Starożytność
Filozofia - umiłowanie mądrości.
Słowa filozofia użył po raz pierwszy Pitagoras
Legenda o filozofii
Jońscy filozofowie przyrody:
Tales z Miletu - woda
Anaksymander - Apeiron
Anaksymenes - powietrze
Heraklit z Efezu - ogień
Pierwszym ontologiem starożytności był Parmenides (byt jest a niebytu nie ma, byt jest wieczny: nie ma początku ani końca).
Sokrates - wypowiadał się na temat istoty człowieka jako pierwszy. Pojawia się definicja duszy ludzkiej. Dusza jest tym, dzięki czemu człowiek poznaje. Człowiek = dusza.
Platon - istnieje rzeczywistość ponadzmysłowa. Najwyższym bogiem (Arché) według Platona jest Jedno (przyczyna całej rzeczywistości).
Poznanie według Platona: Dusza powstaje w rzeczywistości ponadzmysłowej i zostaje wcielona. Poznanie: patrzymy na człowieka i możemy go porównać jedynie w rzeczywistości ponadzmysłowej. Jest to proces-> Anamneza-przypominanie sobie.
Platon - Państwem musi rządzić filozof, czyli ktoś kto chce kontemplować rzeczywistość, ponieważ ich celem nie jest władza, lecz kontemplacja (nie pragną władzy, lecz są w niej dobrzy mimochodem).
Z czego składa się byt u Arystotelesa?
Byt według Arystotelesa - pryncypia bytu - forma, materia, materia druga.
ŚREDNIOWIECZE. Tomasz z Akwinu. Najważniejsze spory w średniowieczu.
Św. Tomasz z Akwinu (1224-1274), proces abstrakcji. Gatunki nie są tym co pochodzi od Boga, my jesteśmy w stanie poznać gatunki (to nasze poznanie).
Materia II (ciało) jest odrywane w procesie abstrakcji.
Główne spory średniowiecza:
Dialektycy vs. Antydialektycy- spór dotyczył prawd wiary:
-dialektycy (prawdy wiary wyjaśniamy na podstawie filozofii)
-antydialektycy (do wytłumaczenia prawd wiary filozofia nie jest potrzebna)
Spór o uniwersalia, 4 stanowiska:
- rzeczywistość- REALIZM- Wilchelm z Champeaux. Uniwersalia istnieją w rzeczywistości. Pełnia człowieczeństwa jest w każdym człowieku. Gatunek to jakiś powszechnik, który wstępuje w rzeczywistości.
-umysł- KONCEPTUALIZM- Abelard. Nasze uniwersalia powstają tylko w procesie abstrakcji
-umysł Boży- IDEALIZM- św. Augustyn. Uniwersalia istnieją w myśli Bożej
-istnieją tylko pojęcia- NOMINALIZM- Ocklam. W naszym umyśle nie mamy koncepcji Boga, Bog będzie stwarzał a my będziemy nadawać tylko nazwy.
NOWOŻYTNOŚĆ
Początek filozofii nowożytnej - zdobycie Konstantynopola 1453
Kartezjusz -ścisły naukowiec. Metafizyka była dominującą dziedziną nauki w średniowieczu, ale nie dla Kartezjusza. Zakwestionował metafizykę. Dla Kartezjusza podstawową dziedziną była teoria poznania - Epistemologia. Stworzył tym samym zupełnie nowy typ filozofii.
Twórca klasycznego dualizmu. U Kartezjusza nie ma styków między duszą a ciałem!
Res extensa - rzecz rozciągła - ciało (ruch, kształt)
Res cogitans - rzecz myśląca - dusza
Jedynym przymiotem duszy będzie myślenie
Pascal - serce jako władza poznawcza
Nicolas Malebranche - wyjaśnił zależności między duszą i ciałem tym, że Bóg ingeruje w każde nasze działanie - okazjonalizm. Przy okazji zmian w jednej substancji następują zmiany w innej substancji.
Jean Jacques Rousseau - pierwotny i najlepszy stan człowieka to dzikus. Mit dobrego dzikusa; teoria grzechu pierworodnego. Wyjątkowość człowieka to pewna hipoteza. Naturę pierwotnego człowieka konstytuują instynkty (głód, potrzeby seksualne..). Cywilizacja zaszkodziła człowiekowi. Podstawą nie jest rozum lecz UCZUCIA.
Immanuel Kant - zajmował się epistemologią i etyką. Epistemologia - przewrót kopernikański (odwrócił porządek poznania - coś jest tym, czym my chcemy żeby było, sami kreujemy swoją rzeczywistość). Etyka - imperatyw kategoryczny -postępuj tylko według takiej maksymy, o której chciałbyś, żeby stała się prawem powszechnym. Źródłem prawa powszechnego według Kanta jest BÓG.
WSPÓŁCZESNOŚĆ
1830- początek filozofii współczesnej, „Kurs filozofii”- August Comte
Søren Kierkegaard - uchodzi za twórcę egzystencjalizmu:
W centrum refleksji: człowiek w relacji do BOGA
Stosunek relacji człowieka do BOGA jest doświadczeniem lęku i rozpaczy (BÓG w momentach kryzysowych)
Subiektywizm- szukamy prawdy dla siebie
Pluralizm- jest wiele opcji do wyboru
Egzystencjalizm- wnikanie w życie (każde)
Jesteśmy tym co jemy - Ludwik Feuerbach. Naturalizm absolutny nakładający się na materializm. Człowiek niczym nie różni się od bytów, które występują w przyrodzie. Człowiek jest jednak najdoskonalszym bytem w naturze.
Fryderyk Nietzsche - wola mocy, śmierć Boga.
Wolę życia Schopenhauera Nietzsche zamienia w wolę mocy. Według niego całe życie to wola mocy- pewien instynkt; człowiek nie ma wolnej woli ma wolę mocy.
Rozróżnienie na panów i niewolników (którzy zazdroszczą panom) sprzyjało powstawaniu religii.
Pojęcie „śmierci Boga”- Bóg jest ułudą poetycką. Jest to szczyt upadku metafizyki. Upada Bóg mieszczańskiej kultury XIX wieku, do którego zwracają się osoby słabe- Bóg umiera, bo człowiek ma wolę mocy!
Fenomenologia - nauka pierwsza dla wszystkich innych nauk.
Charakterystyka fenomenologii:
Bezzałożeniowość- paradoks braku założeń (nie da się z tym iść dalej)
Eidentyczny charakter- badanie istoty (fenomenów) zjawisk
Przedmiotem fenomenologii:
-FENOMENY
-ISTOTA
-CZYSTA ŚWIADOMOŚĆ (nie czynimy wcześniej żadnych założeń)
Kontynuatorzy tej myśli filozoficznej: Edyta Stein, Mikołaj Hartman, Roman Ingarden, Martin Heiddeger, Sartre, Max Scheller
Edmund Husserl był uważany za twórcę fenomenologii
Martin Heidegger- uczeń Husserla
Egzystencjalizm- nie ma takiej esencji, która oznaczałaby egzystencję oprócz działania człowieka. Człowiek sam kształtuje swoją egzystencję.
Dasein - jestestwo, przytomność, obecność, tu-bycie, byjowanie
Człowiek jest i zmierza jednocześnie
Dzięki dasein egzystencja może się rozwijać