2011-04-02 BÓL TRZEWNY- z trzewi UKAAD POKARMOWY (rozciąganie/skurcz trzewi) BÓL SOMATYCZNY-ze ścian jamy brzusznej i otrzewnej ściennej WYWIAD (ANAMNESIS) ZAPALENIE PCHERZYKA ŻÓACIOWEGO silny ból z nudnościami lub wymiotami BÓL BRZUCHA w prawej okolicy podżebrowej promieniuje po prawej łopatki ból przy obmacywaniu prawego górnego W NIEKTÓRYCH CHOROBACH kwadrantu brzucha obj. Chełmońskiego +++ gorączka bilirubiny i FA we krwi *w RTG i USG kamienie niekoniecznie 1 2011-04-02 ZAPALENIE TRZUSTKI CHOROBA WRZODOWA silny ból z nudnościami lub wymiotami ból o nieregularnej rytmiczności (w. żołądka) w okolicy pępkowej i nadbrzuszu, z lub nawracający w postaci kilkutyd. okresów promieniowaniem do lewej łopatki i grzbietu szczególnie wiosną i jesienią (w. XII-cy) ból przy obmacywaniu śródbrzusza ból między posiłkami, posiłek przynosi gorączka krótkotrwałą ulgę (w. XII-cy) leukocytoza ból po posiłku (w. żołądka) amylazy, lipazy we krwi, amylazy w ból w okolicy środkowego nadbrzusza moczu, gastroskopia rozp. PRZEPUKLINA ROZWORU PRZEAYKOWEGO PRZEPONY Z RAK ŻOADKA REFLUKSEM ból tępy ciągły ból napadowy nie wykazuje zależności od pory roku, tępy, ze zgagą posiłku za mostkiem objaw pózny często w pozycji leżącej, łagodnieje w pozycji siedzącej 2 2011-04-02 ZAPALNE CHOROBY JELIT NIEDROŻNOŚĆ JELIT klasyczny ostry brzuch -bóle skurczowe (kolka) bóle skurczowe lub tępe w okolicy pępka lub w podbrzuszu - nudności, wymioty - zatrzymanie gazów i stolca (wzdęcia) wstręt do jedzenia - umiejscowienie bólu zal. od miejsca przeszkody spadek m.c. -RTG brzucha- poziomy płynów biegunka *czasem biegunka z domieszką krwi (np. CU) NISKA czy WYSOKA NIEDROŻNOŚĆ ? GRANICA - ZASTAWKA BAUCHINA ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO ZAPALENIE UCHYAKÓW JELITA GRUBEGO Typowy rozwój objawów: ból w nadbrzuszu, rozlany pózniej nad prawym talerzem biodrowym, bóle w podbrzuszu, w rzucie dobrze zlokalizowany (pokazuje palcem) anatomicznym zmian szybko narasta nasilenie bólu gorączka nudności, wymioty leukocytoza bolesność przy obmacywaniu okolicy wyrostka kolonoskopia, doodbytniczy kontrastowy objawy: Blumberga, Rowsinga, wlew barytu, CT brzucha doodbytnicze:+++ gorączka, leukocytoza 3 2011-04-02 BÓL POD PAŻ ANGINA BRZUSZNA -przy rozciągnięciu torebki wątroby (przekrwienie, zapalenie, rak) -na tle miażdżycy tętnic zaopatrujących jelita w krew -ból po posiłkach, w czasie trawienia BÓL POD LAŻ - spadek m.c. -przy rozciągnięciu torebki śledziony NIESTRAWNOŚĆ I WZDCIA BÓL BRZUCHA-Pytania 1) lokalizacja? gdy: 2) promieniowanie? - organiczna niedrożność odzwiernika 3) charakter bólu? tępy? ostry? stały? - atonia żołądka kolkowy? - czynniki psychoemocjonalne 4) nasilenie bólu? Przyczyny: 5) objawy towarzyszące: nudności? wymioty? - rak żołądka!!! biegunka? zaparcie? gorączka? żółtaczka? - zapalne lub bliznowate zwężenie odzwiernika 6) czynniki wywołujące? czynniki - przerost bł. mięśniowej odzwiernika uśmierzające? - ucisk na żołądek guza z zewnątrz 4 2011-04-02 NUDNOŚCI BEZ WYMIOTÓW- Pytania? WYMIOTY Przyczyny " niepożądane działanie wielu leków 1) zwężenie odzwiernika, wrzód żołądka, XII-cy, atonia żołądka, stan po wagotomii, gastroparesis " napromienianie diabeticorum, niedrożność, guzy, stany zapalne jelit, " chemioterapia zap. wyrostka robaczkowego, zap. wątroby, kolka " mocznica żółciowa, zap. dróg żółciowych, ostre zap. trzustki " hiperkalcemia 2) ostra i przewlekła niewydolność nerek , kolka nerkowa " choroby wątroby i dróg żólciowych 3) ciśnienia wewnątrzczaszkowego (uraz, krwiak, guz), " stany zapalne żołądka ijelit zapalenie opon mózgowych, migrena, " choroba wrzodowa 4) zatrucie lekami, subst. chemicznymi " ciąża 5) w przebiegu zaburzeń metabolicznych: np. kwasica " choroba lokomocyjna ketonowa " niektóre choroby zakazne 6) w przebiegu zawału serca ściany dolnej!!! WYMIOTY-Pytania? ZGAGA 1) od jak dawna? jak często? kiedy ostatni piekący ból za dolną częścią mostka raz? 2) po posiłku? po jakichś potrawach? -wynik refluksu żołądkowo-przełykowego 3) inne dolegliwości? ból brzucha? -często po jedzeniu gorączka?żółtaczka? - często w pozycji leżącej, po schyleniu się 4) przebyte zabiegi operacyjne? - nocą 5) wygląd wymiocin? fusowate ? pokarm? z żółcią? 6) po lekach? alkoholu? 5 2011-04-02 SZYBKIE POWIKSZENIE BRZUCHA ZABURZENIA POAYKANIA- DYSFAGIA nagromadzenie gazu, płynu, patologicznej - choroby ukł. nerwowo-mm, rak przełyku, tkanki sklerodermia, cukrzyca, achalazja przełyku, przepuklina rozworu przełykowego wzdęcia, przesięk/wysięk, guz? Pytania: cały brzuch? czy część? 1. od kiedy? ciąża? 2. dotyczy pokarmów stałych? płynnych? od kiedy? 3. czy nasila się ostatnio? objawy towarzyszące? 4. objawy towarzyszące np. spadek m.c.? ZAPARCIA-Pytania PRZEPUKLINA -rzadziej niż co 2 dzień oddawanie małych ilości, suchych stolców - niebezpieczna gdy uwięznie!!! (niedrożność) Przyczyny: - mała podaż płynów, brak ruchu, wpływy emocjonalne 1) w jakiej okolicy ciała chory zauważył - niedoczynność tarczycy przepuklinę? - hiperkalcemia - ciąża 2) kiedy powstała? - organiczna przeszkoda w jelicie 3) co czyni aby nie dopuścić do dolegliwości? - ch. Hirschprunga (bezzwojowe jelito) 4) czy były powikłania? - leki: opiaty, antydepresanty - szczelina odbytu 5) czy próbowano leczyć chirurgicznie? - guz odbytu, odbytnicy - starszy wiek 6 2011-04-02 BIEGUNKA >3 x na dobę przez co najmniej 2 dni, oddawanie płynnych stolców - naprzemienne zaparcia i biegunki Przyczyny: - zmiana kalibru stolca leki przeczyszczające, antybiotyki enterocolitis - krew w stolcu guzy hormonalnieczynne: gastrinoma, vipoma nowotwory p. pok. ???rak odbytnicy??? nadczynność tarczycy przewlekłe zapalenie trzustki nadmierny wzrost bakterii jelitowych BIEGUNKA- Pytania BIEGUNKA duża objętość stolca, jasne, płynne, pieniste- jelito 1) częstość? cienkie 2) konsystencja? ilość? stolce tłuszczowe, żółte, o gnilnym zapachu 3) barwa? (steatorrhea) niewydolność zewn.wydz. trzustki mała objętość, często, z bolesnym parciem na stolec- 4) ból brzucha? bolesne parcie na stolec? końcowa część okrężnicy 5) w stolcu niestrawione resztki pokarmu? biegunka, z dreszczami, gorączką, nudnościami, 6) ktoś jeszcze w rodzinie? wymiotami- zakażenie Salmonella, Shigella, E. coli, wirusy 7) po pokarmie? jakim? po spożyciu mleka niedobór laktazy 8) gorączka? w trakcie antybiotykoterapii- rzekomobłoniaste zapalenie jelit (Cl. difficile) 7 2011-04-02 KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK. KRWAWIENIE Z PRZEWODU POKARMOWEGO Przyczyny: zapalenie błony śluzowej żołądka/ dwunastnicy ch. wrzodowa żołądka/ dwunastnicy -KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK. żylaki przełyku/ dna żołądka!!! -KRWAWIENIE Z DOLNEGO ODC. P. POK. z uchyłków przełyku guzy żołądka/ przełyku z. Malory Weiss (linijne pęknięcia bł. GRANICA- WIZADAO WIESZADAOWE śluzowej w okolicy przełyku i wpustu) XII-CY (TREITZA) urazy SMOLISTE STOLCE (MELAENA) KRWAWIENIE Z GÓRNEGO ODC. P. POK. NIEBEZPIECZNE!!! głównie krwawienie z G.O.P.P., wyjątkowo też z d.o.p.p. przy b. długim pasażu jelitowym wymioty ze świeżą krwią? czy fusowate ? mogą utrzymywać się do 7-10 dni po smoliste stolce? epizodzie krwawienia liczba? częstość takich wymiotów? charakterystyczny zapach! odniesienie do pory spożycia posiłków? zapytać o leczenie żelazem, dietę (jagody?) odniesienie do spożycia alkoholu? odniesienie do spożycia niektórych leków np. test FOB na krew utajoną!!! ASA? objawy towarzyszące? bóle brzucha? 8 2011-04-02 KRWAWIENIE PPRZEZ ODBYTNIC- KRWAWIENIE PPRZEZ ODBYTNIC Pytania Przyczyny: o świeża krew w stolcu - krwawienie z dolnego odc. p. uchyłki jelita pok., wyjątkowo też przy b. masywnym krwotoku i guzy p. pok. szybkim pasażu jelitowym z g.o.p.p. pęknięte naczynia o gdy dodatkowo gorączka, biegunka przyczyną jest stan zapalny polipy o krew wymieszana ze stolcem- początkowy odc. jelita obfite krwawienie z wrzodu trawiennego lub przebijającego tętniaka brzusznej aorty brzusznej o krew pokrywająca uformowany stolec- miejsce krwawienie w końcowym odc. p. pok. colitis ulcerosa o biegunka, krew, gorączka infekcja pełzakowica, czerwonka, E. coli, Salmonella, Shigella o krew, biegunka/zaparcia, zmiana kalibru stolca hemoroidy rak odbytnicy?? szczeliny odbytu KAMICA PCHERZYKA ŻÓACIOWEGO ŻÓATACZKA -żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych 1) czy bywają bóle pod PAŻ? spowodowane nagromadzeniem bilirubiny we krwi i tkankach 2) czy promieniują do prawej łopatki, 1) anemia hemolityczna nadmierne barku? wytwarzanie bilirubiny 3) czy po tłustych, smażonych 2) uszkodzenie hepatocytów (zaburzone potrawach? sprzęganie bil. z glukuronianami) 4) czy bywały kolki żółciowe? jak 3) cholestaza- utrudnienie odpływu żółci kamienie, guzy, cholestatyczne zap. często? wątroby (w tym WZW!!!) 5) czy wykonywano USG? Pytamy o przebytą żółtaczkę? 9 2011-04-02 PRZEBYTE OPERACJE PRZEWLEKAE ZAPALENIE TRZUSTKI Etiologia: alkoholicy, też kamica dróg opisać szczegółowo wszystkie operacje! żółciowych podać daty! przyczyna zabiegów! guz? hist-pat? Objawy: głownie objawy niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki: !!!odnieść do aktualnych dolegliwości niestrawność, biegunki tłuszczowe, bóle usunięty pęcherzyk żółciowy nie boli, zrosty brzucha pooperacyjne mogą być przyczyną niedrożności, niedoszczętnie usunięty guz? wznowa?!!! PYTANIE O ALKOHOL " jak często? " jaka objętość? " jaki alkohol? " czy jest uzależniony? " można zasięgnąć inf. od rodziny 10