Esperanto Materiały: sklepie, musiał mówić w języku, który znal sprzedawca, a gdy nagrane krótkie wypowiedzi w różnych językach; odtwarzacz ktoś się zgubił, trudno mu było dopytać się o drogę do domu. CD; duży papier do zapisywania pomyslów; grube pisaki; kar- Widząc to, Zamenhof postanowił wymyślić taki język, którego toniki z ilustracjami lub zdjęciami owoców, zwierząt; napisy każdy człowiek mógłby się łatwo nauczyć. Nie był to żaden nazwy zwierzat i owoców w esperanto; owoce do sałatki ze znanych dotąd języków, bo Ludwik pomyślał, że ludziom owocowej; przybory kuchenne potrzebne do wykonania byłoby przykro i trudno uczyć się języka innego narodu. sałatki (np. deski, noze, miska, fartuszki, widelce i talerze); Byłoby to też niesprawiedliwe ci, którzy już nim mówią, nie zał.1.- słownik musieliby się wcale go uczyć! Nazwal ten język esperanto - po polsku znaczy to nadzieja . Ludwik Zamenhof miał Literatura: www.esperanto.boo.pl nadzieję, że ten łatwy do nauczenia się język pozwoli ludziom porozumiewać się w każdym miejscu, w którym się znajdą. Wprowadzenie dla nauczyciela: Scenariusz składa się z dwóch części. W pierwszej pro- 5. Zabawy lingwistyczne uczymy sie esperanto powitanie/ ponowane są działania, które poszerzają dziecięce pożegnanie. doświadczenia związane z porozumiewaniem się. Dzieci starsze dobrze będzie zachęcić do refleksji nad tym, co Wyjaśnij, że dzień dobry to w esperanto bonan tagon, a właśnie przeżyły. Temu służy dyskusja sprowokowana py- do widzenia - gis (dżis). Poproś, żeby dzieci kilkakrotnie taniami: Dlaczego trudno porozumieć się bez słów? Co jest popróbowały mówienia tych zwrotów. Gdy je zapamiętają, potrzebne, abyśmy rozumieli wszystkich ludzi? Druga część podziel grupę na dwie części. Zaproponuj, żeby grupy scenariusza odwołuje się krótko do twórcy esperanto L. przywitały się ze sobą oraz pożegnały w języku esperanto i Zamenhofa. Dzieci w zabawie i działaniu poznają kilka słów odeszly w dwa końce sali. W kolejnej zabawie zaproponuj, z języka esperanto. Scenariusz można zrealizować w trakcie żeby każde dziecko, przechodząc z jednego końca sali na jednego dnia, można go też rozłożyć na kilka dni. drugi, przywitało się i pożegnało z jak największą liczbą rówieśników. Naucz dzieci, że między soba mogą witać się i Przebieg: żegnać używając słowa saluton, to znaczy cześć. 1. Zabawa bez słów . 6. Zabawy lingwistyczne uczymy się esperanto zwierzęta. Zaproś dzieci do zabawy. Poproś, żeby dobrały się w pary. Poproś, żeby dzieci rozłożyły na podłodze kartoniki z ry- Wyjaśnij, że jedna osoba z pary ma namówić drugą, żeby z sunkami lub zdjęciami zwierząt, ilustracją do dołu. Wyjaśnij nią gdzieś poszła (w obrębie sali). Nie wolno jednak używać dzieciom, że gdy włączysz muzykę, będą chodziły pomiędzy przy tym żadnych słów ani dzwięków. Ważna jest również rozłożonymi kartonikami. W czasie przerwy w muzyce popro- zasada: nie można używać siły! sisz jedno dziecko, żeby odkryło wybrany przez siebie karton- ik i pokazało go wszystkim oraz odczytało nazwę zwierzęcia 2. Rozmowa: Dlaczego trudno porozumieć się bez słów? w języku esperanto (jeżeli dziecko nie potrafi czytać, nazwę odczytuje nauczyciel). Rozpocznij zabawę, włączając muzykę. Usiądz z dziećmi w kręgu. Rozmawiaj o tym, jak czuły się pod- Gdy w czasie przerwy w muzyce dziecko odczyta pierwszą czas tej zabawy, czy było łatwo, czy trudno porozumiewać się nazwę, poproś je, żeby przyczepiło kartonik na tablicy. W bez słów i dlaczego tak uważają. ten sposób powstanie słownik esperanto. Dla utrudnienia zabawy można przygotować po kilka ilustracji tych samych 3. Różne języki. zwierząt, ale już bez podpisów i dołożyć je do kartoników rozłożonych na podłodze. Dzieci powinny nazwać zwierzę Poproś dzieci, żeby posłuchały nagranych w różnych językach w esperanto z pamięci . Kartoniki z ilustracjami i nazwami rozmów lub wypowiedzi. Nagranie możesz odtworzyć kilkuk- zwierząt warto powiesić na tablicy jako ściagawkę. rotnie. Sprowokuj rozmowę pytaniem: Jak myślicie, o czym mówią ci ludzie? Podczas dyskusji zapytaj: Co musiałoby się 7. Zabawy lingwistyczne uczymy się esperanto stać, żebyśmy zrozumieli wszystkie wypowiedzi? zwierzęta 2. 4. Burza mózgów: Co zrobić, żeby wszyscy ludzie rozumieli Dzieci młodsze: zaproś dzieci do zabawy w zoo. Wyjaśnij, się wzajemnie? że mają naśladować zwierzę, którego ilustracje pokażesz i którego nazwę wypowiesz w esperanto. Zapisz wszystkie pomysły zgłoszone przez dzieci na dużym Dzieci starsze: usiądz z dziećmi w kręgu ustawionym plakacie. Nawiąż krótko do L. Zamenhofa i zaproponuj poz- z krzesełek. Każde dziecko losuje kartonik z ilustracją nanie niektórych słów w jezyku esperanto. zwierzęcia (z poprzedniego ćwiczenia) i mówi nazwę tego Już dawno ludzie zauważyli, że język, którym się posługują, zwierzęcia w języku esperanto. Umów się z dziećmi, że gdy może im pomagać albo przeszkadzać w porozumiewaniu wypowiesz nazwę któregoś ze zwierząt, to te dzieci, które się z innmi. Młody Ludwik Zamenhof urodził się i mieszkał w mają ilustrację z tym zwierzęciem, powinny jak najszybciej mieście,którego mieszkańcy mówili różnymi językami. Nie zamienić się miejscami. Utrudnieniem będzie podawanie np. zawsze się rozumieli i to bardzo utrudniało im życie: dzieci dwóch nazw zwierząt wtedy więcej dzieci musi rozpoznać nie mogły się wspólnie bawić, gdy ktoś chciał coś kupić w czy ich to dotyczy i zamienić się miejscami. www.kula.gov.pl 8. Zabawy lingwistyczne uczymy się esperanto owoce. Zał. 1. Słownik Dzieci młodsze: zaproś dzieci do wspólnego stołu. Możesz vinberoj = winogrona go utworzyć, zsuwajac mniejsze stoliki. Z zamkniętego koszyka wyjmuj po kolei różne owoce i nazywaj je w języku fragoj = truskawki esperanto. To owocowe menu przygotuj tak, żeby były 3-4 piro = gruszka rodzaje owoców i żeby owoce się powtarzały, np. 3 jabłka, 2 banany, 1 cytryna , 2 pomarańcze. Owoce układaj na banano = banan dużej tacy. Na koniec wyjmij z koszyka przygotowane do ananaso = ananas zjedzenia, wcześniej umyte i ewentualnie obrane owoce (np jabłko, banan, plasterki cytryny). Rozdaj dzieciom plastikowe citrino = cytryna widelczyki i papierowe talerzyki. Zaproś chętne dzieci do orango = pomarańcz jedzenia: powinny powiedzieć nazwę owocu w esperanto zanim go wezmą (można też podać dziecku owoc na taler- cevalo (czyt. Czewalo) = koń zyk, nazywając go w języku esperanto). Dla utrwalenia nazw bovino = krowa powieś na tablicy ilustracje lub zdjęcia owoców. W ciągu dnia możesz prosić dzieci, żeby przypomniały ci, jak brzmią porko = świnia ich nazwy w esperanto. kokino = kura Dzieci starsze: zaproś dzieci do kręgu. Rozłóżcie ilustracje koko = kogut owoców a obok nich kartki z nazwami owoców w esperanto. kato = kot Poproś dzieci, żeby zastanowiły się, czy po przeczytaniu nazw zapisanych w esperanto wiedzą, o jaki owoc chodzi hundo = pies (np. banano, ananaso, citrino, orango). Jeżeli tak, zapytaj, urso = niedzwiedz skąd wiedzą, że to nazwa danego owocu. Jeżeli nie, zwróć ich uwagę na podobne brzmienie nazw po polsku i w espe- simio = małpa ranto. Naucz dzieci nazw pozostałych owoców pozwól im leono = lew dopasować napisy do ilustracji. Tak powstały słownik możecie przenieść na tablicę, żeby służył jako ściągawka przez tigro = tygrys następne dni. Podziel losowo dzieci na 4-5 zespołów. Możesz girafo (czyt. dżirafo) = żyrafa użyć wyliczanki złożonej z nazw owoców. Dzieci stoją w kole i odliczają, wymieniając (w esperanto) po kolei owoce, np: banano, vinbero, frago, orango. Każdy ma zapamietać, jakim bonan tagon = dzień dobry jest owocem . Każdy zespół ma przygotowywać swój owoc do wspólnej sałtki owocowej: odnaleść stolik, na którym jest %1ńis (czyt. dżis) = do widzenia ich owoc , a następnie owoc ten umyć, obrać (jeżeli jest saluton = cześć taka konieczność), pociąć itd. Gdy zespoły zgłoszą, że ich praca dobiegła końca, zaproś wszystkie dzieci do wspólnego bongusta = smacznego stolu. Tam wrzucą do wspólnej miski swoje owoce. Zanim to bonvolu = proszę zrobią, poproś, żeby przypomniały nazwę przygotowanego owocu, a pozostali powinni powtórzyć ją kilkukrotnie. Gdy dankon = dziękuję sałatka będzie dobrze wymieszana, zaproś dzieci do jedzenia: niech rozdadzą talerzyki i widelce, i nakładają sałatkę. Warto wprowadzić przy tej okazji słowa: bonvolu = proszę, dankon = dziękuję, bongusta = smacznego. Po owocowej uczcie przypomnij dzieciom o sprzatnięciu. www.kula.gov.pl