Pytanie 50
Przedstaw znaczenie filozofii Augustyna dla myśli chrześcijańskiej.
Augustyn zajmuje w kręgu myśli chrześcijańskiej mniej więcej to samo miejsce, które w myśli europejskiej w ogóle przyznajemy Platonowi. To on dał podstawy dalszego rozwoju wiary chrześcijańskiej, stworzył podwaliny pod nową chrześcijańską filozofię. Jego następcy w formułowaniu swoich teorii opierali się na poglądach Augustyna z Hippony. Był źródłem, z którego do tej pory czerpią dwa odłamy chrześcijaństwa, katolicyzm i protestantyzm. Przez wieki kształtował doktrynę chrześcijańską w filozofii, teologii oraz duchowości. Jego dzieła wywarły duży wpływ nie tylko na same chrześcijaństwo, ale również na całą kulturę europejską. Augustyn pojął boga jako nieskończone i niewyczerpalne źródło a świat jako twór nadprzyrodzony i dzieło łaski Stwórcy. Wprowadzając nowe prawa, Augustyn nie zapomniał o dotychczasowym dorobku swoich poprzedników. To sprawiło, że jego koncepcja ma w sobie pewne nieścisłości: np. uznaje zło jako coś, na co człowiek nie ma wpływu, twierdził, że ciało nie jest złem, a mimo to w pożądalności cielesnej je widzi. Nie można jednak świętemu Augustynowi odmówić wielkiego wkładu w rozkwit chrześcijaństwa i nowego nurtu w filozofii. Dlatego też został uznany za jednego z Ojców Kościoła. Jego koncepcje filozoficzne wniosły wiele nowych myśli i twierdzeń wśród jemu współczesnych. Stwierdził, że istota ludzka znajduje się pomiędzy niebem a ziemią, pomiędzy aniołami i zwierzętami. Spowodowało to rozdarcie wewnętrzne człowieka i zrodziło nieustanny konflikt pomiędzy jego duchowością i cielesnością. Człowiek musiał nieustannie wybierać pomiędzy Królestwem Bożym i dobrami ziemskimi. Św. Augustyn nieustannie podkreśla dualizm świata, jego rozdwojenie. Ponadto duże znaczenie przykładał św. Augustyn do modlitwy, medytacji, rozważania nad samym sobą. Koncepcja losu ludzkiego, stworzona przez św. Augustyna, określana jest mianem pesymistycznej.
Przedstaw znaczenie pojęcia materializm.
Materializm głosi, iż jedynie istniejącym, samoistnym bytem jest materia: cielesne, przyrodnicze, czasoprzestrzenne, niezniszczalne tworzywo świata, do którego sprowadzają się lub którego są modyfikacjami, pochodnymi i od którego są zależne wszelkie przejawy rzeczywistości. Materializm narodził się na gruncie greckim. Materialiści to m.in. Tales z Miletu, Heraklit z Efezu, Demokryt. Wszystko ma charakter zmienny, przemijający. Materialiści podkreślali aspekt ewolucji. To, co nas otacza, zmienia się. Tales początku świata, życia upatrywał w wodzie. Dla Heraklita żywiołem dominującym był ogień. Oświecenie odeszło od idealizmu. W XIX w. nastąpił rozwój nauk matematyczno-przyrodniczych, odkrycia biologiczne, dynamiczny rozwój nauk ścisłych. Rozwój marksizmu, ruchu robotniczego, materializmu dialektycznego, które odmawiały idealizmowi prawa teorii naukowej. Nałożenie się wojującego marksizmu i materializmu doprowadziło do kompletnej negacji teorii idealizmu, która wg materialistów była teorią wsteczną.
Pytanie 51
Przedstaw główne założenia filozofii Schellinga.
Schelling był twórcą idealistycznego systemu filozofii przyrody jako aktywnego podmiotu. Do tego systemu, w toku ewolucji swoich poglądów, wprowadził ideę dialektycznego rozwoju przez przeciwieństwa; sformułował filozoficzno-religijną teorię absolutnego rozumu (boga) jako realizującego tożsamość bytu idealnego i realnego. W teorii poznania doszedł do uznania prymatu intuicji i wiary nad rozumem i stał się rzecznikiem filozofii objawienia (irracjonalizmu). W estetyce głosił kult sztuki jako najwyższej formy działalności człowieka.
Scharakteryzuj główne znaczenie pojęcia pozytywizm.
Pozytywizm był jednym z głównych nurtów w filozofii XIX i XX w., wywodzący się z refleksji filozoficznej nad poznaniem naukowym i osiągnięciami teoretycznymi i praktycznymi nauk szczegółowych (zwł. ścisłych). Pozytywizm postulował usunięcie wszelkiej metafizyki, wartościowanie poznania zgodnie z zasadami empiryzmu, fenomenalizmu, nominalizmu. Negował wartość poznawczą wypowiedzi oceniających i normatywnych, uznając za naukowe tylko takie poznanie, które da się osiągnąć za pomocą metod nowożytnego przyrodoznawstwa. Głosił program jedności metodologicznej nauki. Pozytywizm postulował uznanie tylko tych twierdzeń, które można zredukować do jednostkowej wiedzy empirycznej, oraz ograniczenie zainteresowań badawczych do empirycznie danych faktów naukowych. W rozwoju pozytywizmu można wyróżnić kilka okresów: okres prepozytywizmu (XVII i XVIII w. — J.L. d'Alembert, P.S. Laplace, D. Hume); tzw. pierwszy pozytywizm (2 poł. XIX w. — A. Comte, J.S. Mill, H. Spencer); tzw. drugi pozytywizm (koniec XIX i pocz. XX w. empiriokrytycyzm); okres rozwoju logicznego empiryzmu XX w.). W 2 poł. XIX w. pozytywizm, połączony z ewolucjonizmem i scjentyzmem, stał się poglądem panującym wśród przedstawicieli nauk szczegółowych i wywarł znaczny wpływ na kształtowanie się ówczesnej europejskiej myśli filozoficznej i naukowej.
2