03.11.05
Temat: Geneza Socjologii
Rozwój socjologii można podzielić na 2 etapy:
przednaukowy - rozpoczął się wraz z narodzinami pierwszych koncepcji filozoficznych Platona i Arystotelesa, a skończył 1połowie XIX w.
naukowy - rozpoczął się formalnymi narodzinami socjologii jaki nauki -1837 r. /powstał wtedy spójny program nauki o społeczeństwie/ i trwa do dziś
Socjologia powstała w wyniku ewolucji myśli społecznej i ciągle się rozwija.
Etap przednaukowy można podzielić na:
refleksję teoretyczną
wiedze potoczną
Refleksja teoretyczna- ma swoje korzenie w Starożytnej Grecji. Grecy - prekursorzy dokonali tzw. I rewolucji w myśli społecznej - tzn. oddzielili porządek społeczny od porządku naturalnego - wyodrębnili byt społeczny jako niezależną rzeczywistość. Zwrócili uwagę na relację między jednostką, a społeczeństwem oraz skupili uwagę na autonomii jednostki.
*cała humanistyka wywodzi się od filozofii
Etap przednaukowy zazębia się z filozofią społeczną
Cechą refleksji teoretycznej jest:
finalizm - tzn. pierwsze koncepcje społeczne skupiały uwagę na tym `jak być powinno a nie jak jest'
woluntaryzm - opera się na założeniu, że człowiek obdarzony się dobrą wolną wolą w związku z tym władca ma wolę czynić dobrze, natrafia również na niepowodzenia, porażki społeczne, przypisywano okolicznością zewnętrznym niż samemu przywódcy.
oddzielenie porządku społecznego od politycznego - tzw. II rewolucja w myśli społecznej.
PLATON - jest przedstawicielem organicznym, tzn. zakładał, że społeczeństwo podobnie jak organizm biologiczny składa się z wielu części, wzajemnie ze sobą powiązanych i od siebie zależnych. Stąd też zakładał, że zakłócenia w funkcjonowaniu najmniejszej części organizmu społecznego mają wpływa na cały system społeczny.
uważał, że sprawne funkcjonowanie całości społecznej zależy od zwartości i spójności systemu społecznego. Platon stworzył koncepcje państwa idealnego, w którym społecznie jest pierwotne względem jednostki, tzn. jednostka jest całkowicie podporządkowana społeczeństwu, - nie ma praw osobowych, wolności. Ma ściśle narzucone przez społeczeństwo role społeczne.
w koncepcji Platona nie istnieje pojęcie szczęścia osobistego jednostki. Szczęście istnieje w aspekcie sprawiedliwości, a sprawiedliwością jest to by każdy robił to czego społeczeństwo od niego oczekuje /do czego jest przeznaczony/.
Platon kładł nacisk na wartość i spójność społeczeństwa. Zalecał ujednostkowienie czyli stan, w którym wszyscy myślą i zachowują się jednakowo. Droga do ujednostkowania miała być szeroko kontrola, indoktrynyzacja - ideologiczne wychowanie, zniesienie wszelkich podziałów społecznych, z wyjątkiem funkcjonalnego podziału pracy. Indoktrynyzacja społeczna miała być sprężona z procesem socjalizacji i zajmować się tym państwem jako instytucją, a nie jako rodzina.
*Platon uważał, że idealne społeczeństwo składa się z jednostek, a nie z grup./ nie był feministą - kobiety - ograniczone prawa/ Uczniem Platona był Arystoteles.
ARYSTOTELES - przejął po swoim mistrzu organicystyczny punkt widzenia. Przy czym w przeciwieństwie do Platona uważał, że społeczeństwo składa się z grup społecznych /wniósł do myśli społecznej pojęcie grupy. Jest twórcą trójspektowej teorii struktury społecznej. Teorię tą oparł na założeniu, że człowiek jest istota społeczną, tzn., ze tylko żyjąc wśród innych ludzi jest w stanie urzeczywistnić swoje człowieczeństwo. Społeczna natura człowieka kształtuje się pod wpływem uczenia się, a człowiek uczy się przez naśladownictwo.
I aspekt rodzinny - pierwotna grupa, która kształtuje społeczną naturę człowieka jest rodzina / nie jest samowystarczalna/. Rodziny łączą się tworząc gminę /wspólnotę lokalną/. Gminy nie są samowystarczalne. Gminy łącza się tworząc państwo => dopiero państwo może zaspokoić wszystkie potrzeby jednostki poprzez szereg instytucji.
II aspekt - podział społeczny na klasy społeczne - klasy to zbiorowość, charakteryzuje się podobieństwem wykonywanych funkcji w społecznym podziale pracy.
III aspekt - podział społeczny na grupy statusowe, ze względu na stopień zamożności:
Wyodrębnieni: 1. ludzie zamożni 2.stan średni 3. stan biedny.
Arystoteles sympatyzował ze stanem średnim:
-uważał, że stan średni jest ostoją ładu i porządku społecznego, dlatego że nie inicjuje konfliktów społecznych /konflikty rozgrywają się między skrajnościami/. Klasa Średnia - zbyt mała do zyskania, zbyt dużo do stracenia => Im liczniejsza klasa średnia, tym mniejsze prawdopodobieństwo konfliktów społecznych.
Arystoteles tworząc koncepcje struktury społecznej i wprowadza pojęcie grupy=> nie stwierdził /nie udzielił odpowiedzi na pytanie/ => w jaki sposób grupy społeczne są w społeczeństwie uszeregowane. Walki te rozwinęli przedstawiciele średniowiecznej myśli społecznej, wprowadzając pojęcie hierarchii społecznej -> drabina bądź piramida oparta na relacjach nadrzędności i podrzędności.
Na szczycie tej hierarchii społeczeństwa średniowiecznego, myśliciele umieścili boga. Bóg zdecydował o przeznaczeniu człowieka stąd też status człowieka był przypisany i wynikał z urodzenia -> człowiek miał robić to, do czego przeznaczyło go urodzenie.
Stąd średniowieczna hierarchia społeczna nie wprowadziła pojęcia (koncepcji) awansu społecznego => miała charakter statyczny =>stąd myśleli, iż jest ostoja ładu i porządki społecznego.
2