Początki twórczości dla dzieci i młodzieży.
Francja, XIX wiek.
Perrot - Bajki matki gęsi i Przygody Telemaka Francoisa Feleon. Obie te książki były niesłychanie istotne.
Pierwszą drogą była książka Perraulta - książka pisana pierwotnie dla dorosłego czytelnika. Trafiła dziwnym trafem do dziecięcego pokoju. Drugi tekst - miał być bardziej pouczający.
Pierwszy tekst - miast matki gęsi - Bajki babci gąski (za sprawą Zarębiny, naonczas tłumaczącej). Bajki babci gąski miały dotrzeć do młodzieży poza wiedzą Peraulta. Napisał on je gdyż…? Istotą sporu, którego wynikiem był ten tekst, była kłótnia o wyższość starożytnej literatury nad aktualną - był to spór nowożytnej twórczości i kopii antycznej twórczości. W oświeceniu tworzono głównie w nurcie klasycznym. Starożytnicy byli zdania, że klasyka była ideałem sztuki i kultury. Aktualnie widać powrót do źródeł - poszukiwanie natchnienia w kulturze ludowej. Odszukiwanie wątków, które zostały zgubione kiedyś. Pragnięto nawrócenia kultury (wrócenia do miejsca, w którym się zgubiono). Wzorowano się na twórczości Ezopa - przekształcając bajkę epigramatyczną na bajkę narracyjną. Uważał, że twórczość ludowa niczym nie ustępuje klasykom - zbiera baśnie i spisuje je narracyjnie.
Niestety - wygrali starożytnicy - triumfy odnosi klasycyzm we Francji. Mimo tego - Pero zostaje, i jego twórczość przezywa to. Miała ona pokazać, że nie trzeba koniecznie wracać do wzorców starożytnych, a inspiracji można doszukać się też w pogardzanych nurtach.
Drugim powodem była moda na pisanie baśni. Na dworach było w modzie opowiadać jakieś opowieści. Wtedy - modne były baśnie - jak to było w Dekameronie. Salony zbierały osoby z podobnej sfery intelektualnej, które jednak się zazwyczaj nie znają. Rozpowszechnione były dwie metody dyskusji - żywe obrazy (szopka na ten przykład - częściej kalambury) lub czytaniem pierwodruków - autor o tym nie wiedział, po prostu czytano. W tych tekstach było sporo treści erotycznych - wiele elementów mogło być zrozumiałych dla dorosłych, mogli w nich ludzie wyczuwać elementy erotyczne. Wilk z bajki najpierw konsumuje (związek z) babcią a potem dziewczynkę (i z dziewczynką). Treści erotycne są wewnątrz baśni - jakieś pozostałości po działaniu cenzora. W Kapciuszku królewicz zaprosił wiele kobitek, coby wynaleźć sobie niewiastę. Kapciuszek też zasuwa na bal, a potem dziewczynka ucieka i w drodze ucieczki gubi kapcia. Królewicz musi poznać kapcia po zapachu. Kobiety nie można poznać po stopie? Dlatego, że una go uwiodła. I wzięła go do ciemnej lokacji i wzięła go z zaskoczenia. Kapciuszek kobieco uderza doń, a nie tylko strojem - zabiera go tam, gdzie koral ust i płowość włosia nie ma znaczenia. Pierwotne wzorce Bajek matki gęsi były po prostu ostro erotycznie nakierowane. Śpiącą królewnę pocałował nie królewicz, ale król, co ma żonę. Król ma koronę - więc ma władzę. Dlatego robi się kłopot. Robi to, co chce, ale jednak to nie jest miłe.
Bajki są niemal tak stare jak mity. Baśń to rozegrana córa mitu - mit jest starszy - to się przyjmuje, wielu tak twierdzi. Ta teoria nie podległa fundamentalnemu rozbiciu. Jeśli nie najstarsze, to stare. O ile mity były związane z religijnością, to baśnie - z obrzędami inicjacyjnymi. Dlatego bohater baśni porzuca rodzinny dom, następnie zostaje sam, pokonuje przeszkody (zazwyczaj trzy), i po niech wraca jako inny człowiek. Ten element inicjacyjny - kto go przejdzie, ten jest dorosły. Coroczna cykliczność tego aktu. A pocałunek księżniczki był aktem gwałtu? Księżniczka się obudziła, gdyż urodziła bliźnięta. Mnoga ciąża jest oznaką zdrady - racjonalne stare myślenie. Niewierny mąż wróci do żony w końcu.
Brał te bajki żeby pokazać świeżość. Poza tym - miały śmieszyć. A do tego - miał syna i chciał, żeby jego syn też pisał. Zalecał mu wprawki literackie - żeby wyćwiczył się w sztuce pisania. Kazał mu spisywać baśnie, które słyszał od własnej mamki. Pierwsze wydanie baśni nie wyszło pod nazwiskiem Perrouta, ale Darmancourta - jego syna, który to w rzeczywistości napisał .
W tym samym roku, w którym ukazują się baśnie Perrouta, ukazują się zbiory baśni (1698) - była wielka moda na baśnie.
D;Aulnoy - o wiele wcześniej tłumaczona, o wiele bardziej charakterystyczna i o wiele bardziej rozbudowana niż Perrout. Założyła ona po różnych perypetiach w końcu założyć słynny salon literacki i tam czytała swoje bajki.
Zabawy przyjemne i pożyteczne były pismem literackim, jeno pojawiały się w nim teksty bajek. Pero jest wznawiany często. Za postawę utworu uznaje się ostatnie wydanie za życia autora.
Francois Fenelon - pisze u schyłku wieku XVII - w tym okresie tworzone były zupełnie inne dzieła. Napisał Przypadki Telemaka (przypadek, czyli to, co mnie kopnie w życiu, mnie spotka). Przygodziło mi się, że jestem na studiach. Telemak to syn Odysa. Francois był starożytnikiem - eksploatował motywy zamierzchłe, które poległy u źródeł ludzkiej kultury. Lafontaine rozwijał bajkę ezopową. Pisał o młodzieńcze, który rusza w świat, coby poszukiwać swego ojca. Młody wyrusza w świat, aby odnaleźć ojca. Wychowywał księcia, syna Ludwiniacza XIV. Opowieść o Telemaku były dedykowane księciu owemu. Ad usum Delphini. Weszła ta formuła do kultury w kontekście użytku tylko dla młodego człowieka. Teksty te miały mieć walory wychowawcze. Przypadki Telemaka była pierwszą powieścią napisaną nie dość dla młodzieży, to jeszcze miała ona charaktery wybitnie dydaktyczny. Autor tak kształtuje fabułę, żeby nauczył się dobrze władać krajem - był przecież przyszłym władcą - miał pokazać mu różne sposoby sprawowania władzy w państwie. Sprawiło to, że wyleciał Fenelon z dworu, podobnie jak Perrault. Telemakowi towarzyszy Atena w postaci mentora. Mentor - w czyimś imieniu opowiada jakieś ważne racje - jest to mówione w imieniu czyimś.
Wszyscy oni tworzyli na dworze Ludwina XIV.
Dwa wzorce - żadna z nich nie była pisana dla dzieci.