magazyn dla architekt贸w 103 PROFILE DO FASAD


magazyn dla architekt贸w 1/03
|
1 Sch點o
architekt prof. dr Gunter Henn Szklana Manufaktura VW AG, Drezno; architekt
Reinhard M黮ler Spichlerze Szprewe艅skie w Friedrichshain/Berlin; architekt Andreas M黮ler-Hartburg
Florido Tower w Wiedniu/A; architekci HPP Keja Allianz, Frankfurt nad Menem; architekt Christoph
Ingenhoven Visions of Architecture; Analiza trend贸w w projektowaniu fasad Trends in Building Envelope
Design; Nowo艣ci techniczne BAU 2003 Product Innovations BAU 2003
profile strona 01 Szanowni Pa艅stwo,
jak Pa艅stwo zapewne wiedz膮, na rynku istnieje wiele nek roku 2004, jak r贸wnie偶 prezentacja  przedsta- a u艂atwiaj膮ce Pa艅stwu jako fachowcom z dziedziny
czasopism po艣wi臋conych architekturze. Za spraw膮 wionych ju偶 na targach BAU 2003  nowo艣ci budownictwa udzia艂 w tworzeniu  budownictwa
tytu艂u  profile  magazyn o architekturze chcie- Sch點o, umo偶liwiaj膮cych architektom i projektantom przysz艂o艣ci aby wizje sta艂y si臋 rzeczywisto艣ci膮.
liby艣my stworzy膰 co艣 ca艂kiem odr臋bnego. wykorzystanie najnowocze艣niejszych zdobyczy tech- Mam nadziej臋, 偶e niniejsze, pierwsze wydanie zainte-
Publikacja ta ma by膰 tworzona przez ludzi z bran偶y niki jak np. mechatronicznego okna e-drive. resuje i zaspokoi Pa艅stwa oczekiwania  czekam na
budowlanej (architekt贸w, projektant贸w, inwestor贸w Chcieliby艣my wsp贸lnie z Pa艅stwem rozbudowa膰 Pa艅stwa reakcje.
itd.) dla bran偶y budowlanej. Prezentacja ciekawych  profile do forum dialogu przedstawiaj膮cego wizje,
obiekt贸w np. osobi艣cie przez autor贸w czy wsp贸艂pro- realizacje i pomys艂y rozwi膮za艅 architektonicznych.
jektant贸w to jedno z g艂贸wnych zada艅. R贸wnie偶 Dlatego te偶 liczymy na Pa艅stwa wnioski i reakcje,
przedstawianie nowych trend贸w architektonicznych, kt贸re umo偶liwi膮 nam precyzyjne i fachowe opracowa- Dirk U. Hindrichs
kszta艂tuj膮cych wygl膮d fasady przysz艂o艣ci. Aktualne nie temat贸w. Liczymy tak偶e na ciekawe artyku艂y nie Prezes oraz osobi艣cie odpowiedzialny udzia艂owiec
wydanie uzupe艂niaj膮 poza tym konkursy, np. na budy- zwi膮zane bezpo艣rednio z naszym przedsi臋biorstwem, Sch點o International KG
profile strona 02 profile
Wydanie 1/2003
Wydawca Published by Sch點o International KG
Marketing Jochen Wilms Redakcja
Editorial team Burkhard Fr鰄lich, Michael Br黦gemann
Redakcja prezentacji obiekt贸w Project report editor Prof. Klaus Zimmermann
Projekt graficzny Graphical design Vera Brinkkemper
... przy wsp贸艂pracy z BertelsmannSpringer Bauverlag, G黷ersloh
Sch點o International KG, Karolinenstra遝 1 15, 33609 Bielefeld, Tel. 0521 783-0, Fax 0521 783451, www.schueco.de, www.schueco.com
profile strona 03 Spis tre艣ci
 Architektura jest dla mnie w du偶ej mierze sztuk膮 komunikacji...
prof. dr Gunter Henn, Henn Architekten, Monachium
Od wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 01
Spis tre艣ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 02
Na aktualny temat Architekt Christoph Ingenhofen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04
Szklana Manufaktura VW AG, Drezno Architekci: Henn Architekten, Monachium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08
Spichlerze Szprewe艅skie, Friedrichshain/Berlin Architekci: Biuro Projektowe Reinhard M黮ler GmbH, Berlin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Florido Tower, Wiede艅/A Architekci: M黮ler-Hartburg ZT GmbH, Wiede艅/A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Keja Allianz, Frankfurt nad Menem Architekci: HPP Hentrich-Petschnigg & Partner KG, Kolonia/Frankfurt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Analiza trend贸w w projektowaniu fasad Analiza obiekt贸w i budynk贸w administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Koncepcja architektoniczna Muzeum Mercedesa-Benza w Stuttgarcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Dom Roku 2004 rozmowa z architektami: D鰎te Gatermann i Elmar Schossig. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Nowo艣ci techniczne BAU 2003. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Technika fasadowa/e-drive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Systemy automatyzacji  rozmowa z Hansem Beckhoffem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Zintegrowana automatyka budynku
Os艂ona przeciws艂oneczna/SunControl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Systemy profili aluminiowych/stalowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Dalsze nowo艣ci produkcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Sch點o Dzia艂y przedsi臋biorstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
2 Sch點o
profile strona 04 07 Architekt Christoph Ingenhoven w rozmowie z  profilami
 Mo偶na by膰 te偶 troch臋 Jak膮 rol臋 odgrywa艂 zaproponowany przez pana jest sztuk膮 spo艂eczn膮. Poza tym powinni艣my rozsze-
dla centrum historycznego Berlina zamiast pa艂acu rza膰 poj臋cie funkcjonalno艣ci  na przyk艂ad na komu-
powolnym...
Hohenzollern贸w  Central Park Berlin ? nikacj臋 lub zdrowie.
Christoph Ingenhoven zdoby艂 艣wiatow膮 renom臋 Jako absolutny przeciwnik tej rekonstrukcji chcia艂em
dzi臋ki tak wybitnym projektom jak wie偶a RWE w wskaza膰 alternatyw臋 i prze艂ama膰 monopol obraz贸w Opr贸cz publicznej roli architekta wiele zmieni艂o
Essen czy budynek wydawnictwa Burda w zwolennik贸w pa艂acu. Uwa偶aj膮 si臋 oni teraz co prawda si臋 r贸wnie偶 w samym prowadzeniu biura. Jak膮
Offenburgu. Architekt ten, uznawany za niezwykle za posiadaj膮cych status do podejmowania decyzji rol臋 odgrywa zarz膮dzanie jako艣ci膮 w pana
bezkompromisowego i profesjonalnego, wychodzi politycznych, jednak ja nie potrafi臋 sobie wyobrazi膰, biurze?
tak偶e poza granice swojej dziedziny i nawo艂uje aby dzisiaj  w okresie debaty wojennej i og贸lnej Wa偶na jest nieustanna ciekawo艣膰 i ch臋膰 do ekspery-
poprzez radio i telewizj臋 do postrzegania warto艣- recesji  rekonstrukcja ta mog艂a pr臋dko wej艣膰 do mentowania. Podstaw膮 jest oczywi艣cie profesjonalna
ci architektonicznych.  profile przeprowadzi艂y porz膮dku dziennego. Architekci powinni si臋 wypowia- organizacja na najwy偶szym poziomie. W dzisiejszych
rozmow臋 z urodzonym w 1960 roku da膰 w kwestiach politycznych w艂a艣nie wtedy, gdy czasach zatrudniamy w naszym biurze prawnik贸w,
Ingenhovenem na temat zmian w zawodzie archi- chodzi o sprawy polityczno-architektoniczne. Og贸lnie handlowc贸w, asystent贸w PR, mamy oczywi艣cie spec-
tekta, reklamy i wsp贸艂pracy projektowej. architektura postmodernistyczna sta艂a si臋 bardziej jalist贸w od zarz膮dzania jako艣ci膮, ale ponad to wszyst-
popularna. Chocia偶 wewn臋trznie nie jestem zwolenni- ko mamy rozbudowany dzia艂 kreatywny: urbanist贸w,
Dok艂adnie dziesi臋膰 lat temu jeden z magazyn贸w kiem postmodernizmu, to uwa偶am 偶e nie mo偶na si臋 architekt贸w wn臋trz, wzornik贸w, in偶ynier贸w budow-
architektonicznych nazwa艂 pana jednym z najle- ju偶 ukry膰 przed rozbudzon膮 przez postmodernizm lanych, technik贸w zaopatrzenia. Jeste艣my
piej zapowiadaj膮cych si臋 m艂odych architekt贸w pospolito艣ci膮. Nie k艂贸c臋 si臋 tu o nast臋pne zlecenie, wyposa偶eni w elektroniczne systemy ksi臋gowe i
niemieckich. W mi臋dzyczasie sta艂 si臋 pan bardzo ale o odpowiednie rozwi膮zanie, a za to trzeba potrafi膰 archiwa. Mimo wszystko nie mo偶na da膰 si臋 zwario-
znanym architektem, podczas gdy sam charakter ponosi膰 odpowiedzialno艣膰 publiczn膮. wa膰, przy tym wszystkim mo偶na by膰 te偶 troch臋
zawodu architekta uleg艂 wielu zmianom. Czy powolnym. Dopiero teraz na przyk艂ad intensywnie
nale偶y pan do prekursor贸w tych zmian? Pana prezentacje s膮 poruszaj膮ce. Za pomoc膮 pracujemy nad naszym wielkim debiutem interne-
Istnieje pewna normalizacja w por贸wnaniu z innymi kilku poj臋膰 podsumowuje pan najwa偶niejsze towym.
zawodami. Nadzwyczajno艣膰 architekt贸w, ich zamyka- tematy projektu, a laicy zaczynaj膮 pojmowa膰,
nie si臋 we w艂asnych organizacjach i zas艂anianie si臋 czym mo偶e by膰 architektura. Najwidoczniej jest Poj臋cie  projektowanie kompleksowe jest
HOAI (kodeks wyliczania honorari贸w dla architekt贸w i pan utalentowany r贸wnie偶 retorycznie? wsp贸艂cze艣nie cz臋艣ciej u偶ywane, ni偶 realizowane.
in偶ynier贸w obowi膮zuj膮cy w Niemczech  przyp. Wydaje mi si臋, 偶e architekci musz膮 by膰 w stanie si臋 Od jakiego stadium projektu wsp贸艂pracuje pan ze
t艂um.) jak tarcz膮 by艂o typowe dla wczesnego okresu wys艂owi膰. Tak jak mog臋 prowadzi膰 z moim lekarzem specjalistami?
powojennego. Zawdzi臋czali艣my to faktowi, 偶e 贸wc- poufn膮 rozmow臋 na temat danej choroby bez U nas rozpoczyna si臋 ta wsp贸艂praca od pustej bia艂ej
ze艣ni architekci mieli nadmiar pracy. Nie trzeba by艂o zb臋dnego skr臋powania, tak chcia艂bym jako architekt kartki. Ju偶 w biurze dysponujemy szerokim spektrum
wtedy ani poszukiwa膰 zlece艅 za granic膮, ani prowadzi膰 powa偶n膮 publiczn膮 lub inwestorsk膮 debat臋 specjalist贸w. Poza tym utrzymujemy d艂ugoletnie kon-
wyst臋powa膰 publicznie. Ale przez ostatnich dziesi臋膰 na temat architektury. Takie debaty powstaj膮 na pods- takty z takimi partnerami jak Werner Sobek, Klaus
lat prze偶yli艣my ogromny wzrost potrzeby zatrudnienia tawie jasnych przemy艣le艅. Nie chodzi tu wcale o elok- Daniels, Eberhard Oesterle, Frei Otto, Claus Tropp
wielu m艂odych absolwent贸w. W dodatku mamy do wencj臋. Przekonywuj膮co mog臋 brzmie膰 dopiero czy Christian Bartenbach. Z niekt贸rymi z nich prze-
czynienia ze wzrostem specjalizacji. 20, 30 lat temu wtedy, gdy sam b臋d臋 przekonany. To co chce si臋 prowadzamy co najmniej raz na cztery tygodnie
sadza艂o si臋 kilku stosunkowo niskobud偶etowych pra- wyrazi膰, nale偶y uprzednio przemy艣le膰. I tylko ten, kto obszerne ca艂odniowe rozmowy na temat aktualnie
cownik贸w w jednym pomieszczeniu, zdejmowa艂o si臋 jest do tego zdolny mo偶e przekonywa膰. opracowywanych projekt贸w. Og贸lnie rzecz bior膮c od
drzwi z zawias, k艂ad艂o je na koby艂kach, kupowa艂o lat 60-tych istnieje w Niemczech 艣wietnie rozwini臋ta
kilka pisak贸w  to by艂o biuro projektowe. Dzisiaj pot- Inaczej ni偶 w okresie powojennym poj臋cie wsp贸艂praca mi臋dzy in偶ynierami a architektami. W
rzeba przystosowanych do pracy przy komputerach  ojczyzna (Heimat) nie nale偶y dzisiaj do tabu. postmodernizmie najprawdopodobniej nie pomy艣lano
fachowc贸w, po艂膮cze艅 sieciowych, adres贸w e-mail, Pojawia si臋 potrzeba posiadania korzeni. Czy by o tym. Fakt, 偶e w dobie dowolno艣ci kolor贸w i
ploter贸w i system贸w archiwizacji: wszystko to, czego wsp贸艂czesna architektura zglobalizowanego 艣wia- form projektuje si臋 wiele rzeczy, kt贸re nie s膮
potrzebuj膮 r贸wnie偶  nie w esencji, ale w strukturze ta nie powinna dawa膰 odpowiedzi na inne pytania konstruktywnie przemy艣lane jest straszny. Wszystkim
podobnych zawod贸w  doradcy consultingowi, praw- ni偶 tylko o post臋p techniczny? m艂odym architektom mog臋 radzi膰, aby intensywniej
nicy czy agenci reklamowi. Nagle r贸wnie偶 architekci Takie rzeczy jak spok贸j czy ciep艂o odgrywaj膮 du偶膮 wnikali w tajniki statyki, aerofizyki czy biologii
zacz臋li potrzebowa膰 wysokiego kapita艂u startowego. rol臋. R贸wnie偶 anonimowa architektura posiada cieka- budowlanej  a to jest mo偶liwe tylko przy wsp贸艂pracy
Sta艂o si臋 to dzisiaj podstawow膮 zasad膮 projektowania we zasoby. Technika budowlana jest rzemios艂em. Do z innymi ludzmi, kt贸rych si臋 inspiruje i przez kt贸rych
i budowania, a w przysz艂o艣ci b臋dzie mia艂o jeszcze poj臋膰 typu ojczyzna jestem nastawiony sceptycznie. mo偶na si臋 samemu zainspirowa膰.
wi臋ksze znaczenie. Kto nie nad膮偶y za tym rozwojem, Nale偶y wzi膮膰 pod uwag臋, jakie skojarzenia mog膮 zos- Pytania zadawa艂 Enrico Santifaller.
b臋dzie mia艂 wielkie trudno艣ci. ta膰 w ten spos贸b obudzone i jak prze艂o偶y膰 na archi-
tektur臋 wynikaj膮ce z nich pozytywne odczucia.
Dobra marka sta艂a si臋 conditio sine qua non dla Opracowuj膮c nasze projekty b臋dziemy w przysz艂o艣ci
chc膮cego co艣 osi膮gn膮膰 architekta. Jak膮 rol臋 zwraca膰 na to jeszcze wi臋ksz膮 uwag臋. Ale r贸wnie偶 to
odgrywa u pana marketing i public relations? nale偶y do naszej autoedukacji.
Najpierw musi by膰 wykonana dobra robota, dopiero
potem mo偶na o niej rozmawia膰. Dawniej byli艣my w Podczas wielu wyk艂ad贸w zaznacza艂 pan, 偶e
kwestiach marketingu i PR zbyt pochopni. Dzisiaj jes- architektura nie jest sztuk膮 plastyczn膮. Czy nie
te艣my o wiele bardziej opanowani i wi臋cej nale偶a艂oby traktowa膰 tego w zale偶no艣ci od
rozr贸偶niamy. W dzisiejszych czasach mamy do czy- inwestycji?
nienia ze zbyt wielk膮 ilo艣ci膮 temat贸w, w jakich Celem istnienia architektury nie jest przedstawianie
mo偶emy si臋 udziela膰, na jakie mogliby艣my mie膰 co艣 rzeczy niew艂a艣ciwych, lecz wk艂ad w przezwyci臋偶anie
do powiedzenia. Tego si臋 nie da rozwi膮za膰 bez opa- tych niew艂a艣ciwo艣ci. Oczywi艣cie wst臋pna diagnoza
nowania. Priorytetem pozostaje jednak w艂a艣ciwa jest nieodzowna, ale przedstawienie diagnozy  na
praca architekta. przyk艂ad rozbity 艣wiat  to nie wszystko. Architektura
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
3 Sch點o
profile strona 08 17 Szklana Manufaktura w Dreznie
 Form follows flow towane. Co prawda b臋dziemy ci膮gle stosowa膰 beto- Smuk艂y przekr贸j =
nowe fundamenty, a przewody nadal b臋d膮 prowadzo-
du偶a przejrzysto艣膰
Panie profesorze, Szklana Manufaktura charak- ne pod ziemi膮. Jednak wiele proces贸w budowlanych
teryzuje si臋 przejrzysto艣ci膮 i otwarto艣ci膮. Czy zostanie zautomatyzowanych. Budowa powinna sta膰 R.J. Hussak
nale偶y ona do jask贸艂ek zwiastuj膮cych zmiany w si臋 ko艅cow膮 faz膮 monta偶u z dobr膮 logistyk膮. Wtedy Hussak Ingenieurgesellschaft mbH,
architekturze przemys艂owej? budynki b臋d膮 powstawa膰 pr臋dzej, na lepszym pozio- Lauingen, Niemcy
Szklana Manufaktura jest oznak膮 powrotu przemys艂u mie jako艣ciowym, a przede wszystkim po ni偶szych Projektowanie fasad
do miasta. Przemys艂 znowu sta艂 si臋 zno艣ny dla mias- cenach.
ta. A przy okazji potrafi on w r贸偶ny spos贸b wykorzys- Przeszklone pojedynczo 艣ciany fasady wie偶y samo-
ta膰 przestrze艅. Zesp贸艂 budynk贸w z widocznymi sek- Szklana Manufaktura w Dreznie ma nieprawdopo- chodowej i hali produkcji s膮 zawieszone na stalowych
torami rob贸t i atrakcyjnymi strefami publicznymi dobn膮 powierzchni臋 fasady rz臋du 27.500 m2. elementach 60 x 40 mm na szczycie i podparte 艣liz-
tworzy poruszaj膮ce miejsce. Przejrzy艣cie i otwarcie Jakie mo偶liwo艣ci konstrukcyjne widzi pan w gowo na pi臋trach. Wysoko艣膰 zawieszenia wynosi ok.
prezentuje si臋 chyba najbardziej nietypowy na 艣wie- rozwoju techniki fasadowej? 25 m w cz臋艣ci produkcyjnej i ok 40 m w wie偶y.
cie monta偶 samochod贸w r贸wnie偶 dzi臋ki swojej ofer- Fasady by艂y dotychczas montowane konwencjonal- 艢ciany podw贸jnej fasady na p艂n.-zach. i p艂d.-zach.
cie kulturalnej. Podczas trwania  Kwartetu nie. Ka偶dy element jest oddzielnie dostarczany, mon- rogu s膮 trzymane w p艂aszczyznie pierwotnej przez
Filozoficznego Sloterdijka czy w trakcie wystawiania towany i przyklejany. W ten spos贸b nie mo偶na zbudo- napi臋te liny spiralne A4 o d艂ugo艣ci ok. 21,5 m.
 Carmen  w tle odbywa si臋 monta偶 samochod贸w. wa膰 fasady o wielkiej powierzchni. O wiele bardziej P艂aszczyzna wt贸rna jest zawieszona zgodnie z przepi-
trzeba zwr贸ci膰 uwag臋 na podzia艂 i przygotowanie sami na wysoko艣ci ok. 22 m.
Opisa艂 pan kiedy艣 programming jako proces fasady do monta偶u. W zasadzie rzecz bior膮c dawne Dzi臋ki tej nietypowej konstrukcji opartej na profilach o
 systematycznego wyd艂u偶ania listy 偶ycze艅 fasady by艂y r贸wnie偶 podzielone na elementy. Ceg艂a niewielkich p艂aszczyznach przekroju i szybom wielko-
zleceniodawcy przez intensywn膮 interakcj臋 . by艂a modu艂em podstawowym. Wszystkie typy fasad formatowym mo偶na by艂o uzyska膰 du偶膮 przejrzysto艣膰
Architektura jest dla mnie w du偶ej mierze sztuk膮 Szklanej Manufaktury s膮 podzielone na modu艂y. przeszklonych cz臋艣ci budynku.
komunikacji mi臋dzy wszystkimi bior膮cymi udzia艂 w Modu艂 艂膮czy si臋 z modu艂em i pozostaje szczelny. Nieprzeszklone cz臋艣ci budynku  administracja i
procesie planowania. Ten proces komunikacji trwa Istnieje tylko jedna faza monta偶u do ka偶dego modu艂u. pomieszczenia dla VIP-贸w sk艂adaj膮 si臋 z wype艂nie艅
od samego pocz膮tku na poziomie wizualnym. Dialog G艂贸wnym kierunkiem rozwoju b臋dzie najprawdopo- 艣ciennych obudowanych z zewn膮trz wentylowanymi
z klientem jest charakteryzowany przez prezentacj臋 dobniej automatyzacja produkcji element贸w budow- od spodu, na og贸艂 gi臋tymi elementami aluminiowymi.
i wizualizacj臋 form organizacji i to偶samo艣ci lanych. Kiedy popatrzymy na lini臋 produkcyjn膮
przedsi臋biorstw. Mo偶na to te偶 nazwa膰  wizualnym nowoczesnej firmy fasadowej, to stwierdzimy 偶e nie-
knowledge managementem . Przenosimy wiedz臋 z wiele si臋 ona r贸偶ni od tej w przemy艣le samocho-
formy m贸wionej na wizualn膮. Rozwi膮zanie architekto- dowym. W jakim stopniu b臋dzie mo偶na zastosowa膰 Szklany carport
niczne jest cz臋sto widoczn膮 odpowiedzi膮 na niewi- roboty, przysz艂o艣膰 poka偶e. Mo偶e w wie偶owcach,
doczne pytanie. W艂a艣nie generowanie takiego same- gdzie cz臋sto powtarza si臋 tak samo wygl膮daj膮ca Oskar Anders
go poziomu pyta艅 i odpowiedzi oraz ich wizualizacja kondygnacja. Warto pomy艣le膰 o tym, jak mo偶na by Anders Metallbau GmbH, Fritzlar, Niemcy
s膮 zadaniami  programmingu . zautomatyzowa膰 poszczeg贸lne etapy monta偶u. Wykonanie fasad strefa
atrakcji/administracja/cylinder samochodowy
Jakie konkretne wymogi inwestora trzeba Nad czym pracuje pan aktualnie?
by艂o szczeg贸lnie uwzgl臋dni膰 przy Szklanej Dwa tematy zajmuj膮 nas ostatnio najbardziej: Fasad臋 cylindra samochodowego montowali艣my w
Manufakturze? 1. Jak prze艂o偶y膰 procesy przemys艂owe na ludzkie roz- ca艂o艣ci w naszym o艣rodku produkcyjnym w Fritzlar.
Szklana Manufaktura w Dreznie powsta艂a z pomys艂u miary? W jaki spos贸b nada膰 procesom Szklany p艂aszcz zosta艂 zrealizowany w formie
po艂膮czenia monta偶u samochod贸w bezpo艣rednio na przemys艂owym w ma艂ych jednostkach wi臋kszej jednowarstwowej, szklonej pojedynczo fasady.
oczach klienta. Poziomy monta偶u s膮 jednocze艣nie przejrzysto艣ci, jasno艣ci i blisko艣ci dla pracownik贸w i Powierzchnie od wewn臋trznej strony strefy atrakcji s膮
scenami, na kt贸rych ci膮gle si臋 co艣 dzieje. Klient klient贸w? Szklana Manufaktura jest tego przyk艂adem wykonane ze szk艂a izolowanego.
mo偶e by膰 dzi臋ki temu obecny przy  narodzinach na bardzo wysokim poziomie. Konstrukcja sk艂ada si臋 z fasady wisz膮cej o wysoko艣ci
swojego samochodu. Te dwa procesy  produkcji i 2. Ponad 100 lat temu Louis Sullivan sformu艂owa艂 40 m. W g贸rnej cz臋艣ci szczytowej znajduj膮 si臋 nas-
sprzeda偶y  s膮 w przemy艣le na og贸艂 od siebie od- programatyczne poj臋cie  form follows function . tawne punkty zawieszenia wytrzymuj膮ce ca艂kowite
dzielone. Produkty s膮 najpierw tworzone w r贸偶nych Budynki powinny rozwija膰 si臋 zgodnie ze swoj膮 obci膮偶enie w艂asne.
miejscach, a potem przybli偶ane nam za pomoc膮 funkcj膮. Prze艂o偶enie tych  na og贸艂 hierar- Rzut jest podzielony na segmenty. W ka偶dym 艣rodku
chwyt贸w marketingowych. Naszym celem by艂o chistycznych  struktur organizacyjnych na pola montujemy specjalnie przez nas zaprojektowane
ponowne po艂膮czenie produkcji i sprzeda偶y. Z nich powierzchnie i miejsca jest wyraznie czytelne przede konsole nak艂adkowe wyfrezowane ze stali nierdzew-
wynik艂y nast臋pne struktury i wszelkie inne funkcje i wszystkim w budynkach administracyjnych. nej. Ich zadaniem jest przyjmowanie obci膮偶e艅 wyni-
procesy. Organizacja dzisiejszych korporacji mi臋dzynaro- kaj膮cych z parcia i ssania wiatru, jak r贸wnie偶 ze zmian
dowych czy 艣redniej wielko艣ci przedsi臋biorstw jest temperaturowych.
Szklana Manufaktura jest konstrukcj膮 z prefabry- podyktowana nie tylko funkcjami, drogami komuni-
kowanych 偶elbetowych element贸w zespolonych o kacji czy podzia艂em odpowiedzialno艣ci, lecz r贸wnie偶
du偶ej rozpi臋to艣ci. Jakie pan widzi w tym zalety i sieci膮 wymiany wiedzy i jej generowaniem. AutoUni w
jakie perspektywy na przysz艂o艣膰? Wolfsburgu jest jednym z pierwszych tego typu Konstruktywna wsp贸艂praca
Budownictwo nie jest jeszcze tak zaawansowane jak przyk艂ad贸w. Stworzyli艣my tutaj struktur臋 przestrzenn膮
reszta przemys艂u. Jeden egzemplarz samochodu jest pozwalaj膮c膮 na traktowanie wiedzy jako nowej infras- dr Winfried Heusler, dyrektor techniczny Fasady
tworzony kilka tysi臋cy razy dziennie. Dlatego w truktury przestrzennej. Pozwolili艣my sobie dzi臋ki In偶ynierskie i Zintegrowane,
przemy艣le samochodowym stosuje si臋 metody pro- temu na niewielk膮 zmian臋 w zdaniu Sullivana na  Form Sch點o International KG, Bielefeld
dukcji i granice jako艣ci nieznane jeszcze w budow- follows flow . Planowanie systemowe
nictwie. Jednak jestem przekonany, 偶e budownictwo Pytania zadawa艂 dr Wolfgang H鰄l, Monachium.
przysz艂o艣ci musi zosta膰 usystematyzowane, zelemen- Podczas projektowania detali fasady Szklanej
Manufaktury koncepcja architektoniczna zosta艂a
konstruktywnie opracowana przez biuro projektowe
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
4 Sch點o
Hussak. Przy wsp贸艂pracy biura projektowego firmy wczesnej fazie projektu powsta艂a specjalna kons- w tym przypadku architektoniczny wym贸g zastosowa-
Sch點o zoptymalizowano do specyficznych wymo- trukcja odpowiadaj膮ca technice system贸w Sch點o, a nia profili o jak najmniejszej powierzchni przekroju.
g贸w przede wszystkim detale przeszklonych 艣cian spe艂niaj膮ca jednocze艣nie wysokie wymogi technicz-
fasad i podw贸jnej fasady. W ten spos贸b ju偶 we ne i ekonomiczne tego projektu; wa偶n膮 rol臋 odgrywa
profile strona 18 27 Spichlerze Szprewe艅skie w Friedrichshain/Berlin Spree warehouses in Friedrichshain, Berlin
 Ochrona zabytk贸w nie mo偶e jest wyraznie widoczne z zewn膮trz po otwarciu fasady jego zastosowania. Poniewa偶 ta nowoczesna fasada
za pomoc膮 silnik贸w, a jego odbicie pojawia si臋 na przeznaczona jest do d艂ugoterminowej eksploatacji,
si臋 zamyka膰 przed nowoczesnymi
powierzchni wody. W ten spos贸b uda艂o nam si臋 roz- ochrona zabytk贸w staje si臋 ciekawa r贸wnie偶 od
aspektami.
wi膮za膰 problem nadzoru budowlanego z powierzch- strony podatkowej. Inwestorowi nadarza si臋 rzadka
Panie M黮ler, ze starej ch艂odni jaj w berli艅skim ni膮 reklamow膮. okazja do odpisania sobie od podatku dziesi臋ciu pro-
Porcie Wschodnim stworzy艂 pan ciekawy budynek cent rocznie.
bezpo艣rednio obok mostu Oberbaumskiego. Co Ta konstrukcja by艂a zapewne nie艂atwym wyzwa- Pytania zadawa艂 Phillip Meuser, Berlin.
najbardziej interesowa艂o pana jako architekta w niem projektowym. Jakie do艣wiadczenia zrobi艂
tym historycznym budynku przemys艂owym? pan podczas wsp贸艂pracy z producentem fasad?
Najciekawsze by艂o odkrycie tego, co pozosta艂o z ory- Naszym 偶yczeniem by艂o, 偶eby fasada nie otwiera艂a si臋
ginalnej substancji budowlanej za zamontowan膮 w na ca艂ej powierzchni, a na zasadzie tzw. efektu La- Najwy偶sza precyzja produkcyjna
okresie NRD warstw膮 wierzchni膮 fasady, przyklejon膮 Ola, czyli falowo, co zosta艂o wygenerowane przez
za pomoc膮 pianki monta偶owej. Na podstawie zdj臋膰 komputer. R贸wnocze艣nie zaistnia艂 specyficzny pro- Roland H黚scher, kierownik projektu,
historycznych mo偶na by艂o rozpozna膰, 偶e mamy tu do blem, jak膮 os艂on臋 przeciws艂oneczn膮 nale偶a艂oby zas- Project Manager
czynienia z murem z ceg艂y u艂o偶onej na kszta艂t rom- tosowa膰 dla fasady wewn臋trznej. Elementy zacie- Pietsch Metallbau GmbH, Tr鯾itz, Niemcy
b贸w. Ale nic nie wiedzieli艣my ani o stanie mur贸w, ani niaj膮ce ustawiaj膮 si臋 w optymalnej pozycji w Konstrukcje metalowe Aluminium and steel
o tym, czy budynek zachowa艂 si臋 w ca艂o艣ci. Tym zale偶no艣ci od nas艂onecznienia. Najwi臋ksze znacze- products
bardziej byli艣my zaskoczeni, kiedy okaza艂o si臋, 偶e nie mia艂 fakt, 偶e byli艣my wspierani przez tak do艣-
opr贸cz przednich element贸w naro偶nych fasada wiadczon膮 w skomplikowanych detalach firm臋. Inwestycja  Spichlerze Szprewe艅skie oznacza艂a dla
zachowa艂a si臋 w przewa偶aj膮cej cz臋艣ci. Ze wzgl臋du Wbrew wst臋pnym w膮tpliwo艣ciom w bardzo wczesnym firmy Pietsch Metallbau GmbH powa偶ne wyzwanie
na problemy techniczno- i fizyczno-budowlane stadium wsp贸艂pracy mogli艣my si臋 p贸zniej sami prze- w zakresie produkcji element贸w parteru.
nale偶a艂o odnowi膰 du偶e powierzchnie fasady. Bardzo kona膰, 偶e decyzja ta by艂a trafna. A nawet wi臋cej  od Przewymiarowane wielko艣ci element贸w wymaga艂y
pomocna okaza艂a si臋 w tym przypadku Cegielnia firmy Sch點o otrzymali艣my du偶o istotnych wskaz贸- nadzwyczajnego przygotowania technologicznego
Glindowska, kt贸ra jest w stanie wyprodukowa膰 ceg艂y wek dotycz膮cych ulepsze艅 konstrukcyjnych i podczas spawania profili Jansen. Logistyka i monta偶
w dowolnym formacie i w wielu r贸偶nych odcieniach. estetycznych. Tak na przyk艂ad skomplikowane wymo- wymaga艂y r贸wnie偶 najwy偶szej precyzji i to w jak naj-
gi statyczne nadzoru mog艂y by膰 spe艂nione dzi臋ki kr贸tszym czasie. Podo艂anie wszelkim wyzwaniom
Budynek ten jest obj臋ty ochron膮 zabytk贸w. Jak膮 intensywnym rozmowom z Sch點o, a fasada mog艂a nale偶y zawdzi臋cza膰 m.in. wspania艂ej wsp贸艂pracy i
strategi臋 zastosowa艂 pan w celu przekszta艂cenia pozosta膰 w nadanej jej przez nas formie. Ta partners- kompetencjom firmy Hochtief.
starej ch艂odni jaj w nowoczesny budynek ka wsp贸艂praca tworzy 艣wietn膮 podstaw臋 do dalszych
biurowy? wsp贸lnych projekt贸w.
Podj臋li艣my wyzwanie pozostawienia mo偶liwie wielu
oryginalnych element贸w dbaj膮c jednocze艣nie o dosta- Jaki jest og贸lny pana stosunek do dzisiejszego Szyby wielkoformatowe na
teczne wietrzenie i na艣wietlenie pomieszcze艅. Po respektowania ochrony zabytk贸w?
filigranowej konstrukcji
d艂ugich lecz konstruktywnych dyskusjach z konserwa- Ochrona zabytk贸w nie powinna naszym zdaniem
torem zabytk贸w zgodnie zag艂osowali艣my, 偶e jasno zde- doktrynalnie przywi膮zywa膰 si臋 do istniej膮cej subs- dr Winfried Heusler, dyrektor techniczny
finiowane p艂aszczyzny fasady z elementami szklanymi tancji budowlanej, lecz otwiera膰 na nowoczesne Fasady In偶ynierskie i Zintegrowane,
nale偶y ca艂kowicie otworzy膰, a urbanistycznie istotn膮 aspekty. Elementy te musz膮 si臋 jednak wyraznie Director of Engineered & Integrated Fa羇des,
stron臋 szczytow膮 od strony mostu Oberbaumskiego  wyr贸偶nia膰, 偶eby stare z nowym si臋 nie myli艂o ani nie Sch點o International KG, Bielefeld
ze wzgl臋du na specyficzny charakter tego budynku  by艂o interpretowane jako pr贸ba retuszu. Dla nas jest Planowanie systemowe
pozostawi膰 zamkni臋t膮. Powtarzaj膮ce si臋 zar贸wno od ta strategia odpowiednim, ale jednocze艣nie w du偶ej System consultant
strony ulicy, jak i od strony wody wyci臋cia s膮 pr贸b膮 mierze delikatnym traktowaniem pomnik贸w poniewa偶
wyeksponowania historycznego budynku, znajduj膮ce- chodzi w zasadzie o pojedyncz膮 ingerencj臋, Wielka stalowo-szklana fasada p贸艂nocna, kt贸ra mia艂a
go si臋 pod ochron膮 konserwatorsk膮, za pomoc膮 widoczn膮 zreszt膮 w r贸偶nych wariacjach odbicia lust- by膰 interpretowana jako przezroczysty ekran zawie-
nowoczesnego elementu. rzanego fasady i tylko przy ci膮gle zmieniaj膮cych si臋 szony przed historycznym klinkierem, okaza艂a si臋 nie
pozycjach otwarcia. lada wyzwaniem dla wszystkich.
W nowej szklanej fasadzie zintegrowano by膰 Wysokie wymogi akustyczne od strony ruchliwej
mo偶e najwi臋ksze logo firmowe w Berlinie. Jak Bardzo nowoczesna fasada szklana o wysokim Stralauer Allee, jak r贸wnie偶 sama akustyczno艣膰
uda艂o si臋 panu pogodzi膰 ten pomys艂 z obowi膮- poziomie technicznym  to jako艣 nie 艂膮czy si臋 budynku by艂y najwa偶niejszymi aspektami fasady.
zuj膮cymi przepisami dotycz膮cymi powierzchni bezpo艣rednio z budynkiem historycznym. Jak Ponadto wysokie zapotrzebowanie na naturalne
reklamowych? zareagowali na to berli艅scy konserwatorzy o艣wietlenie doprowadzi艂o do logicznej konsekwencji,
Od samego pocz膮tku mieli艣my pomys艂, 偶eby w tylnej zabytk贸w? 偶e zastosowano szyby na wyj膮tkowo w膮skiej i filigra-
cz臋艣ci fasady zintegrowa膰 znak firmowy Universala o Jeste艣my zdania, 偶e uczynili艣my wielk膮 przys艂ug臋 nowej konstrukcji.
wysoko艣ci budynku. Jednak ze wzgl臋du na wytyczne ochronie zabytk贸w. Wielu inwestorom i kolegom Zalety stosowania stali. Przy wszystkich fasadach pio-
nadzoru budowlanego byli艣my zmuszeni do zastoso- architektom mogli艣my pokaza膰, 偶e nowoczesne inge- nowych zastosowano w膮skie profile serii Jansen
wania pewnego tricku i stworzenia pewnego rodzaju rencje z pobudek funkcjonalnych s膮 w historycznym VISS-TV. G艂臋boko艣膰 zabudowy rygla wynosi tylko 80
podw贸jnej fasady, kt贸ra umo偶liwi艂a nam  obej艣cie budynku mo偶liwe i mog膮 zosta膰 zaakceptowane mm. Zastosowanie najmniejszych g艂臋boko艣ci zabu-
tych wytycznych. Argumentowali艣my to w ten spos贸b, przez konserwator贸w zabytk贸w. Najgorsze, co mo偶e dowy okaza艂o si臋 ogromn膮 oszcz臋dno艣ci膮 potencja艂u
偶e zr贸d艂o 艣wiat艂a (艣wiat艂owody) le偶y wewn膮trz. Logo si臋 zdarzy膰 budynkowi obj臋temu ochron膮 jest brak robotniczego.
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
5 Sch點o
profile strona 28 35 Florido Tower w Wiedniu/A
 Teksturowana pow艂oka ze szk艂a Czy rozmieszczenie powierzchni biurowych w Na czas monta偶u partnerzy stworzyli na budowie
eliptycznym rzucie wie偶y posiada jakie艣 zalety w centrum personalno-monta偶owe (np. dla sprz臋tu
Florido Tower wprowadza w urbanistycznym kon- kwestii elastyczno艣ci? jednoszynowego) z g艂贸wnym monta偶yst膮 firmy Alu-
tek艣cie ca艂kiem now膮 skal臋 dla Donau-City. Czy Eliptyczny rzut wie偶y okaza艂 si臋 bardzo korzystny ze Sommer jako kierownikiem rob贸t.
by艂o to zamierzone dzia艂anie w tej cz臋艣ci miasta? wzgl臋du na Obydwaj partnerzy byli w r贸wnej mierze odpowie-
W latach 80-tych Wiede艅  inaczej ni偶 inne metropo-  stosunek powierzchni okiennych do potrze- dzialni przed zleceniodawc膮. Wewn臋trznie jednak
lie po艂o偶one daleko od Dunaju  odkry艂 mo偶liwo艣膰 buj膮cych 艣wiat艂a powierzchni biurowych tylko za zmontowane przez siebie elementy fasady.
stworzenia nowego centrum  Donau-City w oparciu  centralne po艂o偶enie rdzenia komunikacyjnego ze Ten spos贸b monta偶u i odpowiedzialno艣ci sprawdzi艂
o budynki ONZ, nie popadaj膮c w konflikt z his- schodami, windami i szybami instalacyjnymi si臋 na innych budowach.
torycznym zal膮偶kiem miasta. Do艣wiadczenie to Radialnie rozmieszczone powierzchnie biurowe z
doprowadzi艂o w 1993 roku do konkursu-analizy wyso- mo偶liwo艣ci膮 podzia艂u przestrzeni wzd艂u偶 ka偶dej osi
kiej zabudowy o zr贸偶nicowanych funkcjach, r贸wnie偶 okiennej gwarantuj膮 elastyczne wykorzystanie.
dla po艂o偶onej w g贸r臋 rzeki dzielnicy Floridsdorf. Elementy podokienne z zewn臋trznym szkleniem
Zwyci臋ski projekt wiede艅skiego biura projektowego sta艂ym s膮 dostatecznie wysokie jak na zabezpiecze-
M黮ler-Hartburg zosta艂 w 1996 roku przyj臋ty i zat- nie przed wypadni臋ciem, a z drugiej strony odpo-
wierdzony jako podstawa do najwa偶niejszych zmian w wiednio niskie, 偶eby zapewni膰 spektakularny widok
planach zagospodarowania terenu i zabudowy. Po na Wiede艅 i pozosta艂y krajobraz. Z tego ostatniego
zmianie projektant贸w zmieniono rol臋 wie偶owca na powodu szklane powierzchnie s膮 koloru bia艂ego.
budynek biurowy i w 1999 roku ponownie zatwier- Pytania zadawa艂 prof. Klaus Zimmermann,
dzono. Karlsruhe
Szybki rozw贸j  Donau-City z jednoczesnym powsta-
waniem Millenium-Tower na prawym i Florido-Tower
na lewym brzegu Dunaju zbli偶y艂o miasto jako ca艂o艣膰
do przestrzeni naddunajskich i nada艂o zupe艂nie now膮
to偶samo艣膰 g臋sto zaludnionej dzielnicy Floridsdorf. Ewolucja okna skrzynkowego
Co jest wiod膮c膮 koncepcj膮 tw贸rcz膮 dla tego in偶. Engineer G黱ter Stibi, Prezes Manager
projektu? Co przekazuje nam szklana wie偶a i jej Consultplan GmbH, Stoob/A
bezpo艣rednie otoczenie? Projektowanie fasad
112-metrowa wie偶a o kszta艂tach eliptycznego cylindra Fa鏰de consultant
przesun臋艂a si臋 z Floridsdorfer Hauptstra遝 i zosta艂a
otoczona budynkami 艣redniej wysoko艣ci. Le偶膮ce Zastosowany w Florido-Tower w Wiedniu system
wewn膮trz tych ram zielone podw贸rko jest biegunem szklanej fasady podw贸jnej wywodzi si臋  jak podobny
spokoju ca艂ego kompleksu, z kt贸rego wyrasta zamk- system w IZD-Tower w wiede艅skim Donau-City  z
ni臋ta, elegancka forma wie偶y. Budynki 艣redniej wiel- klasycznej konstrukcji okna skrzynkowego.
ko艣ci pe艂ni膮 jednocze艣nie funkcj臋 po艣rednika mi臋dzy W por贸wnaniu z IZD-Tower i jego prostok膮tnym rzu-
wie偶膮 a jej stosunkiem do miejskiego krajobrazu tem fasada Florido-Tower jest nieco zmodyfikowana,
Wiednia. poniewa偶 z powodu eliptycznego rzutu budynku
Wie偶a jest symetrycznie przeci臋ta na dwie cz臋艣ci potrzebne by艂y r贸偶ne k膮ty dla pionowych element贸w
przez cofni臋te pionowe i ca艂kowicie przeszklone, stykowych.
o艣wietlone noc膮 elementy fasady od  smuk艂ych W tym celu Consultplan zaprojektowa艂 w膮skie ele-
stron. Dzi臋ki temu posiada ona swoj膮  wyrazisto艣膰 ! menty ryzalitowe zas艂aniaj膮ce elementy stykowe i
Kszta艂t wie偶y z bia艂ym teksturowanym p艂aszczem i dziel膮ce k膮ty zgi臋cia na dwie po艂owy, kt贸rych szero-
 klamr膮 z lustrzanego szk艂a spinaj膮c膮 obydwie ko艣膰 szczelin wygl膮da identycznie.
cz臋艣ci fasady od strony miasta adresuje t臋 wyrazis-
to艣膰 nie tylko do najbli偶szego otoczenia, ale r贸wnie偶
do dalszej przestrzeni urbanistycznej. Elewacje
s膮siednich budynk贸w z ceg艂y, kamienia naturalnego i
otynkowane tworz膮 zamierzony kontrast do aluminio- Inteligentny podzia艂 pracy
wo-szklanej fasady wie偶y.
S艂u偶膮cy za przestrze艅 komunikacyjn膮 plac przed in偶. Engineer J黵gen Laky
ca艂o艣ci膮 kompleksu prowadzi do dwustronnej hali Alu-Sommer, Stoob/A
wej艣ciowej, kt贸rej przejrzysto艣膰 pozwala odbiera膰 Monta偶 fasad
le偶膮cy za ni膮 zielony dziedziniec jako rozszerzenie Fa鏰de design
tego pomieszczenia i  vice versa  pomieszczenie (Arge z firm膮 Matec, Neutal/A)
jako rozszerzenie dziedzi艅ca.
Architekt贸w i zleceniodawc贸w na pewno zainteresuje
system podzia艂u pracy na budowie wprowadzony
przez obydwu partner贸w Arge: obydwaj partnerzy
zmieniali si臋 podczas monta偶u co dwa pi臋tra = po
tygodniu pracy. W tym czasie drugi partner mia艂 czas
na przygotowanie i dostarczenie element贸w do
nast臋pnych dw贸ch pi臋ter. Og贸lny czas monta偶u da艂
si臋 dzi臋ki temu znacznie skr贸ci膰.
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
6 Sch點o
profile strona 36 43 Keja Allianz, Frankfurt nad Menem
 Nasza koncepcja to miasto Czy trudno by艂o wywalczy膰 przeniesienie osi R贸偶ne systemy fasad
komunikacyjnej na 1. pi臋tro?
w mie艣cie.
Faust: Wa偶na dla tego ogromnego kompleksu by艂a in偶. Engineer J黵gen Laky
Keja Allianz to nie tylko 2.500 wspania艂ych wewn臋trzna droga zapewniaj膮ca orientacj臋. Istnieje Alu-Sommer, Stoob/A
miejsc pracy, lecz r贸wnie偶 przekonywuj膮ca wiele przyk艂ad贸w, gdzie w nieko艅cz膮cych si臋 koryta- Wykonanie fasady Fa鏰de design
odpowiedz na urbanistyczn膮 sytuacj臋 na frank- rzach trzeba si臋 przebija膰 przez dany budynek. Tutaj
furckim nabrze偶u Menu. G艂贸wnym punktem jest natomiast idzie si臋 otwart膮 ulic膮, s膮 skrzy偶owania i Dla tego obiektu nale偶a艂o zaprojektowa膰 r贸偶ne typy
o艣 komunikacyjna o d艂ugo艣ci 166 m, tzw. k艂adki, kt贸re tworz膮 porz膮dek i orientacj臋. Fakt, 偶e fasad, mianowicie:
Magistrala, tworz膮ca niepor贸wnywalny klimat. magistrala znajduje si臋 na reprezentacyjnym pi臋trze  ponadwymiarowe elementy okienne w p艂ytach
Magazyn  profile przeprowadzi艂 rozmow臋 z przynosi inwestorowi korzy艣ci r贸wnie偶 na parterze, ok艂adzinowych z piaskowca, do 6-ciokondyg-
Remigiuszem Otrzonskiem, Joachimem H. poniewa偶 funkcje: poczta, zaopatrzenie, kuchnia, nacyjnych budynk贸w opasuj膮cych
Faustem oraz Duk Kyu Ryang iem (u g贸ry od nieczysto艣ci  zajmuj膮 du偶膮 powierzchni臋. A poprzez  przeszklenia o wysoko艣ci kondygnacji, do 6-cio-
lewej do prawej), partnerami w biurze HPP pasmo okien o wysoko艣ci pomieszczenia s膮 idealnie kondygnacyjnych budynk贸w pod艂u偶nych
Hentrich Petschnigg & Partner. do艣wietlone. Istotne by艂o opracowanie jako艣ci miejs-  podw贸jn膮 fasad臋 ze szk艂a z przestrzeni膮 o szer.90
ca: Menu. W ten spos贸b mo偶na si臋 porusza膰 po cm do 15-pi臋trowego wie偶owca oraz
Najwa偶niejszym tematem urbanistycznym we budynku  i wsz臋dzie natrafia si臋 na wod臋.  wielkopowierzchniowe szklenie mocowane punk-
Frankfurcie ostatniej dekady by艂o  mieszkanie i Ryang: Naszym zamys艂em by艂o o偶ywienie Magistrali towo do magistrali komunikacyjnej.
praca nad rzek膮 . Keja Allianz pasuje idealnie za pomoc膮 dalszych u偶yteczno艣ci  prawie jak na Zaprojektowany przez biuro AFC system 艂膮czenia
do tego projektu. Jak zareagowali panowie na rynku miejskim. Na przyk艂ad za pomoc膮 wewn臋trzne- obydwu powierzchni podw贸jnej fasady ze szk艂a z
szczeg贸lne po艂o偶enie na nabrze偶u me艅skim? go biura podr贸偶y lub imprez kulturalnych. Jednak przeszklonymi ju偶 elementami mia艂 t臋 wielk膮 zalet臋,
Duk Kyu Ryang: Obraz, kt贸ry by艂 naszym motto to tego nie 偶yczy艂 sobie Allianz. Istnia艂 nawet taki 偶e prace te mog艂y by膰 w kr贸tkim czasie zrealizowane
dzieci bawi膮ce si臋 nad wod膮. Biegaj膮 one po b艂ocie, pomys艂, 偶eby prezentowa膰 w Magistrali wystawy za pomoc膮 dzwigu budowlanego. Oddzielny monta偶
kt贸re tak fajnie przep艂ywa mi臋dzy palcami. T艂umacz膮c architektoniczne z udzia艂em Ingeborg Flagge. obydwu powierzchni wymaga艂by r贸偶nego ustawienia
na j臋zyk architektury znaczy to: masywny kr臋gos艂up rusztowa艅 w r贸偶nym czasie i zastosowania pojazdu
po stronie Sachsenh鋟ser z r贸wnolegle po艂o偶on膮 W momencie wydania warunk贸w zabudowy dla jednoszynowego, a co za tym idzie  d艂u偶szego
Magistral膮 (g艂贸wnym ci膮giem komunikacyjnym), jak tego budynku nie funkcjonowa艂 jeszcze frankfurc- czasu monta偶u.
r贸wnie偶 z pi臋cioma pod艂u偶nymi szklanymi budynkami ki plan ramowy dla wie偶owc贸w, kt贸ry przewiduje
biurowymi otwieraj膮cymi si臋 szeregowo na p贸艂noc w wykorzystanie parteru i najwy偶szej kondygnacji
kierunku Menu i miasta. Wa偶ne by艂o poza tym popro- do cel贸w publicznych. Z jak膮 reakcj膮 zetkn臋li si臋
wadzenie ulicy Vogelweidstra遝 przez ten kompleks pa艅stwo w odpowiedzi na propozycj臋 wp艂yni臋cia
a偶 do Menu aby w ten spos贸b stworzy膰 o艣. na otoczenie nie tylko estetycznie, ale r贸wnie偶 Konstrukcja fasady o wysoko艣ci
Remigiusz Otrzonsek: Ju偶 podczas konkursu by艂o pod wzgl臋dem funkcji, np. poprzez sklepy?
kondygnacji
jasne, 偶e musimy pracowa膰 bardzo zdyscyplinowanie Faust: Przy u偶ytkownikach w艂asno艣ciowych jest to
ze wzgl臋du na odpowiedzialno艣膰 przed miastem. prawie awykonalne poniewa偶 oni chc膮 os艂ania膰 swoje in偶. Engineer Bernhard 謙sch
Wa偶na by艂a dla nas klasyczna definicja przestrzeni budynki. Przynajmniej gdy po艂o偶enie nie jest AFC Aluminium Fassaden Consulting GmbH,
ulicznej na wschodzie i na po艂udniu. Budynki ze po艂o偶eniem sklepowym. Ale Allianz podarowa艂 pop- Wien/A
zwyk艂膮 fasad膮 otworow膮 zamykaj膮 zabudow臋 kwar- rzez swoj膮 fundacj臋 5 milion贸w marek na rozbudow臋 Projektowanie fasad wie偶owca Design of tower
ta艂u do Vogelweidstra遝, przy czym znajduj膮 si臋 tam g艂臋bokiej kei nad Menem. Projektanci wol膮 natomiast fa鏰de
dwie szczeliny szklane odpowiadaj膮ce mniej wi臋cej wpuszcza膰 u偶yteczno艣膰 publiczn膮 do wn臋trza aby
proporcjom zabudowy mieszkaniowej. Wcze艣niejszy zdoby膰 najemc贸w i uczyni膰 budynek atrakcyjnym. Konstrukcja i monta偶 tej fasady by艂y wst臋pnie zapro-
wie偶owiec mia艂 niedogodne miejsce, nowy nie stoi w Bar z muzyk膮 na szczycie wie偶y w mi艂ej atmosferze i jektowane przez architekta jako dwie oddzielne
pierwszym rz臋dzie, wystarczy mu skromny drugi, z z pi臋knym widokiem jest dobrym towarem hand- p艂aszczyzny, przy czym wewn臋trzna powierzchnia kli-
kt贸rego oznacza wej艣cie. lowym. M贸wi si臋 o tym, a warto艣膰 budynku wzrasta. matyczna bazowa艂a na zasadzie pod艂u偶nych budyn-
k贸w, podczas gdy zewn臋trzna p艂aszczyzna z 90-cio-
Pewien frankfurcki kronikarz napisa艂 kiedy艣, 偶e to Sylwetka Frankfurtu sk艂ada si臋 z wie偶owc贸w centymetrow膮 przestrzeni膮 mia艂a by膰 oddzielnie
miasto jest faktycznie za ma艂e na to, co si臋 w nim posiadaj膮cych po cz臋艣ci wysok膮 jako艣膰 zamontowana na kraw臋dziach czo艂owych strop贸w.
dzieje. Keja Allianz jest figur膮 wielkoformatow膮. estetyczn膮. Nawet gdy wie偶owiec w Kei Allianz AFC zaproponowa艂o pomys艂 alternatywny, w my艣l kt贸-
Jak uda艂o si臋 panom wpasowa膰 ten budynek w nie osi膮gnie rekordowej wysoko艣ci, musieli rego obydwie p艂aszczyzny mia艂y by膰 fabrycznie sca-
tak rozdrobnione otoczenie? panowie znalez膰 jak膮艣 odpowiedz na tak膮 lone w jeden element i ju偶 przeszklone dostarczone
Otrzonsek: Nasz膮 koncepcj膮 by艂o miasto w mie艣cie. sytuacj臋? na budow臋 i zmontowane. Inwestor zgodzi艂 si臋 na ten
Mimo wszystko: przeprojektowali艣my 100.000 m2 Ryang: Miasto ustali艂o wysoko艣膰 wie偶y na 52 m i nic pomys艂, kt贸ry p贸zniej zosta艂 zrealizowany przez AFC i
powierzchni brutto. Trzeba mie膰 odwag臋 do takich si臋 nie da艂o zrobi膰, chocia偶 偶yczyli艣my sobie smu- firm臋 Alu-Sommer.
wielko艣ci. Rozdrobnienie wszystkiego wcale nie jest klejszego wie偶owca. W pracy konkursowej zapropo-
idealnym 艣rodkiem. Nale偶y to zr贸偶nicowa膰 i pomimo nowali艣my dwukondygnacyjny przerost szklanej
to pozostanie kompleks o d艂ugo艣ci 350 m i szero- fasady z otwartym ogrodem dachowym. Jednak ze
ko艣ci 80 m  tego nie da si臋 ukry膰. wzgl臋d贸w ekonomicznych musieli艣my z tego pomys艂u
Joachim H. Faust: Generalnie naszym celem we zrezygnowa膰.
wszystkich projektowanych przez nas budynkach jest Otrzonsek: To by艂a z艂a decyzja dla budynku. We
nawi膮zanie do miejsca  dotyczy to zar贸wno proporcji Frankfurcie istnieje wiele r贸偶nych zwie艅cze艅
jak i materia艂贸w. wie偶owc贸w: piramida, sto偶ek, zapomniany dzwig
budowlany jak w przypadku wie偶y Commerzbanku.
Dlatego chcieli艣my zrobi膰 ogr贸d na szczycie, tylko
u偶ytkownik nie chcia艂 straci膰 tych 900 m2 na ka偶dej
kondygnacji Kei Allianz.
Pytania zadawa艂 Enrico Santifaller.
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
7 Sch點o
profile strona 44 45
Analiza trend贸w fasadowych
Budynek roku 2004
Koncepcja architektoniczna
muzeum Daimlera-Benza
Nowo艣ci techniczne BAU 2003
profile strona 46 49 Analiza trend贸w w projektowaniu fasad
Wa偶ny aspekt: niskie Projektowanie integralne Techniki sterowania
Prawie 60% badanych architekt贸w zetkn臋艂o si臋 Trzy czwarte ankietowanych architekt贸w pracuje ze
koszty inwestycyjne podczas
kiedy艣 z poj臋ciem  projektowanie integralne . Jedna sterowaniem centralnym, ponad 40%  z technik膮
projektowania obiektowego
trzecia spo艣r贸d nich pracuje ci膮gle lub cz臋sto nad BUS. EIB jest najpopularniejsz膮 technik膮 BUS. W
W ramach obszernych studi贸w aktualnych trend贸w tym procesem. Architekci znaj膮cy projektowanie przysz艂o艣ci oczekuje si臋 og贸lnego wzrostu zastoso-
pt.  Fasady budynk贸w administracyjnych przepro- integralne oczekuj膮 w przysz艂o艣ci du偶ego wzrostu wania technik BUS (rys. 7).
wadzonych w艣r贸d niemieckich architekt贸w zbadano znaczenia tego sposobu projektowania (rys. 2).
 obok proces贸w decyzyjnych w fazie planowania  Wymagania funkcyjne wzgl臋dem zewn臋trznej
nast臋puj膮ce grupy tematyczne: Typy fasad pow艂oki budynku
 zastosowanie konstrukcji systemowych, Badanie mia艂o r贸wnie偶 na celu stwierdzenie, w jakich Ochrona przeciwpo偶arowa i antydymowa s膮
 preferowane materia艂y fasadowe, proporcjach projektowane s膮 przez architekt贸w najwa偶niejszymi zagadnieniami w budynkach adminis-
 stosowane sposoby wietrzenia, s艂upowo-ryglowe fasady kurtynowe, elementowe tracyjnych, zaraz po nich znajduje si臋 os艂ona prze-
 typy fasad, fasady kurtynowe, pasma okienne i fasady otworowe ciws艂oneczna. Ochrona przeciwpo偶arowa dominuje
 ilo艣膰 okien, (rys. 3). przemy艣lenia architekt贸w (wa偶ne b膮dz bardzo wa偶ne
 zastosowane rozstawy osi, Zastosowanie zwyk艂ych otwor贸w okiennych jest naj-  98%). R贸wnie偶 os艂ona przeciws艂oneczna jest
 rodzaje montowanych okien, bardziej rozpowszechnione, wykonano je w ponad nadzwyczajnie wa偶nym tematem, 96% traktuje j膮 jako
 wymagania funkcyjne wzgl臋dem zewn臋trznej jednej czwartej obiekt贸w projektowanych przez wa偶n膮 lub bardzo wa偶n膮, a u 85% zacienienie
pow艂oki budynku. ankietowanych. Na drugim miejscu znajduj膮 si臋 pomieszcze艅 ma takie samo znaczenie. W por贸wna-
W telefonicznej ankiecie zbierano opinie architekt贸w s艂upowo-ryglowe fasady kurtynowe stanowi膮ce r贸w- niu z tymi zagadnieniami bezpiecze艅stwo antyw艂ama-
projektuj膮cych przede wszystkim budynki adminis- nie偶 niewiele ponad jedn膮 czwart膮 stosowanych niowe odgrywa mniej istotn膮 rol臋: ponad po艂owa
tracyjne/obiekty. 50% respondent贸w pracuje w najcz臋艣ciej fasad. Elementowe fasady kurtynowe ankietowanych uwa偶a ten aspekt bezpiecze艅stwa
ma艂ych biurach zatrudniaj膮cych mniej ni偶 6 pracowni- natomiast s膮 stosowane w jednej pi膮tej wszystkich budynku za bardzo wa偶ny lub wa偶ny (rys. 8).
k贸w, a pozosta艂e 50% w biurach zatrudniaj膮cych 6 budynk贸w, a pasma okienne  jeszcze rzadziej. Najcz臋艣ciej spotykane rodzaje os艂ony
lub wi臋cej pracownik贸w. Pozosta艂e rodzaje fasad nie odgrywaj膮 wi臋kszej roli. przeciws艂onecznej to zas艂ony. Ok. 40% stosuje ten
Na przysz艂o艣膰 architekci prognozuj膮 zwi臋kszenie rodzaj os艂ony przeciws艂onecznej stale lub przynajm-
Punkty styczne budynk贸w popularno艣ci s艂upowo-ryglowych fasad kurtynowych: niej cz臋sto. Ruchome 偶aluzje zewn臋trzne z metalu
Na wst臋pie badano z艂o偶ono艣膰 problemu, jaki archi- ich odsetek powinien wzrosn膮膰 do 30%. Maj膮ce dzi- lub szk艂a s膮 stosowane w dzisiejszych czasach sto-
tekci maj膮 z punktami stycznymi wewn膮trz fasady, jak siaj najszersze zastosowanie otwory okienne nieco sunkowo rzadko, co dziesi膮ty architekt stosuje je
r贸wnie偶 mi臋dzy fasad膮 a elementami technicznymi strac膮 na popularno艣ci spadaj膮c do 27,7% og贸lnego cz臋sto, a jedna trzecia  nigdy.
budynku. zastosowania. Nieca艂a pi膮ta cz臋艣膰 ankietowanych ma Znaczenie metalowych i szklanych 偶aluzji
Zar贸wno w fazie projektowania, jak r贸wnie偶 podczas do艣wiadczenie z fasadami podw贸jnymi, w艣r贸d zewn臋trznych zwi臋kszy si臋 w przysz艂o艣ci. W tym
eksploatacji budynku prawie po艂owa badanych mia艂a kt贸rych spodziewa si臋 te偶 znacznego wzrostu zna- punkcie architekci prognozuj膮 wyrazny wzrost.
du偶e trudno艣ci. Najcz臋艣ciej chodzi艂o o punkty stycz- czenia (rys. 4). Zastosowanie zas艂on marszczonych i p艂贸ciennych
ne wewn膮trz fasady w trakcie planowania. Ok. 20% pozostanie wed艂ug badanych na tym samym poziomie
badanych m贸wi艂o o cz臋stych lub ci膮g艂ych proble- Sposoby wietrzenia (rys.9).
mach, nieca艂e 40% mia艂o sporadyczne trudno艣ci W dzisiejszych czasach najwi臋ksz膮 rol臋 w budynkach Badanie zosta艂o przeprowadzone przez Untiedt
(rys. 1). Ju偶 tylko 8,8% badanych mia艂o cz臋stsze, a administracyjnych odgrywa naturalne wietrzenie Research GmbH, Hattingen, na zlecenie firmy
dobre 30% sporadyczne problemy podczas eksploa- przez manualnie otwierane okna. Tylko niespe艂na Sch點o International KG, Bielefeld.
tacji i odbioru. 13% ankietowanych uwa偶a ten spos贸b wietrzenia za
raczej niewa偶ny. Jedna czwarta architekt贸w przy- Wszystkie wyniki bada艅 znajduj膮 si臋 pod
Sprawa koszt贸w puszcza, 偶e naturalne wietrzenie manualne straci na adresem www.schueco-profile.de i s膮 dost臋pne
Uwzgl臋dnienie koszt贸w jest oczywi艣cie wa偶nym wa偶no艣ci (rys. 5). Wi臋ksza cz臋艣膰 ankietowanych jako plik do pobrania.
aspektem projektowania. Koszty inwestycji i eksploa- uwa偶a, 偶e ta forma wietrzenia w przysz艂o艣ci stanie si臋
tacji dominuj膮 na niekorzy艣膰 wzrostu komfortu. Niskie jeszcze wa偶niejsza. Cz臋艣ciej stosowane b臋dzie poza
koszty inwestycji s膮 dla architekt贸w zar贸wno dzisiaj tym wietrzenie naturalne przez elektrycznie otwierane
jak i w przysz艂o艣ci najwa偶niejszym aspektem przy pla- okna. Zastosowanie bezprzewodowego pilota do
nowaniu obiektowym. otwierania i zamykania okien elektrycznych wzbudza
Znaczenie koszt贸w eksploatacji b臋dzie w przysz艂o艣ci zainteresowanie niespe艂na 30% ankietowanych i
wzrasta艂o. Uwzgl臋dnienie koszt贸w energii jest tutaj mog艂oby by膰 w przysz艂o艣ci interesuj膮c膮 alternatyw膮
spraw膮 najwa偶niejsz膮, koszty utrzymania i konser- (rys. 6).
wacji budynku s膮 na 2. i 3. miejscu. Najmniej wa偶ne
s膮 koszty utrzymania czysto艣ci i przebudowy.
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
8 Sch點o
profile strona 50 51 Koncepcja architektoniczna
Droga do przysz艂o艣ci  Nowe uporz膮dkowane inscenizacje pozwalaj膮ce prze偶y膰 Co dzi臋ki nowej koncepcji zmieni si臋 dla
 mit Mercedesa od samego pocz膮tku historii auto- przeci臋tnego zwiedzaj膮cego?
Muzeum Mercedesa-Benza
mobilizmu a偶 po wizj臋 przysz艂o艣ci. Chcieliby艣my stworzy膰 now膮 form臋 konfrontacji z
Przed bram膮 zak艂ad贸w DaimlerChrysler w R贸wnie偶 w roku 2006 ma zosta膰 otwarty Mercedes- tradycj膮. Kiedy patrzymy na muzea starej daty, to
Stuttgarckim Untert黵kheim krok po kroku powstaje Benz Center, w kt贸rym w przysz艂o艣ci ma si臋 odbywa膰 niekt贸re z nich wydaj膮 si臋 nam skostnia艂e, bardzo
nowy 艣wiat Mercedesa-Benza. sprzeda偶 nowych samochod贸w. Obydwa budynki naukowe. Z drugiej strony mamy do czynienia z par-
Projekt budynku o wysoko艣ci ponad 47 m autorstwa zostan膮 po艂膮czone budynkiem po艣rednim, w kt贸rym kami rozrywki jak np. Disneyland. Nie chcemy mie膰
holenderskiego biura  UN Studio van Berkel & Bos na d艂ugo艣ci 80 m znajdowa膰 si臋 b臋d膮 pomieszczenia 偶adnej z tych skrajno艣ci, lecz wy艂uska膰 pozytywne
jest realizowany na pag贸rku o wysoko艣ci prawie 6 m. gastronomiczne, sklepiki i muzeum dla dzieci. elementy z obydwu i po艂膮czy膰 je ze sob膮.
We wrze艣niu b.r. zostanie wmurowany kamie艅 Autorem tekstu jest Enrico M黮ler, Stuttgart
w臋gielny; budowa ma si臋 zako艅czy膰 przed mistrzost- Co charakteryzuje zwyci臋ski projekt?
wami 艣wiata w pi艂ce no偶nej w 2006 roku. Nowe Magazyn  profile przeprowadzi艂 rozmow臋 z Koncepcja UN Studio przedstawia dwa przenikaj膮ce
muzeum ma dawa膰 zwiedzaj膮cym poczucie marki, Maxem-Gerritem von Pein, prezesem Mercedes- si臋 szlaki dla zwiedzaj膮cych  jak dwa s艂o艅ca. Ta
sprowadzaj膮ce si臋 przede wszystkim do tradycji Benz Museum GmbH, o sensie istnienia i celu forma jest nie tylko optycznie interesuj膮ca, odpowia-
samochod贸w osobowych i ci臋偶arowych marki nowego muzeum. da ona r贸wnie偶 wymogom funkcjonalnym. Z jednej
Mercedes-Benz oraz zafascynowania sportem strony chronologiczna droga przez histori臋 automobi-
motoryzacyjnym. Panie von Pein, dlaczego DaimlerChrysler zdecy- lu, z drugiej inna  przez jedn膮 z najobszerniejszych
Kszta艂t muzeum  przypominaj膮cy podw贸jn膮 spiral臋  dowa艂 si臋 na nowy budynek, przecie偶 istnieje ju偶 kolekcji 艣wiata samochodowego. Wreszcie nie tylko
umo偶liwia zwiedzaj膮cym przej艣cie przez muzeum z jedno muzeum? kszta艂t i funkcjonalizm mia艂y decyduj膮cy wp艂yw, r贸w-
g贸ry na d贸艂 po interesuj膮cej drodze, przez ekspozyc- Nasze obecne muzeum nie zosta艂o zaplanowane do nie偶 urbanistycznie umiej臋tne wkomponowanie
je o wielko艣ci oko艂o 17.000 m2. zamierzonych dzisiaj cel贸w i ze wzgl臋du na swoje Mercedes-Benz Center na wsp贸lnej p艂aszczyznie.
Windy, w kt贸rych odbywa si臋 tzw.  pre-show prze- po艂o偶enie nie mo偶e by膰 rozbudowane. Brakuje Max-Gerrit von Pein, Prezes Mercedes-Benz
wo偶膮 zwiedzaj膮cych przez atrium o wysoko艣ci 40 m dodatkowych powierzchni do przedstawienia zagad- Museum GmbH, Stuttgart
na najwy偶szy poziom budynku. Zwiedzanie rozpoczy- nie艅, kt贸re o偶y艂y w ostatnim czasie. W dodatku nie
na si臋 od pierwszego wznios艂ego punktu: wynalezie- mamy mo偶liwo艣ci zaprezentowania samochod贸w
nia automobilu. Potem nast臋puj膮 chronologicznie u偶ytkowych.
profile strona 52 53 Konkurs
Konkurs na budynek roku 2004 Gatermann: Analizujemy najpierw, jakie programy i mieszkalnej. Os艂on臋 przeciws艂oneczn膮 od strony
kiedy s膮 w og贸le stosowane i pytamy, komu si臋 po艂udniowej daj膮 nam wielkie drzewa; wietrzenie
Sch點o bierze udzia艂  po raz pierwszy jako part- to jeszcze mo偶e przys艂u偶y膰. Musimy tworzy膰 poprzeczne w kierunku p贸艂nocno-po艂udniowym
ner  w konkursie  Dom roku , kt贸ry zostanie wyj膮tkowe przestrzenie, posiadaj膮ce wysok膮 jako艣膰 poprzez specjalny system klap fasadowych s艂u偶y do
og艂oszony w ca艂ej Europie przez magazyn archi- umo偶liwiaj膮c膮 wielorakie zastosowanie. ch艂odzenia nocnego.
tektoniczny H鋟ser z hamburskiego domu wydaw-
niczego Gruner + Jahr w maju. Celem tego kon- Co obok jako艣ci przestrzeni tworzy jako艣膰 Czy udzia艂 w konkursie zorganizowanym przez
kursu jest wylansowanie indywidualnego domu pa艅stwa architektury?  H鋟ser doprowadzi艂 w efekcie do zlece艅?
jednorodzinnego, zobowi膮zanego ambicjom Schossig: Przede wszystkim chcieliby艣my realizowa膰 Schossig: By艂o du偶e zainteresowanie. Wydanie
estetycznym. w spos贸b oszcz臋dny i projektowa膰 budynki trwa艂e i  H鋟ser w艂a艣nie si臋 pojawi艂o i od razu przed
Temat tegorocznego konkursu, odbywaj膮cego si臋 nowoczesne, charakteryzuj膮ce si臋 wysok膮 jako艣ci膮 po艂udniem zadzwoni艂y trzy osoby, m. in. dwaj lekarze
przy wsp贸艂pracy z Sch點o, odpowiada 偶yczeniom pod ka偶dym wzgl臋dem. z Akwizgranu.
wielu m艂odych inwestor贸w:  Ma艂e domy  wielka Gatermann: ...co to w og贸le znaczy, ka偶dy m贸wi 偶e Gatermann: O budow臋 domu jednorodzinnego z
rzecz: najlepsze domy jednorodzinne do 150 m2 . tego chce. Dlatego musimy intensywnie dyskutowa膰 i nami by艂o na pewno z tuzin zapyta艅, a po艂owa z nich
Dalsze szczeg贸艂y i opis konkursu znajduj膮 si臋 w kwestionowa膰, musimy wszystkie warstwy projektu wygl膮da艂a bardzo powa偶nie. Ale to nie pasowa艂o do
3/03 numerze H鋟ser, kt贸ry jest w sprzedazy od por贸wnywa膰 stale ze sob膮 pod wzgl臋dem urba- struktury naszego biura.
19.5.2003. nistycznym poprzez funkcje, tekstur臋, ekonomicz-
Jednym z pi臋ciu laureat贸w domu roku 2002 byli no艣膰 itd. Tworzenie architektury jest twardym proce- Ale udzia艂 w konkursie z punktu widzenia
architekci D鰎te Gatermann i Elmar Schossig z sem, na kt贸ry nie ma innej recepty opr贸cz optymalnej Pa艅stwa jest dobrym instrumentem marketin-
Kolonii z ich w艂asnym domem.  profile przepro- gry wariant贸w a偶 do momentu, gdy wszystkie warstwy gowym?
wadzi艂y rozmow臋 z obydwojgiem na temat pojmo- b臋d膮 pasowa膰 do siebie i wynik b臋dzie zadowalaj膮cy. Schossig: Absolutnie, kto w swojej strukturze biuro-
wania przez nich architektury, ich stylu pracy, ich wej ma do tego odpowiednie warunki, temu polecam
domu i na temat konkursu. Pa艅stwa dom jest zrealizowany dok艂adnie wed艂ug gor膮co poddanie swoich mo偶liwo艣ci architekto-
tych wymaga艅? nicznych konkursowi. I w tym przypadku konkurs ten
Wsp贸lnie prowadz膮 pa艅stwo dobrze prosperuj膮ce Gatermann: Tak jest. Byli艣my zgodni co do kons- jest r贸wnie偶 dobr膮 i odpowiedni膮 reklam膮 dla dobrej
biuro projektowe. Jak rozpoczynaj膮 pa艅stwo dys- trukcji oraz przestrzennych zaz臋bie艅 i wczuwaj膮c si臋, architektury.
kusj臋 na temat danego projektu, jak powstaje empatycznie realizowali艣my budynek pod wzgl臋dem Pytania zadawa艂 Burkhard Fr鰄lich.
pierwszy pomys艂? funkcjonalno艣ci, materia艂贸w i kolor贸w.
Schossig: Przy wielu projektach chodzi nam przede Schossig: ...i stworzyli艣my ca艂kiem prost膮 pasywn膮
wszystkim o to, 偶e formu艂ujemy jaki艣 pomys艂 i w celu koncepcj臋 energetyczn膮 zale偶n膮 od funkcjonalno艣ci
realizacji pr贸bujemy wype艂ni膰 go 偶yciem. Pytamy, rzutu. Chcieli艣my uzyska膰 energi臋 s艂oneczn膮 przede
czego w艂a艣ciwie potrzebujemy aby zrealizowa膰 to, co wszystkim w wysokiej na dwie kondygnacje strefie
wymy艣lili艣my. jadalnej, ale r贸wnie偶 mie膰 s艂o艅ce g艂臋boko w cz臋艣ci
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
9 Sch點o
profile strona 54 55
BAU 2003 Monachium kreatywno艣ci, zaanga偶owania i technicznej inteli- fotowoltaiki. Jako lider w艣r贸d oferent贸w system贸w
gencji. fasadowych z technologicznymi unowocze艣nieniami i
Koniunktura 艣wiatowa straci艂a troch臋 ze swojej dyna- C贸偶 mo偶e by膰 lepszego od nadania impulsu rynko- za pomoc膮 konsekwentnych strategii Sch點o da艂o na
miki w ostatnich miesi膮cach; gruntowny odpoczynek wego za pomoc膮 zaprezentowania i zademonstrowa- targach BAU znak, kt贸ry mia艂 swoje echo w艣r贸d
jest odwlekany. Jednak w艂a艣nie w trudnych czasach nia tej postawy na najwi臋kszych targach budowlanych wszystkich klient贸w, do kt贸rych nale偶膮 inwestorzy,
wa偶na jest odwaga i wskazanie drogi wyj艣cia z kryzy- 艣wiata  BAU w Monachium. architekci, projektanci fasad, technicy i przedstawi-
su. Bo gdy rynek si臋 zaw臋偶a, nagle narasta zapotrze- Przy stoisku Sch點o przedstawiono szeroki przegl膮d ciele przedsi臋biorstw obr贸bki metalu.
bowanie na nowe produkty i asortyment. Sch點o aktualnych technologii, od izolacji termicznej i
posiada odwag臋 do stawienia czo艂a trudnym efektywnego wykorzystania energii a偶 po inteligentne
wymaganiom rynku budowlanego za pomoc膮 techniki fasadowo-okienne i aktualny poziom rozwoju
profile strona 56 59
e-drive: mechatroniczny nap臋d elektroniczny chip. Optyczna zaleta: brak skompliko- seriach profilowych Sch點o. Nieskomplikowane oka-
wanego umieszczania element贸w technicznych e- blowanie na zasadzie  plug-and-play z niezamie-
okienny z systemem
drive  wszystko jest elegancko dopasowane do pro- nialnymi, specjalnie przystosowanymi wtyczkami.
Automatyzacja post臋puje naprz贸d i osi膮ga ci膮gle filu okna. Ustawienie parametr贸w nast臋puje przez samorozpoz-
nowe sfery naszego 偶ycia. Przoduj膮cy w tym temacie e-drive nie posiada ju偶 偶adnych uchwyt贸w ani klamek, nanie, r贸wnie偶 przy pod艂膮czeniu nie potrzebne jest
jest przemys艂 samochodowy, kt贸ry ci膮gle s艂u偶y okno otwiera si臋 i zamyka przez naci艣ni臋cie przycis- 偶adne oprogramowanie. W przypadku
nowo艣ciami technicznymi. R贸wnie偶 w budynkach ku na ekranie. nieprawid艂owego monta偶u nast臋puje automatyczne
coraz wi臋ksza liczba element贸w przestaje by膰 Jednostka nap臋dowa o ekstremalnie ma艂ych wymia- powiadomienie o b艂臋dzie  jeden z sensor贸w zatrzy-
obs艂ugiwana manualnie; inteligentne systemy regu- rach (25 x 28 x 200 mm) i o sile 800 N nie wymaga muje silnik r贸wnie偶 przy niew艂a艣ciwej obs艂udze.
luj膮 klimat, o艣wietlenie i gospodark臋 energetyczn膮. konserwacji; niemal bezszelestnie pracuj膮ce systemy Czas poka偶e, czy elektroniczne komponenty dopro-
Technika fasadowego przekazu danych Sch點o e- linek zast臋puj膮ce 艂a艅cuchy nap臋dowe. Ten sam wadz膮 do lepszego zrozumienia przez u偶ytkownik贸w
window zosta艂a poszerzona o e-drive. To  inteligent- modu艂 nap臋dowy mo偶e by膰 zastosowany do r贸偶nych poj臋cia wietrzenia i ch艂odzenia. Jednak inteligentna
ne okno jest sterowane przez mechatroniczny sys- wielko艣ci okien i r贸偶nych sposob贸w otwierania  technika przekazu danych w fasadzie mo偶e si臋 z pew-
tem nap臋dowy i okuciowy. Mechatronika zast臋puje dotychczas do okien rozwierano-uchylnych (RU) i no艣ci膮 przyczyni膰 do poprawienia klimatu i komfortu
skomplikowane mechaniczne procesy przez inteli- przesuwno-odstawno-rozwieranych (PAD), pozosta艂e wewn膮trz budynku przy jednocze艣nie odczuwalnej
gentn膮 technik臋. Okucie (mechanika) zostaje sposoby otwierania b臋d膮 wkr贸tce dost臋pne. e-drive redukcji koszt贸w.
po艂膮czone z nap臋dem (elektronika) wyposa偶onym w daje si臋 stosowa膰 w prawie wszystkich aluminiowych
profile strona 60 61 Systemy automatyzacji
Zintegrowana automatyzacja Krok w kierunku automatyzacji funkcji budynku pro- Za pomoc膮 techniki przekazu danych w fasadzie 
wadzi  w zwi膮zku z zastosowaniem komputer贸w oso- integracji nap臋d贸w, sterownik贸w i czujnik贸w w
budynku jest standardem
bistych  do ca艂ego wachlarza zalet. Je偶eli istnieje ju偶 fasadzie budynku  Sch點o stworzy艂o jasno zdefi-
Panie Beckhoff, ma pan d艂ugoletnie do艣wiadcze- podk艂ad technologiczny, to dodanie nowych funkcji niowany punkt styczno艣ci z centraln膮 technik膮
nie w zakresie Automation Technology budowy daje si臋 zrealizowa膰 bez wi臋kszego nak艂adu koszt贸w. przekazu danych w budynku. Jak wa偶ne jest og贸l-
maszyn jak r贸wnie偶 w automatyzacji budynku. Wielk膮 zalet膮 jest tu znowu PC w roli platformy inte- ne natrafianie na bezproblemowe punkty styczne?
Obiekty, jak np. Microsoft w Monachium uda艂o gracyjnej, kt贸ra 艂膮czy dodatkowe zabezpieczenia, Rozwi膮zywanie problem贸w w punktach stycznych
si臋 panu wzorowo zrealizowa膰. Jak widzi pan ten redukcj臋 koszt贸w energetycznych i oczywi艣cie jest na pewno najwi臋kszym wsp贸艂czynnikiem koszt贸w
rozw贸j w dziedzinie techniki przekazu danych w znaczny wzrost komfortu. Widzimy wtedy cz臋sto, 偶e w integracji i realizacji projekt贸w automatyzacji
budynkach? elastyczno艣膰 tych zacz膮tk贸w optymalnie odpowiada budynku. Poniewa偶 PC ju偶 sam w sobie dysponuje
Podobnie jak w budowie maszyn, r贸wnie偶 w technice r贸偶nym wymogom zmiennych zastosowa艅. du偶膮 ilo艣ci膮 otwartych z艂膮czy systemowych i progra-
przekazu danych w budynkach obserwujemy jednoz- Zaplanowany wst臋pnie w funkcjach podstawowych mowych, otwarta technika sterowania za pomoc膮
naczny trend do techniki sterowania bazuj膮cej na system zostaje uzupe艂niony w zale偶no艣ci od zapot- komputer贸w osobistych Beckhoffa daje nam wprost
komputerach klasy PC. Komputery te jako platformy rzebowania. idealne warunki. Do tego nale偶y doliczy膰 system
dost臋pu z  naturalnymi z艂膮czami jak Ethernet sta艂y zacisk贸w busowych Beckhoffa z wyborem ponad 140
si臋 niezale偶nym od producent贸w standardem. Obok Jak wa偶ne w tym przypadku s膮 komponenty r贸偶nych zacisk贸w, za pomoc膮 kt贸rych da si臋 bez pro-
klasycznego sterowania s膮 one stosowane do inte- fasady, w kt贸rej znajduj膮 si臋 techniczne urz膮dze- blemu przekaza膰 ka偶dy rodzaj sygna艂u do Ethernetu i
gracji r贸偶nych innych funkcji budynku. Obowi膮zki nia do licznych sprz臋t贸w takich jak nap臋dy do do 15 innych otwartych system贸w busowych.
sprawowane dotychczas przez oddzielne instrumenty okien, os艂ona przeciws艂oneczna, urz膮dzenia
s膮 coraz cz臋艣ciej przejmowane przez oprogramowa- wentylacyjne, o艣wietlenie, systemy alarmowe, Nowy system e-drive przesuwa sterowanie do
nie. Nale偶膮 do nich systemy baz danych kontroli czujniki itp.? fasady budynku i tworzy w ten spos贸b zdecentra-
wej艣膰/wyj艣膰 w takim samym stopniu jak bazuj膮ce na W tym przypadku fasadzie zostaje przypisana specy- lizowane inteligentne elementy okienno-fasadowe.
sieci web, 艂atwe w obs艂udze z艂膮cza lub programy do ficzna waga. Wymienione urz膮dzenia stanowi膮 du偶膮 Jakie zalety z pa艅skiego punktu widzenia niesie
obs艂ugi central telefonicznych. cz臋艣膰 techniki sterowania. W艂a艣nie bezb艂臋dna ze sob膮 ta technika?
wsp贸艂praca tych komponent贸w z wewn臋trznymi Sp贸jno艣膰 danego elementu fasadowego z oknem,
Bezpiecze艅stwo, efektywne wykorzystanie energii urz膮dzeniami budynku  jak klimatyzacja i ogrzewanie os艂on膮 przeciws艂oneczn膮, grzejnikiem a nawet
czy komfort, co dla pana jest najwa偶niejszym  prowadzi do energetycznie efektywnych rozwi膮za艅. pod艂膮czonym segmentem 艣wietlnym i urz膮dzeniem
argumentem dla automatyzacji funkcji budynku? klimatyzacyjnym jest zdefiniowana. Dlatego wypo-
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
10 Sch點o
sa偶enie tego elementu w odpowiednie funkcje ste- Ethernet  okablowane i bezprzewodowo  b臋d膮 one Czy nieruchomo艣ci przemys艂owe mo偶na r贸wnie偶
ruj膮ce ma sens. Monta偶, uruchomienie i sprawdzenie w prywatnych budynkach s艂u偶y膰 jako serwery adekwatnie wyposa偶y膰 i bez wi臋kszych proble-
funkcji tego elementu w warsztacie producenta muzyczne, cyfrowe kamery wideo i centrale telefo- m贸w dopasowa膰 do nowych wymog贸w i potrzeb?
zamiast na budowie pozwala dodatkowo niczne z internetow膮 ksi膮偶k膮 telefoniczn膮, a ka偶dego Wyposa偶anie mo偶e dopiero wtedy mie膰 sens, kiedy
zaoszcz臋dzi膰 czas i koszty. Decyduj膮ce jest tylko ranka dostarcza膰 b臋d膮 elektroniczn膮 gazet臋. Klucze istniej膮ca ju偶 infrastruktura budynku nadaje si臋 do
udost臋pnienie otwartych z艂膮czy steruj膮cych budynku. mechaniczne ju偶 dawno znikn膮 z nieruchomo艣ci wykorzystania. W ten spos贸b sterowniki budynk贸w
przemys艂owych, tak samo jak tablice z prze艂膮cznika- 艂膮cz膮 si臋 ze sob膮 na przyk艂ad poprzez znajduj膮cy si臋
Panie Beckhoff, jakie zadania b臋d膮 sta艂y przed mi do sterowania funkcjami budynku. Ekrany graficz- w ka偶dym biurze Ethernet i nie potrzebuj膮 do tego
technik膮 przekazu danych w budynku w roku ne stan膮 si臋 standardowymi bezpo艣rednimi prze艂膮cz- celu 偶adnej skomplikowanej, r贸wnolegle zainstalowa-
2020? nikami funkcji 艣wiat艂a, os艂ony s艂onecznej i klimatyzac- nej sieci.
Komputery osobiste lub ich nast臋pcy stan膮 si臋 inte- ji tak, jak to ju偶 dzisiaj ma miejsce przy wielu naszych Pytania zadawa艂 Marco Kollmeier, Bielefeld.
gralnymi elementami budynk贸w. Dost臋pne przez projektach.
profile strona 62 63
Wielkopowierzchniowe lamele kurtynowe z uchwytami lamelowymi lub sufitowymi lica rz臋du 37 do 50 mm tworz膮 dynamiczny wygl膮d
nadaje fasadzie struktury i g艂臋boko艣ci. fasady.
SunControl: systemowa os艂ona
SunControl jest systemem modu艂owym do konstrukcji Szklana lamela SunControl daje a偶urow膮 os艂on臋
przeciws艂oneczna
pionowych i poziomych, do sta艂ej i ruchomej os艂ony przeciws艂oneczn膮 i nieograniczony kontakt ze 艣wia-
Sch點o zaprezentowa艂o na targach BAU rozbudo- przeciws艂onecznej. Regulacja e-sun umo偶liwia spon- tem zewn臋trznym. A膮czy ona zalety szklenia prze-
wany system wielkopowierzchniowych lameli prze- taniczne, automatyczne lub zale偶ne od s艂o艅ca dopa- ciws艂onecznego i ruchomej os艂ony przeciws艂onecz-
ciws艂onecznych SunControl. Nowe okucia tej techno- sowanie k膮ta ustawienia lamel. nej. Lamela ta mo偶e mie膰 szk艂o p艂askie lub wygi臋te i
logii umo偶liwiaj膮 r贸wnie偶 prosty i ekonomiczny Wielkopowierzchniowe lamele wyst臋puj膮 jako zamk- jest mocowana punktowo za pomoc膮 zatrzask贸w. W
monta偶 przy rozbudowie. W zale偶no艣ci od intensyw- ni臋te profile aluminiowe, jako kombinowane lamele z ten spos贸b unika si臋 wiercenia otwor贸w i niebez-
no艣ci nas艂onecznienia mo偶liwe s膮 indywidualne roz- elementami wsuwanymi lub jako lekkie lamele ig艂owe piecznych napr臋偶e艅 w szkle.
wi膮zania: mocowanie wspornikowe pozwala na i jako lamele z blachy perforowanej o technicznym
zamontowanie konstrukcji markizowej, zwieszenie wygl膮dzie. Eliptyczny kszta艂t i niewielkie szeroko艣ci
profile strona 64 65
Konstrukcja okien zespolonych Najwy偶szy komfort  systemy bram de艂 i wype艂nienia ze szk艂a lub paneli otwieraj膮 szero-
kie mo偶liwo艣ci kompozycji. Specjalnie skonstruowa-
Royal S 105 V automatycznie sk艂adanych
ne w贸zki bramy z tworzywa sztucznego daj膮 si臋 艂atwo
Konstrukcja okien zespolonych Royal S 105 V jest Sk艂adane bramy z serii system贸w stalowych Sch點o zamontowa膰 i s膮 ekstremalnie ciche  co jest
oszcz臋dzaj膮c膮 koszty i przestrze艅 alternatyw膮 dla Jansen nadaj膮 si臋 przede wszystkim do zastosowania ogromn膮 zalet膮 w przypadku, gdy tereny mieszkanio-
podw贸jnej fasady. Przy g艂臋boko艣ci zabudowy rz臋du w budownictwie przemys艂owym. Jako wytrzyma艂e, nie we znajduj膮 si臋 w pobli偶u budynk贸w przemys艂owych.
105 mm zostaj膮 osi膮gni臋te wysokie parametry izo- wymagaj膮ce konserwacji i proste w obs艂udze ele- Bramy sk艂adane mog膮 by膰 otwierane manualnie lub
lacyjno艣ci termicznej i akustycznej. Ze wzgl臋du na menty spe艂niaj膮 one wszelkie wymogi trwa艂ej kons- by膰 wyposa偶one w nap臋dy automatyczne  w ten
zaawansowany stopie艅 obr贸bki wst臋pnej konstrukcja trukcji. Bramy otwieraj膮 si臋 na zewn膮trz lub do spos贸b daj膮 najwy偶szy komfort na minimalnej
ta wyj膮tkowo nadaje si臋 do budownictwa z prefabry- wewn膮trz i mog膮 by膰 montowane z przylg膮 w lub powierzchni.
kat贸w. przed otworem w 艣cianie hali. Dowolny podzia艂 skrzy-
profile strona 66 67
Corona SI 82+ Konstrukcje nak艂adkowe FW 50+/FW 60+ do ogro- dost臋pu urz膮dzenie zostaje od nowa zaprogramowa-
d贸w zimowych daj膮 si臋 艂膮czy膰 ze zlicowanymi oknami ne  bez wymiany cylindra.
Dzi臋ki nowoczesnej technologii ramowej systemu dachowymi lub z agregatami wietrz膮cymi Vento.
profili Corona SI 82+ Sch點o wprowadza nowy stan- Podkonstrukcja mo偶e by膰 wykonana z drewna lub ze
dard: bazuj膮c na najnowszej technologii scalania alu- stali; okna, elementy sk艂adane i sk艂adano-przesuwne Fasada ciep艂a na konstrukcji FW 50
minium z tworzywem sztucznym uda艂o si臋 po艂膮czy膰 nadaj膮 si臋 do monta偶u pionowego. Materia艂y i
filigranowe konstrukcje okienne z najwy偶szymi para- pojedyncze komponenty mog膮 by膰 indywidualnie Zastosowanie element贸w fotowoltaicznych w fasa-
metrami izolacji termicznej. Tak zwane energo- zestawione. dach pozwala wykorzysta膰 szerokie, dotychczas
oszcz臋dne okno Thermo 8 gwarantuje obok nieznane mo偶liwo艣ci techniczne i estetyczne. W
wsp贸艂czesnego, eleganckiego wygl膮du wysoki nowej fasadzie Sch點o elementy fotowoltaiczne s膮
wsp贸艂czynnik bezpiecze艅stwa i ochrony. Zamek elektroniczny wykorzystywane jako integralny element budynku.
Izolacja termiczna i zysk energii s艂onecznej mog膮 by膰
W technice zabezpiecze艅 elementy mechaniczne s膮 dzi臋ki temu w inteligentny spos贸b po艂膮czone ze
FW 50+/FW 60+ konstrukcje coraz cz臋艣ciej wypierane. Dzi臋ki zastosowaniu sob膮. Konwencjonalna fasada zostaje zamieniona,
zamka elektronicznego Sch點o wiele rzeczy zostaje jednak jej klasyczne funkcje pozostaj膮.
nak艂adkowe do ogrod贸w zimowych
uproszczonych: elektroniczne cylindry zast臋puj膮
Ogrody zimowe utrwalaj膮 kontakt z natur膮 i s膮 jed- tradycyjny zamek, ma艂e nadajniki-piloty przejmuj膮 rol臋
nocze艣nie termicznymi strefami buforowymi. kluczy. W przypadku zgubienia lub zmiany kodu
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
11 Sch點o
profile strona 68 Dzia艂y Sch點o
Systemy aluminiowe Sch點o International KG jest wiod膮cym europejskim technologicznie wysokim poziomem, lecz r贸wnie偶 z
oferentem element贸w budownictwa systemowego z poj臋ciem przedsi臋biorstwa, kt贸rego wysi艂ki s膮 w
Systemy stalowe zakresu aluminium, stali i tworzywa sztucznego. Jako ca艂o艣ci skoncentrowane na sukcesach wszystkich
lider innowacji w tej bran偶y Sch點o dostarcza wszel- przedsi臋biorstw partnerskich.
Systemy z tworzyw sztucznych kich komponent贸w fasadowych 艂膮cznie z oprogramo-
waniem do projektowania, obliczania konstrukcji, kal-
Elementy budowlane kulacji i produkcji element贸w fasad. Jako globalnie
funkcjonuj膮ce przedsi臋biorstwo Sch點o wsp贸艂pracu-
Systemy fotowoltaiczne je z architektami, inwestorami i wykonawcami w nie-
mal wszystkich krajach 艣wiata.
Sch點o Design Dzi臋ki wyrafinowanej koncepcji systemu partnerstwa
Sch點o na ca艂ym 艣wiecie uto偶samiane jest nie tylko z
magazyn dla architekt贸w 1/03
|
12 Sch點o


Wyszukiwarka