UKŁAD LIMFATYCZNY

stanowi zasadnicze podłoże komórkowo-narządowe układu immunologicznego

komórki tworzące układ chłonny wywodzą się z KKM- komórka macierzysta wszystkich krwinek (hemopoetycznej)

KKM różnicuje się w

macierzystą komórkę szpikową (pozostaje w szpiku)- rozpoczyna procesy powstawania erytrocytów, granulocytów, monocytów i trombocytów

lub w

prekursorową komórkę limfoidalną- przemieszcza się do narządów limfatycznych, w obrębie których powstają limfocyty

UKŁAD LIMFATYCZNY

składa się z :

-centralnych narządów limfatycznych- grasica, szpik kostny

-obwodowych narządów limfatycznych -śledziona i węzły limfatyczne

-limfocytów krwi i limfy, limfocytów rozsianych w tkance łącznej właściwej (występują jako pojedyncze komórki lub zgrupowania, jako grudki limfatyczne, migdałki, kryptokępki, kępki Peyera) i w nabłonkach

-naczyń limfatycznych i limfy

układ limfatyczny jest pochodzenia mezodermalnego, poza zrębem grasicy- powstaje z nabłonka endodermalnego

między urodzeniem a 12-14 r.ż zwiększa się wielokrotnie liczba limfocytów i masa narządów limfatycznych, pojawiają się dojrzałe komórki prezentujące antygeny

między 14 a 20 r.ż. układ podlega dużej inwolucji, która później w mniejszym stopniu zachodzi stopniowo aż do starości

LIMFOCYTY TKANKI ŁĄCZNEJ WŁAŚCIWEJ I NABŁONKÓW

w błonie śluzowej ściany przewodu: pokarmowego, oddechowego, przewodów układu moczowo-płciowego znajdują się limfocyty i komórki plazmatyczne, naciekające tkankę łączną właściwą i

nabłonki. Komórki te tworzą układ czynnościowy nazywany tkanką limfatyczną błony śluzowej- MALT.

Wśród limfocytów MALT przeważają:

-limfocyty B

-komórki plazmatyczne (w tkance łącznej błony śluzowej)

-limfocyty T cytotoksyczne i NK (w nabłonkach)

-komórki dendrytyczne

MIGDAŁKI

zgrupowania grudek limfatycznych leżących w tkance łącznej właściwej pokryte nabłonkiem

wyróżnia się:

-migdałek gardłowy i językowy

-migdałki podniebienne i trąbkowe

niekiedy określa się je jako tkankę limfatyczną nosa- NALT

Migdałki znajdują się w obrębie jamy nosowo-gardłowej i tworzą tzw. pierścień Waldeyera

od światła j. nosowej lub gardłowej oddziela je nabłonek, który wnika w głąb, tworząc krypty (nie ma ich w migdałku gardłowym) wzdłuż nich leżą grudki limfatyczne

W nabłonku znajdują się komórki M- mają na powierzchni małe fałdy, a nie mikrokosmki

są one miejscem przenikania przez nabłonek wirusów i innych patogenów, wirusy są endocytowane przez komórki M transportowane do tkanki łącznej gdzie są uwalniane

tkanka łączna właściwa okolicy grudek limfatycznych i nabłonek są obfite w limfocyty- większość komórek migdałków to limfocyty B

znajdują się tu także

-limfocyty T

-komórki plazmatyczne

-tuczne

-granulocyty

-makrofagi

MIGDAŁKI PODNIEBIENNE

parzyste, między podniebieniem miękkim a łukami podniebienno-gardłowymi

-pokryte wielowarstwowym nabłonkiem płaskim nierogowaciejącym

-nabłonek tworzy 10-20 głębokich wgłobień- krypt (w obrębie ich jest nieciągły, obfity w limfocyty)

-światło krypt zawiera złuszczone komórki nabłonka, limfocyty, granulocyty i bakterie

MIGDAŁKI JĘZYKOWE

u nasady języka

-mniejsze niż inne i jest ich zazwyczaj kilka

-pokryte są wielowarstwowym nabłonkiem płaskim, który tworzy jedną kryptę

-wzdłuż krypty układają się grudki chłonne

MIGDAŁEK GARDŁOWY

-tylno-górna część gardła- pojedyncza struktura

-pokryty jest nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym oraz częściowo nabłonkiem wielowarstwowym płaskim

-nie ma krypt

-jego miąższ składa się z grudek limfatycznych i licznych limfocytów leżących między nimi

KĘPKI PEYERA

grudki limfatyczne skupione grupami (od kilku do 25)

-znajdują się w błonie śluzowej i podśluzowej jelita krętego i grubego

-zrąb stanowi tkanka łączna właściwa luźna

-miąższ składa się z limfocytów B, niewielkiej liczby limfocytów T, komórek plazmatycznych, dendrytycznych, makrofagów i in.

-od strony światła jelita kępki pokryte są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym (układa się on w charakterystyczną kopułę)

-w skład nabłonka kopuły wchodzą komórki M

KRYPTOKĘPKI

występują w ścianie jelita i przewodzie oddechowym

-w ich skład wchodzą limfocyty T γδ

-prekursory limfocytów T γδ powstają w szpiku kostnym stąd przedostają się do grasicy- później do ściany przewodu pokarmowego, oddechowego, naskórka, gdzie różnicują się i stają się limfocytami T γδ (w życiu embrionalnym pojawiają się wcześniej niż limfocyty T αβ cytotoksyczne)

LIMFOCYTY T γδ

współdziałają z komórkami nabłonków (przewodu pokarmowego, oddechowego, naskórka)

-nabłonki pod wpływem zakażenia lub procesów nowotworowych wytwarzają specjalne receptory-białka szoku termicznego

-ligandy dla nich znajdują się na limfocytach T γδ

- związanie liganda z receptorem na nabłonku powoduje ich aktywację i zniszczenie zmienionej komórki

-limfocyty T αβ- rozpoznają natomiast na powierzchni komórki nabłonka ulegających stresowi cząsteczki MHCI i je również niszczą

GRASICA

-centralny narząd limfatyczny w którym różnicują się limfocyty T αβ- rozwija się z mezodermy i endodermy

-masa jej wzrasta od urodzenia do pokwitania, od 20 do 40g

-największy stopień rozwoju osiąga w okresie pokwitania

-ulega inwolucji (u osób 25- letnich jej masa 25g u 70-letnich-5g) zanika miąższ gruczołu, szczególnie kora, zastępuje ją tłuszcz

-otoczona jest łącznotkankową torebką pod którą znajdują się nie w pełni oddzielone od siebie zraziki

-zrąb zrazików jest zbudowany z nabłonka

-komórki nabłonkowe zrębu grasicy charakteryzują się dużą różnorodnością (wielkość, kształt, liczba struktur cytoplazmatycznych), mają jasną cytoplazmę, wiele wypustek, zawierają filamenty cytokeratynowe

-miąższ grasicy wykazuje budowę zrazikową

w zrazikach wyróżniamy:

-korę- leżącą obwodowo podzieloną na zraziki przegrodami łącznotkankowymi

-rdzeń- wspólny dla wszystkich zrazików kory

Na preparatach:

-kora zrazików- w preparatach histologicznych ma wygląd ciemny

-limfocyty-mocno wybarwiające się

-komórki nabłonkowe zrębu, nazywanie komórkami pielęgnującymi słabo wybarwiające

komórki zrębu biorą udział w różnicowaniu i selekcji limfocytów T, zapewniają izolację od otoczenia stanowią część bariery krew-grasica

DOJRZEWANIE LIMFOCYTÓW W KIERUNKU RDZENIA

-duże i średnie limfocyty- w części podtorebkowej kory zrazików (także prekursory limfocytów T dostające się do grasicy)

-limfocyty małe przeważają w częściach głębszych zrazików, bliżej rdzenia

-znajdują się tutaj liczne k. dendrytyczne i makrofagi- biorą one udział w niszczeniu ok. 95% limfocytów grasicy

-w rdzeniu- dojrzałe tymocyty z antygenem CD44

RDZEŃ ZRAZIKÓW

ma jasny wygląd- w jego skład wchodzą komórki nabłonkowe zrębu ( duże, słabo wybarwiające sie)

komórki cechuje:

-różnorodność kształtu i wielkości

-rozbudowana siateczka śródplazmatyczna szorstka

-obecność pęcherzyków wydzielniczych

-wydzielają one peptydowe hormony grasicy-głównie tymozynę

w rdzeniu znajdują się:

-ciałka grasicze- ciałka Hassala (średnica do 100um)

-limfocyty- przeważają małe i średnie otaczają one krwionośne naczynia włosowate

-włosowate i większe naczynia limfatyczne odprowadzające -limfocyty mogą opuszczać grasicę także z limfą

-nie ma naczyń limfatycznych doprowadzających

BARIERA KREW-GRASICA

limfocyty T kory zrazików grasicy dojrzewają i proliferują w warunkach braku kontaktu z antygenami z krwi lub limfy

-barierę stanowią naczynia włosowate o specjalnej budowie ściany, otoczone są szczelnie komórkami nabłonka zrębu

-w korze zrazików nie ma innych naczyń krwionośnych poza szczelnymi naczyniami włosowatymi- zapobiega to przedostawaniu się antygenów z krwi do kory grasicy i ich kontaktowi z różnicującymi się limfocytami T

KOMÓRKI NABŁONKOWE RDZENIA GRASICY

wydzielają liczne hormony peptydowe

-tymozynę

-tymopoetynę

-grasiczy czynnik humoralny i inne

pobudzają one:

-przekształcenie limfocytów T w komórki immunologicznie kompetentne- zróżnicowane limfocyty T

-znoszą objawy po usunięciu grasicy

---