Przygotowali i opracowali koledzy studiujący na tym samym kierunku w
Wyższej Szkole Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach
Agnieszka Pluta
Agnieszka Witkowska
Marcin Żmuda
(grupa ZiM, ZS 17)
„ BEZROBOCIE JAKO PROBLEM SPOŁECZNY W NASZYM MIEŚCIE - BIERUNIU „
„Lokalna Polityka Społeczna”
Prof. Dr hab. Wódz
Problem, który będziemy rozważać dotyczy bezrobocia. Naszym zdaniem jest to bardzo ważny i duży problem społeczności zarówno naszego miasta jak i całego kraju.
W czasach realnego socjalizmu problemy z zatrudnieniem i wiążącym się z nimi podziałem dóbr były mniejsze. Kontrola płac i odpowiednia polityka zatrudnienia przyczyniały się do równiejszej dystrybucji pewnych dóbr i ukrywania bezrobocia w sytuacji chronicznego kryzysu gospodarczego.
Bezrobocie jest to zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych w Urzędzie Pracy bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Bezrobocie to część zasobów siły roboczej, która nie może z różnych powodów znaleźć pracy.
Bezrobocie obejmuje osoby będące bez pracy z różnych przyczyn. Wyróżniamy bezrobotnych z przymusu oraz z wyboru. Jest kilka rodzajów bezrobocia, które to niżej będziemy próbować zdefiniować.
W zależności od przyczyn wyróżniamy:
- bezrobocie frykcyjne (przejściowe)
- bezrobocie strukturalne
- bezrobocie technologiczne
- bezrobocie klasyczne
- bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)
- bezrobocie ukryte
Bezrobocie frykcyjne - obejmuje osoby czasowo bezrobotne z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji. Jest to bezrobocie, które istnieje nawet przy wysokim popycie. Tworzą je ludzie, którzy chwilowo pozostają bez pracy. Bezrobocie frykcyjne (przejściowe) pogłębiane jest m.in. przez niechęć ludzi do zmiany miejsca zamieszkania w celu znalezienia pracy, w przypadku kobiet - niechęć pracodawców do zatrudniania kobiet. Bezrobocie to jest traktowane jako „zdrową normę gospodarki rynkowej”, wynikającą z konieczności przeznaczenie pewnego czasu na szukanie odpowiednich pracowników lub lepszego miejsca pracy.
Bezrobocie strukturalne - związane jest z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej (wynik zmian w strukturze gospodarki). W związku, z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody. Jeżeli jakaś gałąź gospodarki traci znaczenie i produkuje coraz mniej wtedy zmniejsza się zatrudnienie tej gałęzi. Ludzie w niej pracujący żeby znaleźć zatrudnienie muszą się przekwalifikować, aby móc pracować w gałęziach, które aktualnie się rozwijają i potrzebują nowych pracowników. Bezrobocie strukturalne oznacza znaczne pogłębienie bezrobocia frykcyjnego w sytuacji, kiedy zapotrzebowanie na pewne konkretne dobra i usługi się zmniejsza. Zachodzi wtedy niedostosowanie podaży do popytu na pracę w sensie jakościowym - pracownicy oferują umiejętności nie potrzebne w danej pracy i zwykle musi minąć jakiś (często dość długi) okres, aby się przekwalifikowali.
Bezrobocie technologiczne - związane z wprowadzeniem postępu technicznego, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń.
Bezrobocie klasyczne - pojawiające się, gdy w wyniku działalności związków zawodowych lub ustawodawstwa przy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi (pracodawcy zmniejszają wówczas popyt na pracę).
Bezrobocie koniunkturalne - powstaje w wyniku zmniejszenia popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego (załamanie koniunkturalne - kryzys gospodarczy). Co prowadzi do ograniczenia produkcji a przez to do spadku popytu na siłę roboczą. Warto zauważyć, że zjawisko takie ma tendencje do pogłębiania się, ponieważ wzrost bezrobocia powoduje spadek dochodów a przez to dalsze obniżenie popytu.
Bezrobocie ukryte - ludzie są zatrudnieni, ale nie są w pełni wykorzystywani. Zatrudnienie przekracza faktyczne potrzeby przedsiębiorstwa. Takie bezrobocie występowało w dużym stopniu w okresie komunizmu, ale w dzisiejszym systemie politycznym już prawie nie istnieje.
Mówiąc o rodzajach bezrobocia warto wspomnieć o bezrobociu wśród młodzieży. Poziom bezrobocia młodzieży jest bardzo wysoki i jest jedną z cech polskiego rynku pracy w okresie przekształceń ustroju społeczno - gospodarczego. Co trzeci zarejestrowany bezrobotny to osoba w wieku 18-24 lat.
Aby rozważać problem bezrobocia wśród młodzieży należy zdefiniować pojęcie samej młodzieży. Najczęściej stosowaną definicją młodzieży w badaniach demograficznych, socjoekonomicznych i praktyce społeczno-gospodarczej jest definicja oparta na kryterium demograficznym. Według tego kryterium młodzież to zbiór osób obojga płci w wieku 15 - 24 lat.
Do najważniejszych zadań polityki społecznej wobec młodzieży należy zapewnianie możliwości kształcenia i zatrudnienia (młodzież jako kategoria kształcenia i zatrudnienia).
Analizując bezrobocie według czasu jego trwania stosowany jest podział na bezrobocie krótkookresowe, średniookresowe, długookresowe.
Bezrobocie krótkookresowe dotyczy osób, które pozostają bez pracy do 3 miesięcy.
Bezrobocie średniookresowe natomiast dotyczy bezrobotnych pozostających bez pracy w okresie od 3 do 12 miesięcy.
Bezrobocie długookresowe dotyczy osób pozostających bez pracy dłużej niż 12 miesięcy. Jest to rodzaj bezrobocia szczególnie groźny, ponieważ gdy ktoś pozostaje bez pracy przez długi okres to automatycznie staje się mniej interesujący dla pracodawcy.
Rozpatrując problem bezrobocia należy wyjaśnić również kilka pojęć bezpośrednio związane z nim: stopa bezrobocia, rynek pracy, praca, zdolność do pracy, wiek produkcyjny i nieprodukcyjny ludności, siła robocza.
Stopa bezrobocia - jest to wielkość statystyczna określająca ilość bezrobotnych (osób zarejestrowanych w Urzędzie Pracy) w stosunku do całości zasobów siły roboczej. Czasami jednak, (choć bardzo rzadko) stopa bezrobocia liczona jest jako stosunek ilości osób bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Jednak drugi sposób jest mniej wiarygodny i zawsze stopa bezrobocia liczona tym sposobem będzie niższa, ponieważ liczebność w wieku produkcyjnym jest zawsze większa od liczebności zasobu siły roboczej. Jednak stopa bezrobocia nie jest dokładnym miernikiem rozmiarów bezrobocia, ponieważ zawsze istnieje grupa bezrobotnych, którzy poszukują pracy na własną rękę nie rejestrując się w Urzędzie zatrudnienia, a równocześnie wielu zarejestrowało się tylko po to by skorzystać z prawa do zasiłku, nie mając zamiaru podjęcia pracy.
Rynek pracy - to obszar działań, w którym spotyka się popyt i podaż na siłę roboczą.
Pełni dwie zasadnicze funkcje w gospodarce:
Dla ludzi występujących z podażą pracy stwarza możliwość otrzymania dochodu
Dla firm zgłaszających popyt na pracę jest źródłem pracy (podstawowego czynnika wytwórczego)
Praca - celowa i świadoma działalność człowieka w efekcie, której powstają produkty i usługi. Przez pracę ludzie biorą bezpośredni lub pośredni udział w produkcji. Związku z tym rozróżniamy pracę produkcyjną np. inżynier, robotnik, krawiec, rzemieślnik, i pracę nieprodukcyjną np. lekarz, sędzia, nauczyciel. Do wykonywania pracy potrzebne są określone kwalifikacje. Człowiek i jego kwalifikacje stanowią siłę roboczą.
Środki pracy - narzędzia, maszyny, urządzenia, środki transportu przy pomocy, których człowiek oddziaływuje na przedmioty pracy.
Przedmiot pracy - są to surowce materiały, ziemia, na które skierowana jest praca człowieka.
Popyt na rynku pracy to rozmiary zapotrzebowania na pracę zgłaszane przez przedsiębiorstwa przy określonej płacy realnej. Popyt na siłę roboczą to zapotrzebowanie na pracę ludzką zależne przede wszystkim od inwestycji tworzących nowe miejsca pracy oraz od ubytków w zatrudnieniu.
Podaż na pracę to liczba osób, która chce podjąć pracę z uwzględnieniem czasu pracy i płacy realnej. Podaż siły roboczej tworzą osoby zdolne do pracy i gotowe podjąć pracę w określonych warunkach i za określone korzyści (np. płace, świadczenia socjalne). Indywidualna podaż pracy to stopień aktywności zawodowej.
Równowaga rynku pracy oznacza wyrównanie popytu i podaży siły roboczej. Jeżeli popyt przewyższa podaż występują niedobory zatrudnienia, co daje uprzywilejowaną pozycję ludziom poszukującym pracy. Jeżeli jest odwrotnie to mamy doczynienia z bezrobociem i uprzywilejowaną pozycją pracodawców.
Poziom bezrobocia ogólnego wyrażają dwa miernik:
liczba zarejestrowanych bezrobotnych,
stopa bezrobocia, liczona jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo, czyli pracujących i bezrobotnych.
Niestety w naszym kraju (ale nie tylko, bo prawie na całym świecie) przewyższa podaż nad popytem. Co daje nam większą liczbę osób poszukujących pracę od miejsc pracy.
Wiek produkcyjny to:
- mężczyźni 18 - 65 lat
- kobiety 18 - 60 lat
Wiek nieprodukcyjny to pozostali.
Pewien poziom bezrobocia (3 - 4 %) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny, ponieważ umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb. Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem bardzo niekorzystnym.
Zwróciliśmy uwagę na to, że bezrobocie ma różne przyczyny i różnie jest opisywane oraz na to, że z jednej strony przyczyny bezrobocia a z drugiej jego skutki i to nie tylko dla samego bezrobotnego, ale również dla całej jego rodziny. Naszym zdaniem, aby przeciwdziałać bezrobociu należy to wszystko co zostało opisane wyżej znać.
My mieszkamy w mieście, gdzie stopa bezrobocia wynosi około 7%, na szczęście stosunkowo do bezrobocia w kraju zjawisko to nie jest zbyt duże. Trzeba jednak pamiętać, że oficjalnie podawana statystyka dotycząca stopy bezrobocia różni się zdecydowanie od rzeczywistej. Bieruń położony jest w południowo-wschodniej części województwa śląskiego. Miasto położone jest na ważnych szlakach komunikacyjnych, co sprzyja jego rozwojowi. W pierwszej połowie XIX wieku, a ściślej w roku 1824 wybudowano pierwszą na Górnym Śląsku szosę międzypaństwową, która biegła z Wrocławia do Krakowa przez Opole, Strzelce Opolskie, Toszek, Gliwice, Mikołów, Bieruń i skrzyżowanie tejże szosy ze starą drogą z Bytomia przez Mysłowice do Oświęcimia. W tym czasie zaczęła powstawać nowa osada na Zabrzegu, którą zaczęto nazywać Nowym Bieruniem. Zawdzięczała ona swój rozwój budowie: gmachu królewsko-pruskiego Głównego Urzędu Celnego, remizy towarowej, faktorii solnej, gospody, szkoły podstawowej oraz apteki, masarni, piekarni i powstaniu pojedynczych gospodarstw. W tym samym czasie w Nowym Bieruniu znajdował się Główny Urząd Pocztowy, a od 1850 roku delegatura Sądu Powiatowego, z prawem sądzenia przestępstw kryminalnych. Oficjalnie nowa osada w 1833 roku otrzymała nazwę Nowy Bieruń. Budowa wspomnianych obiektów administracyjnych pociągała za sobą napływ urzędników celnych, funkcjonariuszy granicznych, urzędników pocztowych, nauczycieli, sędziów, i różnego rodzaju rzemieślników oraz robotników wykwalifikowanych. Bieruń jest miastem dość rozległym i o dość dużej powierzchni tj. 4031 ha, co umożliwiło budowę dużych zakładów pracy. Rozkwit gałęzi przemysłowej naszego miasta przypadł na lata siedemdziesiąte dwudziestego wieku. Na terenie miasta wybudowano m.in. kopalnię Piast, mleczarnię Śląsk - obecnie, Danone czy FSM - obecnie Fiat Auto Poland. Bieruń nie posiadał wówczas samodzielności prawnej, gdyż w roku 1975 został włączony do Tychów. Po kilkunastu latach ponownie odzyskał samodzielność i z dniem 2 kwietnia 1991 roku stał się gminą o statusie miasta. W latach 70, poprzedniego stulecia wybudowano na rogatkach Starego Bierunia, osiedle mieszkaniowe na ok. 1500 osób, przeznaczone na potrzeby ówczesnej Fabryki Samochodów Małolitrażowych. Na terenie osiedla zlokalizowano również dyrekcję zakładu. Po odzyskaniu samodzielności przez Bieruń, podjęte zostały starania o włączenie osiedla w granice Bierunia. Wolę taką wyrażali również konsekwentnie mieszkańcy osiedla Homera. W wyniku starań władz Bierunia, zmiany przepisów dotyczących uregulowań podatkowych oraz starań samych mieszkańców osiedla, po ośmiu latach zostało ono włączone w jego granice.
Dziś Bieruń jest miastem o charakterze rolniczo - przemysłowym. Po połączeniu się kopalni Piast oraz kopalni Czeczot (obecnie Piast II) w mieście węgiel wydobywa największa kopalnia w Europie (pod względem wydobycia jak i powierzchni).
Mimo, że w Bieruniu bezrobocie jest na dość niskim poziomie trzeba robić wszystko w celu zmniejszenia go. Skoro uznaliśmy, że bezpośrednią przyczyną bezrobocia jest sytuacja gospodarcza to odpowiednie działania powinny zostać ukierunkowane właśnie na gospodarkę. Niekoniecznie musi tu chodzić o promowanie wzrostu gospodarczego wobec mechanizacji i wzrostu wydajności nie musi pociągać za sobą pełnego zatrudnienia lub jego wzrostu. Regulacje Państwa mogą jednak wpływać na formę gospodarki i bezrobocia. Zależność między jednym a drugim wydaje się oczywista, a w każdym razie powiedzenie, że skuteczna walka z bezrobociem zależy od stanu gospodarki zakrawa na banał.
Na terenie Bierunia jak już wspomnieliśmy zlokalizowane są duże zakłady pracy takie jak: KWK „Piast”, OSM Bieruń, Zakład Tworzyw Sztucznych „ERG - Bieruń”, Danone i wiele innych małych firm.
Uważamy, więc, że Bieruń jest naprawdę miastem, które nie może narzekać na wielkie bezrobocie i na brak miejsc pracy.
Ale wcale nie jest tak dobrze jak to by się mogło wydawać. Zakłady te niestety zatrudniają dużą liczbę osób zamieszkujących sąsiednie gminy a nie ludzi z naszego miasta. Oraz w ostatnich latach ZTW „ERG” i KWK „Piast” zwolniło mnóstwo osób.
Gmina Bieruń nie jest oddzielną wyspą na terenie kraju i podlega jak cały kraj działaniu obiektywnych praw ekonomicznych i decyzjom gospodarczo - społecznym uchwalonym przez Sejm, realizowanych przez Rząd RP jak również decyzjom podejmowanym przez samodzielną Radę Polityki Pieniężnej w zakresie stóp procentowych. W załączonych danych wynika, że bezrobocie w naszej gminie systematycznie rośnie, tzn. liczba bezrobotnych na koniec 30.04.br. - 957 osób, w porównaniu do stanu na 30.09.2001r. - 795 osób, oznacza wzrost o 162 osoby, czyli o 23,38%, jest to wzrost bardzo wysoki.
Z danych Wydziału Obywatelskich wynika, że liczba mieszkańców gminy w wieku produkcyjnym wynosiła na dzień:
30.09.2001r. - ogółem 12.157 osób, w tym kobiet 5.880
31.10.2001r. - ogółem 12.151 osób, w tym kobiet 5.873
30.04.2002r. - ogółem 12.397 osób, w tym kobiet 5.983
czyli stopa bezrobocia wynosiła:
30.09.2001r. - ogółem 6,54%, w tym w śród kobiet 9.34%
31.10.2001r. - ogółem 6,74%, w tym w śród kobiet 9,36%
30.04.2002r. - ogółem 7,72%, w tym w śród kobiet 9,74%
Z danych podanych wyżej wynika, że stopa bezrobocia wśród stałych mieszkańców naszej gminy nie jest jeszcze wysoka, ale na przestrzeni ostatniego rok wykazuje systematyczny wzrost, przy czym - zgodnie z tendencja ogólnokrajową wyższa jest wśród kobiet niż mężczyzn.
Istotny wpływ na poziom bezrobocia w naszej gminie ma polityka w zakresie zatrudnienia prowadzona przez zarządy największych zakładów pracy, położonych na terenie gminy oraz gmin sąsiednich.
A teraz przedstawimy trochę danych statystycznych zdobytych w Urzędzie Pracy:
Tabela nr 1: Liczba bezrobotnych w układzie gmin na dzień 30.09.2001r.
Wyszczególnienie |
Liczba bezrobotnych |
Z liczby ogółem |
|||||||||||||||||
|
|
wykształcenie : |
w wieku do 24 lat |
pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy |
|||||||||||||||
|
ogółem |
kobiet |
wyższe |
policealne i średnie zawodowe |
średnie ogólnokształcące |
zasadnicze zawodowe |
podstawowe i niepełne podstawowe |
|
|
||||||||||
Powiat B-L |
2450 |
1826 |
104 |
754 |
151 |
1473 |
639 |
1233 |
1220 |
||||||||||
Bieruń |
795 |
679 |
36 |
249 |
66 |
598 |
254 |
489 |
443 |
||||||||||
Imienin |
373 |
211 |
29 |
116 |
25 |
143 |
60 |
131 |
146 |
||||||||||
Lędziny |
682 |
580 |
18 |
223 |
29 |
452 |
223 |
375 |
385 |
||||||||||
Bojszowy |
288 |
168 |
6 |
66 |
18 |
151 |
47 |
126 |
113 |
||||||||||
Chełm Śląski |
312 |
188 |
15 |
100 |
13 |
129 |
55 |
112 |
133 |
||||||||||
Źródło: Urząd Pracy w Lędzinach
Tabela nr 2: Liczba bezrobotnych w układzie gmin na dzien 31.03.2002
Wyszczególnienie |
Liczba bezrobotnych |
Z liczby ogółem |
||||||||||||||
|
|
wykształcenie : |
w wieku do 24 lat |
pozosta-jący bez pracy powyżej 12 miesięcy |
||||||||||||
|
ogółem |
kobiet |
wyższe |
policealne i średnie zawodowe |
średnie ogólnokształcące |
zasadnicze zawodowe |
podstawowe i niepełne podstawowe |
|
|
|||||||
Powiat B-L |
2856 |
1844 |
110 |
741 |
163 |
1565 |
674 |
1271 |
1390 |
|||||||
Bieruń |
957 |
686 |
41 |
236 |
74 |
629 |
266 |
506 |
492 |
|||||||
Imielin |
382 |
218 |
25 |
122 |
24 |
152 |
59 |
134 |
172 |
|||||||
Lędziny |
890 |
578 |
21 |
222 |
32 |
479 |
244 |
388 |
450 |
|||||||
Bojszowy |
307 |
171 |
8 |
62 |
20 |
168 |
49 |
131 |
124 |
|||||||
Chełm Śląski |
320 |
191 |
15 |
99 |
13 |
137 |
56 |
112 |
152 |
|||||||
Źródło: Urząd Pracy w Lędzinach.
WYKRES NR 1:
|
|
|
|
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli nr 2.
WYKRES NR 2:
|
|
|
|
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli nr 2.
Tabela nr 3: Bezrobotni absolwenci
|
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach
WYKRES NR 3
STRUKTURA WYKSZTAŁCENIA BEZROBOTNYCH ABSLOWENTÓW
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli nr 3. |
Tabela nr 4: Liczba bezrobotnej młodzieży w wieku 18 - 24 lat
Miesiąc/rok 2000 r. 2001 r 2002 r.
Styczeń 71510 88206 100 971
Luty 73212 90111 101 617
Marzec 73282 90529 100 468
Kwiecień 71000 88986 97 283
maj 68137 87121 89 610
czerwiec 71299 89729
lipiec 73802 90493
sierpień 75761 90964
wrzesień 79207 93315
październik 81245 94 429
listopad 82823 95 655
grudzień 83645 95 709
|
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach
Tabela nr 5: NIEPEŁNOSPRAWNI BEZROBOTNI
stan na koniec miesiąca |
||||
miesiąc / rok |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
styczeń |
3 270 |
3 499 |
4 399 |
5 976 |
luty |
3 334 |
3 647 |
4 525 |
6 052 |
marzec |
3 498 |
3 917 |
4 696 |
6 124 |
kwiecień |
3 497 |
3 887 |
4 648 |
6 151 |
maj |
3 548 |
3 865 |
4 762 |
6 060 |
czerwiec |
3 621 |
3 880 |
4 895 |
|
lipiec |
3 658 |
3 938 |
5 063 |
|
sierpień |
3 666 |
3 953 |
5 236 |
|
wrzesień |
3 209 |
4 092 |
5 297 |
|
październik |
3 248 |
4 196 |
5 493 |
|
listopad |
3 344 |
4 319 |
5 684 |
|
grudzień |
3 414 |
4 287 |
5 740 |
|
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach
Wyżej przedstawiliśmy dane statystyczne zebrane z różnych źródeł informacji dotyczące wielkości bezrobocia.
Jak łatwo można zauważyć bardzo duże bezrobocie występuje wśród młodzieży.
My również jesteśmy młodymi osobami, którym naszczęście udało się znaleźć pracę, ale mamy bardzo dużo znajomych, którzy niestety niemieli tyle szczęścia.
Dlatego też w naszej pracy pragniemy podkreślić wielkość tego zjawiska. Sięgnęliśmy, więc do badań dotyczących opinii młodzieży na temat bezrobocia i o ich szansach na pracę.
W dzisiejszych czasach, gdzie występuje bardzo duże bezrobocie młodzi ludzie po latach nauki w szkole, gdzie przygotowywano ich do podjęcia pracy zawodowej, po okresie poszukiwania pracy, młodzież zaczyna zastanawiać się nad szansami na znalezienie w najbliższym czasie zatrudnienia.
Sukces na rynku pracy nie zawsze jest wprost proporcjonalny do uzyskanego wykształcenia. Okazuje się jednak, że wiedza nie jest najważniejsza. Oprócz wiedzy liczy się zaradność i sprawność w poruszaniu na rynku pracy. Nauka w trybie szkolnym umożliwia uzyskanie zawodu, ale niestety nie uczy jak zdobyć odpowiednią pracę. Szkoła wyposaża absolwenta w wiedzę teoretyczną, ale niestety to na dzisiejszym rynku pracy nie wystarcza, ponieważ potencjalny pracodawca pragnie zdobyć pracownika z dobrą wiedzą teoretyczną a także praktyczną.
Absolwenci badani w ramach Badania Ekonomicznego Ludności, którzy pracują lub podejmowali pracę, wysoko ocenili swoje przygotowanie teoretyczne, chociaż trzeba zaznaczyć, iż ponad 60 % respondentów unika wyraźnego stanowiska w tej sprawie. Wśród osób, które podjęły pracę zawodową i wciąż ją wykonują, 27 % badanych uważa się za pełni przygotowanych teoretycznie. Najwyżej oceniają swoją wiedzę absolwenci szkół wyższych - 45,5 % ocen zdecydowanie pozytywnych, najniżej absolwenci szkół zasadniczych - 24 % ocen zdecydowanie pozytywnych. Ocena przygotowania teoretycznego jest wyższa niż praktycznego średnio o 5 punktów. Największe różnice występuje w ocenie wiedzy i umiejętności absolwentów szkół wyższych. Za całkowicie przygotowanych teoretycznie uważa się 45,5 % absolwentów szkół wyższych, za całkowicie przygotowanych praktycznie blisko połowa mniej - 23,3 %. Absolwenci szkół zasadniczych podobnie oceniają swoje przygotowanie teoretyczne i praktyczne, podczas gdy ocena dokonywana przez absolwentów szkół średnich i wyższych zdecydowanie różna.
1/3 badanych przez M. Grygierczyk absolwentów zasadniczych szkół zawodowych oceniła, że wykształcenie, zawód, posiadane umiejętności i szkolne przygotowanie do pracy nie wystarczają do znalezienia pracy.
Zdaniem badanych przez E. Kurcewicza absolwentów szkół ponadpodstawowych szkoła nie przygotowuje do pracy.
Absolwenci mają obawy, iż nie sprostają wymaganiom pracodawcy z powodu niskiego poziomu kwalifikacji zawodowych, słabego, niedostatecznego przygotowania do wykonywania wyuczonego zawodu. Takie obawy wyrażali absolwenci szkół wszystkich poziomów kształcenia. Absolwenci szkół wyższych obawiali się, iż pozostawanie bez pracy przez dłuższy okres spowoduje spadek nabytej w czasie studiów wiedzy, przez co zmniejszą się ich szanse znalezienia pracy w wyuczonym zawodzie. Absolwenci średnich szkół zawodowych, podobnie jak absolwenci szkół wyższych, obawiają się swojego słabego przygotowania do wykonywania zawodu.
Nieco inaczej swoją sytuację na rynku pracy postrzegają absolwenci Liceów Ogólnokształcących. Wynika to między innymi z faktu, iż nie posiadają oni przygotowania zawodowego. Wiedza ogólna okazuje się być obecnie niewystarczająca dla pracodawcy. Dlatego też absolwenci liceów ogólnokształcących swoje obawy najczęściej wiążą z brakiem kwalifikacji, uprawnień do wykonywania zawodu. Ich zdaniem taki stan rzeczy, w połączeniu z brakiem, atrakcyjnych ze względu na potrzeby rynku pracy szkoleń a także dużym bezrobociem, nie rokuje dla nich szans na zdobycie pracy.
Jak można zauważyć, bezrobotni absolwenci uważają, że źródłem trudności w znalezieniu pracy jest niedostosowanie wykształcenia do potrzeb obecnego rynku pracy, niedostateczne przygotowanie do wykonywania określonego zawodu, brak doświadczenia zawodowego.
Przygotowanie do funkcjonowania w zmieniających się warunkach gospodarki rynkowej wymaga także zmiany dotychczasowych metod nauczania, w większości biernych, na aktywne, mobilizujące ucznia do działania i podejmowania decyzji, przygotowujące do pracy w zespole, kształtujące umiejętności współdziałania i współpracy.
Biorąc pod uwagę opinie absolwentów na temat przygotowania zawodowego wyniesionego ze szkoły, można powiedzieć, iż bardzo wysoka ocena teoretycznego przygotowania do zawodu, świadczy o tym, że we wszystkich typach szkół dominuje kształcenie teoretyczne, do którego przywiązuje się największą wagę. Niedocenianie kształcenia zawodowego prowadzi w rezultacie do nadmiernie rozbudowanego przygotowania teoretycznego, oderwania od rzeczywistych warunków pracy i braku możliwości empirycznej weryfikacji swojego przygotowania.
Jak już wspomnieliśmy w naszym mieście jest dużo ważnych Zakładów Pracy z których zdobyliśmy różne informacje na temat zatrudnienia:
KWK PIAST
Według informacji otrzymanych z KWK PIAST polityka zatrudnieniowa w kopalni prowadzona jest w oparciu o ustawę z 25.11.1998r., dotycząca dostosowania górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej. Oznacz to w praktyce, że kopalnia nie może zatrudniać nowych pracowników. Jedynym wyjątkiem są pracownicy o specjalistycznych kwalifikacjach, niezbędni do funkcjonowania kopani.
Dyrekcja kopalni zmniejsza zatrudnienie korzystając z górniczego pakietu socjalnego, co obecnie oznacza przejście pracowników o wymaganym stażu pracy na urlop górniczy. Inne zwolnienia są związane z odejściem na emerytury, bądź utratą zdolności do pracy, a tym samym przejściem na rentę.
Dyrekcja kopalni nie przewiduje zwolnień grupowych, a tym samym nie przyczynia się do wzrostu bezrobocia w gminie Bieruń.
KWK ZIEMOWIT
Z informacji uzyskanych przez nas z KWK ZIEMOWIT wynika, że Dyrekcja kopalni dąży do zmniejszenia stanu zatrudnienia korzystając z różnorodnych środków będących w jej dyspozycji. Odejścia z pracy następują przede wszystkim w ramach górniczego pakietu socjalnego. 57% z ogólnej liczby odchodzących z kopalni korzysta z urlopu górniczego (można z niego skorzystać po przepracowaniu wymaganej liczby lat w górnictwie).
Pozostałym pracownikom zatrudnionym w kopalni, zarówno pod ziemią, jak i na powierzchni proponuje się skorzystanie z następujących propozycji pakietu socjalnego>
zasiłku socjalnego,
jednorazowego bezpłatnego szkolenia,
jednorazowej odprawy pieniężnej,
jednorazowej bezwarunkowej odprawy pieniężnej,
pakietu aktywizującego dla pracowników powierzchni.
Inne zwolnienia z pracy następują poprzez odejście na emerytury, jak również w wyniku ubytków naturalnych (zgony, renty, świadczenia rehabilitacyjne) oraz zgodnie z kodeksem pracy (wypowiedzenia przez pracownika, porozumienie stron). W znikomej ilości następują również zwolnienia przez zakład z winy pracownika.
Z powyższych informacji wynika, że oprócz tych górników, którzy będą pobierać stały miesięczny zasiłek korzystając z urlopu górniczego na terenie gminy mogą znaleźć się nowe osoby, które wezmą jednorazowe odprawy pieniężne, bądź zgodzą się odejść z pracy w kopalni w zamian za pokrycie przez kopalnię szkolenia w nowym zawodzie.
Uzyskane przez nas informacje od rewidenta przeprowadzającego kontrole w MOPS w poprzednich latach zetknął się on już z takimi byłymi górnikami, którzy zwracali się z prośbą o pomoc społeczną, gdyż ich rodziny nie maja z czego żyć.
W obecnej sytuacji, gdy możliwości znalezienia pracy są niewielkie, byli górnicy poszukujący pracy mieliby niewielkie szanse jej znalezienia (na szczęście dotarła już do nich smutna prawda, że biorąc odprawę jednorazową, pozbawiają się pracy, a nowej nie znajda).
Zakład Tworzyw Sztucznych ERG S.A.
Według otrzymanych informacji z ZTS ERG:
Stan zatrudnienia na 01.01.2001r. wynosił 843 osoby.
Do 31.08.2001r. przyjęto 29 osób (z tego 27 w ramach zobowiązań spółki).
W okresie od 01.01. 2001r. do 31.08.2001 zwolniono 1 osób, z tego>
1 osoba - urlop wychowawczy
2 osoby - dyscyplinarnie
10 osób - naturalna fluktuacja
15 osób - likwidacja zakładowe służby pożarnej
3 osoby - wypowiedzenie z przyczyn ekonomicznych zakładu.
Przyczyny zmniejszenia stanu zatrudnienia>
przekazania przyzakładowego osiedla mieszkaniowego z przyległościami
przekazanie Centrum Serwis do Spółki Usługowej
przekazanie oczyszczalni ścieków
naturalna fluktuacja
Z powyższych danych wynika, że w roku 2001 do 31.08.2001 odeszło 18 osób z zakładu z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy nie mających zabezpieczenia socjalnego.
Firma DANONE
Z informacji uzyskanych od kierownictwa firmy DANONE wynika, że w roku 2001 nie przeprowadzali w fabryce reorganizacji, której następstwem byłyby zwolnienia z pracy większej liczby pracowników, zwolniono tylko 7 osób z działu Handlowego, z czego 3 pozostały bez pracy.
W roku bieżącym w firmie uruchomiono nowa linie produkcyjną, co umożliwiłoby zatrudnienie 15 nowych pracowników, ale do koncha bieżącego roku nie planują żadnych nowych przyjęć do pracy.
Ośrodek Edukacji
Według informacji uzyskanych przez nas od Pani Dyrektor Ośrodka Edukacji. W roku 2000/2001 w placówkach oświatowych podległych Ośrodkowi, nie zwolniono żadnego nauczyciela z przyczyn leżących po stronie zakładu. Po zakończeniu roku szkolnego 2000/2001 odeszło 4 nauczycieli, którym wygasły umowy, a 15 przeszło na zasadach porozumienia stron do placówek oświatowych w innych szkołach na terenie Bierunia oraz Tychów i Oświęcimia.
Bezrobocie jest zjawiskiem szkodliwym, zwłaszcza, gdy jego poziom przewyższa kilka procent. Nie widać końca stałego wzrostu, ani pomysłu jak je trwale i skutecznie ograniczyć.
Problem dotyka wielu rodzin. Praca ma wielkie znaczenie dla jednostki, dostarcza nam środków do życia i dzięki nim utrzymujemy siebie i rodzinę. Czasami mówi się też o instrumentalnych rezultatach pracy - takich, które mają materialny charakter i konkretne zastanowienia. Mogą to być pieniądze, ale i pozwalający na odpowiednio długi wypoczynek czas pracy, higieniczne warunki pracy, rozmaite dodatkowe korzyści, jakie z pracy można czerpać- zakładowy, tańszy żłóbek czy przedszkole, poradę zakładowego prawnika, itp. Nie chodzi tu tylko o korzyści, jakie z pracowania mamy oficjalnie i legalnie, ale także o wszystkie korzyści „dodatkowe” i nie objęte umową z pracodawcą.
Społeczna funkcja pracy obejmuje wszelkie relacje między ludźmi. Tutaj mówi się o afektywnych celach pracy - możliwości kontaktów z kolegami, dobrych lub złych relacjach z przełożonymi. Znajomi z pracy to po rodzinie drugi najbardziej oczywisty krąg ludzi z którymi się spotykamy, pomagamy sobie wzajemnie. Wspólna praca daje niezwykle silną podstawę do tworzenia się więzi społecznej wykraczającej poza miejsce pracy i obejmującej nie tylko kontakty towarzyskie, ale również wzajemną pomoc i wymianę rozmaitych usług. Człowiek pozbawiony pracy traci, więc nie tylko środki utrzymania siebie i rodziny, ale także rozluźniają się jego kontakty społeczne i maleje poczucie sensu i celowości działania - zostaje bez pieniędzy i części świadczeń, bez wspierających go znajomych i bez celu. Dlatego widzimy, że bezrobocie jest bardzo groźnym zjawiskiem, które należy zwalczać. Ograniczenie zjawiska bezrobocia jest skuteczne tylko wówczas, gdy tworzy się nowe miejsca pracy, utrzymując istniejące.
W naszym miesicie, jeszcze w tym roku, około 250 bieruniaków ze średnim wykształceniem, ma szansę znaleźć pracę. Firma Controls Johnson zatrudniająca w świecie ponad 50 tysięcy osób sprowadza się do Bierunia. Firma zamierza w ciągu 6 miesięcy otworzyć u nas zakład produkujący siedzenia do samochodów Fiata - a być może także innych marek, co zaowocuje kolejnymi miejscami pracy.
Kolejną szansą dla bezrobotnych w Bieruniu jest zbliżający się moment oddania do użytku obiektu w Bieruniu - Ścierniach. Będzie to Bieruńskie Centurm Inicjatyw Gospodarczych, w którym znajdą swoje miejsce różne podmioty gospodarcze między innymi delegatura poczty, oddział Banku Spółdzielczego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Śląski Oddział Regionalny oraz firmy współpracujące z Nadwiślańską Spółką Węglową. W obiekcie znajdzie zatrudnienie około 50 - 60 osób.
Na najbliższej sesji Rady Zarząd Miasta wystąpi o podjęcie uchwały dotyczącej zwolnień od podatku od nieruchomości dla podatników tworzących nowe miejsca pracy na terenie miasta Bieruń. Będzie to konkretny bodziec dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w mieście. Burmistrz zdeklarował również podjęcie prac nad stworzeniem rozwiązań umożliwiających zatrudnienie absolwentów, poinformował także, że w Bieruniu wydawane jest z budżetu rocznie ok. 15 mln zł na inwestycje, a lokalne podmioty gospodarcze nie zawsze potrafią znaleźć się w nowych realiach narzuconych przez ustawę o zamówieniach publicznych.
Uważamy, że administracja samorządowa w naszym mieście walczy z bezrobociem podejmując działania zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 1994r. o Zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych osób poszukujących pracę, co opisaliśmy wyżej.
BIBLIOGRAFIA
1. Popularna Encyklopedia Powszechna, Fogra Oficyna Wydawnicza, Kraków 1996.
2. Stanisław Kunz „Struktura bezrobocia”, Instytut Pracy i spraw Socjalnych, Warszawa 2001.
3. Dawid Begg „Ekonomia”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997.
4. Album o Bieruniu - pod redakcją: K. Noras, J. Stok, G. Plewniok, Wydawnictwo Tekst, Bydgoszcz 2001.
5. Foldery o mieście
6. J. Hrynkiewicz „Decentralizacja funkcji społecznych państwa”, Warszawa 2001.
7. Kazimierz W. Frieske, P.Poławski „Opieka i kontrola. Instytucje wobec problemów społecznych” , Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice 1999.
8. S. Golinowska „Polityka społeczna. Koncepcje - Instytucje - Koszty”, Warszawa 2000.
9. S. Golinowska „Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1994.
10. M. Kabaj „Program przeciwdziałania ubóstwu i bezrobociu”, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2000.
11. M. Kabaj „Strategie i programy przeciwdziałania bezrobociu”, Studium Porównawcze, Warszawa 1997.
12. S. Golinowska, D. Głogosz „Pozarządowe instytucje społeczne. Między państwem a społeczeństwem”, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1999.
13. Pod redakcją M. Szylko - Skoczny „Różne oblicza bezrobocia” , Warszawa 1999.
14. Internet
15. Własne notatki zrobione na podstawie informacji zdobytych w Zakładach pracy na terenie gminy i w Urzędzie Pracy.
16. K. Młonek „Podstawy polityki społecznej wobec młodzieży”, SGHS, Warszawa 1988.
17. A. Kowalska „Losy zawodowe absolwentów”, GUS, Warszawa 1995.
18. M. Grygierczyk „Opinie młodzieży o możliwościach podjęcia pracy”, GUS, Warszawa 1993.
19. E. Kurcewicz „Wybór szkoły i stan wiedzy o rynku pracy”, Polityka Społeczna nr 8/94.
20. A. Frątczak „Opinie i oczekiwania absolwentów szkół ponadpodstawowych” , Rynek Pracy, nr 6/1995.
SPIS TABEL
„Liczba bezrobotnych w układzie gmin na dzień 30.09.2001 r.”............................. 10
„Liczba bezrobotnych w układzie gmin na dzień 30.04.2002 r.”.............................. 10
„Bezrobotni absolwenci” ........................................................................................12
„Liczba bezrobotnej młodzieży w wieku 18 - 24 lat, stan na koniec miesiąca”........ 13
„Niepełnosprawni bezrobotni”.................................................................................13
SPIS WYKRESÓW
„Bezrobotni wg poziomu wykształcenia stan na 31.03.2002 r.” ..............................11
„Bezrobotni wg wieku, stan na 31.03.2002 r. „.......................................................11
„Struktura wykształcenia bezrobotnych absolwentów” .......................................... 12
Kazimierz W. Frieske, P. Poławski „Opieka i Kontrola. Instytucje wobec problemów społecznych.”, BPS, Katowice 1999, str. 119.
Popularna Encyklopedia Powszechna, Fogra Oficyna Wydawnicza, Kraków 1996, tom 2, str. 125.
Stanisław Kunz „Struktura bezrobocia” (dot. Wszystkich rodzajów bezrobocia), IpiSS, Warszawa 2001, str. 25-41.
Kazimierz W. Frieske, P. Poławski „ Opieka i kontrola .Instytucje wobec problemów społecznych”, str. 126.
Pod redakcją M. Szylko - Skoczny „Różne oblicza bezrobocia” , Warszawa 1999, str. 94
K. Młonek „Podstawy polityki społecznej wobec młodzieży”, SGHS, Warszawa 1988, str. 28
Pod redakcją M. Szylko-Skoczny „Różne oblicza bezrobocia”, str. 95
Stanisław Kunz „Struktura bezrobocia”, str. 46.
Popularna Encyklopedia Powszechna, tom 15, str.340.
Dawid Begg „Ekonomia”, PWE, Warszawa 1997,str. 304.
Dawid Begg „Ekonomia”, str. 310.
Album o Bieruniu - pod redakcją: K. Noras, J. Stok, G. Plewniok, Wydawnictwo Tekst, Bydgoszcz 2001, str. 9 - 14.
Kazimierz W. Frieske, P. Poławski „Opieka i kontrola. Instytucje wobec problemów społecznych”, str. 131.
A. Kowalska „Losy zawodowe absolwentów”, GUS, Warszawa 1995, str 45.
M. Grygierczyk „Opinie młodzieży o możliwościach podjęcia pracy”, GUS, Warszawa 1993, str. 243.
E. Kurcewicz „Wybór szkoły i stan wiedzy o rynku pracy”, Polityka Społeczna nr 8/1994
A. Frątczak „Opinie i oczekiwania absolwentów szkół ponadpodstawowych”, Rynek Pracy nr 6/1995.
Pod redakcją M. Szylko - Skoczny „Różne oblicza bezrobocia”, str. 75
Pod redakcją M. Szylko-Skoczny „Różne oblicza bezrobocia” , str. 80
4
Wyszukiwarka