Zaimki względne - que / el que, que / el cual (który, która)
Pronombres relaivos - que / el que, que / el cual

W zdaniach względnych objaśniających, w których zaimek quien poprzedzony jest przyimkiem, nie można zastosować zaimka que. Można za to zastosować konstrukcję con el que / con la que / con el cual / con la cual.

Oto przykładowe zdanie, w którym zaimek względny quien można zamienić na el que lub el cual:

Te presento a mi marido, con quien estoy casada desde hace dos años. (Przedstawiam ci mojego męża, z którym jestem po ślubie dwa lata. )

Te presento a mi marido, con el que estoy casada desde hace dos años.
Te presento a mi marido, con el cual estoy casada desde hace dos años.

Konstrukcje zaimka i rodzajnika są zależne od rodzaju i liczby osoby, o której mówimy, co przedstawia poniższa tabela:

rodzaj męski, liczba pojedyncza	el que, el cual (który)
rodzaj żeński, liczba pojedyncza	la que, la cual (która)
rodzaj męski, liczba mnoga	los que, los cuales (którzy)
rodzaj żeński, liczba mnoga	las que, las cuales (które)

Mi compañero, con el que voy de caza, es un profesor de Universidad. (Mój kolega, z którym jeżdżę na polowania, jest profesorem uniwersyteckim.)
Sus amigos, de los cuales me habló, están aquí en Marbella. (Jego przyjaciele, o których mi mówił, są tutaj w Marbelli. )

Zaimków można też użyć, gdy mówimy o rzeczach, które w zdaniu poprzedzone są przyimkiem:

Ha salido una nueva película de los hermanos Coen, por la que han ganado el Oscar. (Wyszedł nowy film braci Coen, za który dostali Oskara.)
Éstas son las casas, por las cuales piden trescientos ochenta mil euros. (To są te domy, za które chcą trzysta osiemdziesiąt tysięcy euro.)
Éstos son los jardines, por los que paso todos los días. (To są ogrody, przez które codziennie przechodzę.)

Zaimków el que / la que / los que / las que można także użyć jako podmiotu zdania i wtedy
używane są wymiennie z quien lub quienes.

Quienes llegaron tarde, se perdieron la mitad de la conferencia. (Ci, którzy się spóźnili, stracili połowę wykładu.)
Los que llegaron tarde, se perdieron la mitad de la conferencia. (Ci, którzy się spóźnili, stracili połowę wykładu.)
Quien sepa lo que pasó que lo diga. (Kto wie, co się stało, niech powie.)
El que sepa lo que pasó que lo diga. (Kto wie, co się stało, niech powie.)
En esta oficina, los que / quienes trabajan de verdad somos nosotros. (W tym biurze ci, którzy naprawdę pracują, to my.)

W tym przypadku nie możemy użyć el cual / la cual.

Zaimek lo cual / lo que (co)

Tych zaimków używa się, aby podsumować całą myśl z poprzedniego zdania. W związku z tym, aby ich użyć, muszą być poprzedzone jakimś zdaniem.

El jefe no nos dio vacaciones según nos prometió, lo cual enfadó a todos. (Szef nie dał nam urlopu tak, jak nam obiecał, co nas wszystkich zdenerwowało.)
Me dijo que no venía, lo que me dio mucha pena. (Powiedział, że nie przyjdzie, co mnie bardzo zmartwiło.)

Należy pamiętać, aby nie mylić lo cual z el cual. Zaimek lo cual odnosi się do myśli oraz idei abstrakcyjnych, np. do zdania poprzedzającego, natomiast zaimek el cual odnosi się do konkretnych rzeczy lub osób:

Creo que va a llover, lo cual me entristece porque quería ir a la playa. (Wydaje mi się, że będzie padać, co mnie smuci, bo chciałam iść na plażę.)
El vestido para la boda, por el cual pagué cien euros, se me manchó. (Sukienka na ślub, za którą zapłaciłam sto euro, poplamiła mi się.)

Zaimka lo que używa się, gdy rzecz, o której mówimy, nie jest dokładnie opisana lub znana.

Juan te contará lo que pasó. (Juan ci opowie, co się stało.)
No sabemos lo que piensa Jorge, pero nos preocupa. (Nie wiemy, co myśli Jorge, ale nas to martwi.)

Należy zauważyć, że istnieje różnica między lo que i lo cual. Zaimka lo que w tym zdaniu używamy do opisania rzeczy abstrakcyjnej, ale nie odnosi się do poprzedzającego zdania jak lo cual:

No me gusta lo que me dijiste. (Nie podoba mi się to, co mi powiedziałeś.)
Juan me dijo que no quería estar más conmigo, lo cual me entristeció mucho. (Juan powiedział mi, że nie chce dłużej ze mną być, co bardzo mnie zasmuciło.)

W przypadku pierwszego zdania nie możemy zastąpić zaimka lo que formą lo cual, ale w przypadku drugiego zdania moglibyśmy powiedzieć:

Juan me dijo que no quería estar más conmigo, lo que me entristeció mucho. (Juan powiedział mi, że nie chce dłużej ze mną być, co bardzo mnie zasmuciło.)

---