Złoża ekshalacyjne (Sedex)
- złoża siarczków utworzone w basenach sedymentacyjnych przy udziale kanałowych, hydrotermalnych roztworów dna oceanicznego
- temperatura krystalizacji siarczków 150 oC- 320 oC
Sedex
SHMS
VHMS
SEDEX - sedymentacyjno- eksholacyjne = SHMS
Złoża siarczków Zn-Pb
Złoża siarczków Ni z Zn, Mo, Re, Pt, Pb
40% światowej produkcji Zn
60% światowej produkcji Pb
VHMS- złoża siarczków masywnych Cu+Pb+Zn, Au:
Złoża siarczków metali podstawowych Cu+Pb+Zn
Złoża siarczków metali zawierających Au
White smokers- kominy podwodne zbudowane z anhydrytu. Są też black smokers
Parametry (średnia z 142 kanadyjskich złóż)
Zasoby 5,3 mln ton
Zawartość: Cu- 1,95%, Zn- 4,23%, Pb- 0,09%, Ag 19g/t, Au- 0,8 g/t
Ważniejsze złoża
-Aznocollax, Hiszpania
0,44% Cu, 1,77% Pb, 3,33% Zn, 67 g/t Ag, 1,0g/t Au, zasoby: 45,0 Mg, Dewon
-Neves Corro, Portugalia
7,88% Cu, 1,21% Pb, 1,22%Zn, 77,0 g/t Ag,
Sn= 1,24%, zasoby: 70,0 mln ton, Dewon, 360mln lat
- 7lin Flon, Kanada
2,20% Cu, 4,1% Zn, 43,2 g/t Ag, 2,85 g/t Au
????????????
Złoża siarczków wytworzone w basenach sedymentacyjnych przy udziale kanałowych hydrotermalnych roztworów dna oceanicznego
Główne minerały : galena, sfaleryt, piryt, chalkopiryt, pirotyn (zwykle wtórny), węglany, baryt, turmalin
Temperatura krystalizacji siarczków 150oC- 320 oC
Rudy: masywne, laminowane, rozproszone
Unikalne nowoodkryte złoża siarczków Ni z Zn, Mo, Re, Pt, Pd znane z dwóch basenów paleozoicznych
- Nik basen
N- flonka basenu Selwyn, Yukon, Kanada
Ni + Zn + Mo+ Re, PGE, Ni 5,3%, Zn- 0,73%, PGE
Au= 0,776 g/t, Re (10-60g/t), U (15-100 g/t)
-S - Chiny
Mo+ PGE, Cu+ Zn
Ważniejsze złoża
Naron, Irlandia
10,1% Zn, 3,6% Pb, 0,0% Cu, zasoby 69,9 mln ton
Wiek 340 mln lat
Red Day, USA
17,1 % Zn, 5,0% Pb, 0,0% Cu, zasoby 32,3 mln ton
?????????????????
Zn, Pb, Cu, Ag zasoby 125,0 mln ton, wiek 1,67 Ga
Filizhai, Azerbejdżan
Zasoby 5,0 mln ton, wiek 175 mln lat
Typy złóż:
Cypryjski Cu, Cu-Zn, (Co), strefy ryttu oceanicznego, spreading
Besski Cu, Cu- Zn (Au+ Ag) (kieslager); struktury zrębowe ryftu oceaniczengo, stadium wczesne (Wiesciszowice)
Uralski Cu- Zn, (Au); (prymitywny), wsteczne łuki, basen wewnętrzny, strefa subdukcji
Biamak Cu- Zn- Ba, (Pb) (Au+Ag), (Kuroko) łuk wysp, basen wewnętrzny, stadium późne, wsteczny łuk
Filizchai Zn- Pb- Ba, płyta kontynentalna, ryft kontynentalny
Minerały
Minerały główne: piryt, staleryt, chalkopiryt, markasyt, pirotyn, bornit, baryt
Minerały towarzyszące: markasyt, magnetyt, henatyt, pirotyn, temantyt, galena
Zmiany okołorudne skały:
Chlorytyzacja, ;sylikacja, propilityzacja
Bajkał: podłoże: serycytyzacja, chlorytyzacja, sylifikacja, karbonatyzacja
Nakład: serycytyzacja, karbonatyzacja, zeolityzacja, barytyzacja
Model złoża:
Cypryjskie soczewy, rudy masywne
Rio- Tinto, Neres- Corro (Cu-Sn), Woroszyłowskie, Stalinskoje
Besshi: soczewy, pseudopoklady, masywne
Abitibi (Narada), Wiesciszowice
Uralski: soczewy, gniazda, masywne
Podolskoje, Gaiskje, Sibajskoje
Bajmak: soczewy, sztowekr, rozproszone
Bakar- Ta
Filizchai: rozproszone, masywne, soczewy
Niznetolotniskoje
Kuplerschiefer - łupek miedzionośny
Metosonatyczne, ciągła sekwencja osadów (bez luki staratygraficznej
Mitu, Peru, Rotligenedens, Maxwell (zamknięte), Niemcy
Złoże stratoidowe tworzące się wieloetapowo
RYSUNEK
Złoża metamorfogeniczne:
Złoża endogeniczne
Skarnowe (kontaktowo-metosamtyczne): Fe, Cu, W, Sn, Mo, Zn, Au
Zmetamorfizowane: Fe, Mn, Cu, Zn, Pb, Au
Metamorficzne C, marmur, kwarcyty
Fizyko-chemicze warunki
Temp
Cisnienie
Rola wody- woda porowa wodzianowa pochodzenia magmowego
Rola CO 2
czas
Skarny
(złoża wszystkich metali, oprócz Cr, Sb, Hg)
W stosunku do kontaktu skał magmowych,
- endoskarny - wewnątrz ogniska magmowego (zmiany do 100-200m)
- egzoskarny - skam zewnętrzny, skała zmieniona na zewnątrz ogniska magmowego
Granica 1200 m od ogniska magmowego
Skam- grubokrystaliczna skała, bardzo bogata w minerały, kawał gruzu o nieregularnych formach, w składzie dominują siarczany (ale tez weglany, fluor
?????????????
Kontaktowego
Albitowo- epidotowi- hornfelsowa
Hornblendowo-hornfelsowa
Priosenowo- homfeiowo
sanidynowa
Hipotezy genetyczne:
Infiltracyjno- dyfuzyjna (D. Skarżyński)
(do wapieni przenikają Si, Al., Mg, Na, K, Fe: do bazaltu Ca)
Stadialna
(przy spadku temp szesc stadiow metasornatozy Si, Al- Si, Cl, skapolit, Fe, flukiodalno- wodnej, siarczkowe, As-S, Fe- Cu, Zn- Pb)
Klasyfikacja surowcowa
Złoże rud Fe
Zloze rud Fe-Co
Zloze rud Cu
Zloze rud Pt
Zloze rud W
Zloze rud Mo
Zloze rud Zn-Pb
Zloze rud Au
Zloze rud Sn
Zloze rud U i th
???????????????
1,23 % Cu, 1,03% Zn, 13,7 g/t Ag, 0,029 % Mo
360 000 ton dziennego wydobycia, pracuje 24 godzin na dobe, 365 dni w roku, 12-godzinne zmiany- to wszystko sprawia, ze ta kopalnia jest w pierwszej dziesiątce kopalni odrywkowych na swiecie
Tez złoza
Flogopitu, grafitu, azbestu, talku, baru, rubiny, szafiry
Złoża metamorficzne
Zmetamorfizowane (było zloze innego typu i pozniej zostalo zmetamorfizowane)
Metamorficzne
Facje metamorfizmu
Regionalnego
-zeolitowa - Cu rodzima (zeolitu, chloryt)
- zieleńcowa Fe, kwarcyty, piryty, szczergiel, grafit
- glaukofanowa - krzemianowe rudy Mn , Zn
- Amfibolowa - takonity, itabiryty, korund, grafit, pranat
- Granulitowa - zloza Fe, granatów, rutyli, flogopitu
- eklogitowa- zloza rutylu
Zmetamorizowane
Fe- krzywy Rog, Kursk
Mn- Brazylia, Indie
Cu
Zn, Pb Broken Hill
Au
Aparyty - Sludianka (Syberia)
Złoża metamorficzne
Azbest facja zielncowa
Cyjanitu i sillimanitu facja amfibolitowi
Szmerglu facja amfibolowa (Ural)
Grafitu (facja amfibolowa) Ural Ukraina
Igtana - facja eklogitowa
Diamentow- metamorfizm impaktytowy (Syberia, Ukraina) (longsdaleit heks C)
Grantów (facja amfibolowo granulitowo