KWESTIONARIUSZ STRATEGII RADZENIA SOBIE Z BÓLEM (CSQ)
(The Pain Coping Strategies Questionnaire)
Autorzy: A.C. Rosenstiel i F.J. Keefe (1983)
Autor polskiej adaptacji: Z. Juczyński
Opis:
CSQ służy do oceny stosowanych strategii radzenia sobie z bólem i ich skuteczności w opanowywaniu i obniżaniu bólu.
Składa się z 42 stwierdzeń opisujących różnego rodzaju sposoby radzenia sobie z bólem oraz dwóch pytań dotyczących oceny własnych umiejętności zastosowania różnych strategii dla poradzenia sobie i obniżenia bólu.
Właściwości psychometryczne
Rzetelność- zgodność wewnętrzną oszacowano na podstawie badania 110 pacjentów z przewlekłym bólem. Alfa Cronbacha dla całego kwestionariusza wynosi 0,80 a dla poszczególnych strategii przekracza 0,80 oprócz odwracania uwagi (0,64) oraz zwiększonej aktywności behawioralnej (0,63). Błędy standardowe dla poszczególnych strategii od 0,63- 0,87. Podobne wskaźniki uzyskano dla wersji oryginalnej.
Trafność- porównanie wyników CQ z BPCQ potwierdza trafność teoretyczną. Dodatnia korelacja między przypisywaniem kontroli bólu przypadkowi, a strategią bezradności oraz modlenia się /pokładania nadziei. Kontrola bólu wewnętrzna korelowała dodatnio z odwracaniem uwagi i podejmowaniem czynności zastępczych, natomiast ujemnie z katastrofizowaniem i poszukiwaniem nadziei. Ta ostatnia strategia korelowała dodatnio z przypisywaniem kontroli bólu wpływowi lekarzy i przypadkowi oraz ujemnie z subiektywną oceną własnego zdrowia.
Analiza czynnikowa zidentyfikowała trzy czynniki wyjaśniające ogółem 44,4% wariancji całkowitej. W skład I czynnika weszły 3 strategie reprezentujące formy poznawczego radzenia sobie: przewartościowanie doznań bólu, ignorowanie doznań, deklarowanie radzenia sobie.
Normalizacja- kwestionariusz nie posiada norm. W interpretacji w celach porównawczych można wykorzystać wyniki innych badań. Pacjenci z rozpoznaniem neuralgii różnią się od pozostałych grup deklarowaniem gorszego radzenia sobie z bólem i ignorowaniem doznań bólowych oraz brakiem umiejętności przewartościowywania doznań bólowych.
Opis i zastosowanie
Sposoby radzenia sobie z bólem odzwierciedlają sześć poznawczych oraz jedną behawioralną strategię, które z kolei wchodzą w skład 3 czynników: poznawczego radzenia sobie, odwracania uwagi i podejmowania czynności zastępczych oraz katastrofizowania i poszukiwania nadziei.
Wykorzystano 7 stopniową skalę typu Likerta.
Przeznaczony do badania osób dorosłych, chorych, uskarżających się na ból.
Kwestionariusz może mieć zastosowanie w diagnozie i terapii pacjentów z bólem, leczonych ambulatoryjnie lub stacjonarnie.
CSQ pozwala na prognozowanie przystosowania się do przewlekłego bólu.
Służy również do oceny własnych umiejętności zastosowania różnych strategii dla poradzenia sobie i obniżenia bólu.
Wskazane jest uzupełnienie wyników CSQ pomiarem umiejscowienia kontroli bólu kwestionariuszem BPCQ.
Badanie grupowe lub indywidualne.
Czas wykonywania testu nieograniczony, średnio zajmuje 15 minut.
Sposób badania
Kwestionariusz badany wypełnia samodzielnie.
Instrukcja wyjaśnia, że zadaniem badanego jest ocena częstotliwości postępowania w podany sposób w przypadku odczuwania bólu od 0 do 6- zawsze tak postępuję.
Z kolei stopień opanowania bólu wyrażają oceny:
0- nie panuję; 6- całkowicie panuję,
a stopień możliwości zmniejszenia oceny 0- w ogóle nie potrafię go zmniejszyć; 6- potrafię go całkowicie zmniejszyć.
Obliczanie i interpretacja wyników
W skład każdej z 7 strategii wchodzi 6 stwierdzeń.
Wynik mieści się w obszarze od 0-36.
Im wyższy wynik tym większe znaczenie przypisywane danemu sposobowi radzenia sobie z bólem.
Klucz diagnostyczny
Strategie radzenia sobie z bólem |
Numery pozycji |
Poznawcze |
|
1. Odwracanie uwagi |
3, 9,12,26,27,28 |
2. Przewartościowywanie doznań bólu |
1,4,10,16,29,41 |
3. Katastrofizowanie |
5,11,13,25,33,37 |
4. Ignorowanie doznań |
17,19,21,24,30,35 |
5. Modlenie się/pokładanie nadziei |
14,15,18,22,28,36 |
6. Deklarowanie radzenia sobie |
6,8,20,23,31,32 |
Behawioralna |
|
7. Zwiększona aktywność behawioralna |
2,7,34,39,40,42 |
Oddzielnej interpretacji podlegają obydwa pytania dotyczące stopnia opanowania i możliwości zredukowania swojego bólu, dla których rozpiętość wyników wynosi od 0-6. Im wyższy wynik tym większe znaczenie przypisywane własnym umiejętnościom poradzenia sobie i obniżenia bólu.
W interpretacji można również wykorzystać zidentyfikowane 3 czynniki: poznawcze radzenie sobie, odwracanie uwagi i podejmowanie czynności zastępczych oraz katastrofizowanie i poszukiwanie nadziei.
Wyodrębnione czynniki pozostają w związku z trzema podstawowymi stylami radzenia sobek ze stresem: skoncentrowanym na zadaniu; na unikaniu oraz na emocjach. Na ogół uważa się, że najbardziej korzystne jest wykorzystywanie strategii skoncentrowanych na zadaniu. Nie zawsze jest to możliwe i czasem strategie unikowe mogą się okazać bardziej pożyteczne.
Ważne może się okazać powiązanie własnych umiejętności poradzenia sobie i obniżenia bólu z preferowanymi strategiami radzenia sobie z bólem.
W badaniach 138 chorych deklarowany stopień opanowania własnego bólu korelował w sposób istotny ze wszystkimi strategiami radzenia sobie,, w tym najwyżej ujemnie z katastrofizowaniem, a dodatnio z deklarowaniem radzenia sobie. Chorzy, którzy nie mogą opanować swojego bólu oceniają, że ból ich przygniata, życie nie jest nic nie warte w przeciwieństwie do chorych, którzy panują nad swoim bólem i wiążą to z własnymi umiejętnościami. Z kolei możliwość zredukowania bólu wiązała się najbardziej ze zwiększoną aktywnością behawioralną i odwracaniem uwagi.
1