WYKŁAD X (14.05.07)
Są kraje, gdzie wszyscy mają prawo do głosowania a demokracjami nie są, np. Singapur. W Singapurze są partie opozycyjne, ale nikt o tym nie wie. Partia opozycyjna w Singapurze ma związane ręce. Rządu nie mogą krytykować deputowani opozycji, bo za to idzie się do więzienia. Nie można też „wyciągać” błędów jakie popełnia rząd, np. korupcje. Partia Akcji Ludowej - zdominowała.
Dahl uważa, że demokracja nie może istnieć kiedy ograniczeniom ulegają prawa do zrzeszania się, w tym w organizację polityczną. Jeśli w danym społeczeństwie powstaje partia anty, czy ona powinna istnieć w demokracji? Czy istnieją kraje w których mamy do czynienia z poliarchią? Tak. W Kambodży w latach `40 próbowano wprowadzić demokrację. Normatyw dahlowski był spełniony. Gazety donosiły o dość kuriozalnych zgonach działaczy opozycji. Jeden z działaczy zmarł, bo udusił się własną poduszką, itp. Inny utonął w swojej wannie. Ograniczenia w działalności stowarzyszeń to ograniczenia wynikające z nieformalnych działań władzy. Jeśli są takie ograniczenia, model Dahla nie jest spełniony.
W demokracji obywatel musi mieć prawo wyboru. W Malezji wszyscy mają dostęp do telewizji satelitarnej. Ale tę telewizję można odbierać tylko przez kablówkę. Nagle ze względów technicznych program, którego nie powinno być, znika.
W Chinach nastąpił pewien regres w dostępie do internetu. Kiedy internet zaczął się pojawiać, zaczęły się pojawiać kafejki internetowe. Osoba w takiej kawiarence nie może być anonimowa. W niektórych kawiarenkach trzeba się zarejestrować, wylegitymować się. Chińczycy potrafią to omijać. W niektórych krajach kanały telewizyjne są na tyle ograniczone, że nie można korzystać w sposób dowolny z alternatywnych źródeł informacji.
Problem inkluzywnego obywatelstwa. Demokracja w dahlowskim modelu nie znosi ograniczeń obywatelskich. Przyjmuje się, że osoba dorosła która jest mieszkańcem danego kraju powinna mieć zapewnione prawa obywatelskie. Gdzie występują ograniczenia inkluzji obywatelstwa? Szczególnie dotyczy kwestii kobiecych. W wielu krajach kobiety praw politycznych nie miały aż do II wojny światowej. Ze względów religijnych prawa obywatelskie nie obejmują kobiet. Szwajcaria - jest krytykowana za ograniczenia inkluzywnego obywatelstwa. Znaczna część mieszkańców Szwajcarii nie ma przyznanych praw politycznych. Osoby zamieszkują ten kraj, ale nie mają przyznanych praw politycznych.
Demokracja to są rządy większości - żaden socjolog polityki tego nie potwierdził. Demokracja to NIE są rządy większości. Współcześni socjologowie polityki zakładają, że demokracja to rzeczywiście rządy większości, ale nie zakłócające praw mniejszości. Prawa mniejszości nie mogą zostać zakłócone. Jeśli te prawa są naruszane, to system polityczny demokracją nie jest.
Winston Churchill (1874-1965): „Stwierdzono, że demokracja jest najgorszą formą rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu”.
Czy rzeczywiście demokracja jest najlepsza? Możemy zwrócić uwagę na pewne elementy, które są niedobre, niekorzystne.
Adam Przeworski - zajmuje się problematyką efektywności demokracji. W Polsce niewiele stworzył, niewiele napisał. Zastanawiał się nad problemem rozwoju gospodarczego a demokracją. W niektórych przypadkach można zauważyć prawidłowość, że kraje autorytarne rozwijają się szybciej niż kraje demokratyczne. Analizując demokrację autorytyzmu, doszedł do wniosku, że kraje ameryki łacińskiej przyspieszały rozwój gospodarczy kiedy..., a zwalniały kiedy były pod rządami demokratycznymi. W wielu krajach mamy z sytuacją spowolnienia rozwoju gospodarczego (Korea Południowa, Tajwan, Hongkong, Singapur - nie spełniały zasad demokracji).
Koncepcja demokracji populistycznej (Brian Barry) - demokracja występuje w imię wolności ludu. Czym jest wola ludu? Demokracja zawsze reprezentuje tylko jedną z grup. Nie pani, która zarabia 100 zł, a pana, który zarabia 100.000 zł.
Co tak naprawdę daje nam demokracja? Kogo wynosi na szczyty? Idiotów :) Społeczeństwo to rzesza idiotów - będą wybierały sobie osoby podobne do siebie, czyli też idiotów. Czy nasz parlament składa się z osób inteligentnych, kompetentnych? Są poszczególne jednostki.
Najlepsze dla ludu, czyli dla demosu byłoby oddanie władzy w ręce tyranów kompetentnych. Zwolennicy krytyki kurateli również krytykują demokrację, bo zakładają, że społeczeństwo jest zbyt głupie żeby reprezentować swoje interesy, a co dopiero je zrozumieć (Platon, Konfucjusz).
Larry Diamond - demokracja nie przystaje do każdej tradycji kulturowej, jest świetnym systemem, ale nie pasuje systemom wartości wielu krajów chociażby Dalekiego Wschodu.
W 1990 wprowadzono demokrację w Kambodży. W każdej wsi był patriarcha wyznaczony przez króla i jak się chciało coś u niego załatwić, trzeba było dać łapówkę. Wprowadzono demokrację, w każdej wsi jest kilku patriarchów. Dawniej wystarczyło zawieść 200, 300 dolarów. Jednemu damy łapówkę, drugiemu damy, a trzeci nie przyjmie. Wszystkie pieniądze się zmarnowały. Niektórzy ludzie demokracji nie rozumieją, niektórym nie odpowiada.
Arend Lijphart (1936 - ) - Jak systemy wyborcze wpływają na efektywność systemu demokratycznego? Jaki system powinien obowiązywać w Polsce? Lijphart przedstawia trzy systemy:
większościowy - system wyboru; ten system może mieć kilka wariantów:
- może mieć formułę pluralną (odbywa się jedna tura głosowania, osoba która zdobywa najwięcej głosów niezależnie od tego czy będzie poniżej 50% dostaje się do parlamentu) - Platforma Obywatelska,
- formuła większościowo-pluralna (wybory prezydenckie: wybieramy osoby, które miały najwięcej głosów, w drugiej turze wygrywa osoba mająca najwięcej głosów)
- głosowanie głosu alternatywnego: stosowana np. w Australii (lista nazwisk, przy nich partia polityczna, która wystawiła kandydata, trzeba uszeregować preferencję polityczną, np. 1. PIS, 2. PO, 3. LPR, 4. Samoobrona; każdy musi uszeregować swoje wybory, preferencje).
To jest system najprostszy, głosujemy na osobę a nie na partię, popularne w państwach o dużym znaczeniu regionalnym.
Wady: głosowanie taktyczne, efekt reprezentacji (przykład: wybory 2005 roku w GB Labour Party 353 miejsce 35% głosów, wybory federalne w Kanadzie. Konserwatyści 42% głosów 0 miejsc w parlamencie), efekt straconych głosów, efekt bezpiecznych miejsc, podatność na manipulacje.
W przypadku systemu proporcjonalnego jest bardzo dużo elementów które są wskazywane jako niebezpieczne dla demokracji. To system aktualnie panujący, który popiera lewica. Ludzie głosując w tym systemie, mają tendencję do skreślania osoby znajdującej się na pierwszej pozycji. Nie głosuje się na ludzi, tylko na partie. Jest to system bardzo upolityczniony. Występują bardzo poważne problemy z zakładaniem koalicji. Należy stosować dodatkowe metody, które mają ograniczać. W jaki sposób?
próg wyborczy (w Polsce jest to 5%, w Turcji to 10%),
metoda obliczania głosów (komisja ustala w jaki sposób nasze głosy będą obliczone na istotne miejsca w parlamencie, 30% wyborców zagłosowało na Samoobronę i uzyskują 30% miejsc w parlamencie, np. Fidżi, Polska - zmodyfikowana metoda d'Honta, preferująca partie większe czy mniejsze?).
W Polsce: system proporcjonalny (zwolennicy SLD), większościowy (PO), mieszany (PIS).
3