Gruzlica
2 mld ludzi zakazonych
Każdego roku:
8 min choruje
2 min umiera
W Polsce - ok. 40 osób/100 000
4 Zapadalność
i Grupa A - niska zapadalność
-<10/100 tys ludności: Włochy, 10-24 /100 tys Czechy
i Grupa B - średnia zapadalność
I -25-49/100 tys Polska
i Grupa C - wysoka zapadalność
-50-99/100 tys Rumunia
-> 100 /100 tys Kazachstan, Gruzja, Rosja
^ Czynniki zwiększające ryzyko ^wystąpienia gruźlicy
-ntensywność ekspozycji na zakażenie
- Duża liczba osób prątkujących w otoczeniu
-Małe zamknięte pomieszczenia: więzienia, domy opieki, internaty
i Czas kontaktu
i Wiek
i Grupa krwi AB, HLA-BWA15
i Stan odporności
Rząd Actinomycetales
i Rodzina Mycobacteriaceae
i Rodzaj: Mycobacterium
i Grupa: Mycobacterium tuberculosis
i Gatunek: Mycobacterium bovis
- Mycobacterium bovis (prątek bydlęcy)
- Mycobacterium bovis BCG(Bacillus Clamette Guerin)
- Mycobacterium africanum
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MYCOBACTERIUM
i Wydłużone pałeczki kwasooporne
i Ściana typu gramdodatniego jednak wysoka w niej zawartość lipidów uniemożliwia wybarwianie komórek metodą Grama
i Nie wytwarzają zarodników, rzęsek, otoczek
i Prątki I
- wolnorosnące (czas generacji > 6 godz) wzrost2-6 TYGODNIACH
- Szybko rosnące wzrost
i duże wymagania wzrostowe • Tlenowe
KWASOOPORNOSC
prątki zabarwione na gorąco 1 barwnikami anilinowymi nie odbarwiają się pod wpływem kwasów, zasad, alkoholi
Kwasooporność prątków wynika ze swoistej struktury ściany komórkowej bakterii
lipidy
głównie mikozydy
Ściana komórkowa prątków zawiera dużo | lipidów, które stanowią do 40% suchej masy i są to przede wszystkim:
kwasy mikolowe i ich związki kompleksowe
Cukry:
lipoarabinomannan i arabinogalaktan
Kwas mykolowy-chroni przed zabiciem przez fagocyty i wywołuje silną odpowiedź zapalną.
Biologicznie czynne lipidy pratkow
1. fosfatydy
2. woski A, B, C, D
3. mikozydy 4. peptydyloglikolipidy
WOSKI
Wosk A-ester wielowartosciowych alkoholi kwas ftienowy obecny tylko u szczepów wirulentnych
Wosk B - mieszanina substancji lipidowych, nie stwierdzono w nim substancji biologicznie czynnych
Wosk C - zawiera czynnik wiązkowy
odpowiedzialny za: ceche
zjadliwosci
pratkow charakterystyczny tylko prątków zjadliwych
sznurowy wzrost - cechujący prątki o
eugenicznym (szorstkim) typie wzrostu
WOSK D
lipopolisacharyd złożony z wielocukru
zestryfikowanego z kwasami mikolowymi
duże znaczenie biologiczne -warunkuje występowanie uczulenia ■tuberkulinowego typu opóźnionego
W CYTOPLAZMIE-ziarnistosci
wewnątrzkomórkowe
fosfatydow
kwasów nukleinowych białek
lipidow
cytochromów a, b, c enzymów
Witaminy i pigmenlfprąfków
beta-karoten
prowitamina A
zespół witamin K, BI, B2,B6 biotyna, biocyna
kwas nikotynowy «
PIGMENTY PRATKOW
karotenoidy pigmenty chinoidynowe pigmenty porfirynowe pigmenty pterydynowe
PRATKI GRUZLICZE
M. tubelRilosis M. bovis prątek BCG M. africanum
Rodzaj MYCOBACTERIUM
Mycobacterium tuberculosis complex
Prątki inne niż gruźlicze (MOTT -Mycobacteria other than tubetculosis "atypowe"
Mycobacterium leprae - prątek trądu
Podział prątków MOTT na grupy według RUNYON`A
i Grupa I - prątki fotochromogenne i Powolny wzrost
i barwnik stymulowany przez światło po 12 godzinach ekspozycji (kolonie żółte lub pomarańczowe)
i Chorobotwórcze dla zwierząt laboratoryjnych
i Mycobacterium kansasi i Mycobacterium simiae i Mycobacterium marinom
GRUPA II PRATKI SKOTOCHOMOGENNE
POWOLNY WZROST
■Wytwarzanie barwnika niezależnie od światła (żółtopomarańczowe kolonie)
i M. xenopi - ciepłe wody, środowisko
i M. scrofulaceum
i M. szulgi
i M. gordonae
i M. flavescens
Grupa III prątki niefotochrOMOGENNE
i Powolny wzrost
i Słabo zabarwione lub bezbarwne
itzw. grupa MAI - zakażenia u chorych z obniżoną odpornością
-M. avium
- M. intracelulare
- M. gastri
-M. malmoense (Skandynawia)
IV grupa prątki szybkorosnące
i Wzrost w ciągu 7 dni i M. f ortuitum
i M. smegmatis - saprofit, występujący w wydzielinie łojotokowej skóry, w smegie
i NI. Chelonae
Zrodło zakażenia
chory człowiek
rzadziej chore zwierzę
Szczególne ZRODLA TRANSMISJI prąTKOW
■ Instrumenty medyczne: bronchoskopy, gastroskopy
i Woda wodociągowa: biofilm na powierzchni rur wodociągowych, lód do operacji kardiologicznych
i Środki dezynfekcyjne
■ Barwniki używane do barwienia preparatów
Środowisko w którym przeżywają prątki
MATERIAL BIOLOGICZNY- śluzowa plwocina
i Materiał nieorganiczny:
- Kurz czas nieograniczony
- Papier do 4 miesięcy
- Pościel, odzież ł- Instrumenty medyczne
drogi zakazeNIA
najczęściej droga wziewna (inhalacyjna)
pokarmowa (najczęściej mleko zakażonych krów)
uszkodzona skóra 1
zakażenia wrodzone
Po zakażeniu prątkami | ryzyko wystąpienia choroby nie przekracza 5-10% w ciągu całego życia i jest największe w ciągu pierwszego roku od chwili ■zakażenia
OBRAZEK IMG_2569
Postacie kliniczne gruźlicy
PIERWOTNA
opierwotna
i wrodzona
Jeżeli gruźlica rozwija się \ przed pełnym rozwojem zjawisk immunologicznych bezpośrednio po zakażeniu
■mówimy o gruzlicy pierwotnej
^Gruźlica pierwotna ^
i Ostra lub podostra choroba rozwijająca sie w NASTEPSTWIE ZAKAZENIA PIERWOTNEGO
u osoby nieuodpornionej
i Powstaje małe ognisko zapalne zwane ogniskiem pierwotnym - często rozwija się bezobjawowo
i Gojące się zmiany gruźlicze wapnieją, powstaje naturalnie nabyta odporność na gruźlicę
Gruźlica, która rozwija się u osoby zakażonej, wykazującej zjawiska I odporności i alergii
mówimy o GRUZLICY POPIERWOTNEJ
- rozwija się
wiele lat po zakażeniu pierwotnym
GRUZELEK GRUZLICY
jest skupiskiem komórek jednojądrzastych:
limfocyty, makrofagi,
komórki nablonkowate
komórki olbrzymie
Powstały w płucu gruzełek jest ^ł ogniskiem pierwotnym
T (ogniskiem ^broncłiopneumonicznym), ■które ułega otorbieniu i
Wapnieniu
GRUZLICA POPIERWOTNA
jest wynikiem reiniekcji endogennej - zakażenia nabytego w dzieciństwie
(90% PRZYPADKOW)
Bardzo rzadko reinfekcji egzogennej
Gruźlica popierwotna
i Postać choroby spowodowana reinfekcja lub reaktywacją wcześniejszego zakażenia
i Rozwija się w różnym czasie po zakażeniu pierwotnym (nawet po 20 latach)
i Kaszel, krwioplucie, popołudniowa gorączka, nocne poty, spadek masy i ciała
Gruźlica popierwotna rozwija się
w organizmie, który NABYL ODPORNOSC i dlatego zmiany
morfologiczne znacznie różnią się od zmian obserwowanych w gruźlicy pierwotnej
CHARAKTERYSTYCZNA CECHA
popierwotnej jesl zmieniona odpowiedź zakażonego uprzednio gospodarza na ponowne rozmnażanie się prątków
Odpowiedź ta charakteryzuje si$
dużym zniszczeniem tkanek I spowodowanym prawie wyłącznie I własną reakcją uczulonego ■gospodarza
■zakażenie szerzy się dalej prawie wyłącznie przez ciągłość i drogami oskrzelowymi
Istniejąca odporność I Zapobiega: i
wysiewom krwiopochodnym i limfopochodnym oraz
cechuje się skłonnością do otarbiania i ograniczania ognisk serowatych z ich następczym włóknieniem
Reakcja ta powoduje i przyspieszone tworzenie gruzelków, co daje możliwość szybkiej destrukcji prątków i zahamowanie reinfekcji endogennej i/lub egzogennej
GRUZLICA PROSOWKOWATA
jest następstwem rozsiania prątków drogą krwiopochodną
"Gruźlica prosówkowa
i Pokonane mechanizmy obronne
■ Prątki rozsiewają się drogą krwi po całym organizmie i atakują wszystkie narządy - liczne małe gruzełki -gruźlica pozapłucna
i Dzieci, osoby zakażone wirusem HIV
LECZENIE GRUZLICY
Prątki łatwo rozwijają oporność na tuberkulostatyki stosowane pojedynczo
LECZENIE GRUZLICY POLEGA NA:
jednoczesnyM stosowaniu kilku
leków przeciwprątkowych, co
pozwala na skrócenie czasu
leczenia do 6-9 miesięcy i
ZAPOBIEGApowstawaniu szczepów
Opornych
Stosowane tuberkulostatyki
zoniazyd, ryfampicyna,
etambutol,streptomycyna, pirazynamid,
kaperomycyna, cykloseryna, etionamid,
kwas paraaminosalicylowy (PAS), kanamycyna
W zmianach chorobowych występują
Prątki aktywne metabolicznie, rosnące zewnątrzkomórkowo w jamach gruźliczych
i Prątki żyjące wewnątrz makrofagów
i Prątki wolno rosnące w masach serowych (prątki w stanie uśpienia są aktywne i wykazują metabolizm sporadycznie)
Rifampicyna-dziala na 3 wymienione grupy
i Izoniazyd - prątki zewr wewnątrzkomórkowe
i Pirazynamid - prątki i] makrofagów
i Streptomycyna - tylko zewnątrzkomórkowe
PROFILAKTYKA SWOISTA
Szczepionka BCG -bacilli Calmette-Guerin
Szczepionka BCG nirzapobiega zakażeniu prątkiem
redukuje zapadalność na ostre postacie gruźlicy:
prosówkowatą
zapalenie opon m-r
PROBY TUBERKULINOWE
Testy skórne polegają na ocenie "reakcji zapalnej skóry na preparat antygenowy otrzymany z prątków - tuberkulinę
Tuberkulina
oczyszczona mieszanina białek
prątków -
PPD (purified protein derivate)
Służy do wykrywania nadwrażliwości typu opóźnionego występującej u osób zakażonych gruźlicą
TEST MANTOUX
śródskórne wstrzyknięcie tuberkuliny w grzbietową i powierzchnię przedramienia i
Wynik testu odczytywany jest po 48-72 godzinach i wyrażany średnicą nacieku zapalnego mierzoną w milimetrach
Mikobakteriozy
choroby wywoływane przez prątki nie-gruźlicze (MOTT), które wykazują słabe działanie I chorobotwórcze dla osób zdrowych
Dlagnostyka zakażeń prątkami
I Bakterioskopia
preparat bakteriologiczny
wykonuje się z zagęszczonego materiału
Mycobacterium leprae
i Powolny wzrost (1 podział na 2 tygodnie)
i Nie rośnie na podłożach sztucznych
i Postać lepromatyczna trądu
-Zmiany skórne mają postać guzków, bogato prątkowe
-Zniekształcenie twarzy - lwia twarz
- Miejscowe zniesienie czucia
3