Różne oblicza miłości w kulturze europejskiej .

Przedstaw temat na podstawie wybranych dzieł kultury .

Człowiek od początku swego istnienia interesował się miłością i interesuje go ona do dziś.

Niejednokrotnie stawała się ona inspiracją dla pisarzy dla tworzenia ich utworów literackich, czy dla ludzi sztuki do przedstawiania jej w dziełach malarskich i rzeźbiarskich. Miłość, jej różnorodność i potęga, stały się dla mnie inspiracją do omówienia jej „wielu obliczy w kulturze europejskiej” w mojej pracy maturalnej.

Chciałabym w niej, przede wszystkim, nie tylko ukazać jej wielorakie znaczenie, ale także to, że w każdej dziedzinie kultury można ją postrzegać w inny sposób. Mój temat pragnę oprzeć na utworach literackich oraz dziełach sztuki.

Miłość to największe i najpiękniejsze z uczuć, jakie może odczuwać i przeżywać człowiek. Istnieje ono od początku istnienia życia na ziemi, gdyż Bóg, Stwórca wszystkiego okazał swą miłość do swoich dzieł i człowieka, stwarzając go na swoje podobieństwo i oddając mu to wszystko we władanie. Znamy miłość rodziców do dzieci, dzieci do rodziców, miłość do ojczyzny, człowieka do przyrody, czy, przede wszystkim uczucie łączące mężczyznę i kobietę.

Bardzo pięknie istota i ideał miłości wyrażona została w „Pieśni nad Pieśniami” słowami: „Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą; (…); wszystko znosi, wszystkiemu wierzy; (…); Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy; z nich zaś największa jest miłość.”

Jako pierwszą, chciałabym przedstawić miłość kobiety i mężczyzny, a w tym przypadku, miłość tragiczną, która, mimo iż piękna, kończy się śmiercią bohaterów. Literaturze światowej powstało wiele utworów dotyczących miłości tragicznej i wszystkie są pięknym obrazem wielkiego uczucia łączącego dwoje ludzi, którego więzów nie jest wstanie rozerwać nawet śmierć.

Jednym z utworów, który opisuje tego rodzaju miłość jest „Romeo i Julia” Williama Szekspira. Opowiada on o życiu dwóch skłóconych od dawna rodów Kapuletich i Montekich, których potomkowie doznają uczucia jakim jest miłość.

Do zwaśnionych rodzin należeli główni bohaterowie Romeo Monteki i Julia Kapulet, których dosięgło to najpotężniejsze z uczuć. Tragiczna historia zaczęła się, podczas gdy w domu Kapuletich wydawana była uczta, na którą przybył Romeo. Spostrzegł Julię i zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Bohater zapragnął, aby dziewczyna została jego żoną, ale był świadomy tego, że nie będzie to łatwe. Na drodze do szczęścia pary kochanków stanęła bowiem bardzo ważna przeszkoda, gdyż Julia była córką wrogo nastawionych do Romea państwa Kapuletich i mimo, iż młodzi pokochali się wielkim, wzajemnym uczuciem, nie było im dane w pełni się nim cieszyć. Para kochanków bez względu na wszelkie przeszkody pragnęła być razem, co skłoniło ich do sekretnego zawarcia sakramentu małżeństwa. Rodzina ukochanej nie była jednak jedyną przeszkodą. Na drodze do ich szczęścia stanął bowiem hrabia Parys, który podobnie jak Romeo nosił się z zamiarem poślubienia Julii, choć ona sama nie wyrażała zgody na ślub z nim. Zdesperowana udała się więc do brata Wawrzyńca, który podarował jej napój mający sprawić, iż zaśnie na jakiś czas, choć będzie wyglądać na umarłą. O całym zdarzeniu nikt jednak nie wiedział i w skutek tego zrozpaczony Romeo, dowiedziawszy się o śmierci Julii, wpierw zabił czuwającego przy jej grobie Parysa, a następnie wypił truciznę. Dziewczyna po przebudzeniu ujrzała straszny obraz przedstawiający jej ukochanego martwego i skłoniło ją to do samobójstwa, w którym posłużyła się jego sztyletem.

Wielkie uczucie werońskiej pary zakochanych od samego początku skazane było na smutne zakończenie, ale miłość tych dwojga dowiodła, że jest nieprzemijająca i potrafi przetrwać wszystko nawet śmierć. Uczucie jakie złączyło Romea i Julię, stało się spoiwem dla rodzin Montekich i Kapuletich, którzy doszli do zgody. Przy okazji omawiania utworu Szekspira nasuwać się mogą najrozmaitsze pytania, a wśród nich to najważniejsze, czy trzeba było aż tylu nieszczęść i tragicznej śmierci młodych kochanków, aby się pojednać i zrozumieć, że potężnej miłości nie można pokonać.

Drugim rodzajem miłości, jaki chciałabym przedstawić w mojej prezentacji jest miłość rodzicielska, potężne uczucie, z którym spotykamy się na co dzień. Każdy jest bowiem czyimś dzieckiem i w mniej lub bardziej widoczny sposób rodzice okazują mu swą miłość.

Szczególnymi dziełami literackimi mówiącymi o tego rodzaju uczucie, są „Treny” Jana Kochanowskiego. Poeta stworzył je jako uwieńczenie swej pamięci o ukochanej córeczce, która odeszła od niego do wieczności. Z cyklu tych właśnie utworów chcę przedstawić jeden, który w sposób wyjątkowy zwrócił moją uwagę.

„Tren” ten jest dziesiątym z kolei, poświęconym, jak już wcześniej wspomniałam, rozmyślaniom zrozpaczonego, kochającego ojca, który w żaden sposób nie potrafi się pogodzić z odejściem swego dziecka, zwłaszcza że zostało ono pozbawione życia w bardzo wczesnym wieku. W „Trenie X” Jan Kochanowski ukazał swój wielki smutek z powodu straty Urszulki i troskę o to gdzie ona obecnie się znajduje i co robi. Autor zastosował w utworze bardzo dużo pytań retorycznych, na które nie oczekuje odpowiedzi, bo wie, że nikt do końca nie może być pewnym, gdzie tez jest jego córeczka. Największe zainteresowanie kochajacego ojca budziło to, czy jego dziecko jest w niebie, czy może też w czyśćcu, co obrazuje słowami: „Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś sie krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wzniesiona; I tam w liczbę aniołków małych policzona?” oraz „Czyli sie w czyśćcu czyścisz, jeśli z strony ciała; Jakakolwiek zmazeczka na tobie została?”. Poeta pisząc cały cykl „Trenów” pragnął podkreślić swe ogromne przywiązanie do kochanej córki, toteż tworzył je z wielkim uczuciem i oddaniem ojcowskiej miłości.

Kolejne dzieło literackie jakie chciałabym omówić w kontekście tematu miłości to „Konrad Wallenrod” autorstwa Adama Mickiewicza. Ukazane w nim zostało wielkie uczucie jakim człowiek darzy swój kraj, kraj w którym się urodził, wychował i w którym zamierza pozostać aż do swej śmierci. „Konrad Wallenrod” jest utworem epoki romantyzmu, więc należy zauważyć, że najważniejszymi wartościami dla ludzi tych czasów były właśnie miłość wzajemna i miłość do ojczyzny. Zarówno w imię pierwszej, jako i tej drugiej bohaterowie byli gotowi oddać życie i cenili je ponad wszystko. Adam Mickiewicz w swym dziele ukazał młodego człowieka, tytułowego Konrada Wallenroda, który był najwierniejszym przykładem mężczyzny odważnego w walce o swoje racje i ideały, kochającego męża i zagorzałego patrioty, który swym heroizmem zdziałał w życiu wiele.

Konrad był człowiekiem niezwykle wrażliwym i uczuciowym, toteż zyskał sobie bardzo szybko odwzajemnienie swych uczuć Aldony, swojej późniejszej małżonki. Ich miłość była obopólna, ale bohater miał też na względzie dobro narodu, więc opuścił wkrótce ukochaną, która wiedząc jak rozterki targają jago duszą sama wyraziła na to zgodę. Dała tym samym wyraz, iż bardzo kochała męża i gotowa była poświęcić swe szczęście, dla jego szczęścia. Wallenrod bardzo przeżył rozstanie z Aldoną, ale zmuszony był do takiego czynu, gdyż uważał, że ojczyzna go potrzebuje, a uciśniony i zagrożony naród nie poradzi sobie z zakonem krzyżackim bez jego wsparcia. Ostatecznie zdecydował więc, że zwycięży wroga, chociażby musiał uciekać się do wszelkich możliwych sposobów, nawet tych najgorszych. Główny bohater wybrał w tej walce drogę podstępu i zdrady, czynów niegodnych rycerza i mimo wyrzutów sumienia z tego powodu, nie cofnął się przed raz zamierzonym planem. Był to jedyny skuteczny sposób jakim mógł się posłużyć do walki z zakonem. Konrad przybrał wówczas cudze nazwisko, podstępem wkradł się w łaski zakonników i został tam wielkim mistrzem, by mieć ułatwione działanie przeciwko wrogowi. Punktem kulminacyjnym utworu była uczta, podczas której bohater śpiewając balladę, zawierającą aluzję do swych planów ratowania ukochanej ojczyzny. Wtedy Konrad nie mógł już się cofnąć przed niczym. Stoczył walkę w taki sposób, aby krzyżacy ją przegrali. W jego duszy pojawiły się ponowne rozterki, bo choć dumny ze zwycięstwa, czuł wstręt do sposobu jaki wybrał. Za swe czyny bohater został skazany, ale wolał wybrać śmierć, niż ten wyrok. Bohaterski Wallenrod popełnił więc samobójstwo, ale miał tą satysfakcję, iż dokonał w życiu właściwego, choć dramatycznego wyboru, stawiają miłość ojczyzny ponad wszystko inne. Był on przykładem ideału, który przezwyciężył pragnienie szczęścia, porzucił sprawy osobiste, a nawet zasady moralne i wszystko ofiarował narodowi.

Miłość to nie tylko miłość kobiety i mężczyzny, rodzica do dziecka, czy człowieka do ojczyzny. Jest ona także uczuciem łączącym bliźnich. Ten jej rodzaj chciałabym przedstawić na przykładzie dobrze znanego mitu o Prometeuszu.

Główny bohater był tytanem, który ulepił człowieka z gliny pomieszanej ze łzami. Duszę dał mu z ognia niebieskiego, którego parę iskier ukradł z rydwanu boga słońca Heliosa. Istota ludzka była jednak naga i słaba, bezbronna wobec potęg przyrody, których nie rozumiała. Widząc to Prometeusz ulitował się nad swoim dziełem, zakradł się na Olimp i zabrał bogom ogień. Odtąd ludzie mogli ogrzewać się przy płonącym ognisku, które odstraszało również dzikie zwierzęta. Prometeusz nauczył ludzi również wielu rzemiosł. Zeus widząc rosnącą niezależność człowieka, poczuł się zagrożony i rozkazał Hefajstosowi stworzyć Pandorę. Ta za szczelnie zamkniętą puszką stanęła przed mieszkańcami ziemi. Ziemianie nie posłuchali rad, kochającego ich jak swoje potomstwo, Prometeusza i otworzyli puszkę, uwalniając w ten sposób choroby, cierpienia i nieszczęścia, które opanowały świat. Bohater postanowił odpłacić bogom podstępem za podstęp. Zabitego woła podzielił na dwie części: mięso owinął skórą, kości zaś nakrył tłuszczem. Zeus dał się oszukać i wybrał gorszą część ofiary, to jest kości. Zemścił się za to okrutnie na Prometeuszu., przykuwając go do skały Kaukazu, gdzie zgłodniały sęp wyjadał mu, wciąż odrastającą, wątrobę. Z tego mitu wywodzi się pojęcie ,,Prometeizmu'' jako poświęcenia się dla idei, postępowania jednostki mającego na celu dobro całej ludzkości, a także wyraz buntu przeciwko siłom krępującym swobodę człowieka, pełna miłości do niego i gotowości do poświęcenia się za niego. Takim właśnie człowiekiem był Prometeusz, który poświęcił to co miał najcenniejszego w imię dobra innych ludzi, których tak kochał.

Prometeusz był i jest przykładem dla wszystkich ludzi, również współczesnych, którzy nie dostrzegają, lub może nie chcą dostrzegać problemów innych i nie potrafią kochać bliźnich za to, że po prostu są i nie potrafią ich zaakceptować takimi jakimi są. Prometeusz dał swoim postępowaniem wyraz temu, iż mimo błędów, jakie każdy człowiek może popełnić, jak chociażby wypuszczenie z puszki Pandory nieszczęść, można kochać i przebaczać, a nawet w imię tej miłości oddać życie.

W Biblii ukazany został przykład Hioba, jednej z najciekawszych postaci Starego Testamentu, bohatera, który znosił największe tortury, zarówno fizyczne, jak i moralne, ale nie zaparł się w sobie miłości do Stwórcy. Był on prawym, stroniącym od złego czcicielem Boga, człowiekiem nieposzlakowanego charakteru. Bóg pobłogosławił Go licznym potomstwem i wielką zamożnością, mówiąc:,, Dajesz, a więc i ja daję''. Ale pewnego dnia przybyli Synowie Boży, aby się stawić przed Panem, a wśród nich przybył i Szatan. Pan zapytał go czy zwrócił uwagę na jego dobrego i wiernego sługę Hioba. Szatana zastanowiło to, że człowiek ten był bardzo bogobojny, ale uważał, że musi mieć w zamian za to jakieś korzyści.

Zaproponował więc Bogu, aby odebrał swojemu słudze to, co do tej pory mu dał, a przekona się wtedy, że Hiob będzie mu złorzeczył i w rzeczywistości nie kocha go. Bóg poddał Hioba wielkiej próbie i odebrał mu wszystko, nawet jego dzieci, a na niego samego zesłał trąd. On jednak z pokorą i miłością przyjął taki los i nie odwrócił się od Pana. Wierzył, że jego cierpienie ma głębszy sens, więc wytrwał w nim do końca, nie buntując się przeciw Bogu i nie złorzecząc mu.

Miłość Hioba został przez Boga nagrodzona i w nagrodę za lojalność i uczciwość, przywrócone mu zostało wszystko to, co wcześniej stracił. Stwórca dał również obraz temu, że i on bardzo kocha wszystkie swoje dzieci, bez względu na wszystko i nie odwraca się od nich, bo jego uczucie jest najpotężniejsze ze wszystkich.

Omawiając temat miłości należy zwrócić uwagę, że była ona przedstawiana nie tylko w literaturze, ale także sztuce. Jej różne oblicza przedstawiali przez wiele epok zarówno malarze, jako i artyści zajmujący się rzeźbą. Tymi właśnie działami sztuki chciałabym się posłużyć, aby ukazać wpływ miłości na jej odzwierciedlenie przez ludzi - artystów.

Pierwszym z dzieł jest obraz znanego malarza okresu baroku Gianlorenza Berniniego zatytułowane „Apollo i Dafne”. Powstało ono w okresie baroku (1621 - 1625) i przedstawia mitologiczną parę kochanków, tytułowych, Apolla i Dafne.

Apollon bóg światła i opiekun sztuk, był do szaleństwa zakochany w nimfie imieniem Dafne.

Biegł więc za nią, pełen wielkiego uczucia, i pragnął ją mieć dla siebie. Na ratunek dziewczynie przyszedł jednak Zeus, który zamienił ją w drzewko laurowe, pozbawiając tym samym młodego boga szans na złapanie ukochanej. Rzeźba została ukazana w sposób lekki i wdzięczny. Na pierwszym planie widzimy dwoje zakochanych w momencie przemiany Dafne. Postacie zostały ukazane w bardzo dynamiczny sposób, bo w trakcie pogoni i ich sylwetki zostały mocno wygięte. W rzeźbie dostrzec można emocje jakie towarzyszyły całemu zdarzeniu, a więc pewne zdziwienie Apolla, na widok stającej się drzewkiem ukochanej, a także to, że nimfa dostrzegła iż bóg jest już blisko i niemal ją dotyka, więc swe spojrzenie kieruje w jego stronę.

Kolejne dzieło sztuki nawiązującego do motywu miłości to obraz Rembrandta „Portret rodzinny” (1669), który jak sam tytuł mówi ukazuje rodzinę, a więc podstawową komórkę społeczną, pełną miłości i wzajemnego wsparcia.

Dzieło Rembrandta przedstawia rodzinę pięcioosobową, składającą się z dwojga rodziców i trójki dzieci. Sądząc po twarzach ludzi, można jednoznacznie stwierdzić, że są oni szczęśliwi i niczego nie brakuje im do pełni szczęścia. Dodatkowo potwierdzają to piękne i drogie stroje jakie noszą na sobie ci ludzie. O fakcie, iż jest to obraz przedstawiający motyw miłości może świadczyć to, że matka dzieci, trzyma czule w objęciach jedno z nich, a ojciec, znajdujący się na drugim planie, ogarnia jakby swą osobą całą rodzinę. Kobieta obejmuje swoje najmłodsze dziecko, a ono dotyka palcami piersi matki, czując, że przy niej może być bezpieczne i szczęśliwe. Pozostałe dzieci lgną do matki. Jedna z dziewczynek trzyma koszyczek i kieruje go w stronę swej rodzicielki, co oznacza, że być może będą wspólnie nad czymś pracować. Fakt ten jest także oznaką miłości rodziny i chęci wzajemnej pomocy i pracy. osoby znajdujące się na obrazie mają oczy pełne spokoju i radości i są one skierowane jakby w stronę kogoś, kto się im przygląda. Swym wzrokiem pragną pokazać mu, że są szczęśliwą i spełnioną rodziną. Rembrandt w piękny sposób ukazał rodzinną miłość, która zostaje zrodzona poprzez mężczyznę i kobietę, a później przenosi się na poczęte z niej dzieci.

Podsumowując, chciałabym powiedzieć, że miłość to uczucie, które mimo iż istnieje od bardzo dawna, wciąż jest najpiękniejsze ze wszystkich znanych człowiekowi i jego różnorodność nie traci na aktualności w całej kulturze europejskiej. Pomimo tego, że miłość towarzyszy nam od początku istnienia, w dalszym ciągu jednak nie do końca potrafimy ją zdefiniować, czym tłumaczy się właśnie wieloimienność tego uczucia, bo „miłość nie jedno ma imię”.

DODATEK:

Cechy rzeźby barokowej:

*ukazywanie rzeczywistych emocji i uczuć przedstawianych postaci

*przedstawianie postaci w ruchu

*podkreślanie ruchów, gestów postaci

*mocno wygięte sylwetki

*mocno zarysowane rysy twarzy i mimika twarzy

*w niektórych przypadkach, upiększanie wyglądu postaci

Cechy malarstwa barokowego:

*realizm postaci

*eksponowanie rysów twarzy

*postacie w ruchu

---