W dniu 1 stycznia 2010 roku weszła w życie nowa ustawa o finansach publicznych
z dnia 27 sierpnia 2009 roku.
Ustawa ta stanowi, że budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom trybunałom, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu (Art. 114 ust.1)
Minister Finansów ustala, w drodze rozporządzenia, klasyfikację części budżetowych oraz dysponentów części budżetowych dla części budżetowych. Ma to na celu zapewnienie przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa (Art. 114 ust.6).
Zmiany zawarte w nowej ustawie o finansach publicznych:
Dokonano modyfikacji dotychczasowej części „45.Sprawy zagraniczne” oraz zlikwidowano część „23.Integracja europejska”
Ustawa określa zasady współpracy członków Rady Ministrów oraz innych organów administracji rządowej w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej w ramach Komitetu do Spraw Europejskich.
Reguluje działanie administracji rządowej w zakresie dostosowania katalogu działów administracji rządowej do nomenklatury o Komitecie do Spraw Europejskich, zgodnie
z którą dotychczasowy dział „Integracja europejska” został zastąpiony działem
„Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”.
Z uwagi na treść przepisu o działach administracji rządowej, zgodnie z którym kierowanie działami administracji rządowej: „Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej” i „Sprawy zagraniczne” powierza się jednemu ministrowi. Dotychczasowa część „45. Sprawy zagraniczne” otrzymała brzmienie „45. Sprawy zagraniczne i członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”.
Zlikwidowano część „51. Urząd Służby Cywilnej”.
Poprzednio obowiązująca ustawa o służbie cywilnej zniosła centralny organ administracji rządowej - Szefa Służby Cywilnej oraz zlikwidowała urząd obsługujący ww. organ. Na mocy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej powołano Szefa Służby Cywilnej - centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach służby cywilnej, natomiast obsługę Szefa Służby Cywilnej zapewnia Kancelaria Prezesa Rady Ministrów;
Wprowadzono część „87. Dochody budżetu środków europejskich”.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych definiuje budżet
środków europejskich jako oddzielny roczny plan dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek właściwego ministra, w budżecie państwa mogą być tworzone odrębne części dla zadań ogólnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznością zapewnienia bieżącej kontroli dochodów lub wydatków. W odrębnej części budżetowej byłyby zatem wykazywane wpływy z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich. Natomiast w części „77. Podatki i inne wpłaty na rzecz budżetu państwa” ujmowane byłyby nadal dochody, tj. środki europejskie na realizację projektów pomocy technicznej. Dysponentem nowotworzonej części budżetowej będzie Minister Finansów.
Wprowadzono część „88. Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury”.
Konieczność wyodrębnienia części budżetowej dla powszechnych jednostek
organizacyjnych prokuratury wynika z przepisów art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 9 października 2009 r. o zmianie ustawy o prokuraturze oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z powołanym we wskazanym przepisie Rozdziałem 6b - Budżet
powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury dochody i wydatki powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury stanowią w budżecie odrębną część. Powołana ustawa ustanawia Prokuratora Generalnego jako dysponenta części budżetowej odpowiadającej prokuraturze.
Nowa ustawa likwiduje zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze (np. hotel prezydencki w Juracie). Nie zostały one zlikwidowane w dosłownym jego znaczeniu. Obecnie są one inaczej zorganizowane i mają inną formę rozliczenia oraz finansowania.
Powstał nowy system tworzenia budżetu państwa:
BYŁO: Na podstawie puly pieniędzy z podatków był ustanawiany budżet.
JEST: Są określone zadania i cele do wykonania i trzeba tyle uzbierać pieniędzy, żeby na wszystko starczyło. Ministerstwo składa wnioski, które następnie są rozpatrywane. Może się okazać, że zadania jednostek są tak wysokie, że będzie trzeba uzbierać więcej pieniędzy
(np. podnieść podatki).
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. likwiduję również samorządowe zakłady budżetowe oraz fundusz motywacyjny. Ten ostatni składał się np. z odsetek za spóźnienia w płatnościach podatkowych. Korzystał z nich Minister Finansów, Premier.
Zlikwidowane zostały fundusze związane z zarządzaniem sektora publicznego, fundusz ochrony gruntów rolnych, PFRON.
PFRON miał osobowość prawną i sam decydował o wydatkach. W myśl nowej ustawy będzie on podlegał pod fundusz celowy (art. 91). Celem tej zmiany jest przestrzeganie zasady rygorystyczności wydatkowania. Głównie chodzi o kontrole
Został wprowadzony wieloletni plan finansowania państwa (art. 103) który musi uzyskać akceptację Prezydenta. Kiedyś funkcjonowały wieloletnie plany finansowe i je zlikwidowano. Teraz do nich powrócono.
Samorządy również mają wieloletnie plany finansowe w systemie 1 + 3
Finanse publiczne dr Barbara Szlabowska
Wykład 6 marzec 2010 r.
2