I.Przedmiot nauki administracji

Pojęcie administracji.

Przedmiotem zainteres. Nauki adm. jest adm. publiczna tzn. adm. państwowa, która obejmuje adm. rządową, samorządową, wykonawczą przez związki samorządowe oraz różnego rodzaju zrzeszenia (funkcje zlecone), zakłady czy też funkcje prawa publicznego.

Niejako przeciwieństwem jest admin. prywatna, tzn adm. przedsiębiorstw prywatnych, a niekiedy urządzeń użyteczności publicznej.

Punktem wyjścia jest adm. w szerokim słowa znaczeniu.

Administracja - to określenie czyjejś działalności trwałej i planowanej, ogarniającą pełną liczbę ludzi i wielość dóbr a zmierzającej w swym celu do zaspokojenia własnych, administracyjnego lub cudzych potrzeb.

Jeżeli są to potrzeby lub interesy osób prywatnych, to mówimy o administracji prywatnej.

Jeśli zaś chodzi o interesy i potrzeby ciał publiczno-prawnych, to mówimy o administracji publicznej - można zatem określić ją, jako trwałą działalność mającą na celu załatwienie spraw należących do organizacji publiczno-prawnych, takich jak państwo, ciała samorządowe, zakłady publiczne itp.

Istniej spór, ale należy sądzić, iż adm. publiczna jest pojęciem szerszym od pojęcia adm. państwowej.

Administracja w znaczeniu instytucjonalnym stanowi wyodrębniony zakres działania państwa oraz zespołów zależnych lub niezależnych od państwa, organizacji mających osobowość prawną ( publiczną lub prywatną), który nie obejmuje ustawodawstwa, sądownictwa oraz rządzenia.

Istotną cechą wyróżniającą min adm. w sensie terytorialnym jest specyficzny wzorzec kariery urzędniczej. Tak więc, dla adm. jest ważne, by urzędnicy dysponowali odpowiednim wykształceniem, a poprzez swoje działania służbowe dowiedli, że dysponują kompetencjami uzasadniającymi kolejny awans.

Istotny jest także sposób awansowania - decyzje te podejmują kierownicy wyższego szczeblu.- jest to zasada wewnętrznej kooptacji. Zasadę tę stosuje się, poza funkcjami kierowniczymi, także w przypadku ważniejszych awansów.

Natomiast polityczny wpływ na awanse w adm. wyraża się w postaci tzw. Patronatu.

Administracja w przeważającej mierze organizuje „wytwarzanie” świadczeń. Można tu wymienić świadczenia: oświatowe, kulturalne, zdrowotne, komunalne, w zakresie bezpieczeństwa publicznego itp.

W admin. gospodarczej świadczenia polegają na ochronie konkurencji, ochronie konsumenta.

Administracja zajmuje się przede wsz. Procesem podejmowania decyzji.

Można zatem naukę adm. określić jako naukę zajmującą się teorią decyzji w adm. publicznej.

W nauce adm. konieczne jest wykorzystywanie ustaleń innych nauk społecznych, a zwłaszcza teorii organizacji i zarządzania, nauk politycznych, socjologii, psychologii.

W znaczeniu nauki adm. - administracja jest z jednej strony instytucją powołaną do podejmowania decyzji, z drugiej działalnością decyzyjną instytucji administracyjnych. A więc administracja jest zarówno działaniem, jak też strukturą.

Nauka adm. jako nauka społeczna.

( Wyodrębnienie z nauki adm. : naukę administracji, politykę administracyjną oraz prawo administracyjne- należy do przeszłości).

Do nauk adm. należą wszystkie gałęzie nauk adm. z wyjątkiem prawa administracyjnego, natomiast nauka administracji może być ujmowana w kategoriach teorii deskryptywnej lub preskryptywnej.

Preskryptywny kierunek badawczy w nauce adm. jest niezwykle wartościowy, ponieważ formułowane wskazówki i zlecenia mogą mieć istotne znaczenie dla racjonalizacji działań administracji. Jednakże preskryptywne podejście do badania adm. byłoby bezwartościowe bez informacji uzyskanych w badaniach o charakterze deskryptywnym.

Zamiast więc mówić o dwóch odrębnych naukach - nauce administracji i polityce administracyjnej, lepiej mówić o dwóch funkcjach nauki admin. - funkcji deskryptywnej i preskryptywnej.

Admi. Jest częścią systemu społecznego, zaś nauka administracji należy do nauk społecznych. Jest jedną z wielu nauk społecznych.

Nauka adm. uczestniczy w kształtowaniu części ogólnej nauk społecznych, a przede wsz. Korzysta z jej ustaleń, przejmując niektóre pojęcia, metody, oraz inne osiągnięcia, przystosowując je do własnych specyficznych potrzeb badawczych.

Przedmiotem obydwu nauk jest adm. publiczna, jej urządzenia,stosunki wewnętrzne oraz relacje w odniesieniu do innych sfer życia społecznego. Nauka prawa adm. ocenia, czy określone działania administracji są zgodne z prawem, natomiast nauka administracji ocenia, czy są one racjonalne i celowe.

Prawo administracji i nauka o administracji są ze sobą ściśle powiązane ale mają inne płaszczyzny badawcze.

Nauka adm. zajmuje się celowością ( racjonalnością) działania administracji, natomiast nauka prawa adm.- legalnością.

Prawo administracyjne ma dla nauki admin. Bardzo istotne znaczenie, ponieważ normy prawne regulują fakty będące przedmiotem jej zainteresowania.

Struktura wew. Nauki admin.

W nauce admi. Wyodrębnić można część ogólną, którea obejmuje pojęcia wspólne dla wszystkich gałęzi administracji.

Część ogólna obejmuje następujący krąg problemów:

1. Nauka adm. Podobnie jak inne nauki musi określić swoje pole badawcze ( przedmiot), musi także udzielić odpowiedzi na pytania o celach poznawczych, metodzie, historii, a także o rzeczywistym jej stanie.

2. Administracja nie funkcjonuje w izolacji, lecz jest powiązana z polityczno-społecznym otoczeniem. Więc istotnym polem badawczym nauki adm. Jest otoczenie:

- pozycja admin. w obrębie aparatu państwa

- relacje admin. ze społeczeństwem

- zadania administracji.

3.Administracja równa się organizacji, więc nauka ta interesuje się sprawami związanymi ze strukturą administracji.

Na uwagę zasługują okoliczności takie jak:

- osiągnięcia nauk organizacyjnych - analiza racjonalności hierarchicznych struktur admin. oraz ich rzeczywisty kształt.

- przestrzenna organizacja administracji - uwzględnia specyficzne aspekty przedmiotu możemy mówić o adm. Geograficznej

- uwarunkowania społeczne i polityczne występujące w danym państwie

- budowa instytucji administracyjnych, które muszą być w dużym stopniu zindywidualizowane - np. właściwe zorganizowanie kierownictwa w instytucji, w której realizowane SA krzyżujące się zadania.

4. Jeśli ująć naukę admi. W kategoriach teorii decyzji, to centralnym punktem jest decyzja - podkreślenie znaczenia sfery zewnętrznej administracji ( liczba i rodzaj podejmowanych decyzji: planowanie, wykonanie, kontrola_

5.Działania admin. wymagają środków. Środki umożliwią działanie admin. , ale określają równocześnie jego granice. Problem środków stanowi jeden z kluczowych problemów badania nauki administracji.

Nauka adm. Jest nauką o działaniach ludzkich, stąd kwestie personalne znajdują się w obrębie zainsterowania. W obrębie tego zakresu wyodrębnia się także szczegółowe sprawy jak : pojęcie korpusu urzędniczego, selekcja urzędników, ich wykształcenie i dokształcanie, status prawny urzędników. Także zarządzenie kadrami należy do sfery zainteresowań nauki admin.

Środki rzeczowe ( budynki, urządzenia biurowe, akta)- też są przedmiotem zainteresowania tej nauki. Bardzo istotne znaczenia w pracy admin. maja środki finansowe czyli budżet oraz zasady gospodarki finansowej ( stąd wspólne problemy badawcze nauki admi. I nauki o finansach).

6. Wprowadzenie do admin. automatycznych urządzeń do przetwarzania danych. Więc współczesna nauka nie może pominąć tego w swych badaniach.

Poznawcze funkcje nauki admi.

Nauki społeczne mogą być uprawnione jako nauki opisowe (deskryptywne ) i normatywne ( preskryptywne).

W świetle teorii deskryptywnej - celem nauki adm. Jest udzielanie odpowiedzi na pytanie, czym jest administracja, jak działa i czym się zajmuje.

Koncepcją przeciwną jest tzw. Normatywna koncepcja nauki.

Polega na formułowaniu przez naukę adm. Wytycznych, jak celowo administrować oraz jakie muszę być spełnione w tym zakresie warunki.

Nauka administracji w ramach swej normatywnej funkcji nie jest w stanie ukształtować uniwersalnego systemu zasad, którego stosowania zapewniłoby racjonalne i celowe działanie administracji. Problem, które rozstrzygnięcie w konkretnej sytuacji jest najlepsze, zależy od celu, który administracji został narzucony.

Niezależnie jednak od wątpliwości, preskryptywna funkcja nauki adm. jest niezwykle istotna.

Teoria w przyjętym znaczeniu jest zamkniętym systemem twierdzeń tzn. takich, które są wobec siebie harmonijne, a zatem niesprzeczne.

Teoria nie podlega logicznej weryfikacji, nie może być ani prawdziwa, ani fałszywa, może być natomiast przydatna lub nieprzydatna. Teoria jest przydatna wówczas, gdy pomaga osiągnąć określony cel poznawczy, wyjaśnia istotę określonych zjawisk czy też formułuje dyrektywy dla badacza.

Szkoły i kierunki badawcze nauki adm.

Można wyróżnić szkołę akcentującą aspekty politologiczne, lub inne psychologiczne, lub technologiczne. Każda nauka zajmująca się określoną sferą stosunków społecznych formułuje specyficzne problemy badawcze.

Jak daleko sięga polityczne kierownictwo wobec administracji - podejście politologiczne.

Motywacja urzędników - psychologia.

Korzystanie w urzędzie z komputerów - problemy technologiczne.

Do nauk, których wyniki są wykorzystywane przez naukę adm. należy także ekonomia, socjologia, prawo, historia, teoria organizacji i zarządzania, etyka, geografia.

Nauka administracji jest nauką kompleksową.

Nauka adm.jako dyscyplina dydaktyczna.

Nauka adm. jako dyscyplina dydaktyczna służy przyswojeniu urzędnikom wiedzy o realnej administracji.

Tak jak nie jest wystarczające samo przygotowanie teoretyczne, tak też nie wystarcza sama praktyka - nie uświadomienie urzędnikowi wsz. Problemów, z którymi może się zetknąć, zawęża jego pole widzenia.

Nauka adm. powinna stanowić ważny element wykształcenia urzędnika administr. Urzędnicy na wyższych szczeblach admin. powinni mieć wykształcenie akademickie, a na szczeblu średnim wyższe wykształcenie zawodowe.

Model ten jest realizowany na uniwersyteckich wydziałach prawa i administracji.

Mają one dwa kierunki: prawo - daje wykształc. Prawnicze ( sędziowie, adwokaci, notariusze)., kierunek administracji - kształci przyszłych lub aktualnych urzędników administracyjnych na dwóch szczeblach : niższym - licencjat, wyższym- policealne studia administracyjne tytuł mgr.

Zakres kształcenia obejmuje sfery:

1. relacje, które mają miejsce między administracją a otoczeniem, czyli wpływem czynników politycznych, gospodarczych oraz społecznych

2. urzędnicy muszą mieć świadomość, że działają w państwie prawa o socjalnej gospodarce rynkowej

3. nauka adm. jako dyscyplina dydaktyczna powinna ułatwić zrozumienie urzędnikom faktu, że siły i środki, którymi dysponuje admin. służą racjonalnemu osiągnięciu wyznaczonych celów.

Mankamenty - nauka często nie jest adekwatna do istniejących potrzeb ( dominują przedmioty prawnicze), w szkołach prywatnych nauka często przypadkowa uwarunkowana kadrami.

Program kształcenia urzędników - w zbyt małym stopniu uświadamia się studentom, że admi. Wykonuje istotne zadania społeczne, które bez załatwienia doprowadziłyby gospodarkę i społeczeństwo do stanu chaosu, utrudniłyby osiągnięcie określonego poziomu życia. Ważnym zadaniem nauki adm. jst uświadomienie i wyjaśnienie tych zależności.

II. Historia nauki administracji.

Przesłanki kształtowania się adm. adm XVII adm Xviii.

Nauka adm.w wieku Xvii, ale przede wsz.w wieku XVIII przeżywała okres swojego rozkwitu. W tym okresie była ona określana jako nauka o kamerze (finanse) oraz nauka o policji.

Kształtowanie się nowoczesnej administracji było zjawiskiem nieuchronnym z powodów:

1.Uwarunkowania społeczne - rozpad społeczeństwa i państwa stanowego powoduje konieczność utworzenia państwowych struktur adm, które zastępują władzę sprawowaną przez organizacje stanowe.

2.Rozwój nauki przyrodniczych techniki - odkryci nauk przyrodniczych oraz ich techniczne wykorzystanie doprowadziło do postępu w gospod. Rolnej, handlu, rzemiośle, górnictwie, komunikacji. Podniósł się poziom życia. Ideą absolutyzmu oświeconego było zapewnienie poddanym pewnego stopnia dostatniości - wymagało to zastosowania środków administracyjnych ( system podatkowy, protekcjonizm celny).

3.Wojny- Impuls stanowiła wojna trzydziestoletnia. Zniszczenia które spowodowała, orz konieczność odbudowy wymagało aktyw. Udziału administracji.

4. Nowe struktury i zadania administracji - Uzyskanie przez władzę dochodów wymagało rozbudowy struktury i zakresu działania admin., wyodrębniły się struktury resortowe oraz skarbowe.

Przesłanki w rozwoju nauki administracji.

W rozwoju adm. można wyodrębnić następujące okresy :

1. Administracja domen i regaliów - bicie monet, wydobywanie minerałów, pozostały jednak stare daniny i podatek gruntowy, konsumpcyjny. Adm. zorganizowana w postaci urzędów. Sąd dworski - wymiar sprawiedliwości plus sprawy administracyjne.

2. Funkcja opiekuńcza administracji - realizacja wymagała tworzenia nowych urzędów. Podatki były źródłem finansowania nowych działań.

3. System instancyjny i zawodowy korpus administracyjny - podział terytorialny powoduje, że adm. staje się strukturą uniwersalną. Maleje znaczenie adm. samorządowej. Wykształca się zawodowy korpus urzędniczy.

Wczesny okres rozwoju nauki administracji.

Wyodrębnienie epoki admin.nowożytnej i najnowszej. Ten podział pozwala ukazać bezpośrednią genezę form zarządzania. Wywodzą się one bowiem z epoki monarchii oświeconej, w ramach której wykształciło się wiele cech charakt. Dla nowoczesnej admin. ( resortowość, centralizm, koncentracja, hierarchiczne podporządkowanie, kolegialność, jednoosobowość, biurokratyzm, zawodowość). Jednym z podst. Warunków działania admin. okresu oświecenia był odpowiednio wykształcony korpus urzędniczy. Utworzono zatem odpowiednie ośrodki kształcenia.

Wiedza na temat adm. była wykładana w ramach 2 kierunków, kierunków mianowicie kameralistyki i policystyki.

Program kameralistów daleko wykracza poza dziedzinę skarbowości i obejmował także nauki ekonomiczne - rozwój gospodarczy w celu osiągnięcia dobrobytu. Wedle kameralistów sprawy politycznie oraz administracyjne są ściśle związane z finansami.

Policystyka - polityczne koncepcje państwa były rozwijane na gruncie tzw. Ius politiae, w ramach którego zajmowano się ogólnymi problemami bezpieczeństwa i porządku publicznego. W tym okresie pojęcie policji jest utożsamiane z wewnętrzną działalnością administracyjną, której celem jest stabilizowanie rozwoju gospodarczego i społecznego.Nauka o policji zajmowała się problemami polityki demograficznej, gospodarką rolną, manufakturami, komunikacją, górnictwem ,oświatą, opieką zdrowotną, zaopatrzeniem armii, kulturą i nauką. Nauka o policji była przede wsz. Nauką opisową.

Okres schyłkowy starej nauka adm.

Przyczyny.

W XIX w kameralistyka i policystyka zostaje zastąpion przez nauką administracji.

Począwszy od XVIII w. zaczęły dominować doktryny, których twórcy charakt. Się nastawieniem liberalnym. Centralnym ich punktem była jednostka a nie społeczeństwo.Jednostaka powinna się cieszyć jak najszerszą wolnością.

Przyczyny:

1. Wpływ idealizmu na rozwój nauki. - idealizm ukształ. W ciągu wieku XIX , jako dominujący kierunek filozoficzny, operował kategoriami abstrakcyjnymi i teoretycznymi więc był przeciwieństwem do posługującej się kategoriami pragmatycznymi nauki administracji. Idealizm jako kierunek na uniwersytecie- w konsekwencji uniwersytety odcięły się od kształcenia wąsko wyspecjali. Fachowców, pozostawiające ten obszar wyższym szkołom zawodowym.

2. Specjalizacja nauk. - Rozwój nauk przyrodniczych doprowadziły w XIX w do daleko idącej specjalizacji. Materie, które dawniej zaliczano do kameralistyki lub policystyki, stały się samodzielnymi dyscyplinami

3. Idea państwa prawa w filozofii Kanta. - W nauce adm. dominujące znaczenia nabierają elementy prawnicze. Idea państwa prawa rozwinięta przez Kanta staje się dominującą materią naukową. Wysiłek badawczy zostaje skierowany na określenie granic działania państwa a nie metody jego działania. To czynnik powodujący wzrost znaczenia nauki o działalności państwa i jego zadaniach.

W drugiej połowie XIX w nauka admini. Zostaje stłumiona intensywnym rozwojem prawa administracyjnego - G. Meyer w Polsce A.Okolski.

Najbardziej owocnie rozwinęła się tzw. Metoda prawnicza w prawie administracyjnym, która koncentrowała się na części ogólnej prawa administracyjnego. - Sarwey, w Polsce- Bużek, Kumaniecki.

Po I wojnie św. Wielokrotnie podejmowano próbę napisania na nowo nauki adm., ale stały temu na przeszkodzie przede wsz. Niejasności co do programu kształcenia urzędników.

Powstanie teorii samorządu terytorialnego. - Nowe impulsy i wezwania dla nauki adm. nadeszły ze strony samorządu. W przeciwieństwie do adm. rządowej, w przypadku której zadania są stabilne i która dysponuje wykształconym korpusem urzędniczym gminy, a w szczególności duże miasta, obciążone zostały wieloma nowymi problemami, ( planowanie przestrzenne, budownictwo mieszkaniowe, higiena i zachowanie czystości, zdrowia, opieki nad młodzieżą, elektryczność, gaz, komunikacja). Gwałtowny wzrost zadań, spowodował wzrost poszukiwania rozwiązań, do czego jednak urzędnicy komunalni nie mieli wykształcenia. W ten sposób ukształtował się obok ogólnej nauki adm. także komunalna nauka administracji.

Problemy adm. XX w. - Nie tylko samorząd stawiał przed sobą nowe problemy, ale również adm. rządowa. Specjaliści od nauki adm, chcieli reform. W wielu państwach europejskich europejskich początkowych latach XX w., w szerszym lub węższym zakresie przeprowadzano reformy administracyjne.

Drugi etap rozwoju Nauki Administracji jako dziedziny samoistnej należy datować od połowy XX wieku, kiedy to został ugruntowany pogląd i przyjęty ogólnie, że istnieje dziedzina naukowa - Nauka Administracji.

W nauce niemieckiej wskazuje się, że Nauka Administracji jest dziedziną interdyscyplinarną, która czerpie swoje doświadczenia z różnych nauk. Jest to nauka o rzeczywistości administracyjnej, a w tym m.in. nauka o procesie podejmowania decyzji (szeroko rozumianej).

Nauka francuska akcentuje, że Nauka Administracji zajmuje się badaniem faktów administracyjnych z punktu widzenia politycznego, gospodarczego, prawniczego, ale nie jest nauką o charakterze prawniczym.

W nauce USA został zliberalizowany wcześniejszy pogląd o bezwzględnym rozdzieleniu elementów politycznych i administracyjnych. Było to niemożliwe do zastosowania w sposób bezwzględny.

W nauce polskiej jako głównych przedstawicieli należy wskazać Zbigniewa Leońskiego oraz Ernesta Knosalę.

Polska nauka korzysta przede wszystkim z dorobku myśli niemieckiej. Profesor Knosala akcentuje w procesie decyzyjnym problem racjonalności decyzji. Uważa, że nie powinna się liczyć tylko legalność, ale to czy w danych okolicznościach decyzja ta jest najlepsza z możliwych. Wymaga to od decydenta poznania nie tylko ograniczeń decyzyjnych, ale i ewentualnych przyszłych skutków zastosowania poszczególnych alternatyw decyzyjnych.

III.Administacja jako część aparatu państwa.

Polityka a administracja.

Polityczny podział władzy przebiega pomiędzy parlamentem rządem a administracją.Taki punkt widzenia ważny jest dla nauki adm.

Współdziałanie polityka z aparatem admi.

Urzędnicy są wobec polityków w znacznym stopniu niezależni ale to jednak w dalszym stopniu ministrowie tj urzędnicy polityczni, mają prawo do wydawania poleceń oraz udzielania wytycznych podległemu aparatowi. Jednak stosunki faktyczne między ministrem przybierają postać współdziałania. Można wyróżnić 2 sytuacje:

1. opinie urzędników - Minister rzadko podejmuje decyzje bez zasięgnięcia opinii podległych urzędników. Urzędnicy wspólnie z ministrem podejmują próby podjęcia racjonalnej decyzji

2. wnioski urzędników - żaden minister minister w dłuższym przeciągu czasu nie może skutecznie rządzić przeciwstawiając się bezustannie propozycjom urzędników.

Niezależność ministra.

Nie jest jednak konieczne alby minister był „niewolnikiem” swoich urzędników. Skuteczne przeprowadzenia projekty politycznego - wymaga współudziału osób pracujących w instytucjach politycznych, dlatego nierzadkie jest obsadzanie przez ministra, stanowisk w ministerstwie przez swoich przyjaciół parlamentarnych.( może się rozczarować- brak kwalifikacji merytorycznych „przyjaciół” i w związku z tym trudnośći zintegrowanie z pozostałym korpusem urzędniczym).

Model legislacyjny.

Legislacyjny model sterowania adm. zakłada,że parlament jako organ ustawodawczy jest hierarchicznie nadrzędny wobec adm. oraz dokonuje wyboru programu przez uchwalanie ustaw.

Model kierownictwa egzekutywy.

W modelu kierown.egzekutywy jej szef - Prezes Rady Ministrów - podejmuje decyzje polityczne. Parlament ma jednak wobec nich funkcje kontrolne. Także w tym modelu praca jest hierarchicznie podporządkowana i nie ma prawa dokonywania wyboru między różnymi programami oraz przedstawiania własnych propozycji rządowi.

Model korelatywny.

W modelu kierownictwa korelatywnego administracja przygotowuje alternatywy decyzyjne. Polityczne kierownictwo ogranicza się do przedstawienia koncepcji, która stanowi podstawę przygotowania alternatyw decyzyjnych, wybór określonej alternatywy oraz kontrolę zaakceptowanej alternatywy.

Modele a rzeczywistość.

Spośród wymienionych model trzeci najbardziej oddaje aktualną rzeczywistość.

Dostęp do informacji.

Administracja ma często merytoryczną przewagę nad politykiem, a przede wsz. Lepszy dostęp do informacji( dostęp do systemów gromadzenia i przetwarzania danych ). Często polityk musi zaufać radom urzędników, aby pozostań aktywnym w obrębie określonego pola.

Kontrola polityczna.

Wykonanie programu jest powierzone admin. którą kontroluje jednak polityk. Zakres rzeczywistego wpływu admin. na realizację programu zależy od intensywności i zakresu politycznej kontroli.

Powiązania instytucjonalne.

Stosunki między polityką a admin. mają także wyraz instytucjonalny. Samorząd stwarza ugrupowaniom politycznym, a zwłaszcza ich liderom, znaczne możliwości wpływu na realizację programów , a nawet indywidualne decyzje. Zasada partycypacji przez długi czas przejawiała się odpowiednim kształtowaniem składu różnych komisji, Było to wynikiem działania sił politycznych, które tworzyły komisje, a ich przedstawiciele wchodzili w ich skład. Tak więc czynnik polityczny wpływał zarówno na decyzje wykonawcze, a poprzez udział w gremiach doradczych także na tworzenie programów.

Urzędnicy polityczni.

Ta kategoria urzędników znajduje się pośrodku między administracją a sferą polityki. Zwiększenie ich liczby powoduje, że obszar graniczny między admi. A polityką staje się nieprzejrzysty.

Patronat polityczny.

Istotne znaczenie w zakresie obsadzania urzędów ma polityczny patronat. Jest to instrument upolitycznienia administracji,którego znaczenie wciąż wzrasta. Wpływ polityki poprzez patronat, zaznacza się w stylu działania adm. jak i treści jej czynności.

Teoria agentury.

Jest to model inspirowany przez koncepcje marksistowskie, który zakłada, że system polit-admin. stanowi agenturę gospodarki prywatnej. Kapitalizm monopolistyczny opanował legislaturę rząd oraz administrację, zaś decyzje systemu poli.-adm. służą interesom kapitału. Admin. jest wobec tej presji bezsilna.Model ten w praktyce nie został zweryfikowany.

Polityczny styl działania administracji.

Styl działania administracji.

Można wyodrębnić pewne wspólne elementy, które charakteryzuja działania współczesnej administracji.Współczena adm., nawet w obrębie jednego państwa, ma różne oblicza. Inny styl dziłania chrakt. Admi. Rządową, a inny samorządową, inny jest w gminie, a inny w powiecie. Natomiast ujmując powyższy problem z pkt. Widzenia porównawczego można wyróżnić styl niemiecki, francuski i brytyjski. Ogólnie rzecz ujmując polski styl administrowania nie jest odrębnym stylem ale łączy elementy stylu niemieckiego i francuskiego.

Pojęcie dobra wspólnego.

Dla polskiej admi. Charakt. Jest pojęcie urzędu, którego istotą jest wyodrębniony zakres działania realizowany przez powołanego urzędnika. Urzędnik ma własne kompetencje, za realizację których jest odpowiedzialny. Od urzędnika będącego przedstawicielem interesu publicznego wymaga się emocjonalnego odcięcia od jego interesów prywatnych. prywatnych podłoża konstrukcji zadań publicznych znajduje się idea dobre ogólnego.

Bezinteresowność urzędnika.

Dla prawidłowego funkcjonowania adm.centralne zaczenie ma bezinteresowność. Oczywiście istnieją przypadki korupcji - z punktu widzenia stylu administrowania ważne jest to , by zjawisko korupcji miało charakter marginesowy. W największym stopniu zjawisko to występuje w krajach rozwijających się min. W Polsce.

Nautralność interesów.

Ważnym elementem stylu administrowania jest idea neutralności interesów. Wobec adm. publicznej wszyscy obywatele są - zgodnie z Konstytucją - równi. W XIX w von Stein wysunął tezę, iż adm. pełni funkcję socjaln(ochronną), Teza jest aktualna do dziś.

Administracja stosując prawo czyni to w sposób bezosobowy. Obok stosowania ustaw ważną funkcją współczesnej adm. stało się planowanie, a także charakt. Dla państwa socjalnego funkcja świadcząca.

Społeczna wrażliwość administracji.

Z punktu widzenia stylu administrowania ważne jest to, że admi. Jest powołana w celu służenia społeczeństwu. Jest ona utworzona dla obywateli i powinna dysponować odpowiednią wrażliwością. ( udzielania im pomocy).

Zewnętrzne cechy stylu administrowania.

Styl administrowania powinien charkt. Się pewnymi cechami zewnętrznymi, takimi jak forma zwracania się do petenta, przerwy w postępowaniu, które powodują polepszenie klimatu między petentem a urzędnikiem. Sprzyja temu np. wniosek o wyłącznie urzędnika, prawo do wglądu do akt, prawo do żądania uzasadnienia.

Państwo prawa a styl administrowania.

Wpływ na polityczny styl admi. Ma także idea państwa prawa. Państwo prawne oznacza przestrzeganie norm parwnych w procesie ich stosowania, zgodnie z nadrzędną ideą sprawiedliwości. ( coraz nowe obszary życia społecznego obejmowane są regulacją prawną).

Technika a styl administrowania.

Ważnym elementem stylu administrowania jest technicyzacja współczesnej administracji. Powoduje to komplikację administracji, co prowadzi do ograniczenia jej przejrzystości, a wynika to z dzielenia zadań na niewielkie fragmenty i wyspecjalizowane kompetencje. ( automatyczne przetwarzanie danych) Obywatel czuje się przez administrację „prześwietlony”.Administracja musi często wkraczać w sferę prywatnego życia, aby uzyskać niezbędne informacje dla podjęcia decyzji, co z kolei powoduje konieczność wzmacniania systemu prawnego ochrony danych osobowych.

Korpus urzędniczy.

Status korpusu urzędniczego.

Administracja działa przez swoich urzędników, których zdolności, odpowiedzialność oraz status kształtują jej oblicze oraz jakość działania. Polityka kadrowa jest istotnym elementem.Utrzymanie korpusu (dobrego) należy do istotnych zadań państwa.

Zasady działania korpusu urzędniczego.

Pierwsza w Polsce ustawa o służbie cywilnej 1996 r. Rozwiązania tej ustawy prowadza do stabilizacji kadr urzędniczych urzędniczych obliczu często zmieniających się ekip rządowych. Dalsze cele ustawy: zapewnienie zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i neutralnie politycznego wykonywania zadań państwa. Ustawa określa kategorie obowiązków:

- traktowanie pracy w urzędach adm. rządowej jako służby cywilnej na rzecz społeczeństwa, dobra ogólnego

- profesjonalne wykonywanie zadań, selekcja przyszłych urzędników

- neutralność polityczna służby cywilnej - rozdzielenie stanowisk obsadzonych na podst. Kryteriów politycznych od stanowisk wyodrębnionych na podst. Kryteriów merytorycznych.

Urzędnik a państwo.

Pracodawcą urzędników służby cywilnej jest państwo, a nie rząd, w którym wykonują służbę ( konsekwencja - konstrukcja mianowania do służby cywilnej). Stanowisko pracy jest wyznaczone urzędnikowi i może być zmienione bez potrzeby zmian w akcie mianowania.

Urzędnik w państwie socjalnym.

Zadania korpusu urzędniczego w państwie socjalnym:

1. partnerstwo - Obywatel w pierwszym rzędzie jest klientem obsługiwanym przez administrację, a więc urzędnik ze sługi państwa stał się sługą społeczeństwa.

2. niestabilność prawa - oponowanie przez urzędnika państwa dużej liczby przepisów prawnych - ciągłe zmiany. Nie bez znaczenia jest więc system kontroli, który składa się z dwóch instancji administr. Oraz dwóch instancji sądowych, a więc z czterech - dodając do tego obowiązki informacyjne, uzyskamy obraz czynników hamujących działanie administracji.

Państwo a samorząd terytorialny.

Istota samorządu terytorialnego.

Istotną cechą polskiej adm jest jej dualizm, który polega na tym, że obok siebie funkcjonuje adm. rządowa i samorządowa.

Adm samorządowa - dla niej stosuje się też pojęcia adm. komunalnej czy lokalnej - zbliżenie administracji do obywatela

W przypadku samorządu społeczeństwo ma wpływ na jego działanie - poprzez wybór urzędników, zaś w przypadku adm . rządowej tego wpływu społeczeństwo jest pozbawione.

Cechy adm. samorządowej

- wykonuje istotą cześć zadań publicznych w państwie

- stanowi trwały element- gwarantowany konstytucyjne

- prowadzi do swoistego rodzaju podziału władzy

- jest skutecznym ogniwem decentralizacji adm. publicznej

- wspiera różnego rodzaju inicjatywy obywatelskie w celu osiągnięcia dobra wspólnego

- zapewnia obywatelom odczucie, że wybranie przez niego reprezentacji będą się z nim identyfikować

- jest ważną polityczną płaszczyzną nowoczesnej demokracji partyjnej

- jest zdolny do podejmowania kompleksowych decyzji z uwęglę. Aspektów politycznych

- ścisłe powiązanie finansów samorządu z całokształtem finansów publicznych oraz włączenie samorządu do państwowej polityki koniunkturalnej zawęża finansowe pole decyzyjne

IV. Organizacja terytorialna państwa.

Geografia administracyjna.

Państwo jest administrowane nie przez jedno miasto, tylko działalność tak jest rozproszona. Dlatego powołuje się jednostki podziału terytorialnego.Problem jaki się pojawił to:z ilu szczebli się ta struktura składa?, wielkość jednostek podziału terytorialnego i w jakim trybie mają być tworzone, lokalizacja władz, celowość tworzenia specjalnych struktur terytorialnych.

Zmiany granic - pole konfliktów.

Jest opór przeciwko takim zmianom- urzędnicy czy radni boją się utraty stanowiska czy mandatu. Każda zmiana granic- powoduje konflikty, które wynikają z tego, iż początkowo nie są znane role w nowej organizacji, oraz psychiczny opór przed zmianami.

Kryteria.

Wielość czynników okreś. Kształt przestrzenny admin.

W sferze organizacji terytorialnej nie ma żadnych absolutnych kryteriów. Optymalne ukształtowanie struktury teryt. Zależy od bardzo wielu czynników, ktor na siebie wzajemnie oddziaływają. Uwzględniając te czynniki powinno się podjąć decyzję w zależności od uwarunkowań konkretnego przypadku.

Czynniki decydujące o wielkości struktur terytorialnych

Można zaobserwować tendencję do powiększania rozmiarów jednostek podziału terytorialnego. Można określić górną i dolną granicę, w ramach których mieści się optimum. Granice jednostki terytor.są tylko wtedy racjonalne, kiedy zamykają terytorium i mieszkańców, stanowiąc jak najbardziej naturalną jedność, wynikającą ze wspólnoty interesów i obciążeń gospodarczych, społecznych i kulturalnych.

Liczba mieszkańców jako kryterium wiodące - wyodrębnienia jednostki terytorialnej możne przyjąć liczbę mieszkańców- aprobata praktyków i polityków tego wyodrębniania. Z pkt.widzenia naukowego budzi wątpliwość - należy uwzględnić całość celów a nie tylko głównie - liczbę mieszkańców terytorium. Kryterium to ma mieć tylko charakter uzupełniający.

Czynniki określające zdolność jednostki teryt. Do wyko. Zadań publicznych.

Jednostka podziału terytorialnego musi posiadać zdolność do wykonywania nałożonych na nią zadań publicznych. Zdolność administracyjna zależy w dużym stopniu od środków finansowych. Struktury adm. publicznej ( gminy, powiaty, województwa, organy adm.rządowej) dysponują ograniczonymi środkami finansow. Są one określone w budżecie państwa czy też ich źródłem są dochody własne, subwencje wyrównawcze czy dotacje w przypadku samorz. Terytorialnych. Ograniczoność środków fi. Wymaga gospodarnego ich wkorzystania.

Optymalizacja działań administracji.

Działania zmierzające do zwiększenia efektywności ekonomicznej dziłania admin.obejmują następujące zagadnienia:

1.Zdolnośc administracyjna obejmuje zdolność do podejmowania decyzji. Zdolnośc ta jest uzależniona od mechanizmów aparatu decyzyjnego, który powinien mieć wyspecjalizowanych fachowców oraz być wyposażony w odpowiednie urządzenia techniczne

2. Zdolność wykonywnia zadań świadczących jednostki terytorialnej zalęży od liczby zakładów oraz urządzeń użyteczności publicznej znajdujących się na jej terenie i będących w jej dyspozycji, a także ekonomicznie efektywnego ich wykorzystania.

3. Zdolność admnistacjyjna uzależniona jest również od zakresu planowania lokalnego, które powinno obejmować wsz. Istotne zadania publiczne realizowane w obrębie jednostki terytorialnej.

Przejrzystość

Struktura terytorialna administracj powinna być tak ukształtowana, by centra decyzyjne były bliskie zjawiskom, które podlegają ich regulacji.

Dostępność

Ważną cechą struktury podziału terytorialnego jest dostępność- oznacza to, że obywatel powinien mieć w każdej chwili relatywnie łatwy dostęp do władz administracyjnych.

Wpływ rozwoju techniki na dostępnośc do administracji.

Problemy starciły na znaczeniu w związku z rozwojem techniki ( transport samochodowy,drogi, telefonia). Czynniki te powinny mieć istotny wpływ na wielkość jednostek terytorialnych tworzonych dla potrzeb administracji.

Demokracja

- mechanizmy demokratyczne mają istotne znaczenie dla procesów podejmowania decyzji przez samorządy terytorialne. ( referendum dla społeczeństwa oraz jawność działania organów samorządowych).

Zadania.

Wielkość jednostek terytorialnych zależy w dużym stopniu od zadań które w jej ramach są realizowane. Hierarchiczna struktura władz - umożliwia przesuwanie zadań między poszczegól. Szczeblami hierarchii, wpływając w tej sposób na wielkość jednostek.

Zbyt duże jednostki można pomniejszyć jeśli jest niewydolna, poprzez utworzenie delegatur- działających poza siedzibą władzy administracyjnej. Powoduje to efektywniejsze wykonywanie zadań oraz ułatwienie kontaktu obywatel a organ administracyjny.

VI . Administracja samorządowa

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Administracja samorządowa funkcjonuje jedynie w terenie, w trzech rodzajach jednostek samorządu terytorialnego:

• w gminie

• w powiecie

• w województwie (samorządzie wojewódzkim).

Każda z tych jednostek posiada osobowość prawną, zatem mogą być podmiotami praw i obowiązków. Poprzez własne działania mogą nabywać uprawnienia i zaciągać zobowiązania.

Jednostki samorządu terytorialnego działają poprzez swoje organy.

Na pojęcie każdej jednostki samorządu terytorialnego składają się dwa elementy:

1. mieszkańcy

2. terytorium

Jednostki te są jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego kraju.

Organy gminy:

1. Rada gminy (miejska):

• jest organem stanowiącym i kontrolnym

• podejmuje uchwały w najważniejszych dla gminy sprawach np. uchwala:

• statut gminy,

• zasady zarządu mieniem gminnym,

• zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,

• budżet gminy,

• plan zagospodarowania gminy

• kontroluje działalność wójta lub burmistrza miasta

2. wójt, burmistrz lub prezydent miasta:

• jest organem wykonawczym,

• przygotowuje projekt uchwał Rady, a następnie po ich uchwaleniu wykonuje te uchwały

• gospodaruje mieniem gminy, zarządza nim,

• wydaje indywidualne rozstrzygnięcia administracyjne (wydaje decyzje),

• jest zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu Gminy (kieruje tym urzędem),

• reprezentuje gminę na zewnątrz.

• Jednostki pomocnicze gminy

Gmina w formie uchwały Rady może utworzyć jednostki pomocnicze np. sołectwa, osiedla, dzielnice i kolonie. W jednostkach pomocniczych funkcjonują organy administracyjne.

Sołectwa - organy:

• zebranie mieszkańców - organ stanowiący,

• sołtys - organ wykonawczy

• rada sołecka - organ opiniodawczo - doradczy

Organy osiedla lub dzielnicy:

• organ stanowiący - rada

• organ wykonawczy - zarząd, na czele którego stoi przewodniczący

• w osiedlu zamiast rady organem stanowiącym może być zebranie mieszkańców, o tym stanowi statut jednostki pomocniczej.

Organy jednostek pomocniczych nie są organami gminy.

w gminach wiejskich - wójt

w gminach miejskich - burmistrz lub prezydent, obowiązuje zasada, że prezydent urzęduje w gminach miejskich (miastach), które mają powyżej 100 tys. mieszkańców

specjalna procedura umożliwia sprawowanie urzędu przez prezydenta w miastach, które mają powyżej 50 tys. mieszkańców

przepisy przejściowe - w określonych rodzajach miast organem wykonawczym może być prezydent ( w byłych miastach wojewódzkich).

Organy powiatu:

1. Rada powiatu:

• organ stanowiący i kontrolny

• zadania są analogiczne jak Rady gminy, a dodatkowym jest wybór i odwołanie organu wykonawczego powiatu

2. Zarząd powiatu:

• organ wykonawczy

• organem wykonawczym wydającym indywidualne rozstrzygnięcia administracyjne jest starosta

• zarząd i starosta wybierani są przez Radę

Miasto na prawach powiatu jest to gmina, która realizuje zarówno zadania gminne jak i powiatowe. Takie miasto nazywamy również powiatem grodzkim, w którym występują takie organy jak organy w mieście.

• Samorząd województwa

Organy:

1. sejmik województwa

2. zarząd województwa

3. marszałek województwa

Wojewoda nie jest organem samorządu województwa, jest organem administracji rządowej.

• Jakie elementy obejmuje przedmiot badań nauki administracji?

• nauka bada otoczenie administracji i wpływ tego otoczenia na funkcjonowanie administracji. Elementy otoczenia to m.in. zamożność społeczeństwa, sytuacja gospodarcza kraju i regionu, kultura społeczna, religia, ukształtowanie terenu, warunki geograficzne, liczba ludności.

• sprawy struktur organizacji administracyjnych i wzajemne powiązania tych struktur. Nauka administracji bada zarówno aspekt relacji wewnętrznych w organizacjach administracyjnych, jak i relacje pomiędzy różnymi organami.

• problem kadr w administracji. Nauka administracji bada sposoby pozyskiwania nowych kadr i doskonalenia już zatrudnionych, tak aby pracownicy najefektywniej realizowali zadania administracyjne.

• funkcjonowanie aparatu administracji. Badający dokonuje oceny i porównania, która struktura lepiej funkcjonuje i dlaczego.

• problematyka kontroli funkcjonowania administracji. Nauka administracji stara się ustalić najbardziej efektywne metody kontroli, wskazuje kryteria kontroli i oceny.

• sprawy techniki w administracji. Nauka administracji stara się ustalić jakie należy zastosować mechanizmy, aby wprowadzenie nowego rozwiązania technicznego było korzystne z punku widzenia realizacji zadań administracyjnych.+

V. ADMINISTRACJA RZĄDOWA:

• organy naczelne:

• Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Ministrowie kierujący działami administracji rządowej

• Kierownicy komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujący działami administracji rządowej

• cechy organów naczelnych:

• poza prezydentem kierownicy piastujący funkcje w tych organach są powoływani i odwoływani przez Prezydenta

• kierownicy tych organów ponoszą odpowiedzialność polityczną przed Sejmem, a odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu

• są to organy zwierzchnie w stosunku do wszystkich pozostałych

• mają właściwość do całego terytorium państwa

• organy centralne np.:

• Komendant Główny Policji

• Komendant Główny Straży Granicznej

• Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

• Główny Państwowy Inspektor Sanitarny

• Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Szef Agencji Wywiadu

• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

• Szef Agencji Mienia Wojskowego

• cechy organów centralnych:

• mają właściwość do całego terytorium państwa

• kierownicy tych organów są powoływani i odwoływani przez organy naczelne, zwykle przez Prezesa Rady Ministrów lub Ministrów

• ponoszą odpowiedzialność polityczną, służbową i zawodową przed tym podmiotem, który powołuje lub odwołuje kierownika tego organu

Administracja rządowa funkcjonuje zarówno na szczeblu centralnym, jak i terenowym. Istnieją terenowe organy administracji rządowej.

Administracja rządowa skupiona jest w dwóch grupach podmiotów:

1. w strukturze zespolonej

2. w grupie podmiotów niezespolonych

Administracja zespolona:

• w województwie funkcjonuje pod zwierzchnictwem wojewody

• wojewoda powoływany i odwoływany jest przez Prezesa Rady Ministrów

• podstawowe funkcje wojewody:

• jest reprezentantem Rady Ministrów w terenie

• realizuje politykę rządu w terenie

• dostosowuje plany rządowe do warunków lokalnych

• jest kierownikiem zespolonych służb i straży wojewódzkich

• powołuje i odwołuje kierowników tych struktur

• jest organem nadzoru nad funkcjonowaniem jednostek samorządu terytorialnego

• jest organem administracyjnym w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym

• wydaje indywidualne decyzje administracyjne

• jest reprezentantem skarbu państwa w stosunku do mienia przekazanego mu w celu realizacji jego zadań

Organy administracji niezespolonej:

• są podporządkowane pionowo organom centralnym lub organom naczelnym, które powołują i odwołują ich kierowników

• są podporządkowane pionowo wojewodzie, który w zakresie funkcji przedstawicielstwa Rady Ministrów może wydawać im polecenia służbowe

• pełny, ale rodzajowy katalog organów administracji niezespolonej zawarty jest w załączniku do Ustawy o administracji rządowej w województwie

• do tych organów zaliczamy m.in.:

dowódców okręgów wojskowych, naczelników izb skarbowych, administrację morską i administrację górniczą.

I.Struktura i kształtownie organizacji adm. publicznej.

• 
  SCHEMAT STRUKTURY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• 
  
  
  Administracja rządowa Administracja samorządowa

Organy naczelne

Organy centralne

Organy terenowe: gmina powiat samorząd wojewódzki

1. administracja zespolona w województwie - - -

2. organy administracji niezespolonej - - -

- -

Adm. publiczna to sfery administracji które są realizowane przez państwo we wsz. Jego praktycznych emanacjach tj. adm. rządowa, adm.samorządowa, adm. wykonywana przez inne podmioty: fundacje, stowarzyszenia.

Adm. publiczna:

1 ujęcie organizacyjne - ogół wszelkiego rodzaju instytucji wykonujących funkcę z zakresu adm. publicznych

2. ujęcie materialne - sfera kompetencji do załatwienia poszczególnych spraw adm.

3. ujęcie formalne - przejawy działalności niezależne od tego czy w ramach tej działalności będzie wykonywać zadania administracyjne.

Rodzaje władz:

1. prawodawcza

2. wykonawcza

3. sądownicza

4. wolne media

Funkcjonowanie adm.publicznej należy utożsamiać z władzą prawodawczą. Adm. taka działalność instytucji i władzy publicznej, działalność o charakt. Ciągłym i stałym, która polega na zaspokajaniu potrzeb ludności i jednocześnie nie jest rządem i nie stanowi wymiaru sprawiedliwości.

Administrowanie następuje porzez właściwe struktury państwa, za pośrednictwem jego organów ( np. przez Radę ministrów, jednostki samorz. Terytorialnego inna grupa to tzw. Zakłady administracyjne np. uczelnie wyższe, sp.zo.o., zarządzająca np. wodociągi).

Adm publiczna musi być traktowana jako:

Jeden organizm, który charakt. się b. istotnymi cechami.:

1. nakierowanie jej działanosci na interes publiczny - wszelkie przejawy adm. nie mogą być nakierowane na załatwienie interesów interesów char. Prywatnym

2. działa ona w imieniu państwa w przypadku adm. rządowej albo też w imieniu jednostki terytorialnej w przypadku adm. samorządowej

3. działa ona na podst. Przepisów prawa jednocześnie dokonując urzeczywistnienia zapisów rzeczywistości.

4. dziąła ona na podst. Przepisów prawnych ( legalności)

5. adm. podlega kontroli innych instytucji władzy publicznej ( sądy nie podlegają kontroli)

6. rozstrzyga ona sprawy indywidualne, jednostkowe odróżnia to ją od władzy ustawodawczej

7. organowi administrującemu przysługuje władztwo administracyjne - organ adm. może w sposób jednostronny i władczy, rozstrzygać o prawach i obowiązkach obywatela

8. dziłanie adm. publicznej korzystają z domniemania ważności

Administracja ( organ administrujący) obejmuje szereg instytucji. Grupy:

1. administracja rządowa:

- adm. centralana

- adm. terenowa

2. Administracja terenowa:

- adm. zespolona

- adm. niezespolona

Perspektywy badania administracji publicznej:
Perspe. pojedynczego miejsca pracy-mikrostruktury adm.publicznej
Perspekty. całościowej organizacji- makrostruktury adm. publicznej

Mikrostruktura administracji
Celem tworzenia stanowisk pracy jest zapewnienie należytego wykonania szczegółowo określonych zadań, wynikających z potrzeby ochrony „dobra wspólnego”

Zasada budowy stanowiska pracy:
-określenie zadań, dla których dane stanowisko zostało powołane oraz wynikających stąd obowiązków obciążających zajmującego je pracownika
-określenie uprawnień służących do wykonywania zadań i obowiązków oraz potrzebnego przy tym wyposażenia
- określenie odpowiedzialności za wykonanie przypisanych zadań

Zasady określenia zadań dla pojedynczego stanowiska pracy:
-zasada przystosowalności- dokonane zgrupowanie zadań powinno być dostosowane do fizycznie istniejącego człowieka(i wzajemnie)
-zasada należytej szczegółowości- określenie zadań: uniemożliwiające (dublowanie działań, przemieszczanie się celów, niedopasowanie styków), umożliwiające ( kontrolę obciążenia stanowiska, określenie kryteriów wykonania pracy
-zasada mierników- tj. zapewnienie w każdym wypadku kryteriów oceny stopnia wykonania zadań
-zasada proporcjonalnej wagi powierzanych zadań- określenie w wykazie zadań wagi i znaczenia każdego wykonywanych zadań
-zasada równomierności bodźców nacisków- tj. wdrążenie mechanizmów równomiernego ukonkretnienia celów i zadań
-zasada zapewnienia samorealizacji- wdrożenie mechanizmów doboru kadry odpowiednio do stanowisk
-zasada doskonalenia kadr- zapewnienie obowiązkowego permanentnego doszkalania

Zasady określenia zadań dla stanowiska pracy w kontekście całości organizacyjnej:
-zasada funkcji organicznej-przypisywania takich zadań do stanowiska pracy, które na danym stanowisku (szczeblu struktury organizacyjnej) jest najłatwiej wykonywać
-zasada wywodliwości- wszelkie zadania przypisane do danego stanowiska powinny być wyprowadzone z zadań nadrzędnych, obciążających jednostkę wyższego szczebla
-zasada racjonalnej reszty- polega na takiej interpretacji zadań przypisanych do stanowiska pod nazwą „inne zlecone przez kierownika” by spełniały warunek wywodliwości i by nie były przypisane do innego stanowiska pracy
-zasada specjalizacji- elastycznie rozumiane wskazanie by na danym stanowisku pracy grupować problematykę jednorodną
-zasada zharmonizowania zadań w poszczególnych stanowiskach- uniemożliwienie (dublowania się zadań, pojawiania luk w organizacji zadań, nieprzepustowości stanowisk)
-zasada automatycznego zastępstwa nieobecnych- zapewnienie znajomości problematyki stanowiska pracy, co najmniej 2 pracowników

Zalety prawidłowej organizacji stanowiska pracy:
-ułatwienie specjalizacji personelu
-ułatwienie usamodzielnienia personelu
-ułatwienie rekrutacji personelu
-ułatwienie prowadzenia szkolenia personelu
-ułatwienie utrzymania dyscypliny pracy
-ułatwienie pracy kierownika
-ułatwienie mierzenia wydajności pracy personelu
-ułatwienie ustalenia norm obsady etatów
-ułatwienie ustalenia zakresu odpowiedzialności pracownika
-ułatwienie rozplanowania pracy
-ułatwienie motywowania celowości
-ułatwienie prawidłowego obciążenia pracą
-ułatwienie wykrywania luk i dublowań w rozdziale pracy miedzy personelem
-uniknięcia asekuracji personelu
-uniknięcia oceniania personelu
-usprawnieniem przepływu informacji

Makrostruktury administracji
-celem tworzenia rozbudowanego systemu organów adm. publicznej jest zapewnienie skutecznego sprawnego wykonania zadań-wynikających z ochrony „dobra wspólnego”- dla całej, objętej administracją wspólnoty
-im wspólnota jest większa tym więcej stanowisk pracy potrzeba do jej obsługi. Większa liczba stanowisk wymaga powstawania ośrodków koordynujących zapewniających jednolitość praktyk i rozstrzygnięć.

Zasady określające ustrój administracji publicznej:
-CENTRALIZACJA-zasada ta określa tym układu organizacyjnego opartego na więzach kierowniczych, w którym organy niższego szczebla są związane dyrektywami poleceniami służbowymi organów nadrzędnych (stosunek kierownictwa i podporządkowania)
-DECENTRALIZACJA- zasada ta określa tym układu organizacyjnego opartego na samodzielności w wykonywaniu zadań przez jednostkę zdecentralizowaną, ograniczoną tylko ściśle określonymi środkami nadzoru.
=zasady te odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych określają stosunki miedzy poszczególnymi jednostkami

-KONCENTRACJA-zasada ta oznacza skupianie kompetencji do podejmowania decyzji w rękach nielicznej grupy organów
-DEKONCENTRACJA-zasada ta oznacza rozproszenie kompetencji do podejmowania decyzji na rzecz większej grupy organów tego samego szczebla (dekoncentracja rzeczowa) lub na rzecz organów szczebla niższego (dekoncentracja terytorialna)
(Przykład: ustawowe uprawnienie organów adm. do zawierania porozumień adm. w celu przekazania innym organom wykonania zadań. Takim przykładem jest również powierzenie zadań organom adm. w drodze ustawy)
(przykład zdecentralizowania-instytucjonalna formą decentralizacji adm. publicznej jest samorząd terytorialny i samorząd zawodowy. Istotą adm. samorządowej terytorialnej jest wykonywanie zadań publicznych o znaczeniu lokalnym w imieniu i na rachunek wspólnoty samorządowej:
-samorząd gminy
-samorząd powiatowy
-samorząd wojewódzki
-samorząd radców prawnych
-samorząd lekarzy)
=zasady te nie odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych, nie określają stosunków miedzy poszczególnymi jednostkami, lecz wyrażają sposób podziału zadań

-ZESPOLENIE-zasada ta określa typ układu organizacyjnego opartego na idei przyznania jednemu pionowi uprawnień koordynacyjnych w stosunku do wielu różnych resortów organów
(Przykład: Pod zwierzchnictwem wojewody nastąpiło zespolenie kilkunastu terenowych organów adm. specjalnej (Inst.. Handlowa, Służba Ochrony Zabytków, Inst.. Sanitarna, policja Państwowa, …)
-Organizacyjna płaszczyzna zespolenia-statut urzędu wojewódzkiego reguluje organizację służb zespolonych
-osobowa płaszczyzna zespolenia-wojewoda powołuje kierowników tych organów
-kompetencyjna płaszczyzna zespolenia- organy wykonują władze w imieniu wojewody)
-SPECJALIZACJA- zasada ta określa typ układu organizacyjnego opartego na idei całkowitego rozdziału działalności organów należących do różnych resortów
(Przykład specjalizacji: scentralizowana, oparta na hierarchicznym podporządkowaniu specjalna adm. publiczna jest całkowicie oderwana od terytorialnych organów adm. ogólnej. Aktualnie podstawa tworzenia tego typu adm. jest ustawa, jeśli uzasadnia to ogólnopaństwowy charakter wykonywanych zadań lub terytorialny zasięg działania przekraczający teren województwa.
-dowódcy okręgów wojskowych
-dyrektorzy urzędów celnych
- dyrektorzy urzędów statystycznych
- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy urzędów górniczych)
=zasady te odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych określają stosunki między poszczególnymi jednostkami

-MONIZM- zasada określa typ układu organizacyjnego opartego na idei jedno-podmiotowości. Na terenie całego kraju działa administracja będąca emanacją „jednolitej władzy”
-DUALIZM- zasada określa typ układu organizacyjnego opartego na idei wielo-podmiotowości. Działają 2 kategorie organów adm. wykonując zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzial.
=zasady te odnoszą się do układów organizacyjnych są określeniami lokalnych konstrukcji ustrojowych
Tendencje rozwojowe adm publicznej:
1. t. przekazywania zadań zawodowej adm ośrodkom władzy o demokratycznym charakterze
2. t. do prywatyzacji zadań wykonywanych przez adm
3. t. wzrostu roli adm w podejmowaniu zadań nadzwyczajnych, antykryzysowych oraz przeciwdziałania zagrożeniom
4. t. do upodobania systemów państwowych w Europie
5. t. do przyjmowania standardów charakterze międzynarodowym

Tendencje determinujące podział terytorialny dla celów adm:
1. zbliżenia organów adm. do obywatela (zwz na lokalizację i demokratyzację) t. ta powoduje rozdrabnianie terytorialnego podziału państwa
2. zapewnienia zawodowej umiejętności urzędników pełniących funkcje organu. T. ta powoduje tworzenie dużych jednostek centralizację władzy

Aktualny podział terytorialny dla celów adm.: gmina, powiat, woj.

II i III.Decyzje w admi. - Proces decyzyjny

Decyzja: wybór alternatywy

Decydent: podmiot, który podejmuje decyzję ( 1 osoba lub kilka osób)


Rodzaje decydentów:

1. o kompetencjach formalnych - to te podmioty którym normy prawne albo upoważnienia dają zdolność do końcowego wyboru alternatywy np. wójt, minister

2. o kompetencjach materialnych - to decydenci, którzy posiadają wiedzę niezbędną do sformułowania projektów alternatyw

Elementy składowe systemu decyzyjnego:

1. podmioty uczestniczące w procesie podejmowania decyzji ( decydenci , zespoły doradców)

2. źródła informacyjne, dokumenty , źródła osobowe

3. procedury określone normami prawnymi

4. instrumenty sterowania, inst. Inst. Charakterze proceduralnym np. odwołanie

Etapy procesu decyzyjnego:

1. określenia problemu decyzyjnego: ustalamy czego dotyczyć będzie proces decyzyjny: decyzja, określamy zakres podmiotowy procesu, określamy zakres przedmiotowy i podmiotowy

2. określenia celów, które mają być osiągnięte poprzez proces decyzyjny, wydanie i wykonanie decyzji

3. określenie ograniczeń decyzyjnych- pomaga w dostrzeżeniu barier których nie można przekroczyć np. normy prawne

4. określenie alternatyw decyzyjnych - tworzenie projektów, rozwiązań które są możliwe do zaakceptowania z pkt. Widzenia celów i ograniczeń

5. Sprzężenie zwrotne w procesie decyzyjnym

Poszczególne etapy wzajemnie na siebie oddziaływają, realizacja etapu póżniejszego, może stworzyć konieczność powrotu do etapu wcześniejszego. W okresie późniejszym mogą się pojawić istotne informacje, które mają znaczenie dla etapów już zrealizowanych. Etap ten polega na uwzględnieniu nowych okoliczności, które wcześniej nie istniały.

6.Wybór alternatywny - decyduje decydent o kompetencjach formalnych.

7. Wykonanie decyzji.

Konflikty decyzyjne - każdy wybór alternatywy ma na celu przeciwdziałanie konfliktom. Każdy wybór alternatywy tworzy nowe konflikty, więc trzeba zmniejszać te konflikty.

Rodzaje konfliktów:

1 Indywidualny - jednym z podmiotów jest podmiot znajdujący się poza strukturą administracji ( kowalski - administracja)

2. Organizacyjny - międzyorganizacyjne i wewnątrzorganizacyjne.

- międzyorganizacyjne - występują miedzy wyodrębnionymi strukturami admin. nie podporządkowanymi sobie np. minister rolnictwa- finansów

- wewnątrzorganizacyjne - występują pomiędzy częściami składowymi urzędu np. .co do kompetencji, konflikty międzyludzkie.

3. Konflikty zewnętrzne :

-podjęcie decyzji adm. co do stron, zawsze generuje aprobatę jednej ze stron a dezaprobatę drugiej srony

- geneza konfliktu natury prawnej

- geneza konfliktu natury politycznej

- konflikt interesów- między stroną a interesem społecznym

Warunkiem rozwiązania konfliktu jest jego ujawnienie.

Sposobem rowz. Konfliktu jest np.przeniesienie na inne stanowisko, współpraca, art. 7 K.Postęp. adm. ( interes społeczny)

Decydent formalny, ponosi głównie odpowiedzialność za decyzję.

Rodzaje decyzji- mogą być dwojakiego charakteru ( podejmowane w ramach funkcji adm. publicznej) :

1. Decyzje wewnątrzesystemowe- te, które co do zasady nie wywierają skutku inforo externo ( skutek poza system organ.). To te, które wpływają na strukturę organizacyjną danej jednostki np. decyzja, które określa przepływ informacji w urzędzie, przepływ informacji odgrywa dużą rolę, jednak na kliencie urzędu nie odgrywa żadnej roli.

2. Decyzja zewnętrzna - ma charakter ze skutkiem inforo externo. Decyzja wywiera skutek na zewnątrz, na kiencie.

Jeśli chodzi o częstotliwość decyzje dzielimy na :

1. Decyzje programowalne - w sposób częsty, szablonowy podejmowane są przez dany organ adm. ( np. decyzja o zasiłku). Podejmowanie rutynowe.

2. Decyzje nie programowalne - organ władzy publicznej rozstrzyga problem, wybór w sprawie precedensowej, z którym wcześniej nie miał do czynienia ( np. przeniesienie kompetencji z urzędu do urzędu, który wcześniej nie podejmował danych decyzji)

Model procesu decyzyjnego:

1. metody tradycyjne - ma zastosowanie przede wsz. W decyzjach programowalnych.Model jest dość skuteczny - rutyna ( sprawy powtarzają się więc decyzje zapadają szybko).

2. metody nowoczesne -

3. metody matematyczne - to teorie organizacji, modelowanie matematyczne, tworzenie algorytmów działania czy tzw. Teorie gier liczbowych

- techniki informatyczne - wpływają na rozstrzyganie w sprawie decyzji programowalnych, poprzez modyfikację obiegu informacji w danej strukturze organizacyjnej.

Decyzje o charakterze nieprogramowalnym- metody :

1. tradycyjne - dotyczą działań o charakt. Intuicyjnym, zmierzających do podnoszenia kwalifikacji kadr ( szkolenie pracowników)

2. nowe - wszelkiego rodzaju metody euhystyczne ( euhystyka- tworzenie algorytmów, które pozwalają pomimo, że zostanie postawione nowe zadanie, metoda ta potrafi się dostosować do nowych warunków)

Problem racjonalności - obiektywna i racjonalna czyli spełniająca obiektywne kryteria wg. Uwarunkowań społecznych, politycznych i innych, ma być decyzja.

Herbert Simon - postawił tezę, iż decyzje podejmowane przez organy władzy publicznej, zawsze mają ograniczoną racjonalność.

Z pkt. Widzenia racjonalności wyróżniamy 3 typy decyzji:

1. podejmowane w warunkach pełnej informacji

2. podejmowane w warunkach ryzyka - przy braku pełnej wiedzy, doświadczenia - niesie ryzyko powodzenia

3.podejmowane w sytuacjach niepewności - organ nie posiada wiedzy co do skutków wyborów.- presja czasu, aspekt czasowy powoduje kilka pozytywnych zjawisk: wzrost czynnika ludzkiego na podejmowane decyzje, zmusza do racjonalizacji czasu pracy organu instytucji.

Modele decyzyjne :

1 otwarte modele decyzyjne - są podatne na szereg wpływów pozamerytorycznych, przy czym otwartość systemu decyzyjnego jest cechą charkt. Tych modeli organów adm. publicznej, które mają charakter polityczny np. decyzje polityczne o współpracy międzynarodowej, dostawy gazu na Ukrainę

2. zamknięte modele decyzyjne - chrakt. Się tym, że opierają się one na zbiurokratyzowanych zasadach podejmowania rozstrzygnięć rozstrzygnięć są odizolowane od czynników poza merytorycznych jak czynniki natury politycznej -np. pozwolenie na budowę.

Model decyzji prawnej - podstawę wyd. decyzji jest norma prawna.

Norma prawna - wyjaśnienie ( wykładnia) normy prawnej - subsumcja ( dopasowanie sytuacji do przepisu)- wskazanie skutków prawnych.

Model polityczny:

-zdefiniowanie celu

- określenie odpowiedniej hierarchiczności

- sformułowanie alternatych decyzyjnych

-wybór możliwości decyzyjnych

Tryby podejmowania decyzji:

Decyzja to ciąg następujących po sobie działań składa się z następujących po sobie etapów:

1. zdefiniowanie problemu decyzyjnego

2. określenie celów

3. określenie ewentualnych wariantów realizacji środków

4. określenie ograniczeń finansowowych i prawnych

5. sprzężenie zwrotne

IV Cele adm. publicznej

Cele nie występują samodzielnie, stanowią system celów: cel zasadniczy ( ochrona środowiska)- cel cząstkowy ( ochrona powietrza) - inne cele ( piece ekologiczne)

Cele mogą być zbieżne, współrzędne i przeciwstawne.

Cele współrzędne nie służą realizacji jednego celu zasadniczego np. ochrona środowiska i edukacja.

Jak formułować cele: to procedura indukcyjna, która zakłada proces intelektualny polegający na analizie od uzgodnień szczegółowych zmierzających do wyciągania wniosków o charakterze ogólnym.

Metody eurystyczne ( burza mózgów, wspólna rozmowa)

Procedura dedukcyjna - procedura oceny wartości celu ( odpowiednie wartości liczbowe)

Wybór środków występuje po dokonaniu celu lub jako odrębna

Z pomocą jakich celów mogą wystąpić środki potem wybieramy procedurę indukcyjna lub dedekcyjną- wychodzi drzewo decyzyjne.

Racjonalizacja funkcjonowania wydziału:

Racjonalizacja finansowa podniesienie wartości merytorycznej rozstrzygnię

Ograniczenie wydatków szkolenie pracowników zakup literatury

Racjonalizacja wydatków specjalistycznej

Ograniczenia decyzyjne - restrykcje - to okoliczności i czynniki, które mogą w sposób niekorzystny wpłynąć na realizację celów, a nawet mogą spowodować nieosiąg.celu:

-deficyt środków finansowych

-personalne ( niedostatni w kadrze urzędu)

-deficyt czasu

- inne restrykcyjne ( techniczne, normy prawne)

Sprzężenie zwrotne- proces decyzyjny ma charakter sekwencyjny, skada się z etapów któr następują po sobie, w pewnych sekwencjach, jednak pozostają ze sobą we wzajemnej relacji.

V. Planowanie w adm. publicznej

Planowanie to sekwencja działań zmierzającado ustalenia planu.

Plan stanowi środek koordynacji jednostkowych decyzji wykonawczych, plan determinuje nam nasze zachowanie w przypadku podejmowania decyzji w spr. Jednostkowych. Plan określa powtarzalność decyzji jednostkowych.

Zakres planowania- charakter planu, ich terśći są b. zróżnicowane.

Plany możemy podzielić :

- plany krótkookresowe, średniookresowe, i długookresowe.

Najstarszym planem jest budżet.Inne plany w gminie: gminny plan gospod. Odpadami, zagospodar. Przestrzeni.

Przedmiotem planowania mogą być, albo zadania albo środki. Przy czym plan powinien określać, które z zaplanowanych zadań musimy zrealizować obowiązkowo.

Elastyczność planu

Plany zwłaszcza średnio i długo - okresowe, są sporządzane na długi okres czasu. Przyjęte tam założenia, są prognozowane. Jednakże ta decyzja jest decyzją podejmowaną bez pewnej wiedzy decydenta. Także może się okazać, iż poszczególne jego założenia będą musiały być w trakcie realizacji planu modyfikowane.

Możemy wyróżnić wg. Tego planu ( zmian lub nie) :

1. plany sztywne - nie umożliwiają dokonanie zmian

2. plan kroczący - zakłada, możliwość jego modyfikacji, w przypadku zmieniających się okoliczności. Plan ten jest b. przystosowywany.

Szczegółowość planu:

1. plany ramowe - nie podlegają realizacji cząstkowe jego wykonanie następuje poprzez realizację planów cząstkowych. Zaplanowane tam środki są bardzo ogólne cząstkowe wymagają doprecyzowanie w drodze planów cząstkowych.

2. plany cząstkowe

Moc wiążąca planu.

Z pkt widzenia prawa, wsz. Plany można podzielić na 2.grupy:

1. plany o charakterze normatywnym - będące źródłem prawa powszechnie obowiązującego np. budżet państwa

2. plany o charakterze nienormatywnym - nie będące źródłem prawa powszechnie obowiązującego np. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego- nie są aktami prawnymi

Są również takie plany, które nie mają chrak. Normatywnego - będą wiązać tylko ten organ, który Dony dokument sporządził

Są plany ( pod wzg. Mocy wiążącej) - nie mają chark. Wiążącego , ale w praktyce należy ich przestrzegać np. gospodarka odpadami.

Procedura planistyczna.

Stworzenie planu:

1. określenie pola, zakresu planu

2. sformułowanie problemu planistycznego

3. programowanie środków

Metody planowania:

1. metoda interpolowania terenów rozwojowych ( porównanie z obszarami na których były realizowane podobne środki, i ustalenie czy założone cele zostały zrealiz.)

2. metoda symulacji przyszłych stanów ( z pomocą metod matematycznych określa się potencjalne skutki realizacji planu)

3. metoda intuicyjna ( założenie, że doświadczenie zawodowe osób tworzących plan, pozwala określić jego potencjalne skutki)

Korekta planu.

W każdym planie powinny zostać zawarte mechanizmy, które powinny dokonać korekty planu, w takim trybie w jakim plan jest przyjmowany.

Metody korekty planu:

1.liberalizcaji procedury, zmiany planu w stosunku do procedury przyjęcia

2. planowanie krokowe ( etapowe) plan w etapie realizacji cały czas będzie tworzony, i w zależności od osiąganych skutków, przewidziane są różne warianty dalszego postępowania

3. elastyczne skutki planu - metoda najdalej idąca, która zakłada przyznanie adresatowi planu, kompetencji do oceniania czy skutek założony planem już wystąpił i czy Ew. plan dalej winien być kontynuowany.

Aparat planistyczny- osoba lubzespół osób, której zadaniem jest stworzenie planu.

Możliwe są modele:

1. aparat planistyczny będący jednostką organizacyjną w strukturze danego organu ( przyznanie danej jednostce kompletacji do incydentalnego stworzenia jakiegoś planu)- ułomne dość rozwiązanie

2. aparat planistyczny powołany dla tworzenia danego planu skladający się z osób o wymaganym kompetencjach.

---