Emil Wieczorek
europeistyka wieczorowa
grupa I.
Niepodległość Namibii
Namibia do roku 1990 była ostatnim dużym terytorium zależnym na świecie.
Przez 31 lat była ona kolonią niemiecka znaną pod nazwą Niemieckiej Afryki Południowo-Zachodniej. Od roku 1915 byłą pod wpływem Związku Południowej Afryki(dzisiejsa RPA) która od Pierwsze do Drugiej wojny światowej pełniła rolę mandatariusza Ligi Narodów w stasunku do Afryki Południowo Zachodniej.
Konflikt namibijski można podzieli na 3 okresy:
Od początku lat 50 do października 1966 roku kiedy to Zgromadzenie Ogólne ONZ uchyliła mandat RPA nad Afryką Południowo - Zachodnią
Od przejęcia formalnej pieczy przez ONZ z rąk RPA nad Afryką Południowo- Zachodnią do rozpoczęcią „konferencji konstytucyjnej” w Trunhalle rozpoczętej w roku 1975 pod auspicjami rządu południowoafrykańskiego w celu przygotowania „porozumienia wewnętrznego” w sprawie przyszłości Namibii
Trwający od września 1975 r. do marca 1990 zakończony deklaracją niepodległośći tego kraju.
Konflikt między ONZ a Związkiem Południowej Afryki(ZPA) wybuchł gdy ONZ w w latach 50 niezgodzł się na inkorporacje Afryki Południowo Zachodniej gdyż uważał że należy ona do międzynarodowego systemu powiernictawa i z podlega zwierzchnictwu Organizacji Narodó Zjedoczonych. Jednak władze ZPA nie uznawały jakich kolwiek praw ONZ nad sprawowaniem nadzoru nad tym terytoriem i de facto wcieliły Afrykę Południowo - Zachodnia w sew granice.
Pierwsze próby negocjacji ONZ z ZPA o samostanowienu Afryki Południowo Zachdniej legły w gruzach. Nic nie dało również stworzenie Komitetu ONZ który zgodnie ze stanowiskiem Międzynarodowego trybunału Sprawiedliwośći miał nadorować administrację APZ . Nawet gdy w ramach Komitetu Dobrych usłóg z 1957 r przedstawicieje USA , Wielkiej Brytaniu i Brazyli przyłączyli się do negocjacji.
Gdy te trzy próby ONZ nie powiodły się w 1959 roku Zgromadzenie Ogólne przyjeło specjalną uchwałęm postulującą podjęcie kroków prawnych przciwko rządowi w Pretori. Rok później Etiopia i Liberia wystąpiły do Mędzynarodowego Trybunały Sprawiedliwośći z żądaniem wszczęcia postępowania przeciw ZPA w związku z jej polityką dotyczącą APZ.
Ważne znaczenie w tym samym roku miała Deklaracja ONZ o przyznaniu niepodległości krajom i ludom kolonialnym w tym Afryce Południowo Zachodniej.
W roku 1962 już Rpa przystąpiła do „bantustanizacji” Afryki Południowo-Zachodniej co było podstawą już otwartego konfliktu politycznego między RPA z ONZ. Stworzenie bantustanów oznaczało wprowadzanie aperheidu na terenie APZ.
Chciano stworzyć 10 bantustanó które miały by charakter plemieny i skupiały wszystkich namibijskich Afrykanów którzy na terenie tych bantustanów mieli by prawo do samostanowienia. ONZ uznało że RPA chce rozczłąkować Afryke Południowo Zachodnią na mniejsze części i powili zaczełą dojrzewać do zdecydowanej walki politcznej z RPA
Ważną rolę w walce o niepodległość miał ruch narodowowyzwoleńczy który ukształtował się w na przełomie lat 50 i 60. Główną organizacją ruchu wyzwoleńczego byłą SWAPO (South West Africa People's Organization of Namibia) czyli Organizacja Ludu Afryki Południowo-Zachodniej — Namibii. Opierał się on na najluiczneisze grópie etnicznej Afryki Południowo Zachodniej Ovambo.
W samej SWAPO doszło do podziału na 2 częśći :
Część „ wewnętrzna” pod wodzą Hermana Tovio ja Toivo która wolała wlake poliyczną wyłącznie na terytorium kraju
Część „ zewnętrzna” której przewodził Nujoma który wybierał walke zbrojną.
Pewnego rodzaju opozycją do SWAPO było SWANO które reprezentowało kolejną grópę etniczną Herrero . Przywódcą tej organizacji był Klemensen Kapuuo
Jednak to SWAPO miało największy wpłuw na działalność narodowowyzwoleńczą.
Nujoma był przewodniczącym SWAPO a takżę „ , tak więć obóz „ Zewnętrzny” miał przewage i w związku z wprowadzeniem bantustnów uwtorzył na wiosnę 1966 r Ludową Armię Wyzwolenia Namibii która miała za zadanie walkę partyzancką z siłami zbrojnymi i administracją RPA na terytorium Afryki Południowo Zachodniej.
Już w sierpniu doszło do pierwszych walk. Doszło do represji działaczy skrzydłą „wewnętrznego” SWAPO oraz SWANO oraz do zwiększenia sił zbrojnych RPA na terenia Afryki Południowo Zachodniej.
Pewną pomoc politczną w 1966 roku rząd w Pretori dostał od Międzynarodowego trybunału Sprawiedliwośći który oczenił skarge Etiopi i Liberi tłumacząć się że nie ma uprawnien aby występować z z takim wnioskiem przeciw RPA.
W tej sytuacji ONZ podjeło zdezydowaną działania i 27 października 1966 r Zgromadzenie Ogólne anulowało mandat RPA nad Afryką Południowo Zachdnią i przekazała te terytorium bezpośrednio pod Zwierzchnictow ONZ. Za głosowało 114 delegacji przeciw tylko RPA i Portugalia.
19 marca 1967 roku przegłosowan rezolucją na mocy której miałą powstać Rada ONZ do Spraw Afryki Południowo Zachodniej która miałą adminostrować tym terytorium i pomagać w wprowadzaniu rezolucji uchwalnoych w OZN dotyczących APZ.
Rok pożniej uchwalono rezolucjie zmieniającą nazwę państwa z Afryki Połódniowo Zachodniej . Nadano jej oficjalnei nazwę Namibiia.
Zaakceptowano też bardzo ważną rezolucję któa potwierdzała prawo Namibii do samostanowienia i niepodległośći a zarazem do walki o zniesienie obcej okupacji tego kraju.
Jednak żadne rezoucje i kroki podejmowane przez ONZ nie wpłyneły na sytuacje Namibii. RPA nie podporządkował się do żadnych uchwał. Wzmocniły się natomias represje i aresztowania. W 1967 roku aresztowano i skazano na wieloletnie więzienie 37 członków „wewnętrznego „ SWAPO.
Zaczeła się w prakryce za to bansustanizacja Namibi. Od 1968 roku do 1975 powstały następujące bantustany Ovomboland , Okavangoland, Damatraland , Hereroland , Kaokoland Namaland , Bushmanland oraz Tswanaland. Przyznano też status bantustanu zamieszkałem u przez Basterów Rehoboth-Gabiel.
Utworzenie tych bantustanów było bardzo negatywnie odbierane przez ONZ oraz ruch narodowo wyzwoleńczy. W okresie powstawania tych stanów ONZ uchwaliła 21 rezouscji poświęconych problemowi Namibii potępiającyh rząd RPA.
W tym samym czasie nasiliła się walka polityczna i zbrojną SWAPO. Jej przeywódcy określili dokłądnie swoje cele wysywając na początek
hasło wyswobodzenia Nimibii spod władzy RPA
utworzenie niepodległogo wielorasowego państwa rządzonego przez afrykańską większośc z poszanowaniem praw mniejszośći
zbudowania w Namibii społeczeństwa sprawiedliwości społęcznej
W latach 70 SWAPO uzyskała pomoc polityczną oraz materialną i wojskową OD ZSRR i inychh państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz Kuby ChRL dzięki czemu Armia Wyzwolenia Namibii mogła prowadzić walke zbrojną na teraenie całego kraju.
W 1971 roku powstała koalicyja ośmiu ugrupowań pod nazwą Narodowego Konwencji Parti Wolnościowych. Był to nurt „ umiarkowany” . W jego skład rózwineż wchodzili początkowi członkowie obozu” wewnętrznego SWAPO. Jej duchowych przywódcą był Kapuuo który odrzucał zdecydowanie teze żę reprezentującą głównie Ovambo SWAPO jest uprawniona do rdo występowania w roli przedstawiciela całej ludności kraju.
Jednak po 4 latach doszło d rozłamu w strukturach tej koalicji. W tym czasie istaniało duże rozdrobnieni bloków i parti narodowo wyzwoleńczych . Ich liczba sięgała 30 a tylko skydło „zewnętrzne” SWAPO podejmowało walke zbrojną.
Jednak świat się zmienia i sytuacja w Afryce również. Swoje kolonie w Afryce straciła Prtugalia. Doszło do dekolonizacji Angoli i Mozambiku, zaczeły powstawać nowe państwa i pozaycja RPA zaczeła powli się zmniejszać. RząD RPA uznał że nie da rady wprowadzić batustanó w takiej formie w jakiej by chciał dlatego zwrucił się w strone „porozumienia wewnętrznego”.
Wizja tego porozumienia została przedstawniona na forum tzw. konferencj konstytucyjnek któa rozpoczełą się 1 września 1975 r w hali sportowej Turnhalle w Windhuku..
RPA odrzucała możłiwość uzyskania niepodległości na zasadach z Deklaracji OZNA z 1960 r . Rząd Vorstera postanowił doprowadzić do ugady między RPA i róznyumi siłami politycznymi z namibii z pominięciem SWAPO. Partnerami do rozmów miały być ugrupowania 'Umiarkowane” oraz tradycyjna afrykańska arystokracja rodowo-plemiena.
Głowne założęnia konferencji wyglądały następująco :
Namibia miał uzyskać niepodległośc pod warunkim że zachowa kapitalistyczną gospodarke, jej rząd nie wejdzie na dorgę reform lewicowych na wzór Angoli i Mozambiku. Silne wpływy miała mieć miejszośći biała.
W skład konferencji whcodziło 11 delegacji któe miały opracować konstytucję. Były to delegacje reprezentujące Herrero, Damara , Ovombo, Okavango , Esterro, Capricianc , Nama , Tswana, Buszmenó , Basterów , kolorowych miejszkających na terenie Namibi od XIX oraz białych.
Po 6 miesiącach prac przyjęto projek konstytucji który określał tryb , termina i zasady przyznania niepodległośći Namibii.
Akt ten miał nastąpić 31 grudnia 1978r. Namibia miałą być państwem posiadającym wielorasowy rząd i parlament w którym uchylone zostało by ustawodastwo apartheidu.
Przedstawicielem wszystkich etnicznych grup żyjących w kraju miał być Demokratyczny Sojusz Turnhalle - DTA który miał przejąć ster rządów w niepodległej namibi. Przywódcą DTA został Kapuuo.
W 1978 r. odbyły się wybory powszechne które przyniosły zwycięstwo DTA.
W pierwszym 50 osobowym zgromadzeniu narodowym DTA zdobyło 41 miejsc. Zgormadzenie te rok póznie przyjeło uchwałe o powołaniu rządu tymczasowego oraz o uchyleniu apartheidu.
12 czerwca 1980 r powstał rząd pod wodzą Dirka Mudge'm ( przywódca Parti Republikańskiej która przed wyborami przyłączyła się do DTA). Z zakresu kompetencji rządu Namibii wyłączono sprawy bezpieczeństwo wewnętrznego , polityki zagranicznej i komunikacji które pozostawamy w gesti rządu RPA.
Jednak posunięci RPA w latach 1977-78 poddane były krytyce przez ONZ oraz SWAPO.
W 1977 r utowrzono tzw. Grupę Kontaktową w skład której wchodziły USA , Wielka Brytania, Francja , RFN oraz kanada. Grupa ta miała występować jako pośednik między RPA a ONZ i SWAPO. Mieli oni nadziej na skłonienie rządu Vorstera na wyrażenie zgody na wolne i powszechne wybory pod auspicjami ONZ i przyznania Namibii niepodległości na zasadach określonych Prze ONZ. Jednocześnie grupa ta akceptowała w istocie warunki na jakich RPA był skłona doprowadzić do dekolonizacji Namibii..
W 1978 r grupa kontaktowa dała plan wysłąnia sił pokojowych ONZ które miał nadzorować wolne wybory. Z podobnym planem wystąpił Sekretarz Generalny ONZ Kurt Waldheim. Plan ten został zaaprobowany 29 września 1978r prze Radę Bezpieczeństwa w rezoucji stanowiącą podstawę rozwiązania konfliktu w Namibii.. Najważniejsze punkty tego planu to wysłanie Sił ONZ do nadzorowania wyborów , całkowite uchylenie apartheidu , zredukowanie sił południowoafrykańskich do 1,5 tyś , oraz utworzenie rządu tymczsowego.
Jednak rozmowy Między Grupą kontaktową , RPA SWAPO I ONZ w Genewie 1979 r zakończyły siefiaskiem. Rozchodziło się o zamknięci baz SWAPO na terenie Angoli iprzekazania tych sił pod dowództwo ONZ i wycofanie się sił RPA z terenó Namibii.