1531r w Antwerpii powstał pierwszy budynek giełdy

XVIw w Londynie notowanie pap. wartościowych

1697 parlament brytyjski wydał I akt dotyczący papierów wartościowych - normował sprawy obrotu papierowego i wartościowego. W tym też roku parlament angielski zlikwidował większość fikcyjnych spółek.

XVIII rozwój giełdy w Londynie. Z tego też okresu wywodzą się określenia:

• Dealer - osoba działająca we własnym imieniu i na własny rachunek

• Broker - osoba działająca we własnym imieniu, ale na rachunek swoich klientów

• Bulls - rynek byka, tacy gracze giełdowi, którzy licząc na wzrost cen akcji kupowali je przyczyniając się do rozpoczęcia hossy

• Niedźwiedzie - gracze giełdowi, którzy bojąc się obniżenia cen akcji sprzedawali je. Powodowało to obniżenie cen akcji - bessę.

Na rynku pieniężnym dokonuje się transakcji kupna - sprzedaży lub sprzedaży instrumentów krótkoterminowych, czyli o terminach płatności do 1 roku. Rynek ten inaczej można określić jako rynek handlu płynnymi aktywami finansowymi, czyli najbardziej zbliżonymi do pieniądza gotówkowego.

Rynek kapitałowy jest definiowany jako rynek kapitałów średnio i długoterminowych przeznaczonych na finansowanie m.in. inwestycji. Przedmiotem transakcji są kredyty, walory i udziały średnio i długoterminowe.

W wąskim znaczeniu rynek kapitałowy utożsamiany jest jedynie z rynkiem pap. wartościowych.

Zalety rynku kapitałowego:

1. efektywna alokacja zasobów pien. w gospodarce

2. dekoncentracja kapitału

3. możliwość uczestnictwa wszystkich chętnych w rynku kapit., czyli w przedsięwzięciach gospodarczych.

4. Rozproszenie własności przedsiębiorstw.

5. Łatwiejszy dostęp do kapitału przez firmy, a co za tym idzie możliwości szybszego i bardziej dynamicznego ich rozwoju.

6. Lepszy dostęp do informacji finansowych, rachunek wyników bilansów firm notowanych na giełdzie.

4 etapy rozwoju rynku kapitałowego:

1. Uśpienie: mała ilość pap. wart. notowanych, małe obroty, niskie ceny.

2. Manipulacja: sterowanie cenami, w krótkim okresie czasu ceny pap. wart. rosną, obrót nadal niewielki, niewielka liczba inwestorów.

3. Spekulacji: napływ następnych inwestorów, ceny początkowo rosną powoli (napływa nowy kapitał), obroty rosną, ale w pewnym momencie następuje załamanie.

4. Rynek dojrzały: pap. wart. jest dużo więcej, część inwestorów, którzy ponieśli straty zaczyna wracać na rynek, obroty zaczynają rosnąć, ale ceny nie wszystkich akcji rosną równomiernie.

Czynniki wpływające na rozwój rynku kapitałowego:

• stabilność polityczna

• silny sektor prywatny

• popyt na kapitał

• inflacja

• wielkość klasy średniej

Inwestorzy finansowi - chcą zainwestować swoje oszczędności lub też pożyczone środki na rynku kapitałowym

Inwestorzy realni - uzyskane z emisji pap. wart. kapitały inwestują w majątek trwały lub też majątek obrotowy

Typy inwestorów:

1. Bierny - lokuje swoje kapitały długoterminowo (Polska powyżej 1 roku)

2. Czynny - zajmuje się spekulacją na rynku kapitałowym, lokuje gdzie ceny pap. wart. są niskie i sądzi, że w krótkim okresie czasu wzrosną. Następnie sprzedaje je i lokuje swoje kapitały w inne inwestycje.

3. Indywidualni - lokują swoje oszczędności lub pożyczone pieniądze. Nazywani są nieprofesjonalistami, choć poziom ich wiedzy jest różny.

4. Instytucjonalni - firmy oraz instytucje lokujące kapitały (fundusze powiernicze, banki, instytucje ubezpieczeniowe)

Papierami wart. nazywamy dokumenty zawierające prawa własności. Ważność i sposób przenoszenia tych dokumentów uzależniony jest od ich posiadania. Pap. wart. są to dokumenty utrwalone w takim brzmieniu i w taki sposób, że mogą być przedmiotem obrotu publicznego.

Ogólne funkcje pap. wart.:

1. Kredytowa, służąca zaciąganiu szczególnego rodzaju zobowiązań. Mogą to być weksle, obligacje.

2. Płatnicza - mogą one stanowić środek płatniczy.

3. Gwarancyjna - mogą one stanowić gwarancję wypłacalności lub poświadczać zdolność kredytową.

4. Obiegowa - mogą być one zbywane w obrocie rynkowym.

5. Legitymacyjna - posiadaczowi pap. wart. za jego okazaniem pozwala egzekwować określone korzyści i prawa.

Podział pap. wart. ze względu na sposób przenoszenia praw:

1. Na okaziciela - są to papiery stwierdzające, że uprawnionym do nich jest osoba je posiadająca. W pap. tych wykazuje się ścisły związek między posiadaniem dokumentu oraz samym dokumentem. W przypadku utraty tego dokumentu nie jest możliwe dochodzenie praw z tych pap. wart., czyli przeniesienie praw pap. wart. na okaziciela dokonywane jest przez wydanie dokumentów. Najbardziej rozpowszechnione pzp. Wart. na okaziciela to akcje i obligacje, czeki, weksle, czy też banknoty.

2. Pap. wart. imienne - są wystawiane na określoną osobę i tylko ona lub jej prawny następca może skorzystać z prawa wynikającego z pap. wart. Przenoszenie praw pap. wart. imiennych może być dokonane przez dziedziczenie lub przelew. Warunkiem realizacji prawa z pap. wart. imiennych jest posiadanie dokumentu oraz udokumentowanie, że prawa z tych papierów nam przysługują. Istotna cecha, że pap. wart. imienne nie są przeznaczone do obrotu publicznego.

3. Pap. wart. na zlecenie - wskazują jako uprawnionego określoną imiennie osobę lub tego, kogo ta osoba oznacza za pomocą indosu (pisemnego oświadczenia na pap. wart. zawierającego podpis przynajmniej zbywcy). Ten sposób przenoszenia prawa z pap. wart. na zlecenie jest charakterystyczny dla weksli.

Emitentem nazywamy podmiot, który ma prawo we własnym imieniu wystawiać pap. wart.

KPWiG - sprawuje kontrolę nad obrotem pap. wart.

Sponsor emisji - instytucja finansowa zajmująca się planowaniem (sprzedażą) na zlecenie emitenta pap. wart.

Na rynku pierwotnym oferującym jest emitent pap. wart., lub superemitent, który dokonuje tego na zlecenie. Natomiast na rynku wtórnym pap. wart. oferuje podmiot, który nie jest emitentem.

Publicznym obrotem pap. wart. nazywamy proponowanie nabycia, nabywania lub przenoszenia praw pap. wart. emitowanych w serii przy wykorzystaniu środków masowego przekazu albo w inny sposób jeśli proponowanie nabycia skierowane jest do więcej niż 300 osób.

Następujące przypadki nie są traktowane jako publiczny obrót pap. wart.:

1. Udostępnienie w procesie prywatyzacji przez Skarb Państwa akcji pracownikom danej spółki oraz producentom rolnym na trwałe związanym z przedsiębiorstwem.

2. Proponowanie przez SP nabycia akcji w procesie prywatyzacji ilości nie mniejszej niż 10% kapitału akcyjnego dla jednego nabywcy.

3. Udostępnienie akcji pracownikom na podstawie ustawy o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji

4. Proponowanie nabycia, nabywania, przenoszenia praw z akcji spółek powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę SP na podstawie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jeżeli stronami umowy są wyłącznie pracownicy spółki.

5. Proponowanie nabycia akcji dotychczasowym akcjonariuszom na zasadzie prawa poboru.

6. Obrotu wekslowego i czekowego.

7. Obrotu wydawanego przez banki, certyfikatami depozytowymi, bonami oszczędnościowymi lub innymi pap. wart. stanowiącymi wkład oszczędnościowy lub lokaty terminowe.

Publiczny obrót pap. wart. może odbywać się tylko za pośrednictwem biur maklerskich. Z ustawy o publicznym obrocie pap. wart. i funduszami powierniczymi wynika, że skierowanie oferty do mniej niż 300 osób nie stanowi publicznego obrotu pap. wart., z wyjątkiem takich przypadków jak:

1. Gdy emitent nie powiadomi komisji pap. wart. i giełd o emisji pap. wart. na co najwyżej 7 dni przed rozpoczęciem jej sprzedaży.

2. Nie określi w zawiadomieniu prawa zawartych w pap. wart. lub nie określi wielkości emisji.

Spółka akcyjna

Jest to spółka, której kapitał zakładowy składa się z akcji o określonej wartości nominalnej. Zgodnie z KH wartość nominalna akcji nie może być mniejsza niż 1 zł. Minimalna wartość kapitału zakładowego s.a. musi wynosić 100.00 zł. Założycielowi s.a. muszą być przynajmniej 3 podmioty lub osoby z wyjątkiem przypadku, gdy założycielem s.a. jest SP, gmina lub związek gmin. Kapitał akcyjny może być zebrany przez założycieli wraz z innymi osobami, co nazywa się zawiązaniem jednoczesnym lub łącznym. Zawiązanie s.a. może odbywać się również sukcesywnie w drodze publicznej subskrypcji. Czas subskrypcji nie może być dłuższy niż 3 miesiące. Jeśli w tym okresie całość emisji nie zostanie sprzedana to nie nastąpi zawiązanie spółki.

Spółka nie może nabywać własnych akcji. Wyjątkiem jest tutaj nabycie w drodze egzekucji akcji własnych spółki w drodze egzekucji w celu zaspokojenia roszczeń egzekucyjnych.

Każda akcja ma wartość: nominalną, emisyjną, rynkową.

Wartość nominalną akcji uzyskujemy poprzez podzielenie kapitału akcyjnego przez liczbę akcji spółki. Wartość emisyjna jest to kwota, którą akcjonariusz musi zapłacić spółce, aby objąć 1 akcję. Istotne jest, że wartość emisyjna nie może być mniejsza od wartości nominalnej. Przy pokrywaniu akcji gotówką wartość emisyjna jest wyższa od wartości nominalnej. Ta nadwyżka ponad wartość nominalną musi być księgowana jako kapitał zapasowy s.a. Cenę emisyjną określa się na podstawie kondycji finansowej spółki oraz prawdopodobnych przyszłych wypracowanych przez spółkę zysków. Wartość emisyjna nazywana jest inaczej ceną rynkową akcji obrotu pierwotnego.

Wartość rynkowa - jest to cena, którą akcja osiąga np. na giełdzie pap. wart. Odnosi się ona jedynie do wtórnego obrotu i może być niższa od wartości emisyjnej i od wartości nominalnej.

Wartość nom. akcji w spółce jest księgowana jako kapitał akcyjny.

Część wartości emisyjnej ponad wartość nominalną księgowana jest jako kapitał zapasowy.

Jeżeli wartość rynkowa jest wyższa od emisyjnej to ta nadwyżka jest zyskiem inwestora.

Akcjonariusz nabywając akcje nabywa ogół praw i obowiązków z tytułu uczestnictwa w spółce akcyjne:

1. Prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej oznacza, że akcjonariusz nie może zostać ze spółki usunięty.

2. Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy z prawem głosu.

3. Prawo do udziału w zysku rocznym w postaci dywidendy.

4. Prawo do części kwoty likwidacyjnej. Każdy akcjonariusz w przypadku likwidacji spółki ma prawo do otrzymania z powrotem części wypłaconego do spółki kapitału po pokryciu jej zobowiązań.

5. Prawo poboru akcji nowych emisji. Jest ono istotne u akcjonariusza w przypadku, gdy kapitał s.a. ulega powiększeniu, a nowe emitowane akcje są obejmowane przez inne osoby niż dotychczasowi akcjonariusze. Oznacza to, że w przypadku emisji nowych akcji i objęciu jej przez inne osoby niż dotychczasowi akcjonariusze pozycja tych ostatnich ulega pogorszeniu. Prawo poboru zapewnia więc dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania. Wyłączenie praw poboru jest możliwe jeśli zostanie podjęte na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy większością 4/5 głosów oddanych.

Wzór na cenę prawa poboru

Cs - cena rynkowa emisji starych akcji

Cn - cena emisyjna nowych akcji

Qs - wielkość emisji starych akcji

Qn - wielkość emisji nowych akcji

Wzór na cenę hipoteczną akcji

CH - skorygowana cena akcji w przypadku kiedy na giełdzie występuje połączenie emisji starych akcji, które są już w obrocie z nową emisją akcji.

Cechy akcji:

1. Akcje są niepodzielne, tzn. że jeżeli kilka osób ma prawo do jednej akcji to wszystkie te osoby łącznie wchodzą w prawa akcjonariuszy. Zmiana wartości nominalnej akcji nie wynika z wartości podziału akcji, lecz ze zmiany kapitału akcyjnego.

2. Mogą być zbywalne na giełdzie lub jeśli chodzi o akcje imienne mogą być wprowadzane ... w spółce w statucie spółki.

3. Mogą być zwykłe lub uprzywilejowane.

4. Mogą być pieniężne lub tzw. aportowe wydawane za wkłady rzeczowe.

5. Mogą przybierać postać fizyczną lub zdematerializowaną.

6. Mogą być imienne lub na okaziciela.

Zgodnie z KH na 1 akcję może przypadać nie więcej niż 5 głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Nie dotyczy to przypadku, gdy odbywa się głosowanie dotyczące zmiany siedziby przedsiębiorstwa spółki.

1. W głosowaniu zgodnie z KH na 1 akcję może przypadać nie więcej niż 5 głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Nie dotyczy to przypadku, gdy odbywa się głosowanie dotyczące zmiany przedsiębiorstwa, spółki.

2. Jeśli chodzi o dywidendę może być wypłacana wcześniej niż akcjonariuszom posiadającym akcje zwykłe.

3. To samo dotyczy przypadku likwidacji majątku spółki - posiadacz może mieć pierwszeństwo przed innymi akcjonariuszami w przypadku podziału majątku spółki. Najczęściej w spółce jest tak, że za dodatkowe przywileje akcjonariusze muszą wnosić do spółki dodatkowe opłaty.

Obowiązek akcjonariuszy - jedynym obowiązkiem akcjonariuszy jest wpłata kapitału na objęte przez niego akcje. Z tego obowiązku akcjonariusz nie może być zwolniony pod groźbą unieważnienia akcji.

Akcja - jest rodzajem pap. wart. emitowanego przez spółki akcyjne. Przez akcje rozumie się:

1. Ułamek kapitału zakładowego spółki akcyjnej, czyli kapitału akcyjnego

2. Ogół praw i obowiązków akcjonariusza wobec spółki.

Akcja jest inaczej pap. wart. stwierdzającym udział w s. a., która jest własnością akcjonariuszy. Akcje stanowią alternatywny sposób finansowania działalności spółki w stosunku do obligacji, kredytów.

Wskaźnik rynku kapitałowego:

1. Zysk na 1 akcję

2. Cena / zysku

Wskaźnik 1 mówi nam o tym ile zysku netto wypracowanego w danym roku przypada na 1 wyemitowaną przez spółkę akcję.

Wskaźnik 2 jest jednym z podstawowych wskaźników oceny inwestowania w akcje danej spółki. Możemy powiedzieć, że ile razy aktualna cena rynkowa jest wyższa od zysku na 1 akcję. Inaczej możemy powiedzieć ile lat spółka pokrywa zyskiem na 1 akcję aktualną cenę rynkową.

3. Cena / wartość księgowa netto

AKTYWA - ZOBOWIĄZANIA = W. Ks. Netto

Wartość księgowa spółki jest liczona w ten sposób, że od aktywów odejmujemy zobowiązania i otrzymujemy wartość ks. netto.

Wskaźnik 3 określa nam stosunek aktualnej ceny rynkowej do wartości księgowej przypadającej na 1 akcję.

4. Współczynnik pokrycia (stopa wypłat dywidendy)

Wskaźnik 4 określa nam ile razy zysk netto przypadający na 1 akcję jest wyższy od dywidendy przypadającej na 1 akcję.

5. Stopa dywidendy

Wskaźnik 5 pokazuje nam stopę zwrotu z kapitału zainwestowanego w akcje.

Wzór na stopę zwrotu zainwestowanego kapitału w akcje.

Cob - cena rynkowa obecna akcji

Cpop - cena poprzednia akcji

Dywidenda jest wypłacana od wartości nominalnej akcji. Jeżeli akcja imienna jest nie w pełni opłacana, to wtedy dywidenda wypłacona zostanie proporcjonalnie do części opłaconej akcji.

Underwriting - gwarantowanie dojścia emisji do skutku. Na rozwiniętych rynkach kapitałowych jest on znany od dawna. Ma on zapewnić, że dana emisja zostanie objęta przez nabywcę. W warunkach Polskich ogranicza się ona do zakupu określonej liczby akcji przez podmiot będący gwarantem. Usługa ta jest uregulowana polskim ustawodawstwem. Umowa między emitentem a gwarantem oparta jest o kodeks cywilny dotyczący uzależnień prawnych zachodzących między kupującym a sprzedającym. Umowa taka odnosi się do odpowiedzialności za wady towaru lub w tym przypadku usługi.

Przypadki (rodzaje umów):

1. Zakup z góry określonej liczby części emitowanych akcji.

2. Zakup tej części emisji, której nie udało się sprzedać.

3. Nabycie całej emisji i odsprzedaż jej na rynku wtórnym. Największe ryzyko ponoszone przez gwaranta, bo cena rynkowa może być niższa od ceny emisyjnej.

Obligacja - jest dłużnym pap. wart. wystawianym przez emitenta. Nie przedstawia tak jak akcja ułamkowej części kapitału akcyjnego przez to nie jest związana z udziałem w spółce. Obligacja jest pap. wart., w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec właściciela obligacji (wierzyciela) i zapłaci mu ustaloną kwotę pieniężną oraz ustalone oprocentowanie w sposób i w terminach określonych obligacji. W rzeczywistości wierzycielem emitenta jest nie ten kto pożyczył pieniądze emitentowi, lecz ten kto jest ostatnim właścicielem obligacji. Wiąże się to z tym, że od momentu emisji obligacji do dnia jej wykupu może się zmieniać wielokrotnie jej właściciel. Obligacje mogą być emitowane przez SP, podmioty gosp. posiadające osobowość prawną (sp. a., sp. zoo), gminę, org. społeczne i fundacje, prowadzące dział. gosp.

Osoby fizyczne, firmy, banki, nabywają obligacje skarbowe emitowane przez SP od pośredników w biurach maklerskich. Oprócz tego banki mogą nabywać obligacje na przetargach organizowanych przez Min. Finan.

Wartość emisji obligacji wraz z sumą należnego oprocentowania w dniu emisji obligacji nie może przekroczyć:

1. 50 % funduszu statutowego lub kapitału zakładowego, albo funduszu własnego nieobciążonego zobowiązaniami.

2. 20 % planowanych rocznych dochodów gminy

Obligacje mogą być emitowane do wysokości wyżej wymienionych wartości jeżeli wartość emisji obligacji wraz z należnym oprocentowaniem przewyższa powyższe progi. Na pozostałą część emitent musi uzyskać gwarancję innego podmiotu, przy czym odpowiedzialność emitenta odnosi się do całej emisji obligacji, natomiast odpowiedzialność gwaranta do wysokości udzielonej gwarancji.

Obligacje możemy klasyfikować:

1. Wg. oprocentowania - mogą to być o stałej stopie %, o zmiennej oraz indeksowane, czyli takie których % oparte jest o wsk. inflacji.

2. Wg. podmiotu emitującego

• obligacje emitowane przez SP

• komercyjne (emitowane np. przez s.a.)

• komunalne, emitowane przez gminę

3. Wg. sposobu wykupu obligacji

• jednorazowo

• ratalnie

• z prawem do wcześniejszego wykupu przez emitenta

• wg dodatkowych cech. Mogą to być obligacje zamienne na akcje, dwu walutowe oraz z dodatkowymi świadczeniami dla nabywcy obligacji.

Zabezpieczenie obligacji - obligacje mogą być zabezpieczane na majątku emitenta, np. przez hipotekę. Mogą posiadać gwarancję SP. Obecnie SP udziela poręczeń gwarancji na emisję obligacji, z których środki są przeznaczane na istotne cele związane z funkcjonowaniem państwa. Gwarancja SP może dotyczyć emisji obligacji przeznaczonej np. na cele ekologiczne.

Obligacje Skarbowe:

1. Obligacje roczne, które emitowane są od 1992r, a od 1996 są obligacjami indeksowanymi, przy czym rynek obligacji jednorocznych został podzielony w 1997r na rynek:

• drobnych inwestorów, tzw. detalicznych

• rynek hurtowy

Obligacje dla drobnych inwestorów w tabelach są oznaczone symbolem IR oraz symbolem miesiąca i roku (IR 03 98). Symbol ten stanowi termin wykupu obligacji.

Stopa % obligacji jednorocznych stanowi iloczyn miesięcznych wsk. wzrostu cen i usług konsumpcyjnych ogłoszonych przez GUS w kolejnych 12 miesiącach pomniejszony o 1. Naliczanie odsetek rozpoczyna się od 2 miesiąca poprzedzającego termin rozpoczęcia sprzedaży danej emisji obligacji. Przy czym sprzedaż każdej emisji obligacji trwa 3 miesiące od dnia rozpoczęcia sprzedaży. Niesprzedane obligacje zostają umorzone po terminie 3 miesięcy. Obligacje jednoroczne emitowane są w miesiącach: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień.

Oprocentowanie liczone jest w następujący sposób:

O = N * R

N - wartość nominalna

R - stawka oprocentowania

Jeżeli wskaźnik inflacji cen towarów i usług konsumpcyjnych w danym miesiącu jest ujemny, to dla wyliczenia stawki oprocentowania obligacji jest ten miesiąc pomijany.

Od obligacji jednorocznych emitowanych w czerwcu 1998 - jeżeli wsk. inflacji będzie w danym miesiącu niższy od 0,5%, to do obliczenia oprocentowania będzie przyjęta stawka 0,5%.

Obligacje jednoroczne sprzedawane są obecnie z tzw. dyskontem. Dyskonto stanowi dodatkowy dochód nabywcy obligacji. Cena sprzedaży obligacji emitowanych w marcu 1998 wynosiła 90,50 zł. Dyskonto jest dodatkową zachętą dla nabywców. Od 1997r zlikwidowano możliwości odpisywania nabytych obligacji skarbowych od podstawy opodatkowania osób fizycznych.

W 1996r można było odpisać max. kwotę 2800 zł.

2. Obligacje trzyletnie - emitowane są w czterech seriach. Sprzedaż poszczególnych serii trwa 3 miesiące. Po 3 miesiącach niesprzedane obligacje są umarzane. W przypadku obligacji jednorocznych wykup następuje po roku i wtedy wypłacone jest również należne oprocentowanie. W przypadku obligacji trzyletnich - obligacje wykupywane są po 3 latach, lecz odsetki od nich są wypłacane co 3 miesiące. Wartość nominalna obligacji trzyletnich wynosi 100 zł. Stawka bazowa, która jest podstawą wyliczenia oprocentowania obligacji trzyletnich jest to średnia rentowność bonów skarbowych na 4 ostatnich przetargach, z których ostatni odbył się nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem okresu odsetkowego. Stawka oprocentowania wyliczana jest w ten sposób, że średnia a tych ostatnich 4 przetargów bonów skarbowych 13 tygodniowych powiększona jest o marżę w wysokości 5%.

Obligacje trzyletnie również są emitowane od 1992 roku.

Wykup obligacji skarbowych:

1. Gotówką, czyli w dniu w którym przypada termin wykupu obligacji możemy się zgłosić do biura maklerskiego w którym obligację zakupiliśmy i otrzymujemy wartość nominalną, czyli 100 zł powiększone o oprocentowanie należne za dany rok, a w przypadku obligacji 3 letnich wartość nominalną + odsetki za ostatni okres (3 m-ce).

2. Przelewem, czyli możemy zgłosić zlecenie przelania przez biuro maklerskie naszych należności z tytułu wykupu obligacji lub też z tytułu oprocentowania na wskazany przez nas rachunek.

3. Rolowanie - nazywać nim będziemy zaliczenie wierzytelności z tytułu wykupu poprzedniej emisji obligacji na poczet obligacji kolejnej serii.

Nowa seria

Wart. zakupu obligacji = cena subskrypcyjna * ilość

Stara seria

Wart. nom. + odsetki (oprocent) * ilość

Sprzedaż obligacji skarbowych:

1. Poprzez zawarcie umowy opartej o zasady KC (kupno - sprzedaż), jeżeli umowa taka potwierdzona jest notarialnie, to do biura maklerskiego może udać się tylko nabywca obligacji. Jeżeli nie jest potwierdzone notarialnie, to do biura maklerskiego muszą się udać zbywca i nabywca obligacji.

2. Na giełdzie pap. wart. w Warszawie, przy czym kwota, którą zapłacimy za nabycie obligacji stanowi wartość kursu dnia + skumulowanie odsetek, liczonych od 1 dnia sprzedaży subskrypcji do dnia ich nabycia na giełdzie pap. wart. Kurs dnia będzie ulegał wahaniom rynkowym, natomiast skumulowana wartość odsetek będzie rosła.

Obligacje zamienne - to papiery wartościowe podobne w swojej konstrukcji do obligacji zwykłych, z tą różnicą, że ich oprocentowanie jest niższe niż w przypadku obligacji zwykłych. Obligacje zamienne na akcje spółki dają prawo nabywcy do ich zamiany na akcje wg. określonego parytetu. Tak jak w przypadku obligacji zwykłych nabywca otrzymuje możliwość ich wykupu przez emitenta. Pierwsze obligacje zamienne zostały wyemitowane w 1884r przez firmę TEXACO. Żeby wyemitować obligacje zamienne spółka akcyjna musi dokonać odpowiednich wpisów w swoim statucie, w rejestrze handlowym oraz musi określić zakres praw wynikających z wyemitowanych obligacji zamiennych, czyli określony termin wykupu, określony parytet zamiany obligacji na akcje.

Korzyści dla spółki z wyemitowania obligacji zamiennych.

Gdy następuje pogorszenie wskaźników kapitałowych spółki, tj: zysk netto na 1 akcję oraz pogorszenie wsk. cena do zysku. W przypadku emisji obligacji banki muszą tworzyć rezerwy obowiązkowe, czyli następuje wzrost kosztów pozyskania materiału.

Stopa dyskonta

Cn - cena nominalna

Cs - cena sprzedaży

Stopa zwrotu

Wp - wartość przyszła

Wo - wartość obecna

Stopa efektywna zwrotu

n - ilość okresów

i - oprocentowanie

Przyszła wartość pieniądza

Instytucje rynku kapitałowego:

1. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG). Jest centralnym organem administracji rządowej, powołanej do nadzoru nad giełdami towarowymi. Zgodnie z ustawą o publicznym obrocie pap. wart. bezpośredni nadzór nad KPWiG sprawuje prezes Rady Ministrów. Jednocześnie prezes RM zatwierdza statut komisji. Przewodniczący KPWiG powoływany i odwoływany jest na wspólny wniosek prezesa NBP oraz ministra finansów. Komisja składa się z 9 osób:

• przewodniczącego

• dwóch wiceprzewodniczących

• przedstawicieli: ministra finansów, ministra skarbu, prezesa NBP, ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ministra gospodarki.

Do zadań komisji należy:

1. Organizacja sprawnego funkcjonowania rynku pap. wart.

2. Ochrona inwestorów

3. Współdziałanie z organami rządowymi w zakresie polityki gosp. państwa.

4. Wydawanie zezwoleń na prowadzenie przedsiębiorstw maklerskich.

5. Egzaminowanie kandydatów na maklerów i doradców inwestycyjnych oraz wydawanie licencji maklerskich i doradczych.

6. Dopuszczenie pap. wart. do publicznego obrotu.

2. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

Na rynku pap. wart. akcje mogą występować w postaci fizycznej lub też w postaci zdematerializowanej. Pap. wart. w postaci zdematerializowanej występują jako zapisy w pamięci komputera. Chroni to inwestorów przed utratą pap. wart. występujących w postaci fizycznej na okaziciela.

Do zadań KDPW należy:

1. Przechowywanie i rejestracja pap. wart. dopuszczonych do obrotu giełdowego.

2. Prowadzenie rejestru kart depozytowych.

3. Rejestr zmian na kontach depozytowych.

4. Nadzór nad ilością pap. wart. znajdujących się w obrocie w stosunku do ilości pap. wart. zarejestrowanych.

5. Obsługa kont depozytowych wynikająca z zobowiązań ich właścicieli w stosunku do nabywców pap. wart.

6. Wystawianie świadectw depozytowych.

Wynika z tego, że nie trzeba tworzyć dużych skarbców, aby chronić inwestorów przed stratami.

3. Giełda Papierów Wartościowych

Jest miejscem dokonywania publicznych operacji kupna - sprzedaży. W ujęciu prawnym można określić giełdę jako zespół urządzeń i środków i osób zorganizowanych w celu kojarzenia ofert kupna - sprzedaży pap. wart. przy założeniu jednakowego dostępu do informacji giełdowych, a przede wszystkim jednakowych warunków dla wszystkich inwestorów, dotyczących nabywania i sprzedaży pap. wart.

GPW w Warszawie jest s.a., której głównym udziałowcem jest SP. Udziałowcami giełdy są również banki, przedsiębiorstwa prowadzące biura maklerskie. GPW w Warszawie nie ma celu zarobkowego, chociaż z wnoszonych opłat osiąga co roku wysokie zyski. Cała nadwyżka zysków przeznaczona jest na działalność wydawniczą, propagującą obrót pap. wart. Akcjonariusze nie otrzymują dywidendy z zysku.

Członek giełdy specjalista jest to podmiot, który na podstawie umowy z emitentem za zgodą zarządu giełdy został upoważniony do wykonywania następujących zadań:

1. Określenie kursu dnia dla danego pap. wart.

2. Dokonanie interwencji w celu równoważenia lub też podtrzymania wielkości obrotu danych pap. wart.

3. Dokonanie tzw. alokacji oraz redukcji.

Różnica między spółkami na rynku podstawowym i równoległym:

• różnią się sumą bilansową

• osiąganym zyskiem netto

• w przypadku rynku podstawowego nabywcami akcji musi być co najmniej 500 inwestorów, w przypadku rynku równoległego 300 osób. Chodzi tu o tzw. rozproszenie akcji.

Kurs dnia ustalany jest przez maklera - specjalistę na podstawie wszystkich zleceń, które wpłynęły na daną sesję giełdową na zakup lub sprzedaż danych pap. wart.

3 podstawowe zasady ustalania kursu:

1. Wielkość obrotu jak największa

2. Występowała różnica między skumulowanym popytem a skumulowaną podażą akcji.

3. Tak by różnica między kursem dnia na danej sesji w stosunku do sesji poprzedniej nie różniła się o ± 10% w stosunku do ceny z sesji poprzedniej.

4 warunki ustalania kursu dnia:

1. Wszystkie zlecenia kupna z limitem wyższym niż kurs dnia muszą być zrealizowane w całości.

2. Wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym niż kurs dnia muszą zostać zrealizowane w całości.

3. Wszystkie zlecenia sprzedaży tzw. PKD (po kursie dnia) oraz z limitem ceny wyższym niż kurs dnia mogą zostać zrealizowane częściowo, w całości lub w ogóle. Przy zleceniu z limitem wyższym niż kurs dnia nie są realizowane.

4. Zlecenia kupna po kursie dnia mogą zostać zrealizowane w całości, częściowo lub w ogóle nie zostać zrealizowane. Zlecenia kupna z limitem niższym niż kurs dnia nie są realizowane.

Jeżeli 3 zasady i 4 warunki są spełnione to rynek nazywamy rynkiem zrównoważonym, przy czym może występować tzw. nadwyżka kupna lub nadwyżka sprzedaży. W tym przypadku nadwyżki kupna lub sprzedaży makler - specjalista dokonuje tzw. alokacji, czyli częściowej realizacji zleceń.

1 - ilość pap. wart. w zleceniu sprzedaży możliwych do wykupienia

2 - ilość pap. wart. w zleceniu kupna możliwych do wykupienia

3 - ilość pap. wart. w zleceniach sprzedaży z limitem ceny równym kursowi dnia

4 - ilość pap. wart. w zleceniach kupna z limitem ceny równym kursowi dnia

Rynek niezrównoważony

Stopa satysfakcji, którą liczymy przy wzroście zleceń sprzedaży

Stopa redukcji - mówi nam o tym ile procentowo zostanie niezrealizowanych transakcji.

W przypadku, kiedy po wyznaczeniu kursu dnia stopa satysfakcji jest niższa niż 20% następuje zawieszenie notowań transakcji danych papierów na danej sesji.

Jeżeli przy danym kursie dnia przewaga zleceń sprzedaży w stosunku do zleceń kupna wynosi więcej niż 5:1 następuje zawieszenie obrotu na danej sesji.

Według jednolitego kursu dnia cena jest ustalana ze zleceń, które napłynęły na giełdę przed sesją. Natomiast w systemie notowań ciągłych przyjmowane są zlecenia w trakcie sesji giełdowej.

Do instrumentów pochodnych należą: kontrakt forward, kontrakt futures, kontrakt obcyjny.

Kontrakt forward - to umowa, w której jedna ze stron zobowiązuje się do kupna natomiast druga do sprzedania określonego instrumentu bazowego w ustalonym dniu zawarcia, tzw. terminie wykonania. Cecha wykonania jest z góry ustalona. Kontrakty tego typu znajdują się w obrocie poza giełdowym ponieważ nie dokonana jest ich standaryzacja. Nie jest określona standardowa wartość kontraktu, standardowy termin wykonania i standardowa cena.

Dlatego kontrakty forward mogą być dowolnie wykonywane. Kontrakty tego typu znajdują się w obrocie poza giełdowym ze względu na ryzyko kredytowe niewykonania kontraktu przez jedną ze stron oraz ryzyko płynności, tzn. trudności ze sprzedażą takiego kontraktu na rynku.

Kontrakty futures - definicja tego kontraktu jest taka sama jak kontraktu forwards, z tą różnicą, że znajdują się one w obrocie giełdowym. W tym przypadku standard kontraktu określa nam :

• wartość kontraktu

• jednolity termin wykonania

• instrument bazowy, którego dotyczy

• do ustalenia pozostaje cena zakupu

Zarówno w kontraktach Forward i Futures występuje zobowiązanie obydwu stron kontraktu do jego wykonania w odróżnieniu od kontraktów obcyjnych.

Kontrakty obcyjne - stanowią umowę zawartą między nabywcą (ale niezobowiązanym do wykonania kontraktu) dotyczącą zakupu lub sprzedaży, czyli do nabycia określonego instrumentu bazowego wg. z góry ustalonej ceny i w określonym w przyszłości terminie, a sprzedawcą, który zobowiązany jest do zawarcia transakcji instrumentem bazowym, gdy kontrakt zostanie wykonany prze jego nabywcę.

Kontrakty obcyjne - amerykańskie - może zostać zawarty przez jego nabywcę w dowolnym terminie wcześniejszym niż termin określony w kontrakcie.

Kontrakty obcyjne - europejski - może zostać zawarty w ściśle określonym w kontrakcie terminie.

Call opcja - jest to opcja kupna określonego instrumentu bazowego.

Put opcja - to opcja sprzedaży określonego instrumentu bazowego.

Jeżeli nabywane jest prawo kupna instrumentu bazowego, czyli typu CALL to w przypadku wykonania takiej opcji jej sprzedawca musi dostarczyć określony instrument bazowy lub w zamian zapłaci cenę wykonania danego kontraktu.

Warranty są instrumentami podobnej konstrukcji do opcji. Przy czym różnica między warrantem, a opcją polega na tym, że w przypadku warrantu następuje emisja, czyli w tym przypadku mamy do czynienia z emitentem. Natomiast w przypadku opcji nie są one emitowane. Tak naprawdę do realizacji kontraktu opcji dochodzi w momencie jej realizacji.

Mamy do czynienia z warrantami:

1. Obcyjne - dają prawo nabywcy otrzymania od emitenta zapłaty w ustalonym terminie, różnicy między ceną wykonania a ceną rynkową instrumentu bazowego.

2. Subskrypcyjne - dają ich nabywcy prawo do nabycia akcji spółki w określonym czasie i po określonej z góry cenie sprzedaży.

Instrumentem bazowym mogą być:

1. Pap. wartościowe

2. Kursy walut

3. Poziom stóp %

4. Indeksy giełdowe

5. Towary

Przy czym nie w każdym przypadku możliwe jest dostarczenie instrumentu bazowego, np. w przypadku indeksów giełdowych, dlatego rozliczenie może następować w formie rozliczeń pieniężnych.

Kontrakty Futures na indeks giełdowy WIG 20.

Symbole dotyczą tzw. standardów kontraktu, przy czym w danym momencie mogą być notowane kontrakty o terminie wykonania przypadającym w najbliższych 2 miesiącach.

Jednostka wykonania kontraktu jest to jednostka, w której podawane są limity i kursy kontraktu.

Jednostka ta jest zgodna z jedn. instrumentu bazowego.

W przypadku kontraktu Futures na warszawskiej giełdzie kontrakty oparte są o indeks giełdowy WIG 20.

Animator rynku w przypadku kontraktów futures jest to członek giełdy, który działa w imieniu własnym. Jego zadaniem jest podtrzymywanie obrotu kontraktami Futures. Może on być nabywcą lub sprzedawcą kontraktu, przy czym podstawowy warunek jest taki, że nie może być nabywcą lub sprzedawcą danej transakcji.

Analiza fundamentalna - są dwie szkoły:

1. Jedna opiera się na analizie technicznej, która opiera się na analizie wszystkich tych zmian dotyczących giełdy, jeśli chodzi o wartość pap. wart. Analiza techniczna wykonywana jest na krótkim okresie czasu, czyli z jednej sesji giełdowej na drugą.

2. Analiza fundamentalna, którą wykonuje się na okres nie krótszy niż 3 miesiące (na zach. 2).

Zadania to ocena sytuacji ekonomiczno - finansowej danego podmiotu. Taka analiza może być wykorzystywana dla sformułowania planów strategicznych podmiotu na dłuższy okres czasu. W przypadku analizy fundamentalnej dotyczącej s.a. dokonujemy oceny sytuacji ekonomiczno - finansowej danej spółki, a następnie ostatnim etapem jest określenie tzw. wewnętrznej ceny akcji.

Analiza fundamentalna obejmuje:

1. Analizę jakościową

2. Analizę ilościową

Analiza jakościowa dokonywana jest w formie opisowej, czyli może być subiektywna, natomiast analiza ilościowa opiera się na danych liczbowych, dzięki którym można porównać sytuację danego podmiotu w różnych okresach czasu. Dlatego można powiedzieć, że jest ona obiektywna.

Główne założenie analizy fundamentalnej polega na tym, że czynniki zewnętrzne, które wpływają na działalność danego podmiotu mają decydujący wpływ na cenę akcji danej spółki na giełdzie, tzn. że w dłuższym okresie czasu cena giełdowa akcji danej spółki będzie podążać za wyceną akcji dokonaną za pomocą analizy fundamentalnej.

Analiza fundamentalna zakłada, że istnieją silne związki przyczynowo - skutkowe między ekonomiczną sytuacją danego przedsiębiorstwa oraz jego działalnością oraz faktyczną wartością przedsiębiorstwa w dłuższym czasie.

Głównym celem analizy fundamentalnej jest dokonanie wyceny przedsiębiorstwa. Analiza fundamentalna obejmuje 3 podstawowe czynniki:

• analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa

• analizę branży, w której dane przedsiębiorstwo funkcjonuje

• analizę sytuacji gospodarczej danego kraju

Opis rysunku:

Określamy wewnętrzną cenę akcji. Porównujemy ją z ceną giełdową w określonym czasie. Wewnętrzna wartość akcji wyliczona na podstawie analizy fundamentalnej jest wyższa od aktualnej ceny giełdowej, to wtedy dokonujemy zakupu akcji. Jeśli jest na odwrót, dokonujemy sprzedaży akcji.

Na analizę fundamentalną składa się:

• analiza ekonomiczno - finansowa danego przedsiębiorstwa obejmuje takie elementy jak, np. historia przedsiębiorstwa, pozycja na tle branży, analiza SWOT, analiza zatrudnienia, analiza struktury zatrudnienia, analiza kwalifikacji kadry kierowniczej, analiza sprawozdań finansowych, analiza bilansu, analiza rachunku wyników, analiza przepływów pieniężnych, analiza wskaźnikowa płynności finansowej, str. finansowej i sprawności działalności (rotacji).

Wyliczenie wskaźników rynku kapitałowego.

Dokonujemy również prognozy przyszłej sytuacji:

• prognoza przychodów

• prognoza podstawowych kosztów danego przedsiębiorstwa

Metody wyceny:

S - sprzedaż danej spółki

So - wartość sprzedaży wszystkich spółek giełdowych danej branży

Mc - wartość kapitalizacji danej branży na giełdzie (ilość akcji * aktualna cena giełd)

Strategie inwestowania:

1. Metoda stałej kwoty kapitału akcyjnego

2. Metoda regularnego inwestowania określonej kwoty w pap. wart. tego samego rodzaju. Trudno jest określić optymalny moment zakupu lub sprzedaży pap. wart. Ta metoda powoduje również to, że co prawda nigdy nie kupimy pap. wart. po najniższej cenie, ale też nie kupimy akcji po najniższej cenie w danym okresie czasu.

3. Metoda stałej relacji między defensywną częścią naszego portfela (obligacje) a ofensywną częścią (akcje). Polega na podobnej zasadzie jak metoda 1.

4. Metoda cenowo - wskaźnikowa. Polega na, tym że nasze decyzje zakupu lub sprzedaży akcji danej spółki uzależniamy od łącznej struktury wskaźników rynku kapitałowego dla danej spółki w porównaniu np. z indeksem giełdowym (np. cena do zysku).

5. Metoda dywersyfikacji ryzyka. Polega na tym, że zmniejszamy ryzyko poniesienia strat inwestując w różne pap. wart. lub inne instrumenty rynku finansowego.

6. Metoda wyszukiwania liderów na rynku. Polega ona na tym, że różne branże gospodarki w różnym okresie czasu mają lepsze lub gorsze warunki dla swego rozwoju oraz ceny akcji określonych spółek mogą w określonym czasie szybciej rosnąć niż wartość całego rynku.

7. Metoda wyszukiwania branż na giełdzie, których rozwój będzie szybszy niż całego rynku (porównanie rozwoju branży z pr. kr. brutto).

8. Metoda wyczekiwania na spadek cen nowo wprowadzonych na giełdę.

9. Metoda porównywania wskaźników rynku kapitałowego na giełdach państw rozwijających się.

Analiza techniczna. Założenia:

1. Określenie, porównanie bieżącej ceny akcji z popytem.

2. Obserwacja zmian popytu i podaży.

3. Interpretacja wskaźników giełdowych.

4. Porównywanie ilości zawartych na giełdzie transakcji w określonym czasie.

Ad 1. Wszystkie wew. i zew. czynniki wpływają na ruch, a w szczególności na kształtowanie się zmian popytu i podaży i mają swoje odbicie w zmianach kursu danego pap. wart.

Ad 2. Zmiany cen akcji wyrażone za pomocą wykresu tworzą trend, który może utrzymywać się przez dłuższy okres czasu.

Ad 3. Procesy zachodzące na giełdzie w ujęciu długookresowym powtarzają się cyklicznie.

Opierając się na wykresie liniowym pomiędzy kilkoma punktami możemy wykreślić linię, jednak tak wybrane punkty nie mogą być przypadkowe. Mogą być to tzw. maxima kursu, czyli najwyższe wartości kursu w określonym czasie lub też minima kursów, czyli tzw. dna.

Jeżeli przerwie tę linię wtedy zmiana trendu.

RYNEK

Pap. wart.

• akcje

• obligacje

Bankowy

• długoterminowe lokaty

• kredyty

R. kapitałowy

R. walutowy

R. pieniężny

Finansowy

Towarowy

EMITENT

K

A

P

I

T

A

Ł

KPWiG

Sponsor emisji

INWESTOR

Zysk inwestora

Kapitał akcyjny

Kapitał zapasowy

W. Rynkowa

W. Emisji

W. Nom.

• w głosowaniu

• w dywidendzie

• podziale majątku

• inne

Uprzywilejowane

Zwykłe

Aportowe

Gotówkowe

Imienne

Na okaziciela

AKCJE

Obligacje

Akcje

Emitent

Emitent

• jest pożyczkobiorcą

• wykorzystuje pożyczkę na z góry określone cele

• płaci odsetki

• zwraca pożyczkę, tzn wykupuje obligacje w ustalonym terminie

POSIADACZ

• jest pożyczkodawcą, czyli wierzycielem

• ma zapewniony dochód, czyli odsetki

• nie ponosi odpowiedzialności materialnej za straty emitenta

• uzyskuje kapitał z działalność gosp.

• część zysku wypłaca w formie dywidendy akcjonariuszom

• jest zobowiązany do respektowania decyzji akcjonariuszy

AKCJONARIUSZ

• jest udziałowcem w kapitale spółki

• otrzymuje dywidendę

• osiąga zysk w przypadku wzrostu cen akcji

• ponosi ryzyko związane ze stratami firmy do wysokości udziału w kapitale spółki

NABYWCY

EMITENT

POŚREDN.

Osoby fiz.

Firmy

Biuro makl.

Min. Finan.

Banki

Sponsor emisji

Przetarg

---