Jadwiga Kaliska
- jedyna żona Władysława Łokietka
Jadwiga Kaliska była córką Jolanty, królewny węgierskiej i Bolesława Pobożnego, księcia kaliskiego i wielkopolskiego. Urodziła się w 1266 roku (niektórzy badacze uważają, że później). Matka wychowywała swe córki, księżniczki kaliskie się w ascetycznej atmosferze pobożności i surowych obyczajów. Odpowiadało to zwyczajom panującym na dworach polskich połowy XIII i początku XIV wieku. Matka Jadwigi i jej ciotka, Kinga zaliczone zostały nawet w poczet błogosławionych. Jadwiga Łokietkowa realizowała taki model kultury dworskiej i życia rodzinnego. Prowadziła poważny i surowy tryb życia, oddawała się częstym praktykom religijnym. Mimo tego jej uwaga koncentrowała się na życiu świeckim, politycznym. Jadwiga była silną indywidualnością. Energiczna i przedsiębiorcza, wytrwale znosiła trudne koleje losu u boku małżonka. Ambitnie wspierała męża w jego karierze politycznej. Niewiele wiemy o losach Jadwigi. Po śmierci ojca jej opiekunem był Przemysł II, musiała więc część czasu spędzać na jego dworze w Poznaniu. Była świadkiem dramatycznego związku Przemysła z Ludgardą. Część czasu Jadwiga spędzała zapewne z matką na dworze krakowskim ciotki, Kingi. Matka wstąpiła wraz z siostrą do klarysek. Na zjeździe w Kaliszu (1293 rok) zawarto układ antyczeski między księciem kujawskim Władysławem Łokietkiem i Przemysłem II. Układ umocniono małżeństwem Łokietka z Jadwigą. Data ich ślubu nie jest pewna. Przypuszczalnie był to rok 1293. Nasza wiedza o dalszych losach Jadwigi także ma wiele luk. Wiadomo, że w czasie wygnania męża ukrywała się wraz z dziećmi w Radziejowie na Kujawach, w domu mieszczanina Gerka. Prawdopodobnie występowała wtedy w przebraniu kobiety z ludu. Małżeństwo Jadwigi i Władysława było wzorowe. Opierało się na wzajemnym szacunku, zaufaniu i lojalności. Po osiedleniu się w Krakowie uwidoczniła się aktywność polityczna Jadwigi. Zachowały się liczne świadectwa dyplomatycznej działalności księżnej. Samodzielnie wydawała przywileje, dysponowała też główną pieczęcią państwa. Musiała więc cieszyć się zaufaniem męża. Jako pierwsza monarchini po rozbiciu dzielnicowym wypracowała prestiż królowej-małżonki, uzyskując znaczną pozycję polityczną. Jej rola wzrosła bardzo po koronacji (1320 rok). Jadwiga Kaliska urodziła sześcioro dzieci. Spośród trzech synów, przeżył tylko Kazimierz, później zwany Wielkim. Z córek wielką karierę, jako wybitna władczyni Węgier zrobiła Elżbieta. Po ślubie syna Kazimierza z Aldoną, stosunki między teściową a synową nie układały się najlepiej. Młoda królowa prowadziła wesoły, beztroski tryb życia. Raziło to ascetyczną starą królową. W końcu uległa presji syna i zgodziła się na koronację synowej. Usunęła się po tym z Krakowa i osiadła w Sączu, mądrze zarządzając tą dzielnicą. Dopiero pod koniec życia wstąpiła do klasztoru Klarysek w Sączu. Zmarła w klasztorze 1339 lub 1340 roku i tam została pochowana. Syn urządził jej uroczysty pogrzeb.