Rozdział 11
Zachowanie prospołeczne: każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie
socjobiologia: perspektywa, w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się, stosując prawa teorii ewolucji
Dobór krewniaczy: koncepcja, zgodnie z którą zachowania jednostki mające na celu ochronę życia spokrewnionych z nią osób są utrwalane poprzez mechanizm naturalnej selekcji
Norma wzajemności: założenie, że inni będą nas traktować w ten sam sposób, w jaki my ich traktujemy (np. jeżeli pomożemy jakiemuś człowiekowi, to w przyszłości on pomoże nam)
Teoria wymiany społecznej: przekonanie, w którym przyjmuje się, że dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i zasada minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje
Altruizm: każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu; często człowiek angażując się w takie działania, ponosi określone koszty
Empatia: zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji (np. radości i smutku)
Hipoteza empatii-altruizmu: przekonanie, zgodnie z którym empatia odczuwana względem drugiej osoby skłania do udzielenia jej pomocy bez względu na konsekwencje podjętych działań
Osobowość altruistyczna: osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom
Osobowość nie stanowi jedynej determinanty ludzkich zachowań. Na zachowania prospołeczne b. duży wpływ ma sytuacja, w której ludzie się znajdują (presja sytuacyjna).
Oznacza to tyle, że wiedząc, na ile altruistycznie dziecko zachowało się w jednej sytuacji, nie możemy z dużym prawdopodobieństwem przewidywać, ile altruizmu okaże w innej sytuacji
Wpływ na zachowanie prospołeczne ma nastrój oraz naciski pod jakich wpływem w danej sytuacji jest osoba.
W rzeczywistości każda kultura nakłada na kobiety i mężczyzn obowiązek przestrzegania odmiennych norm.
Czujesz się dobrze, czynisz dobrze
Okazało się, że dobre samopoczucie sprzyja przychodzeniu z pomocą z trzech względów. Po pierwsze, sprawia ono, że zaczynamy dostrzegać radosne strony życia.
Po drugie, pomagając innym w chwili, gdy jesteśmy w świetnym nastroju, przedłużamy trwanie tego miłego stanu ducha.
Hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego: przekonanie, iż ludzie angażują się w pomoc dla innych, aby pozbyć się własnego uczucia smutku i przygnębienia
Czy smutek prowadzi do zintensyfikowania zachowań pomocnych? W przeprowadzonym eksperymencie stwierdzono, że tak, ale pod warunkiem, iż człowiek nie uzyskał przedtem jakiejś innej nagrody poprawiającej jego nastrój.
Rozważaliśmy trzy czynniki warunkujące prospołeczne zachowanie: różnice w osobowości, płeć i aktualny nastrój.
Hipoteza przeładowania urbanistycznego: przekonanie, że mieszkańcy miast, broniąc się przed nadmiarem stymulacji, jakich dostarcza im miejskie życie, wykazują tendencję do zamykania się w sobie i unikania kontaktów z innymi ludźmi
Efekt widza: zależność polegająca na tym, że im więcej jest świadków nagłego wypadku, tym mniejsza istnieje szansa, że którykolwiek z nich podejmie interwencję
Proces podejmowania decyzji o ewentualnej interwencji:
- dostrzeżenie zdarzenia: wpływa nań pośpiech
- Interpretacja zdarzenia jako nagłego wypadku: (czy interpretujemy jako wypadek, czy nie) w przypadku obecności na miejscu zdarzenia innych osób, jesteśmy bardziej skłonni do uznania sytuacji za niewinną, nie wymagającą naszej interwencji.
kumulacja ignorancji: fenomen polegający na tym, że świadkowie nagiego wypadku wzajemnie obserwując swoją obojętność, interpretują zdarzenie jako niegroźne i nie wymagające interwencji
- Przyjęcie odpowiedzialności:
Rozproszenie odpowiedzialności: fenomen polegający na tym, że wraz ze wzrostem liczby przygodnych świadków zmniejsza się poczucie odpowiedzialności za rozwój wypadków
- Znajomość właściwej formy pomocy
- Podjęcie decyzji o udzieleniu pomocy
Człowiek musi dostrzec zdarzenie, zinterpretować je jako nagły wypadek, przyjąć na siebie odpowiedzialność za podjęcie działania, wiedzieć, jak pomóc, oraz zdecydować się na interwencję
Istnieje jeszcze jeden czynnik mający wpływ na to, czy ludzie pomogą ofierze czy też
nie, mianowicie to, kim ona jest (jeżeli jest podobna do nas samych, to pomagamy - postawy/poglądy/ubiór etc.)
Otrzymanie pomocy nie zawsze ma wydźwięk pozytywny. Jeśli udzielają jej tobie osoby podobne do ciebie, może to wywołać u ciebie poczucie niekompetencji i stanowić zagrożenie dla samooceny.