Formy występowania akcji.
Akcje mogą występować w formie: Materialnej jest to fizyczny dokument sporządzony na piśmie i zawierający nast. Informacje: pełna nazwę emitenta, wartość nominalną akcji, serię i numer, siedzibę spółki, czy jest to akcja imienna, czy na okaziciela, podpisy przedstawicieli zarządu, datę emisji i zarejestrowania spółki, uprawnienia szczególne z akcji, ograniczenia co do rozporządzania akcją i wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennej. Może do niego być dołączony kupon dywidendowy, odcinany przy pobieraniu dywidendy.
Dokument w formie zdematerializowanej jest to dokument w postaci zapisu elektronicznego. Obecnie zdecydowana większość akcji ma formę zdematerializowaną i traktowany jako wymóg w obrocie giełdowym. Ich zbiorowy odcinek akcji powinien być przekazany do KDPW.
Prawa wynikające z akcji zwykłych - ogólna charakterystyka.
Prawa majątkowe wynikające z akcji zwykłych: prawo do dywidendy , z czego wynika możliwość uzyskania części wypracowanego przez spółkę w danym okresie zysku, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji; prawo poboru akcji nowej emisji polega na skierowaniu w pierwszej kolejności nowej emisji do obecnych akcjonariuszy gdyż zbyt duże rozproszenie akcji może pogorszyć sytuację pierwotnych akcjonariuszy a limity zakupu nowej emisji określane są na poziomie posiadanych już akcji; prawo do wartości części majątku w przypadku likwidacji spółki po pokryciu jej zobowiązań. Oznacza, że akcjonariusze powinni otrzymać, odpowiednio do ilości posiadanych akcjo, część majątku z masy upadłościowej.
Prawa korporacyjne: Prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej, co oznacza, że akcjonariusz nie może być z niej usunięty; prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad. Każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym na ogół raz w roku zgromadzeniu, na którym przedstawiała się jej wyniki finansowe, poddając je ocenie akcjonariuszy i dyskutuje kwestie mające istotne znaczenie dla rozwoju spółki.
Uprawnienia z akcji uprzywilejowanych w Polsce.
W Polsce uprawnienia z akcji uprzywilejowanych mogą dotyczyć: Wysokości wypłacanej na jedną akcję dywidendy (może być większa nie więcej niż 50% od dywidendy wypłacanej na akcję zwykłą). Liczby głosów przypadających na jedną akcję na zgromadzeniu akcjonariuszy (nie więcej niż 2 głosy na jedną akcję). Prawo akcjonariusza do przypadającego na dana akcję majątku likwidowanej spółki. Rodzaje i sposób uprzywilejowania określa statut spółki, zakres uprzywilejowania reguluje kodeks spółek handlowych.
Akcje nieme.
Akcje bez prawa głosu. Mogą być uprzywilejowane co do dywidendy bez ograniczenia jej wysokości. Mogą korzystać w danym roku dywidendowym z pierwszeństwem zaspokojenia przed pozostałymi akcjami. Akcjonariuszowi , któremu nie wypłacono całej dywidendy albo jej część w danym roku obrotowym, przysługuje wyrównanie z zysku z lat następnych, nie później niż w ciągu trzech kolejnych lat obrotowych, jeśli status przewiduje wyrównanie z zysku. Tych praw nie stosuje się do zaliczek dywidendowych. Wypłata posiadaczowi akcji niemej zaległej dywidendy zawsze jest uzależniona od wykazania zysku poprzez spółkę w danym roku obrachunkowym. Prawo to może być również rozszerzone na możliwość wypłaty zaległej dywidendy z zysku wykazanego przez spółkę. Zniesienie przywilejów akcji niemej (uchwałą walnego zgromadzenia) powoduje automatycznie uzyskania prawa głosu związanego z tą akcją.
Prawo z akcji zwykłej do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad. Każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym na ogół raz w roku zgromadzeniu, na którym przedstawiała się jej wyniki finansowe, poddając je ocenie akcjonariuszy i dyskutuje kwestie mające istotne znaczenie dla rozwoju spółki. Korzystanie z prawa do głosowania przy udzielaniu absolutorium dla zarządu oraz wybieranej rady nadzorczej zapewnia akcjonariuszom możliwość kontrolowania zarządu i rady nadzorczej
Prawo poboru wynikające z akcji zwykłej.
prawo poboru akcji nowej emisji polega na skierowaniu w pierwszej kolejności nowej emisji do obecnych akcjonariuszy gdyż zbyt duże rozproszenie akcji może pogorszyć sytuację pierwotnych akcjonariuszy a limity zakupu nowej emisji określane są na poziomie posiadanych już akcji, np. przyjęcie relacji 5:3 oznacza, że na każde posiadane 5 akcji może nabyć 3 nowoemitowane. Prawo poboru jest prawem do pierwokupu nowych akcji i jest prawem zbywalnym będącym przedmiotem obrotu giełdowego
Pojęcie obligacji i jej główna charakterystyka.
Jest papierem wartościowym poświadczającym wierzytelność, czyli zobowiązanie dłużne emitenta wobec jej właściciela (obligatoriusza) na określoną sumę wraz z zobowiązaniem wypłaty oprocentowania w ustalonych terminach. Może także zawierać zobowiązanie emitenta do określonego świadczenia niepieniężnego. Obligacja może wielokrotnie zmieniać właściciela- obligatoriuszy. Obligacje mogą być papierami na okaziciela oraz imiennymi. Z pkt widzenia emitenta obligacja stanowi możliwość czasowego korzystania z pozabankowych funduszy. Wartość nominalna obligacji to przypisana pojedynczej obligacji z danej emisji kwota pieniędzy. Jest ona stała do momentu wykupu obligacji przez emitenta.
Termin wykupu obligacji (termin zapadalności) to okres od daty jej emisji do momentu w którym powinien nastąpić wykup jej wartości nominalnej.
Rodzaje świadczeń z obligacji (w tym w Polsce).
Najczęściej występującą formą świadczenia pieniężnego z obligacji jest oprocentowanie wypłacane okresowo w postaci kuponów odsetkowych. Stanowi ono zysk dla posiadacza obligacji oraz koszt dla jej emitenta. Oprocentowanie może być stałe lub zmienne. Zmienne jest zwykle uzależnione od stóp rynkowych lub rentowności bonów skarbowych.
Inną formą świadczenia pieniężnego jest dyskonto otrzymywane przy sprzedaży obligacji. W okresie ważności takich obligacji nie są dokonywane wypłaty odsetkowe, dlatego określa się je mianem obligacji zerokuponowych.
Pierwotny i rzeczywisty termin wykupu obligacji.
Pierwotny termin wykupu obligacji to okres , na który została wyemitowana obligacja. Po upływie każdego roku jej okres zapadalności skraca się o rok. Ten nowy okres zapadalności nazywa się rzeczywistym okresem zapadalności
Podział obligacji ze względu na rodzaj emitenta.
Ze względu na rodzaj emitenta obligacje dzielimy na:
Skarbowe - emitentem jest skarb państwa. Mogą być długoterminowe (15-30 lat), jak również emitowane na okresy krótsze (1-10 lat - tresury notes) lub do 1 roku - tresury bills (bony skarbowe). Obligacje są emitowane w celu pokrycia deficytu budżetowego.Ponieważ rząd gwarantuje ich spłatę, są to obligacje obciążone najmniejszym ryzykiem, z tego powodu mają najmniejsza stopę zwrotu. Nie mogą być wezwane do wykupu przed pierwotnym terminem.
Komunalne - manipulacycje, są na ogół długoterminowe. Emitowane przez władze lokalne, ich agencje lub przedsiębiorstwa lokalne działające w sektorze publicznym. Środki z ich emisji przeznaczane są na finansowanie infrastruktury lokalnej. Inwestowanie w te obligacje wiąże się z uzyskaniem odpisów od podatków i regularnym wpływaniem odsetek.
Przedsiębiorstw - emitowane są w taki sposów by by przemawiały do masowego klienta. emitentami są:
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (elektrownie, elektrociepłownie, firmy telekomunikacyjne)
Firmy transportowe (kolej, lotnictwo)
Korporacje przemysłowe
Banki i inne instytucje finansowe
Przedsiębiorstwa emitują obligacje z powodu zapotrzebowania na dodatkowe fundusze (na okres dłuższy niż rok), oraz pozyskanie tańszego (np. niż akcje, czy kredyty bankowe) źródła finansowania. Obligacje przedsiębiorstw charakteryzują się zróżnicowanym stopniem ryzyka. (obligacje tandetne - śmieciowe - emitowane w celu wykupienia upadających firm, aby je ratować)
Podział obligacji ze względu na sposób oprocentowania.
stałej stopie procentowej (papiery wartościowe o stałej dochodzie) czyli ich właściciele otrzymują stałe odsetki przez cały czas ważności obligacji (jedne podlegają wykupowi a inne nie podlegają, te drugie są rzadziej spotykane na rynku),
zmiennej stopie procentowej (pap. Wart. O zmiennym dochodzie) Wielkość dochodu jaki przynosi waha się w zależności od zachowania się parametru (np. LIBOR), w stosunku do którego naliczane jest oprocentowanie tych obligacji.