II-16. Od Kreona do Edka... Literackie portrety dyktatorów jako ostrzeżenie dla ludzkości

------------------------------------------------------------------------------------------------------

A. "Antygona" Sofokles

Dyktatorem jest tu władca Teb, Kreon. Jest bezwzględny, chciwy, żądny władzy. Nie zna litości i żąda bezwzględnego podporządkowania ze strony ludu. W sytuacjach krytycznych nie jest w stanie pomóc nawet własnej rodzinie, bo jego system wartości jest wypaczony.

B. "Dziady" Adam Mickiewicz "Kordian" Juliusz Słowacki

Car jest tu portretem dyktatora, jego stosunek do mieszkańców ziem Polski można odgadnąć po zachowaniu się bohaterów. W "Kordianie" tematem utworu jest zamach na cara, więc łatwo się domyślić jak bardzo nienawidzą go Polacy. Natomiast w "Dziadach" autor wspomina o zsyłkach ludzi w głąb Rosji, a także o nieludzkich metodach wydobywania zeznań i traktowania Polaków.

C. Utwory dotyczące obozów i walk w czasie drugiej wojny światowej.

Dyktator nie jest tu osobą, jest nim system totalitarny (komunizm i faszyzm).

"Rozmowy z katem" - Jürgen Stroop

"Inny świat" Gustaw Herling-Grudziński - władze obozowe.

Opowiadania Tadeusz Borowski.

"Medaliony" Zofia Nałkowska.

D. "Folwark zwierzęcy" George Orwell

Powieść o konwencji powiastki filozoficznej, w której rewolucję przeprowadzają zwierzęta, a dyktatorem po przewrocie i wygnaniu Snowball'a (ideowiec) zostaje Napoleon. Doprowadza on do sytuacji takiej jak przed rewolucją. Każda władza i tak dba o własne interesy, a każda rewolucja rodzi nową rewolucję.

E. "Tango" Sławomir Mrożek

Władzę przejmuje robotnik i prosty człowiek (Edek), po klęsce i śmierci walczącego o porządek Artura. Fascynacja inteligencji klasami średnimi doprowadza do upadku wartości moralnych. Złe rozumienie naturalności i piękna.

---