POZYCJE ESTETYCZNE OŚWIECENIA
Klasycyzm - prąd najważniejszy, najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozoficzną ideologią epoki.
Klasycyzm polskiego oświecenia tworzy literaturę zaangażowana w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utylitarne (użytkowe), wraca do ideałów starożytnych. Np. „modne” gatunki tego nurtu to: bajka, satyra, komedia, poemat heroikomiczny. Modne są klasyczne ideały, takie jak: jasność, harmonia, prostota, kunszt języka. W tym narodzą się też: powieśc nowożytna i takie formy publicystyczne jak esej czy felieton.
Reprezentanci: Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Franciszek Zabłocki, Franciszek Bohomolec, Julian Ursyn Niemcewicz.
Sentymentalizm - nazwa nurtu pochodzi od powieści L. Sterne'a pt. „Podróż sentymentalna”. Europejskim ojcem sentymentalizmu był J.J. Rosseau. Ten nurt jest bardziej „uczuciowy”, nastawiony na wnętrze człowieka, na jego indywidualizm niż na cele publiczne i polityczne. Literatura ma ukazywać wewnętrzne życie człowieka, kształtować więzi międzyludzkie, ukazywać jakie konflikty i napięcia przeżywa człowiek, gdy odszedł od natury w stronę cywilizacji. Gatunki typowe dla tego nurtu to sielanka, wiersze i powieść sentymentalna. Głównym przedstawicielem polskiego sentymentalizmu jest Franciszek Karpiński, a inni to Salezy Jezierski, Stanisław Bogusławski, Jakub Jasiński.
Rokoko - styl, który traktujemy jako późną faze baroku, trwa jeszcze w oświeceniu. Dotyczy do raczej sztuki użytkowej (porcelana, meble), architektury, silny jest w malarstwie. W literaturze wyraża się w ulotnych, lekkich utworach dworskich. Podstawową wartością wg tego stylu jest piękno. Obcowanie człowieka ze sztuką ma być nie nauką jak w klasycyzmie, nie uczuciem jak w sentymentalizmie, lecz po prostu przyjemnością. Reprezentanci stylu rokoko to: Stanisław Trembecki, Ignacy Potocki i Franciszek Węgierski.