakładać na stronę innych obowiązków niż wynikające z przepisów prawa. Organ konfrontuje interes strony z interesem społecznym i powinien go uwzględnić w taki zakresie w jakim można go pogodzić z interesem społecznym.
II sfera: Prawo o postępowaniu administracyjnym na płaszczyźnie obowiązującego porządku prawnego.
Istota prawa o postępowaniu administracyjnym:
Funkcja służebna względem prawa administracyjnego. Są stosowane w celu wprowadzenia w życie jednocześnie uwzględniając system źródeł prawa materialnego.
Gwarancja prewencyjna i represyjna praworządnego stosowania prawa:
Funkcja prewencyjna - realizuje poprzez kompleksowe uregulowanie czynności. Ma na celu przeciw działanie wadliwemu działaniu organu administracji publicznej.
Funkcja represyjna - obejmuje ona te instytucje prawa procesowego, które pozwalają nam na weryfikacje czynności organu z możliwością usunięcia z obrotu prawnego rozstrzygnięć wadliwych.
Sfery postępowania administracyjnego:
postępowanie administracyjne ogólne
postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń
postępowanie skargowo wnioskowe
System zasad postępowania administracyjnego:
Pierwszym źródłem zasad postępowania jest Konstytucja RP, z tej zasady wyprowadzono:
prawo do procesu - jest to prawo ochrony podmiotu.
Zasada praworządności - też wynika z Konstytucji RP. Organy władzy publicznej działające na podstawie i w granicach prawa.
Zasada dwuinstancyjności postępowania - każdy ma prawo do dwuinstancyjnego przyglądnięcia się sprawie.
Zasada równości obywateli wobec prawa - podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji prawnej mogą spodziewać się takiego samego rozstrzygnięcia lub podobnego.
Europejska konwencja praw człowieka i podstawowych wolności. Ochrona więźniów politycznych (art. 6 kpa):
prawo do procesu
prawo do wyczerpującej informacji
prawo do czasu na przygotowanie obrony w sprawie
prawo do aktywnego udziały w postępowaniu
prawo do niezwłocznego załatwienia sprawy
Zasady ogólne wynikające z kodeksu postępowania administracyjnego.
Zasady prawa cywilnego - nie mają zastosowania w postępowaniu administracyjnym chyba że przepisy się do niego odwołują.
Zasada współżycia społecznego
Europejski kodeks administracyjny
Charakter prawny zasad ogólnych w postępowaniu administracyjnym. Cechy:
Zasady ogólne mają zastosowanie na każdym etapie postępowania i są wspólne dla każdego postępowania administracyjnego.
Zasady pozwalające na usuwanie luk prawnych w stosowaniu prawa.
Zasady ogólne nie określają sposobu w jaki mają być zrealizowane. Zasady są realizowane przez zastosowanie poszczególnych instytucji finansowych uregulowanych w danym akcie prawnym.
Zasady ogólne wynikają wprost z przepisów prawa o postępowaniu administracyjnym a ich naruszenie może skutkować wadliwością wydanego w sprawie rozstrzygnięcia i usunięciem tego rozstrzygnięcia z obrotu prawnego.
Katalog zasad ogólnych postępowania administracyjnego. Zasada praworządności (art. 6, 7 kpc). Organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach przepisów prawa. Działanie na podstawie przepisów prawa to działanie oparte na konkretnym przepisie wynikającym z prawa materialnego lub procesowego. Działanie w granicach przepisów prawa to działanie zgodne z zakresem zastosowania danego przepisu prawa. W ramach zasady praworządności organ ma obowiązek praworządnego stosowania przepisów prawa w procesie rozpoznawania i rozstrzygania sprawy administracyjnej. Praworządne stosowanie prawa w powyższym zakresie składa się z następujących etapów:
ustalenie obowiązujących przepisów prawa i wyinterpretowanie z tych przepisów norm prawnych mających zastosowanie w danej sprawie
ustalenie stanu faktycznego sprawy poprzez wyjaśnienie istotnych okoliczności tej sprawy
zestawienie stanu faktycznego z wyodrębnioną normą prawną
ustalenie stanu prawnego powyższych czynności (od a do c)
Dodatkowo w celu zagwarantowania stanu praworządnego:
organ załatwiający sprawę kontroluje czynności podmiotów i uczestników postępowania pod kontem zgodności z przepisami prawa
organ kontroluje własne czynności pod kontem zgodności z przepisami prawa
organy wyższego stopnia posiadają kompetencje kontrolne/nadzorcze nad organem załatwiającym sprawę
Zasada prawdy obiektywnej
W ramach tej zasady organ z urzędu wyjaśnia istotne okoliczności sprawy. Wyjaśnienie musi być kompleksowe, wyczerpujące i bezstronne. Organ ustala zakres okoliczności istotnych w sprawie na podstawie przepisów prawa materialnego lub procesowego mających zastosowanie w sprawie. Następnie podejmuje czynności dowodowe prowadzące do ustalenia istnienia takiej okoliczności. Organ podejmuje czynności dowodowe niezależnie od inicjatywy stron. To organ jest obciążony obowiązkiem wyjaśnienia sprawy.
Zasada pogłębiania zaufania obywateli do państwa i wychowawczego oddziaływania
Zasada informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy (art. 9 i art. 16 (odpuszczenie wykroczenia))
Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 10)
Strona ma prawo do czynnego udziału w postępowaniu na każdym jego etapie. Czynny udział jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem stron, zatem organ ma obowiązek umożliwienia stronie udziału w określonej czynności procesowej, jednakże strona nie musi z tej możliwości skorzystać. W celu zagwarantowania czynnego udziału strony, organ zawiadamia ja o czynnościach procesowych. Jeżeli udział strony jest wymagany, organ wzywa stronę do udziału w czynności. Organ w celu zagwarantowania czynnego udziału strony, nie tylko zawiadamia ją o czynności, ale umożliwia uczestnictwo w tej czynności i oddziaływanie na przebieg tej czynności odpowiednio do jej charakteru. Ponad to przed wydaniem decyzji administracja ma obowiązek umożliwić stronom wypowiedzenie się co do zebranego materiału dowodowego. Co istotne (art. 81 kpa) brak możliwości wypowiedzenia się co do zabranego materiału dowodowego umożliwia uznanie okoliczności faktycznej za udowodnioną. (art. 81 § 2 kpa)
Organizacja społeczna (art. 31 kpa)
Organizacja społeczna może korzystać ze statusu podmiotu na prawach strony, jeżeli:
Cel statutowy tej organizacji odpowiada przedmiotowi sprawy
Interes społeczny przemawia za przyznaniem organizacji społecznej tego statusu.
Organizacja społeczna może żądać:
Wszczęcia postępowania administracyjnego (organizacja może żądać wszczęcia w sytuacji gdy przepis prawa przewiduje wszczęcie z urzędu)
Może żądać dopuszczenia do toczącego się postępowania, nie zależnie od sposobu wszczęcia tego postępowania
Organizacja korzystając z któregokolwiek z powyższych uprawnie musi wykazać, że cel statutowy odpowiada przedmiotowi sprawy, którego zadanie dotyczy i za działaniem organizacji przemawia interes społeczny. Organ kontroluje spełnienie powyższych przesłanek, po dokonaniu analizy wydaje postępowanie odpowiednio o wszczęciu albo o odmowie wszczęcia postępowania. Na postępowanie odmowne przysługuje organizacji zażalenie.
Organ ma obowiązek informowania organizacji społecznej o wszczęciu i prowadzeniu postępowania, jeżeli uzna je ze względu na cel statusowy i interes społeczny, udział organizacji w postępowaniu jest uzasadniony.
Organizacja która nie korzysta ze statusu podmiotów na prawach strony może wyrazić stronie pogląd w sprawie. Pogląd może być wyrażony na wniosek organizacji za zgodą organu.
Prokurator jako podmiot na prawach strony może:
żądać wszczęcia postępowania administracyjnego
przystąpić do toczącego się postępowania
Prokurator żąda wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu bezprawnego. Stan bezprawny występuje wtedy gdy postępowanie administracyjne wszczynane jest z urzędu, a organ pomimo obiektywnych przesłanek wszczęcia tego postępowania, nie wszczyna go.
Prokurator może przystąpić do toczącego się postępowania nie zależnie od sposobu wszczęcia. Prokurator przystępuje do postępowania w celu zagwarantowania zgodnego z prawem rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Organ nie posiada uprawnienia które przysługuje mu wobec organizacji społecznej, tzn. nie kontroluje podstaw przystąpienia prokuratora i nie może ograniczyć udziału prokuratorowi w postępowaniu.
Jeżeli organ uzna, że udział prokuratora w toczącym się postępowaniu jest niezbędny dla zachowania praworządności w postępowaniu to ma obowiązek zawiadomić prokuratora o wszczęciu i prowadzeniu takiego postępowania. Ponad to prokuratorowi przysługuje uprawnienie do wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej. Sprzeciw przysługuje jeżeli przepis prawa przewiduje możliwość wszczęcia postępowania w trybach nadzwyczajnych (możliwość zaskarżenia decyzji w tych trybach). Sprzeciw powinien być rozpoznany niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni.
Rzecznik praw obywatelskich:
Rzecznikowi praw obywatelskich przysługują te same uprawnienia co prokuratorowi, z tym że podstawą faktyczną jego działania jest ochrona praw i wolności obywatelskich. Dodatkowo działanie rzecznika nazywane jest subsydiarnym → takim które jest podejmowane w przypadku nieskuteczności wszystkich przysługujących obywatelowi środków ochrony.
Organ administracji publicznej (art. 1 kpa)
Organ jest to podmiot który posiada kompetencję ogólną i kompetencję szczególną załatwiania spraw administracyjnych.
Kompetencja ogólna (art. 1 kap) to zdolność prawna organu do załatwiania decyzji administracyjnych w formie decyzji.
Kompetencja szczególna - to zdolność załatwiania konkretnej sprawy administracyjnej w określonym postępowaniu administracyjnym. Kompetencje szczególną kształtuje:
właściwość organu której istnienie jest niezbędne do posiadania tej kompetencji
wyłączenie organu, którego wystąpienie pozbawia organ tej kompetencji w ramach określonej sprawy.
Właściwość - wyróżniamy:
Rzeczową
Miejscową
Instancyjną
Delegacyjną
Właściwość rzeczowa - wynika z przepisów o zakresie działania organów pod pojęciem przepisów o zakresie działania, wyróżniamy przede wszystkim przepisy prawa materialnego, z których wynikają kompetencje organów do załatwiania spraw administracyjnych w formie decyzji administracyjnej. Dodatkowo właściwość rzeczowa może wynikać z przepisów prawa ustrojowego, z których bezpośrednio wynika kompetencja organów.
Właściwość miejscowa - zdolność prawna organu do załatwienia spraw administracyjnych z uwzględnieniem terytorialnego podziału państwa. (art. 20, 21 kpa)
Właściwość instancyjna - jest to zdolność prawna organu do załatwienia sprawy administracyjnej ustalana w oparciu o pionowy podział organów administracji publicznej.
Właściwość delegacyjna - jest to zdolność organu administracji publicznej do załatwienia sprawy w oparciu o załatwienie kompetencji do załatwienia tej sprawy przez inny organ na podstawie przepisów prawa.
Wyłączenie (art. 24 - 27 kpa) → przesłanki art. 24 § 1 kpa oraz art. 24 § 3 kpa.
W celu zagwarantowania prawdy obiektywnej i bezstronności w załatwieniu sprawy, ustawodawca wprowadził instytucję wyłączenia pracownika oraz wyłączenia organu z załatwienia konkretnej sprawy administracyjne.
Wyłączenie pracownika - co do zasady nie powoduje utraty przez organ zdolności prawnej do załatwienia danej sprawy administracyjnej, chyba że wyłącznie dotyczy ostatniego pracownika, który mógł rozstrzygnąć tę sprawę.
Wyłączenie organu zawsze prowadzi do utraty przez ten organ zdolności prawnej do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej.
Przesłanki wyłączenia pracownika z mocy prawa uregulowane zostały w art. 21 § 1 kpa. W tych przesłankach ustawodawca ujął relacje w jakich pracownik może się znaleźć względem strony lub sprawy, które to relacje podważają bezstronność pracownika w sprawie. Wystąpienie jednej z przesłanek powoduje automatyczne - z mocy prawa - wyłączenie pracownika ze sprawy. W związku z powyższym zbędne jest wydanie aktu w celu wyłączenia pracownika ze sprawy. Jeżeli organ powoduje czynności mające na celu wyłączenie pracownika na podstawie jednej z przesłanek z art. 1 § 1to dokonuje jej w formie postanowienia, które jest niezaskarżalne i ma charakter deklaratoryjny jedynie potwierdza fakt wyłączenia pracownika z mocy prawa. W miejsce pracownika wyłączonego, bezpośredni przełażony wyznacza innego pracownika. Dodatkowo ustawodawca przewiduje możliwość wyłączenia pracownika niż w art. 24 § 1 jeżeli z okoliczności wynika prawdopodobieństwo stronniczości pracownika (jest to wyłączenie fakultatywne). W takim przypadku wyłączenie może nastąpić na żądanie strony, pracownika, albo z urzędu. Wyłączenie następuje w formie zaskarżalnego postępowania, który ma charakter konstytutywny. Do zastosowania tej instytucji wystarczy uprawdopodobnienie okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości, co do bezstronności pracownika.
Wyłączenie organu załatwiającego sprawę administracyjną, wyłączenie organu następuje gdy sprawa ma charakter materialny (majątkowy) i dotyczy:
kierownika organu, jego małżonka albo osoby pozostającej z nim w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa do 2 stopnia
osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednim wyższego stopnia albo osoby znajdującej się z nim w relacji jak w punkcie pierwszym.
W przypadku wyłączenia organu, organem właściwym, co do zasady załatwienia sprawy, w którym rozliczenie nastąpiło - będzie organ wyższego stopnia. Organ ten posiada jednakże kompetencje do przekazania danej sprawy, do załatwienia danej sprawy, innemu podległemu mu organowi.
Strona w postępowaniu administracyjnym:
Stroną jest osoba fizyczna, osoba prawna, a także inna jednostka organizacyjna, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, jeżeli ze względu na interes prawny lub obowiązek może żądać czynności organów albo której ze względu na interes lub obowiązek nie dotyczy.
Koncepcja obiektywna - stroną jest taki podmiot, który interes prawny wynika bezpośrednio z przepisów prawnych. Jest to koncepcja obowiązująca w Polsce.
Koncepcja subiektywna - stroną jest każdy kto uznaje, że przysługujący mu interes podlega ochronie w postępowaniu administracyjnym. Podmiot będący stroną w postępowaniu posiada prawo do czynnego udziału w postępowaniu, może korzystać z niego osobiście albo przez ustanowionego przez niego pełnomocnika (osoby fizyczne nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych działają za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego). Jednostki organizacyjne działają przez swoje statusowe organy. W przypadku korzystania z pełnomocnika strona ustanawia go w formie pisemnej lub ustnej u prokuratora. Pełnomocnikiem może być każdy kto posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnik składa pełnomocnictwo lub jego uwierzytelniony odpis do akt sprawy, przy pierwszej podjętej czynności. Adwokat i radca prawny mogą uwierzytelnić odpis sami osobiście. Kodeks wprowadza dodatkowo instytucję domniemania pełnomocnictwa, ma to miejsce w sprawach mniejszej wagi, gdy zakres pełnomocnictwa nie budzi wątpliwości, a osobą działającą w imieniu jest dorosły domownik. (art. 34 kpa)
Art. 61 kpa
Organ administracji publicznej wszczyna postępowanie administracyjne:
na wniosek
z urzędu
źródło: postępujemy według przepisów (zgodnie z przepisami prawa materialnego)
art. 62 kpa
Czynności techniczno procesowe:
protokół, adnotacje
doręczenie
Doręczenie - doręczenie pism procesowych np. wezwanie:
doręczenie właściwe - do rąk własnych adresata (osobie upoważnionej do odebrania korespondencji - osobie prawnej, innej jednostki organizacyjnej, dokonane w siedzibie danego powiatu); osobie fizycznej - do miejsca zamieszkania, w miejscu pracy, w każdym miejscu gdzie ją spotkamy
doręczenie zastępcze - np. awizo, zostawienie u sąsiada przesyłki
inne doręczenie zastępcze - przesłane z urzędu do 14 dni
obwieszczenie - np. jak wybory się zbliżają
Protokół (art. 67 i następne kpa) - charakter jest ściśle sformalizowany, stosujemy je w sposób istotny dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że jest w inny sposób zaprotokołowany.
Zawieszenie postępowania administracyjnego - instytucja procesowa gwarantująca trwałość postępowania na wypadek zaistnienia przeszkody umożliwiającej skuteczne lub prawidłowe prowadzenie tego postępowania i nie związane z potrzebą umorzenia postępowania:
obligatoryjne - z urzędu
fakultatywne - na wniosek strony która żądała wszczęcia postępowania.
Przesłanki:
Zawieszenie obligatoryjne następuje przez śmierć przedstawiciela ustawowego, utrata zdolności do czynności prawnych przez stronę lub przedstawiciela; śmierć strony; wystąpienie zagadnienia wstępnego, którego wynik dla załatwienia prawidłowego sprawy administracyjnej i do którego załatwienia potrzebny jest właściwy organ lub sąd. (art. 100)
Zagadnienie wstępne - sprawa o charakterze materialno prawnym (np. przyznanie obywatelstwa polskiego.
Postępowanie dowodowe
Dowody dzielimy na: (kryterium regulacji)
dowody nazwane - np.: dowód ze świadków, opinia biegłego, oględziny, wyjaśnienia stron;
dowody nienazwane - wszystkie inne dowody nie nazwane, np.: dowód wideo, dowód audio, dowód z mapy, dowody z innych nośników.
Dowody dzielimy na:
podstawowe - są to te których zastosowanie nie jest ograniczone pośrednimi przesłankami;
posiłkowe - są ograniczone.
Dowody dzielimy na:
osobowe;
rzeczowe.
Zasady:
Zasada prawdy obiektywnej (art. 7, 77 punkt 1 i 80 kpa).
Zasada równej mocy środków dowodowych - wszystkie środki dowodowe są tak samo skuteczne, mają równą moc dowodowa. Organ dokonuje wyboru dowodu mając na uwadze szybkość i prostotę postępowania.
Zasada swobodnej oceny dowodów (to nie jest ocena dowolna) oparta na zasadach logicznego myślenia i własnej wiedzy.
Zasada jawności.
Zasada pisemności.
Środki dowodowe
Wszystko może być dowodem jeśli jest zgodne z przepisami prawa:
dokument urzędowy:
to co jest napisane jest zgodne ze stanem oczywistym
pochodzi od organu, który przedstawiciel podpisał
świadkowie:
zakazy dowodowe:
ze względów zawinionych lub nie zawinionych ma brak możliwości postrzegania (duże ilości narkotyków, alkoholu - osoba praktycznie nieprzytomna)
potrzeba ochrony tajemnicy służbowej lub zawodowej
przesłuchiwanie świadka:
odmowa odpowiedzi na pytanie (tajemnica zawodowa, tajemnica rodzinna)
prawo odmowy zeznań (małżonek, rodzina)
odpowiedzialność za składanie fałszywych zeznań (art. 283 kk)
Kto może odmówić składania całkowicie zeznań?: małżonkowie, dzieci małżonków, dziadkowie, powinowaci pierwszego stopnia, lub w przypadku tajemnicy zawodowej.
Jeśli świadek w środku przesłuchania stwierdza, że nie chce składać zeznań, w przypadkach wyżej wymienionych, zeznania automatycznie są nie ważne. Jeśli później stwierdza, że jednak chce zeznawać, musi powtórzyć to co do tej pory powiedział
hańba (zobiektyzowany stan reguł moralnych np. w społeczności romańskiej swatanie i doprowadzanie do związków małżeńskich w wieku 15 lat - dla nich to nie będzie hańba i przestępstwo, a dla nas to będzie przestępstwo)
bezpośrednia szkoda majątkowa.
Postępowanie odwoławcze
Odwołanie - jest to środek zaskarżenia przysługujący stronie na decyzję administracyjną wydaną w pierwszej instancji, nie ostateczna, z wyjątkiem decyzji wydanych przez ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego. Od decyzji tych podmiotów przysługuje bowiem wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołanie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym, ponieważ jego wniesienie skutkuje wstrzymaniem wykonania zaskarżonej decyzji oraz jest środkiem względnie dewelutywnym, ponieważ przenosi kompetencje do rozpoznania tego środka na organ wyższej instancji, pod warunkiem, że organ który zaskarżoną decyzję wydał nie dokona jej weryfikacji w tak zwanym trybie samokontroli. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia lub dołączenia decyzji stronie. Odwołanie wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który zaskarżoną decyzję wydał. Odwołanie wnosi się w formie pisemnej albo ustnej do protokołu. Co do treści odwołanie ma charakter odformalizowany albowiem wystarczy, że podmiot odwołujący się, wyrazi w nim swe niezadowolenie z decyzji. Równocześnie przepis szczególny może wprowadzać dodatkowe warunki co do formy lub treści odwołania. Co do zasady podmiot wnoszący odwołanie może w każdej chwili, aż do wydania rozstrzygnięcia w sprawie odwoławczej wycofać wniesienie odwołania. Równocześnie przyjęty model postępowania odwoławczego wprowadza zasadę ograniczonego dysponowania odwołaniem. Zgodnie z ta zasadą, podmiot wnoszący odwołanie ma prawo do jego wycofania, jednakże organ sprzeciwi się temu w sytuacji, gdy cofnięcie odwołania prowadziło by do utrzymania w obrocie prawnym decyzji naruszającej przepisy prawa lub interes społeczny.
Tok postępowania odwoławczego:
Postępowanie odwoławcze przed organem pierwszej instancji:
Odwołanie wpływa do organu pierwszej instancji, ten w terminie 7 dni dokonuje samokontroli albo przesyła odwołanie wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego. Organ pierwszej instancji może dokonać samokontroli, jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, albo odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe wyraziły zgodę na samokontrolę. Samokontrola jest niedopuszczalna, gdy odwołanie wniosła więcej niż jedna strona, a ich interesy są sprzeczne (przesłanka formalna samokontroli). Dodatkowo samokontrola jest dopuszczalna wyłącznie w tedy, gdy organ uwzględni odwołanie w całości (przesłanka materialna samokontroli). Zatem, aby samokontrola była możliwa w sprawie musi wystąpić jedna z przesłanek formalnych oraz przesłanka materialna. Jeżeli wystąpią, organ może uchylić lub zmienić zaskarżoną decyzję i wydać nową decyzję w sprawie. Od tej decyzji przysługuje odwołanie. Organ sprawdzając zasadność odwołania ponownie analizuje sprawę, korzystając z materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy, albo przedstawionego wraz z odwołaniem. Organ poza tym nie przeprowadza dodatkowych czynności dowodowych. Ponad to organ pierwszej instancji co do zasady nie bada braków formalnych, jednakże w przypadku zaistnienia przesłanek samokontroli czy ewentualne braki lub nieterminowości wyłączą dokonanie tej samokontroli. Jeżeli organ nie przeprowadzi samokontroli, w tedy odwołanie wraz z aktami sprawy przekazywane jest organowi drugiej instancji, organ ten w części wstępnej bada spełnienie przez wnoszącego wymogów formalnych odwołania. W razie stwierdzenia braków wzywa o ich uzupełnienie. Nie uzupełnienie braków w terminie skutkuje pozostawieniu odwołania bez rozpoznania. Jeżeli odwołanie nie zawiera braków, bądź zostały one uzupełnione, organ drugiej instancji sprawdza dopuszczalność i terminowość odwołania. Jeżeli odwołanie wniesiono po terminie, organ wydaje postępowanie stwierdzające, że odwołanie zostało wniesione z uchybieniem terminu. W przypadku niedopuszczalności odwołania, organ wyda postanowienie stwierdzające, że odwołanie jest niedopuszczalne. Odwołanie może być niedopuszczalne ze względów podmiotowych lub przedmiotowych. Niedopuszczalność podmiotowa zachodzi w tedy, gdy odwołanie pochodzi od podmiotu nie będącego stroną lub uprawnionym podmiotem na prawach strony, a także w tedy, gdy odwołanie wniosła strona nie posiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, a przedstawiciel ustawowy nie działa w jej imieniu. Niedopuszczalność przedmiotowa następuje w tedy, gdy odwołanie wniesiono od aktu nie będącego decyzją oraz w sytuacji, gdy przepis prawa wyłącza wniesienie odwołania od danej decyzji.
Powyższe postanowienia organu odwoławczego są ostateczne i przysługuje od nich skarga do wojewódzkie sądu administracyjnego. Jeżeli odwołanie jest terminowe i dopuszczalne organ przeprowadza postępowanie wyjaśniające. W ramach postępowania wyjaśniającego organ przeprowadza analizę aktu sprawy oraz w razie potrzeby uzupełnia materiał dowodowy. Uzupełnienie może być przeprowadzone, gdy braki dowodowe nie są znaczne. Uzupełnienie dowodów organ odwoławczy przeprowadza sam, albo zleca przeprowadzenie tych czynności organowi pierwszej instancji.
Decyzje organu odwoławczego. Wyróżniamy decyzje:
merytoryczne
kasacyjne
decyzję o umożliwieniu postępowania odwoławczego.
Decyzje merytoryczne:
Utrzymująca w mocy zaskarżona decyzję - jest wydawana gdy organ pierwszej instancji zebrał prawidłowo materiał dowodowy, ewentualnie wypełniony przez organ drugiej instancji i organ ten w pełni popiera stanowisko organu drugiej instancji pod względem jego legalności, czyli zgodności z prawem oraz celowości.
Decyzja zmieniająca zaskarżoną decyzję w całość lub w części i w tym zakresie rozstrzygająco co do istoty. Organ wydaje ja gdy na podstawie prawidłowo zebranego materiału dowodowego organ odwoławczy uznaje, że rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji pod względem jego legalności lub celowości nie zasługuje na poparcie w całości lub w części.
Decyzje kasacyjne:
Decyzja kasacyjna typowa. Organ uchyla zaskarżona decyzję i umarza postępowanie pierwszej instancji.
Decyzja kasacyjno reformacyjna. Organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości i przekazuje sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia sprawy (gdy istnieje potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części. Taka potrzeba zachodzi w tedy, gdy organ pierwszej instancji w określonej istocie w ogóle nie przeprowadzi postępowania dowodowego, albo w części jego przeprowadzenia dopuści się kwalifikowanych uchybień procesowych, np. postępowanie przeprowadzi organ podlegający postępowaniu w sprawie).