A) Klasyfikacja skał głębinowych (plutonicznych)
A - skalenie potasowe (mikroklin, ortoklaz)
Q - kwarc
P - plagioklazy (albit)
F - fordy
B) Łyszczyki (MIKI)
- Łyszczyki są uwodnionymi glinokrzemianami potasu oraz kationów dwu- i trójwartościowych: glinu, magnezu, żelaza i innych. Tworzenie się tych minerałów wymaga obecności pary wodnej, dlatego występują one głównie w skałach głębinowych, natomiast brak ich wśród składników krystalizujących z law w warunkach wulkanicznych.
Łyszczyki występują powszechnie w wielu skałach. Należą do głównych minerałów skał magmowych, są ważnymi składnikami skał metamorficznych i często występują w skałach osadowych. Minerały należące do tej grupy są pospolite w wielu zwietrzelinach, gdzie zwracają na siebie uwagę charakterystycznym blaszowatym kształtem i połyskliwością (tzw. kocie złoto). Blaszki łyszczyków wykazują doskonałą łupliwość i sprężystość. Wszystkie łyszczyki posiadają budowę trójwarstwową
AB2-3(OH,F)2(Si,Al4O10) (muskowit /biotyt)
Układ krystalograficzny: jednoskośnym.
Barwa: bezbarwne ,srebrzystobiałe, żółtawe - miki jasne; ciemnoszare, brunatne, czarne - miki ciemne
Rysa: biała
Połysk: szklisty, jedwabisty
Łupliwość: doskonała, jednokierunkowa
Przełam: nierówny
Twardość: około 2-3
Gęstość: waha się od 2,75 do 3,4
Najistotniejszą rolę wśród łyszczyków odgrywają następujące minerały: muskowit, serycyt i biotyt
Muskowit
KAl2[(OH,F)2AlSi3O10]
CECHY MAKROSKOPOWE :
Postać występowania: muskowit krystalizuje w układzie jednoskośnym.
Pokrój kryształów: blaszkowy lub tabliczkowy o zarysie heksagonalnym.
Barwa: muskowit najczęściej jest bezbarwny, niekiedy biały, żółtawy, szary lub brunatny.
Połysk: perłowy.
Rysa: biała.
Twardość: 2 - 2,5.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 2,8 - 2,9 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Muskowit jest pospolitym minerałem skałotwórczym. Występuje w skałach magmowych
i metamorficznych. Znany jest także ze skał osadowych, gdzie występuje jako składnik allogeniczny, w postaci drobnych łusek i blaszek. W skałach magmowych pojawia się głównie w dwumikowych granitach i granodiorytach. W skałach wulkanicznych jest nieobecny. W utworach pegmatytowych kryształy muskowitu osiągają niekiedy znaczne rozmiary, tworząc złoża o znaczeniu gospodarczym. Muskowit jest również pospolitym składnikiem skał metamorficznych, głównie łupków łyszczykowych (mikowych) oraz gnejsów. Jest on ważnym komponentem materiału glebowego, gdzie występuje w postaci pojedynczych ziaren.
Biotyt
K(Mg,Fe2+)3[(OH,F)2AlSi3O10]
CECHY MAKROSKOPOWE :
Postać występowania: biotyt krystalizuje w układzie jednoskośnym.
Pokrój kryształów: blaszkowy lub tabliczkowy o zarysie heksagonalnym.
Barwa: zawsze ciemna, brunatna z odcieniem zielonawym lub czerwonawym lub całkiem czarna.
Rysa: biała.
Twardość: 2,5 - 3,0.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 2,8 - 3,4 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Biotyt jest najbardziej pospolitym minerałem wśród łyszczyków, posiadającym duże znaczenie skałotwórcze. Podobnie jak muskowit występuje głównie w granitach i granodiorytach, znany jest również z ciemnych skał żyłowych. Biotyt powszechnie występuje w niektórych skałach metamorficznych, takich jak łupki łyszczykowe (mikowe) czy gnejsy. W budowie skał osadowych odgrywa znacznie mniejszą rolę niż muskowit, ponieważ charakteryzuje się mniejszą odpornością na wietrzenie chemiczne. Obecność biotytu w glebach zaznacza się jedynie tam, gdzie procesy wietrzenia zachodzą bardzo powoli. Przyjmuje tam postać wydłużonych, blaszkowatych ziaren.
Serycyt
KAl2[(OH,F)2AlSi3O10]
Serycyt jest mikrokrystaliczną odmianą muskowitu, powstającą głównie wskutek rekrystalizacji.
CECHY MAKROSKOPOWE :
Postać występowania: serycyt krystalizuje w układzie jednoskośnym.
Pokrój kryształów: blaszkowy o zarysie heksagonalnym.
Barwa: muskowit najczęściej jest bezbarwny, niekiedy biały, żółtawy, szary lub brunatny.
Połysk: perłowy.
Rysa: biała.
Twardość: 2 - 2,5.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 2,8 - 2,9 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Podobnie jak muskowit. Często pojawia się jako produkt wietrzenia skaleni. Jest
typowym minerałem skał metamorficznych.
ANORTYT
Wzór chemiczny: Ca[Al2Si2O8] - (glinokrzemian wapnia)
Układ krystalograficzny - trójskośny
Twardość w skali Mohsa - 6 -6,5
Łupliwość - doskonała, dwukierunkowa
Rysa - biała
Przełam - nierowny, schodkowy
Gęstość - 2,74 -2,76 g/cm3
Barwa - biała, szara, czerwonawa, ciemnoszarozielonkawa, sporadycznie bywa bezbarwny
Połysk - szklisty
C) Amfibole
Są to krzemiany lub glinokrzemiany wapnia, magnezu, glinu, żelaza i sodu, manganu, tytanu, potasu z niewielką zawartością wody.
Układ krystalograficzny: najczęściej rombowy oraz jednoskośny
Gęstość - 2,85-3,5 g/cm³,
Twardość - 5-6.
Barwa: przeważnie zielona, brunatna lub czarna
Rysa: biała, szara, jasnobrunatna
Przełam: najczęściej nierówny lub muszlowy
Połysk: najczęściej szklisty, tłusty bądź perłowy
Łupliwość: doskonała, dwukierunkowa, krzyżująca się pod kątem 124° (ta cecha pozwala je odróżnić od podobnych piroksenów)
Inne cechy: Bardzo często tworzą pomiędzy sobą roztwory stałe (kryształy mieszane), co wpływa na bardzo duże ich zróżnicowanie.
Najczęściej wykazują pokrój słupkowy, igiełkowy lub włóknisty (azbest amfibolowy). Kryształy odznaczają się sześciobocznym przekrojem. Występują w skupieniach ziarnistych i zbitych. Niektóre amfibole po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka.
D) Pirokseny
- grupa bardzo rozpowszechnionych minerałów skałotwórczych o strukturze wewnętrznej odpowiadającej krzemianom łańcuchowym i ogólnym wzorze: AB[Si2O6] - gdzie: A - to najczęściej; wapń, sód, lit; B - to najczęściej; magnez, żelazo, glin.
Pirokseny stanowią częsty składnik skał magmowych i metamorficznych, a największą rolę skałotwórczą odgrywa augit. Spotykane są w skałach na całym świecie.
Cechą wspólną dla tej grupy są dwa systemy łupliwości, krzyżujące się pod kątem prawie prostym. Układ łupliwości odróżnia pirokseny od amfiboli.
Krystalizują w układzie jednoskośnym lub rombowym.
Barwa: żółtawą, zielonawą, białoszarą, brunatną lub czarną, w zależności od zawartości żelaza i tytan u oraz domieszek.
Obejmują wiele izomorficznych szeregów kryształów mieszanych, należących do układu jednoskośnego, z wyjątkiem szeregu, którego członkami skrajnymi są enstatyt i hipersten - układ rombowy (jego jednoskośnym odpowiednikiem jest szereg klinoenstatyt - klinohipersten).
Do piroksenów należą także szeregi:
diopsyd - hedenbergit
spodumen - jadeit - egiryn
diallag - augit - fassait
E) Oliwiny
(Mg, Fe)2 SiO4
są głównie krzemianami: magnezu (forsteryt), żelaza (fajalit) oraz manganu (tefroit) i znacznie rzadziej niklu.
Często zawierają izomorficzne domieszki chromu, glinu, tytanu, sporadycznie też: wapnia - monticellit i kirschtenit.
Większość z nich stanowi roztwory stałe (kryształy mieszane), będące członami szeregu izomorficznego: forsteryt - fajalit (oliwiny magnezowo -żelazowe).Wszystkie oliwiny krystalizują w układzie rombowym.
tworzą zazwyczaj kryształy słupkowe i tabliczkowe występują w skupieniach ziarnistych, zbitych, czasami występują jako pojedyncze ziarna, niekiedy występują w postaci ziarnistych skupień zwanych „bombami oliwinowymi”, są kruche i stosunkowo twarde, są bardzo mało odporne i szybko ulegają przeobrażeniu w różne minerały z grupy serpentynu, czasami wykazują specjalne zjawiska optyczne: efekt kociego oka i asteryzm.
Układ: rombowy
Twardość:6,5-7
Łupliwość: słaba
Połysk : szklisty
Barwa: oliwkowa, zielona, żółta
1