Lew Tołstoj, Wojna i pokój
Bohaterowie:
Książę Wasilij Kuragin- dygnitarz i bogacz
Anatol Kuragin- młodszy syn w/w, hulaka i awanturnik
Hipolit Kuragin- st. syn
Helena- piękna córka Wasilija , później- żona Pierre’a
Księżniczka Maria Bołkońska- ................,żona Mikołaja Rostowa (po pewnym czasie)
Vicehrabia Mortemart- Fr.
Anna Pawłowna Scherer- zaufana dama dworu cesarzowej, przyjaciółka starego Kuragina
Ksiądz Morio- Włoch, bywalec salonu frejliny Scherer
Pierre (Piotr) Bezuchow-gł. Boh., nieślubny syn magnata hr. Kiriła Bezuchowa, wychowany
i kształcony za granicą, krewny ks. Wasilija, pełen jakobińskich idei, zwolennik Napoleona
Książę Andrzej Bołkoński- brat Marii, mąż Lizy, przyjaciel Pierra, zirytowany swoją
żoną(pierwszą)
Księżna Liza Bołkońska- ciężarna żona Andrzeja, żywa i dowcipna, towarzyska, „mała
księżna”
Księżna Anna Michajłowna Drubecka- zubożała arystokratka; chciała wyjednać dla syna –
Borysa przydział do gwardii, przyjaciółka księżnej Rostow
Dołochow- oficer siemionowskiego pułku, hazardzista i pojedynkowicz, mieszkał z
Anatolem; później: uwiódł Helenę Bezuchow, pojedynkował się z Pierrem i o mało nie umarł;
kochający syn dla matki- staruszki i brat garbatej siostry (Tołstoj i jego inwencja...); zakochał
się w Sonii, ale dostał kosza, bo ta kochała Mikołaja; w odwecie ograł młodego Rostowa na
kilka tyś. Rubli
Hrabina Natalia Rostow-45 l, bogata krewna Drubeckiej
Hr. Ilia Rostow- mąż w/w
Natasza Rostow- 13 lat, najmłodsza córka Rostowów
Borys Drubecki- oficer, syn Anny Michajłowny; w młodości – zakochany z wzajemnością w
Nataszy, a gdy już pozbył się etyki- został z wyrachowania mężem głupiej Julii Kuragin
Mikołaj Rostow- starszy syn Rostowów, przyjaciel Borysa, student, kochał się z
wzajemnością w Sonii; później- mąż Marii
Sonia- 15 lat, krewniaczka i rezydentka u hr. Rostowa
Pietrusza- najmłodszy syn Rostowów, zginął w głupie szarży w kampanii 1812
Wiera Rostow- 17 lat, córka Rostowów, pozbawiona wrażliwości i taktu
Kirił Bezuchow- umierający starzec, ojciec Pierra, krewny ks. Drubeckiej i ojciec chrzestny
Borysa; wszyscy liczyli na spadek po nim, a on zostawił wszystko nieślubnemu Pierrowi
Maria Dmitriewna Achrosimow- arystokratka, szorstka i prosta w obejściu, mocny charakter,
ogólnie szanowana
Piotr Szynszyn- stary kawaler, stryjeczny brat hrabiny Rostow
Porucznik Berg- oficer siemionowskiego pułku, absztyfikant, a później mąż Wiery
Julia Kuragin- „okrągłolica” córka Kuraginów, pusta; przyjaciółka Marii Bołkońskiej
Książe Mikołaj Bołkoński- ojciec Andrzeja i Marii
Michał Iwanowicz- architekt w służbie u ks. Mikołaja
Nieswicki- kolega ks. Andrzeja w wojsku
Denisow- dowódca i przyjaciel Mikołaja Rostowa; po wojnie zakochał się i oświadczył
Nataszy (i dostał czarną polewkę)
Tielanin- oficer, który ukradł pieniądze Denisowowi
Bilibin- rosyjski dyplomata, u którego zatrzymał się ks. Andrzej przebywając w Bernie
Ks. Gen. Bagration- generał rosyjski
Kutuzow- głównodowodzący wojsk rosyjskich
Nikołuszka- syn ks. Andrzeja i „małej księżnej” (matka zmarła wydając go na świat)
Ałpatycz- rządca „starego księcia” Mikołaja Bołkońskiego
Dron- chłop, sołtys Boguraczowa
Ilin- 16- latek, „podwładny” i towarzysz Rostowa, którym Mikołaj w kampanii 1812
zajmował się tak, jak nim w 1806 zajmował się Denisow
Ławruszka- lokaj Mikołaja „dziedzczony” po Denisowie, był w niewoli u Francuzów i
rozmawiał z Napoleonem
Hr. Rastopczyn- wojskowy gubernator Moskwy
Ramballe- oficer fr., któremu Pierre uratował życie w Moskwie, i z którym się zaprzyjaźnił
Platon Karatajew- chłop, towarzysz i „ nauczyciel prawdziwego życia” Dla Piera podczas
niewoli u Francuzów
NAPOLEON- of course, mon ami, Alle kennen , denke ich
TREŚĆ:
W Petersburgu odbywa się świetne przyjęcie u frejliny Anny Pawłowny Scherer. Goście
rozmawiają o Napoleonie. Pani domu w rozmowie w 4 oczy z Wasijijem Kuraginem rzuca
projekt ożenienia syna księcia – Anatola z bogatą księżniczka Bołkońską. Gośćmi frejliny są
też pozostałe dzieci księcia: Helena i Hipolit, oraz mała księżna Liza Bołkońska, emigrant-
Francuz Mortemart i ojciec Morio. Przybył też Pierre Bezuchow.Rozmawia się o straceniu ks.
D’Enghien przez Napoleona. Pierre dyskutuje z księdzem o równowadze politycznej. Zjawia
się Andrzej Bołkoński i wita się z Pierrem. Wasilij odjeżdża z córką Heleną na bal u posła
angielskiego. Ks. Drubecka prosi ks. Wasilija o wstawiennictwo u cesarza w sprawie
przeniesienia jej syna Borysa do gwardii. W salonie rozmowa o Napoleonie cd. Pierre broni
jego i rewolucji, więc goście „napadają” na niego ( w rozmowie). Andrzej popiera
przyjaciela. Hipolit opowiada żenująco nieśmieszną anegdotę o skąpej damie moskiewskiej.
Goście odjeżdżają. Hipolit odprowadza księżnę Bołkońską. Pierre przyjeżdża do Bołkońskich
i rozmawia z Andrzejem o wyborze kariery. Przychodzi Liza i robi mężowi scenę (przed
Pierrem), w związku z jego wyjazdem na wojnę. Pierre je z Andrzejem Kolację. Snują
rozważania o małżeństwie i kobietach. Nocą Pierre jedzie na hulankę do Anatola Kuragina.
Dołochow zakłada się z Anglikiem Stevensem, że wypije butelkę wódki siedząc na
zewnętrznym parapecie okna. Wypija <rosyjska dusza...ech...>
W Moskwie ks. Drubecka zatrzymała się w domu Rostowów. Hrabia i hrabina przyjmują
wizyty z życzeniami z okazji imienin dwóch Natalii- matki i córki. Rozmowa o chorobie
starego hr. Bezuchowa, o Pierrze (soróweczka ale nie znam francuskiego, więc będę pisać to
imię z końcówkami polskimi:/ ) wydalonym z Petersburga za awanturowanie się, i o losie
olbrzymiego spadku, który zostanie po śmierci starego. Młodzi w domu Rostowów bawią się
wesoło: Natasza, Mikołaj, Pietia, Sonia i Borys Drubecki przybiegają do salonu (Natasza z
lalką Mimi). Hrabia rozmawia z gośćmi o wstąpieniu Mikołaja do służby wojskowej, hrabina
opowiada o wychowaniu dzieci. Natasza chowa się w ogrodzie zimowym. Scena zazdrości
(Mikołaj rozmawiał z Julie Kuragin), pogodzenie i pocałunek Mikołaja i Sonii. Natasza
wywołuje Borysa z salonu, proponuje, by pocałował lalkę, po czym sama go całuje,
rozmawiają o swej miłości i wspólnej przyszłości. Zakochane pary w bawialni: Sonia z
Mikołajem i Natasza z Borysem. Wiera zakłóca ich spokój i sprzecza się z nimi. Rozmowa 2
przyjaciółek z dziecinnych lat: hrabina Rostow skarży się na złą sytuację majątkową, ks.
Drubecka opowiada o przeniesieniu syna do gwardii i uskarża się na złe położenie materialne-
nie ma za co wyekwipować Borysa. Mówi o nadziei na spadek po Bezuchowie.
Drubecka jedzie z Borysem odwiedzić starego Bezuchowa. Spotykają tam ks. Wasilija
Kuragina . Anna Michajłowna postanawia pielęgnować chorego. Pierre Bezuchow jest w
Moskwie, w domu swego ojca. Spotyka się z księżniczkami Marmontow (najbliższe „legalne”
krewne strego, najbardziej liczyły na pieniądze spadkowe). Borys Drubecki i Pierre
rozmawiają . Powrót Drubeckich do Rostowów i ich rozmowa testamencie. Hrabina Rostow
prosi męża o 500 rubli i po powrocie Anny Michajłowny- wręcza je przyjaciółce na
ekwipunek dla Borysa. Obydwie płaczą.
Przed obiadem imieninowym u Rostowów wszyscy oczekują Marii D. Achrosimow-
chrzestnej matki Nataszy. W gabinecie hrabiego Szynszyn rozmawia z Bergiem. Pierre
Bezuchow też jest u Rostowów. Przybywa Maria Achrosimow i wszyscy siadają do stołu.
Podczas obiadu rozmawia się o manifeście i o wojnie z Bonapartem. Natasza zachowuje się
swawolnie, młodzież śpiewa, Sonia płacze z powodu miłości do Mikołaja i jego wierszy
napisanych dla niej (kto litościw- niechaj nie komentuje). Natasza, Borys, Sonia i Mikołaj
śpiewają „Źródło”. Rozpoczynają się tańce. Hr. Ilia Rostow tańczy „Daniłę Kupora” z Marią
Achrosimow.
W domu hr. Bezuchowa trwają przygotowania do ostatniego namaszczenia. Doktor Lorrain
zajmuje się chorym. Ks. Wasilij z ks. Catchie rozmawiają w sekrecie o zatajeniu testamentu
hrabiego. Do domu wraca Pierre z Anną M. Drubecką. Pierre w sali przyjęć umierającego
ojca, który chce go zobaczyć. Pierre nie bardzo wie jak się zachować – księżna Drubecka mu
podpowiada. Ostatnie namaszczenie starego Bezuchowa, przy którym obecni byli:
księżniczki, Drubecka, ks. Wasilij, doktorzy, służbai inni. Najstarsza księżniczka zabiera
testament. Ks. Kuragin i Catchie kłócą się i walczą z Anną Michajłowną o pugilares z
testamentem, a tymczasem Bezuchow umiera.
W majątku Bołkońskich- Łysych Górach „niepodzielnie” rządzi stary książę Mikołaj
Bołkoński;daje on lekcje geometrii swej córce- księżniczce Marii. Maria dostaje list od Julie
Kuragin i pisze jej odpowiedź. Do Łysych Gór przyjeżdża ks. Andrzej z żoną. Najpierw
spotyka siostrę i jej pannę do towarzystwa- Francuzkę Bourienne. Spotkanie starego księcia z
synem i rozmowa o wojnie i polityce. Przy obiedzie- sprzeczka panów o Suworowa i
Bonapartego. Andrzej i Liza poznają architekta Michała Iwanycza. Andrzej przygotowuje się
do wyjazdu do armii. Podczas pożegnalnej rozmowy z siostrą dostaje błogosławieństwo i
pożegnalny obrazek od Marii. Żegna się z ojcem, żoną, siostrą i wyjeżdża.
W X 1805r. Wojska rosyjskie są w Austrii, pod Baunau. Jeden z pułków piechoty
przygotowuje się do przeglądu, którego ma dokonać wódz naczelny. Żołnierze przebierają się
w galowe mundury, tymczasem dowódca pułku nakazuje im się przebrać w podróżne łachy.
Generał łaja Timochina za niebieski płaszcz zdegradowanego Dołochowa, a temu ostatniemu
nakazuje się przebrać. Przegląd pułku przez Kutuzowa. Naczelny wódz zatrzymuje się
przed III rotą i rozmawia z Timochinem. Kutuzow wzywa Dołochowa. Po przeglądzie
żołnierze rozmawiają ze sobą. Żerkow spotyka Dołochowa.
Kutuzow rozmawia z austriackim gen., członkiem austriackiego Hofkriegsratu. Andrzej
Bołkoński jest w sztabie Kutuzowa. Do sztabu przybywa austriacki gen. Mack.
Mikołaj Rostow, junkier Pawłogrodzkiego pułku huzarów, w czasie postoju jego szwadronu
pod Braunau, wraca z furażowania (cokolwiek by to nie znaczyło). Do domu wraca też
Denisow po przegranej w karty. Przybyw oficer Tielanin. Denisow pisze „do niej” list.
Przychodzi rotmistrz po pieniądze i okazuje się, że Denisowa sakiewka z pieniędzmi znikła.
Rostow udowadnia Tielaninowi kradzież pieniędzy. Przybywa Żerkow z wieścią o klęsce
Macka i o wymarszu. Wojska ros. Cofają się w kierunku Wiednia, przeprawiają się przez
rzekę Ems. Generał posyła Nieswickiego z rozkazem, by huzarzy przeszli ostatni i podpalili
most. Ostatnie oddziały przechodzą przez most. Ścisk, niemiecka fura z kobietami i krową
wzbudza powszechną uwagę. Nieswicki spotyka się na moście z Denisowem. Szwadron D.
Przechodzi na drugi brzeg rzeki. Wojska francuskie zbliżają się do mostu i strzelają do
huzarów. Mikołaj Rostow przeżywa swój nikły udział w podpaleniu mostu. Następuje odwrót
armii Kutuzowa wzdłuż dolnego biegu Dunaju. Rosjanie zwyciężają pod Krems. Naczelny
wódz posyła Andrzeja na dwór austriacki z wieścią o zwycięstwie. Błkońskiego przyjęto
obojętnie u ministra wojny. Ks. Andrzej zatrzymuje się w Bernie u swego znajomego-
dyplomaty Bilbina. Rozmawia z nim o oddaniu Francuzom Wiednia, o bitwie pod Krems, o
sojuszu z Prusami, o zdradzie Austrii i o nowym triumfie Bonapartego.
Ks. Andrzej jest goszczony przez Bilbina w kółku młodych dyplomatów. Andrzej spotyka
tam Hipolita Kuragina. Ks. Bołkoński udaje się do pałacu, na audiencję do cesarza
austriackiego- Franciszka. Zostaje odznaczony orderem Marii Teresy. Po powrocie do Bilbina
dyplomata opowiada mu o wzięciu mostu wiedeńskiego przez marszałków francuskich.
Andrzej postanawia natychmiast wracać do armii. Dostaje się do cofających się wojsk ros.
Odwrót armii jest śpieszny i bezładny. Kutuzow wysyła Bagrationa z oddziałem wojsk dla
powstrzymania natarcia Francuzów. K. Dostaje wiadomość o beznadziejnym położeniu armii
ros. , ściganej przez ogromne siły Francuzów. , wysyła 4- o tysięczną awangardę Bagrationa
do Hollaburn celem zatrzymania armii wroga. . Murat, wziąwszy oddział Bagrationa za całą
armię ros., proponuje Rosjanom zawieszenie broni. List Napoleona do Murata w sprawie
zawieszenia broni.
Andrzej w oddziale Bagrationa- w towarzystwie dyżurnego oficera objeżdża pozycje. Na
przedniej linii Dołochow dyskutuje z francuskim grenadierem. Żołnierz mówi „po
francusku”, co wywołuje śmiech żołnierzy ros. I fr. Andrzej z baterii Tuszyna ogląda i kreśli
plan rozmieszczenia wojsk ros. I nieprzyjacielskich. Pierwszy strzał Francuzów. Początek
bitwy pod Schongraben. Andrzej przyłącza się w Grund do świty Bagrationa. Zarządzenia i
rozkazy Bagrationa dla dowódców. Bagation na prawym skrzydle swego oddziału. Staruszek,
dowódca pułku melduje B. O odparciu konnicy francuskiej i o stratach, prosi B, by ten nie
narażał się na niebezpieczeństwo. Mikołaj Rostow został kontuzjowany podczas ataku. Pułki
piechoty został zaskoczone przez Francuzów w lesie. Dowódca usiłuje powstrzymać
uciekających żołnierzy. Naciera rota Timochina. Dołochow wykazuje się bohaterstwem.
Zapomniana bateria Tuszyna dzielnie ostrzeliwuje wroga. Książę Andrzej przybywa do nich z
rozkazem odwrotu.
Ks. Wasilij zamierza ożenić Pierre`a Bezuchowa ze swoją córką. Pierre w Petersburgu gości
w domu Kuraginów. Po tym, jak został bogaczem i hrabią, zmieniło się nastawienie
towarzystwa do niego. Został zaproszony na przyjęcie do Anny P. Scherer. Tam „sam”
postanawia, że Helena Kuragin musi zostać jego żoną. Chciał wyjechać, ale zamiast tego
zostaje w domu Kuraginów i w oczach ludzi coraz bardziej jest z kobietą związany. W dniu
imienin Helene Pierre zostaje „wmanewrowany” w zaręczyny , a wkrótce potem odbywa się
ślub.
Stary książę Mikołaj Bołkoński otrzymuje wiadomość o przyjeździe ks. Wasilija z synem do
Łysych Gór. W dniu przyjazdu Kuraginów jest szczególne rozdrażniony.
Mała księżna w Łysych Górach żyje w poczuciu ciągłego lęku i antypatii wobec teścia. Liza
nie przychodzi na obiad, więc książę odwiedza ją w pokojach. Przyjeżdżają goście. Maria
jest w szczególnym nastroju gdyż wie, że być może spotka swojego przyszłego męża. Zostaje
przedstawiona Anatolowi Kuraginowi i jest onieśmielona jego urodą. Anatol zaś interesuje się
raczej m-lle Bourienne niż Marią. Ks. Wasilij wyjaśnia na osobności staremu księciu swe
pragnienia i nadzieje. Wszystkie 3 kobiety są podniecone w związku z przyjazdem Anatola.
Ten zaś zaleca się do Bourienne. A&B spotkają się w ogrodzie zimowym. St. Książę
rozmawia z córką o oświadczynach. Maria, przechodząc przez ogród, widzi obejmujących się
Anatola i Francuzkę, po czym stanowczo odmawia ślubu z synem Wasilija. Marzy o
poświęceniu się i postanawia za wszelką cenę połączyć małżeństwem Anatola i Bourienne.
Rostowowie otrzymują list od Mikołaja z wiadomością o odniesionej ranie i awansie na
oficera. Radość ogólna.
Obóz pod Ołomuńcem. Mikołaj Rostow wyjeżdża do obozu by odebrać od Borysa
Drubeckiego pieniądze i listy przesłane z domu. Spotyka Borysa i Berga. Rostow czyta list z
domu. Ks. Andrzej Bołkoński odwiedza Drubeckiego. Rostow kłóci się z Bołkońskim.
Przegląd wojsk rosyjsich i austriackich dokonywany przez obu cesarzy: Aleksandra I i
Franciszka. Borys Drubecki wyjeżdża do Ołomuńca, do Bołkońskiego, chce go prosić o
pomoc w spr. Urządzenia się na stanowisku adiutanta jakiejś znacznej osobistości. Andrzej
prosi Dołgorukowa o poparcie dla Borysa. Drubecki jest podniecony na myśl o zbliżeniu się
do wyższej władzy.
Szwadron Denisowa, w którym służył Mikołaj Rostow został w rezerwie. Rosjanie pokonują
Francuzów w bitwie pod Wischau, a Rostow rozpacza, bo nie wziął udziału w bitwie. Mikołaj
marzy, by umrzeć za cesarza. Przybywa fr. Parlamentariusz Savary z propozycją spotkania się
Aleksandra z Napoleonem.
Dołgorukow opowiada ks. Andrzejowi Bołkońskiemu o tym, że Napoleon boi się walnej
bitwy. Omawiają plany bitwy. Kutuzow przewiduje, że zostanie ona przegrana. Posiedzenie
rady wojennej.
Wymarsz oddziałów rosyjskich- w nieładzie i zamęcie. Początek bitwy nad rzeką Goldbach.
Cesarze w otoczeniu świt objeżdżają wojska. Rozkaz Kutuzowa do natarcia. Miłoradowcz
prowadzi swą kolumnę do boju. Starcie 4. kolumny z Francuzami i ucieczka Rosjan. Kutuzow
zostaje ranny. Ks. Andrzej ze sztandarem w ręku rzuca się na czele batalionu na Francuzów i
zostaje ranny. Ks. Bagration wysyła Mikołaja Rostowa po rozkazy. Mikołaj dociera w okolice
wsi Pratzen, wszędzie widzi armię rosyjską w rozsypce, Widzi też cesarza, ale nie decyduje
się zawrócić do niego. Rosjanie przegrywają bitwę pod Austerlitz.
Ks. Andrzej leży ranny na wzgórzu Pratzen. Napoleon objeżdża pole bitwy, spostrzega, że
Andrzej żyje i rozkazuje go opatrzyć. Andrzej rozmyśla o Napoleonie, o nicości potęgi, życia
i śmierci. Bołkoński zostaje wraz z innymi rannymi pod opieką ludności.
Mikołaj Rostow i Denisow przyjeżdżają na urlop do Moskwy, do domu Rostowów, ku
uciesze reszty rodziny. Bagration zostaje wybrany na „bohatera’ Moskwy. , w klubie
Angielskim odbywa się obiad na jego cześć. Wśród gości znajdują się m.in. :Denisow,
Rostow i Pierre. Bezuchow jest posępny w trakcie obiadu. Cały czas rozmyśla o zdradzie
żony. Kłóci się z Dołochowem- kochankiem Helene- i wyzywa go na pojedynek. Sekundanci
bezskutecznie próbują pogodzić przeciwników. W pojedynku ranny zostaje Dołochow,
którego Rostow i Denisow odwożą potem do matki. Pierre postanawia wyjechać do
Petersburga. Helene robi mi scenę z powodu pojedynku, więc, rozzłoszczony, zrywa z żoną.
Do Łysych Gór dochodzi wieść o bitwie pod Austerlitz i o śmierci ks. Andrzeja. Maria
przygotowuje księżnę do przyjęcia wieści o śmierci męża. Zaczyna się poród księżny
Bołkońskiej i wtedy niespodziewanie zjawia się w Łysych Górach ks. Andrzej. Rodzi mu się
syn, a żona umiera. Odbywa się pogrzeb, a potem chrzest maleńkiego Mikołaja.
Mikołaj Rostow służy jako adiutant wojskowego gubernatora Moskwy. Zbliża się do
Dołochowa w czasie jego rekonwalescencji po pojedynku. Dołochow zaczyna bywać u
Rostowów i zakochuje się w Sonii.
W czasie Bożego Narodzenia 1806 Natasza zawiadamia Mikołaja, że Dołochow oświadczył
się Sonii i otrzymał rekuzę. Mikołaj rozmawia o tym z Sonią. Odbywa się bal „podlotków” u
Johela. Denisow i Natasza tańczą polskiego mazura. W czasie pożegnalnej zabawy u
Dołochowa przed wyjazdem do armii Mikołaj przegrywa do niego 43 tyś. Rubli. W omu
Mikołaj rozmawia z ojcem o przegranej. Denisow oświadcza się o rękę Nataszy, a po
odmowie jej matki- wyjeżdża do armii.
Pierre w drodze do Petersburga, na stacji w Torżku. Spotyka masona Bazdiejewa. W
Petersburgu jest osamotniony, czyta więc masońskie książki. Hr. Willarski poddaje Pierra
próbie i ceremonii przed przyjęciem do loży masońskiej. Po czy następuje rytuał przyjęcia
nowego członka= Pierra do loży. (najdokładniej chyba opisany w literaturze taki obyczaj).
Ks. Wasilij przyjżdża do zięcia, aby naprawić jego życie z Heleną, ale zostaje wypędzony.
Pierre wyjeżdża do swoich majątków, zaś sfery towarzyskie potępiają go za to jak postąpił z
żoną. Helenie natomiast wszyscy współczują (o ironio losu!).
Stary Bołkoński działa jako dowódca pospolitego ruszenia. Mały Nikołuszka choruje, Maria i
Andrzej zajmują się nim, dziecku mija kryzys w chorobie.
Pierre w Kijowie wzywa wszystkich zarządzających jego majątkami i oznajmia im o zamiarze
uwolnienia chłopów od poddaństwa. Wiosna 1807 Pierre objeżdża swoje majątki i spotyka się
z chłopami. Są to spotkania ustawione wcześniej z chłopami przez administratorów, o czym
P. nie ma pojęcia, więc naiwnie zachwyca się nad dobrem wyświadczonym chłopom.
Pierre odwiedza Bołkońskiego w Boguczarowie. Przyjaciele rozmawiają o życiu i
przeznaczeniu człowieka. W czasie wspólnej podróży do Łysych Gór Pierre wykłada
Andrzejowi idee masonerii. Na miejscu P. zaprzyjaźnia się z całą rodziną.
Mikołaj Rostow wraca do pułku i w ustalonych trybach jego życia odnajduje spokój. Pułk
Pawłogrodzki ma postój k. Bartenstein, żołnierze są wyniszczeni przez głód i choroby. Nie
mają co jeść, więc Denisow siłą odbija u swoich transport żywności, przeznaczony dla pułku
piechoty, za co zostaje ukarany przed sztabem.
Rozejm pomiędzy Rosją a Francją po bitwie pod Friedlandem. Mikołaj odwiedza Denisowa
w szpitalu. D. Postanawia wysłać przez Rostowa prośbę do cesarza o łaskę. Rostow wyjeżdża
do Tylży w sprawie przyjaciela. Odbywa się tam spotkanie Napoleona z Aleksandrem, Borys
Drubecki znajduje się w świcie cesarza.
Hr. Żyliński, mieszkający z Borysem, urządza kolację dla znajomych Francuzów. Podczas tej
kolacji Rostow z Borysem rozmawiają o sprawie Denisowa. Mikołaj, ubrany po cywilnemu,
chodzi po ulicach miasta. Przybywa do pokoju przyjęć cesarza, by wręczyć mu list Denisowa.
Ks. Andrzej żyje i pracuje na wsi. Po pewnym czasie wyjeżdża do Rostowów, do Otradnego,
gdzie spotyka Nataszę. Zaczyna wierzyć w możliwość powrotu do czynnego życia, w
szczęście i miłość. Jesienią jedzie do Petersburga, gdzie trafia na okres reform i apogeum
sławy Sperańskiego. Sam dołącza do grona jego wielbicieli. Najrozmaitsze towarzystwa
petersburskie kordialnie przyjmują Bołkońskiego. Andrzej zostaje nominowany na członka
komisji do spraw statutów wojskowych i komisji ustawodawczej.
Pierre staje na czele masonerii petersburskiej; jest niezadowolony z jej działalności. Odbywa
podróż zagraniczną, po powrocie przemawia w loży i wywołuje swą przemową wzburzenie
wśród zebranych. Zrywa z lożą, wyjeżdża do Moskwy i jedna się z żoną. W Petersburgu
Helene zbliżyła się z Borysem Drubeckim, ale Pierra mało to już obchodzi.
Do stolicy przyjeżdżają Rostowowie. Berg oświadcza się Wierze. Drubecki odwiedza
Rostowów i znów czuje skłonność do Nataszy. W nocy Natasza długo rozmawia z matką.
Odbywa się wielki noworoczny bal- pierwszy, w jakim Natasza ma uczestniczyć. Dziewczyna
robi urodą duże wrażenie wśród uczestników balu. Cesarz otwiera bal, Natasza rozpacza, ze
nie tańczy wśród pierwszych par i wtedy ks. Andrzej zaprasza ją do walca. Dziewczyna
wywiera na Bołkońskim mocne wrażenie. Po balu Bołkoński jest na obiedzie u Sperańskeigo,
gdzie rozczarowuje się co do jego osoby i swojej działalności.
Małżeństwo Berg i Wiera urządzają u siebie proszony wieczór. Wśród gości są m. In. Pierre i
Borys. Natasza i Andrzej u Bergów coraz bardziej zakochują się w sobie. Andrzej spędza cały
dzień u Rostowów. Na raucie u Helene Bołkoński mówi Pierrowi o swej miłości do Nataszy i
o decyzji poślubienia jej. Bezuchow cieszy się szczęściem przyjaciela. Andrzej wyjeżdża do
ojca, by powiadomić go o swych zamiarach ożenku. Stary książę obiecuje dać zgodę, jeśli
ślub zostanie odłożony na rok. Natasza oczekuje z niecierpliwością powrotu Andrzeja.
Bołkoński wraca, oświadcza się i zostaje przyjęty. Dziewczyna martwi się koniecznością
odroczenia wesela. Rodzina Rostowów przyzwyczaja się do Bołkońskiego, po pewnym czasie
Andrzej musi wyjechać za granicę. Pogarsza się stan zdrowia i usposobenie starego
Bołkońskiego. Swe rozdrażnienie wyładowuje on na Marii. Maria pisze list do Julii Kuragin,
a sama otrzymuje zawiadomienie od brata o zaręczynach z Nataszą i z prośbą o
wstawiennictwo do ojca, by skrócił wyznaczony termin. Maria marzy potajemnie, by zostać
pątniczką.
Mikołaj Rostow służy w pułku Pawłogrodzkim. Rodzina pisze do niego listy zawiadamiające
o pogorszeniu się interesów i z prośbą o przyjazd do domu. Mikołaj nie chce utracić
warunków życia, do których przywykł. Bierze urlop i przyjeżdża do Otradnego. Ingeruje w
sprawy majątkowe rodziny bijąc sługę Mitińkę :/ Ojciec pokazuje mu weksel od Anny
Michajłowny Drubeckiej, a Mikołaj niszczy go. Rostow wybiera się na polowanie, Natasza i
Pietia postanawiają mu towarzyszyć. W czasie polowania odwiedzają wujaszka Mikołaj
Nikanorycza.
Majątek Rostowów jest zrujnowany. Stara hrabina wysuwa projekt, by dla poprawienia
interesów Mikołaj ożenił się z bogatą panną. Ten zaś odmawia ożenku z Julią Kuragin i zbliża
się z Sonią. W Boże Narodzenie młodzież przebiera się i jedzie odwiedzić sąsiadów
Mielukowów. Tańczą i bawią się, Sonia całuje się z Mikołajem. W drodze powrotnej Mikołaj
rozmawia z Nataszą o decyzji poślubienia Sonii, siostra aprobuje jego decyzję. Stara hrabina
jest przeciwna zamiarom syna, robi wymówki Sonii. Mikołaj wyjeżdża do pułku, a reszta
towarzystwa do Moskwy.
Pierre odsuwa się od masonerii, lecz wciąż jest niezadowolony z życia. Do Moskwy
przybywa stary ks. Bołkoński z córką. Maria w Moskwie jest osamotniona i czuje się źle. W
dniu imienin strego księcia pyzjeżdżają na obiad Rastopczyn, ks. Łopuchin, Pierre, Borys
Drubecki. Pierre rozmawia z Marią o Borysie i jego małżeńskich zamiarach. Borys jest
niezdecydowany którą z dwóch bogatych panien powinien wybrać: Julię czy Marię. W końcu
oświadcza się Julie Kuragin. Hr. Rostow, przybywszy z Nataszą i Sonią do Moskwy,
zatrzymuje się u Marii Dmitriewny Achrosimow. Hrabia i Natalia idą z wizytą do st. Ks.
Bołkońskiego. Przyjmuje ich Maria. Rostow zostawia dziewczyny same, ale Natasza czuje się
obrażona przyjęciem- stary książę wita się z nią w szlafroku.
Rostow kolejno zabiera panny (N&S) do teatru, gdzie wzbudzają duże zainteresowanie.
Helene w przerwie między aktami przedstawia Nataszy swojego brata Anatola, po czym
zaprasza ją do siebie na wieczorne przyjęcie. Na tymże przyjęciu Anatol zaleca się do Natalii,
całuje ją, a dziewczyna już sama nie wie, kogo kocha. Ale kiedy dostaje miłosny list od
Kuragina- postanawia z nim uciec i wysyła list do księżniczki Marii, że zrywa z Andrzejem.
Sonia podejrzewa, co się dzieje z przyjaciółką i nie chce jej dać popełnić głupstwa. Anatol
snuje z Dołochowem plan porwania hrabianki Rostow. Próba porwania Nataszy nie udaje się,
gdyż stara Achrosimowa demaskuje zamiary dziewczyny. Wezwany zostaje Pierre, któremu
Achrosimowa mówi o zerwaniu Nataszy z Andrzejem i o próbie porwania jej przez Anatola
oraz prosi go, by nakazał Kuraginowi wyjechać z Moskwy. Pierre informuje Nataszę, że
Kuragin jest żonaty. Dziewczyna próbuje się otruć, później długo choruje. Przyjeżdża
Andrzej. Ojciec wręcza mu list informujący o zerwaniu.
Bezuchow odwiedza Rostowów, współczuje Nataszy i zdradza się przed nią ze swoją
miłością.
Napoleon wyjeżdża z Drezna, przyjeżdża do Polski i daje rozkaz wkroczenia do Rosji, która
jest zupełnie do wojny nieprzygotowana. W Wilnie odbywa się obiad i bal wydany przez
generałów na cześć Aleksandra. Helena i Borys są na tym balu. Przychodzi wiadomość o
wkroczeniu wojsk francuskich do Rosji. ...
Ks. Andrzej , poszukując Anatola Kuragina jedzie do Petersburga, a potem do Turcji i
pozostaje przy sztabie Kutuzowa. W 1812 przenosi się do armii zachodniej. W międzyczasie
odwiedza Łyse Góry i kłóci się z ojcem z powodu siostry i Francuzki Bourienne (st. Ks. W
złości powiedział, że się z nią ożeni). Bołkoński przybywa do obozu armii carskiej nad
Dryssą. Postanawia służyć w armii, ale nie w sztabie.
Mikołaj Rostow otrzymuje od rodziców list z prośba, by podał się do dymisji, lcz to
niemożliwe w związku z początkiem kampanii.
Wymarsz szwadronu Mikołaja Rostowa do Ostrowca. Początek bitwy pod Ostrowcem.
Szwadron Rostow atakuje Francuzów. Mikołaj bierze do niewoli fr. Oficera.
W Moskwie natomiast Rostowowie pielęgnują chora Nataszę. Dziewczyna nie może
porozumieć się z rodziną, zbliża się za to z Pierrem.
Pierre dokonuje apokaliptycznych wyliczeń (kabała na podstawie imienia i nazwiska) i
wychodzi mu, że dokona apokaliptycznego czynu. Przesyła list Mikołaja do Rostowów.
Pietia prosi rodziców o pozwolenie wstąpienia do wojska; Pierre uświadamia sobie że kocha
Nataszę i postanawia więcej nie bywać u Rostowów.
Aleksander I przybywa do Moskwy. Pietia postanawia przedstawić się cesarzowi i prosić o
przyjęcie do służby wojskowej. Miesza się w tłum entuzjastycznie witający cesarza na
Kremlu.
W Łysych Górach po kłótni z synem st. Ks. Odsuwa od siebie Francuzkę. Ks. Andrzej śle do
domu listy o przebiegu kampanii i o zbliżającym się niebezpieczeństwie. St. Książę ni chce w
to wierzyć, ale wysyła sługę Ałpatycza do Smoleńska na zwiady. Ałpatycz zatrzymuje się w
Smoleńsku u kupca Fierapontwa. Ludzie uciekają z miasta, Francuzi bombarduję Smoleńsk, a
Ałpatycz spotyka ks. Andrzeja, który pisze do ojca, by bezzwłocznie wyjechał z Łysych Gór
do Moskwy. Andrzej ze swym pułkiem w marszu wstępuje po drodze do opustoszałych
Łysych Gór. Rozmawia z Ałpatyczem, na skutek nieporozumienia przypuszcza, że ojciec i
siostra są w Moskwie, gdy tymczasem wszyscy oni są w pobliskim Boguraczowie.
W Petersburgu Kutuzow zostaje mianowany naczelnym wodzem armii rosyjskiej. Francuzi
ruszają ze Smoleńska do Moskwy.
St. Książę zostaje sparaliżowany, zbliża się z córką, rozmawia z nią, po czym umiera. Chłopi
boguraczewscy odmawiają dostarczenia podwód pod rzeczy Marii, która chce uciekać przed
Francuzami do Moskwy. Bourienne radzi jej zostać na miejscu i czekać na Francuzów, a
wtedy w dziewczynie zwycięża poczucie dumy narodowej. Maria rozmawia z chłopami, ale
ci nadal nie godzą się na jej wyjazd. Mikołaj Rostow i Ławruszka w poszukiwaniu prowiantu
przyjeżdżają do Boguraczowa i ratują księżniczkę, tzn. pomagają jej wyjechać. Po czym
Mikołaj i Maria zakochują się w sobie.
W Moskwie przed wkroczeniem Francuzów panuje atmosfera zabawy, Tak naprawdę nikt nie
wierzy, że Francuzi naprawdę mogą wejść. Odbywa się m. In. Przyjęcie u Julii Kuragin, na
które przybywa też Pierre. Bezuchow zamierza wyjechać do armii, jedzie do Możajska, do
wojska. W Możajsku Pierre widzi transport rannych żołnierzy. Ogląda pozycje wojsk przed
bitwą pod Borodinem. Kutuzow ze świtą uczestniczy w procesji cerkiewnej. Pierre spotyka
Borysa Drubeckiego i Dołochowa. Godzi się z Dołochowem przed bitwą. Odwiedza jeszcze
przed bitwą Andrzeja Bołkońskiego na jego pozycji.
Napoleon wydaje rozporządzenia przed bitwą. Początek bitwy. Pierre przejeżdża wśród
żołnierzy 1. linii. Dostaje się na baterię Rajewskiego, w czasie ataku na baterię walczy z
żołnierzami francuskimi. Bezuchow jest przerażony widokiem zabitych i rannych.
Marszałkowie proszą Napoleona o posiłki, ten się waha. Wojska ros. Walczą nieugięcie.
Pułk ks. Andrzeja wśród rezerw pod silnym ogniem artylerii franc. Andrzej zostaje ciężko
ranny. W punkcie opatrunkowym Bołkoński widzi rannego Anatola Kuragina, któremu
amputują nogę.
Generałowie ros. Armii odbywają naradę wojenną w Filach. Kutuzow wydaje rozkaz
odwrotu. Helene Bezuchow przechodzi w Petersburgu na katolicyzm. Dąży do zawarcia
nowego małżeństwa i przygotowuje do tego opinię towarzystwa. Wysyła do Pierra list z
prośbą o rozwód. Pierre po bitwie pod Borodinem wraca do Możajska, po czym jedzie do
Moskwy, rozmawia z hr. Rastopczynem o masonerii, po czym zamyka się w domu.
Rostowowie w tym czasie przygotowują się do wyjazdu z Moskwy. Natasza pracuje przy
pakowaniu rzeczy. Powóz z rannym ks. Andrzejem zatrzymuje się w domu Rostowów.
Rostowowi wyjeżdżają z Moskwy przed oddanie jej Francuzom. Powóz z rannym
Bołkońskim jedzie w ich taborze. Spotkanie Rostowów z Pierrem, przebranym w furmański
kaftan. Pierre po powrocie do Moskwy zamieszkuje w domu wdowy po masonie Bazdajewie.
Wojska ros. Opuszczają Moskwę, wkraczają Francuzi. Kremla broni gromadka mieszczan.
Francuzi pustosząi rabują Moskwę, zaczynają się pożary miasta. W domu Biezdajewa
pojawia się kapitan Ramballe, Pierre ratuje go przed strzałem obłąkanego Makara
Aleksieicza. Rozmawiają i zwierzają się sobie.
Tabor Rostowów zatrzymuje się na noclegu w Mityszczach. Natasza dowiaduje się, że ranny
Andrzej jest w ich transporcie. Spotykają się, Natasza pielęgnuje ks. Andrzeja.
Pierre wałęsa się po ulicach Moskwy. Ratuje dziecko z płonącego domu, staj ew obronie
pięknej Ormianki i Francuzi aresztują go.
Helene choruje. W Petersburgu ludzie cieszą się zwycięstwem pod Borodino. Koło dworskie
jest niezadowolone z Kutuzowa. Nagle umiera Helene Bezuchow. Przychodzi wiadomość o
oddaniu Moskwy Francuzom. Aleksander I wyraża swoje niezadowolenie z poczynań
Kutuzowa.
Mikołąja odkomenderowano z armii do Woroneża. Bierze udział w przyjęciu u gubernatora i
błyszczy w towarzystwie. Zaleca się do żony urzędnika gubernialnego. Rostow poznaje panią
Malwincew- ciotkę ks. Marii Bołkońskiej. Gubernatorowa proponuje Mikołajowi, że wyswata
go z Marią, ten się zgadza. Maria mieszka z bratankiem w Woroneżu. Mikołaj odwiedza ją i
coraz b., się do siebie zbliżają. Rostow ma dylemat, myśli o Sonii, modli się o zerwanie z nią;
po czym otrzymuje listy od rodziny i od Sonii. S. Zwraca mu dane słowo, a matka donosi o
pożarze Moskwy o stanie zdrowia jadącego z nimi Andrzeja. List, który Sonia wysłała
Mikołajowi był rezultatem nacisków starej hrabiny na dziewczynę. S. Ma jeszcze nadzieję, że
jeśli Natasza wyjdzie za Andrzeja, Mikołaj nie będzie mógł ożenić się z Marią.
Pierre przebywa w niewoli francuskiej zamknięty w wozowni na Krymskim Brodzie.
Przesłuchuje go fr. Marszałek Davout. Bezuchow jest podejrzany o szpiegostwo. Pierre jest
świadkiem rozstrzelania współwięźniów,. Sam ocalał. W baraku jenieckim Piere poznaje
chłopa Platona Karatajewa.
Ks. Maria jedzie z Woroneża do Jarosławla, do rannego Andrzeja. Maria kocha Mikołaja,
jest pewna, że z wzajemnością . W Jarosławlu spotyka się z Rostowami. Podczas rozmowy o
Andrzeju Maria i Natasza zbliżają się ze sobą. Mały Nikołuszka i siostra odwiedzają
Andrzeja. Bołkoński czuje, że odchodzi, jest świadomy swego wyobcowania ze świata i
jednocześnie swej miłości do Nataszy. Umiera.
Masz wojsk ros. Próba kierowania armią rosyjską przez Petersburg. List cesarza do Kutuzowa
z żądaniem, by rozpoczął natarcie. Dyspozycja bitwy pod Tartinem i jej realizacja. Bal u gen.
Kikina, w którym uczestniczą znakomici generałowie.
Pierre w niewoli, Fr. Przygotowują się do opuszczenia Moskwy. Platon Karatajew szyje
koszulę żołnierzowi francuskiemu. W Pierze podczas pobytu w niewoli następuje wewnętrzna
przemiana. Odzyskuje spokój ducha i zgodę z samym sobą po przeżytym lęku śmierci.
Zrozumiał też postępowanie Karatajewa, kierującego się prawem naturalnym. Fr. Uciekają z
Moskwy, jeńców ciągną ze sobą.
Napoleon przysyła do Kutuzowa parlamentariusza z prośbą o pokój, ten odmawia. Rosjanie
dowiadują się o wyjściu wroga z Moskwy, stanowi to przełom w działaniach wojennych.
Kutuzow rozkazuje zaprzestać bezużytecznych natarć na i tak ginącego wroga. Napoleon
omal nie został wzięty do niewoli przez Kozaków pod Małojarosławcem. Rozkaz N. Do
odwrotu drogą smoleńską, która okazuje się zniszczona, Francuzi w bezładzie. Partyzanckie
oddziały Denisowa i Dołochowa szykują się do ataku na duży fr. transport sprzętu i ros.
Jeńców. Pietia Rostow przyjeżdża do Denisowa z rozkazem dołączenia do jego oddziału,
celem napadu na transport francuski. Pietia zostaje w oddziale Denisowa. Zawiadowca
Tichon szczerbaty opowiada, jak brał Francuza do niewoli. Przyjeżdża Dołochow i
rozmawiają z Denisowem o zamierzonym napadzie i jeńcach francuskich. Dołochow w
przebraniu Francuza jedzie na zwiady do obozu wroga, Pietia, mimo sprzeciwu Denisowa,
jedzie z nim. Dołochow rozmawia z Francuzami, po czym obydwaj z Pietią szczęśliwie
wracają. Nazajutrz oddział Denisowa rusza do ataku. Pietia w zapamiętaniu rzuca się naprzód
i ginie od francuskiej kuli. Wśród wyzwolonych jeńców jest Pierre Bezuchow. Po drodze z
Moskwy Platon Karatajew choruje na febrę. Nie może iść, więc zostaje zastrzelony przez
francuskiego żołnierza.
Po śmierci Andrzeja Natasza i Maria pogrążają się w rozpaczy. Natasza odrywa się od życia,
wciąż rozmyśla o zmarłym. Przychodzi wiadomość o śmierci Pietii. Hrabina wpada w
rozpacz, dziewczyna zaczyna pocieszać i pielęgnować matkę. Zacieśnia się jej przyjaźń z
Marią. Wyjeżdżają razem do Moskwy, do lekarzy. Wojska ros. Ścigają Francuzów. Bitwa pod
Krasnem. Kutuzow przemawia do wojsk. Nocleg pułku muszkieterów na otwartym biwaku
pod Krasnem. Żołnierskie sceny i rozmowy przy ognisku 8. roty. Przy ognisku 5. roty
znajdują się jeńcy- Rambelle i jego ordynans. Przeprawa przez Berezynę. Niepowodzenie
petersburskiego planu akcji nad Berezyną. Nasilenie się dworskich i sztabowych intryg
przeciw Kutuzowowi, przyjazd do armii wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza
uświadamia K., że jego rola się skończyła. Kutuzow w Wilnie zostaje przez cesarza
odznaczony orderem św.Jerzego, po czym odsunięty od sprawowania naczelnej władzy.
Kutuzow umiera.
Pierre Bezuchow, po wyswobodzeniu, długo choruje w Orle i podlega rekonwalescencji, ale
ma poczucie wolności wewnętrznej. Czuje się wewnętrznie przemieniony, postanawia jechać
do Moskwy, aby załatwić swoje sprawy. W Moskwie odwiedza ks. Marię, soptyk au niej
Nataszę i jego miłość do tej ostatniej odradza się. Natasza opowiada o swych przeżyciach
podczas choroby i śmierci Andrzeja. Pierre zaś mówi o swym pobycie w niewoli. Mężczyzna
postanawia poślubić Nataszę. Opowiada Marii o swoich uczuciach i prosi o pośrednictwo.
Pierre budzi w Natalii siłę życia i nadzieję szczęścia. Zaręczają się, a potem biorą ślub.
Umiera stary hrabia Rostow, rodzina Rosowów popada w ruinę. Mikołaj podaje się do
dymisji, wstępuje do służby cywilnej i z trudem utrzymuje matkę i Sonię. Maria przyjeżdża
do Moskwy. Spotyka się z Rostowami, ale Mikołaj odsuwa się od niej –wstydzi się swego
ubóstwa. Maria jest rozgoryczona, ale Mikołaj przychodzi z rewizytą, „wszystko wraca” i
młodzi zaręczają się. Biorą ślub i zamieszkują w Łysych Górach. Mikołaj odnajduje
spełnienie w prowadzeniu gospodarstwa.
Wigilia św. Mikołaja w Łysych Górach- 2 szczęśliwe małżeństwa. Natasza jako mężatka jest
„odmieniona”. Całkowicie się poświęciła, kocha zaborczo męża i dzieci. Nikołuszka
Bołkoński słyszy rozmowę dorosłych w salonie o nastrojach w Petersburgu i o sytuacji w
Rosji. Oburzenie na reakcję i arakczajewszczyznę. Rozmyślania Pierra o społeczeństwie,
którym sprzeciwia się Mikołaj.
Maria prowadzi dziennik ad. Wychowania dzieci, pokazuje go mężowi. Mikołaj jest
zachwycony pomysłami i odpowiedzialnością żony. Natasza i Pierre rozmawiają o dzieciach,
o sprzeczce z Mikołajem , o Platonie Karatajewie. Nikołuszka Bołkoński rozmyśla o zmarłym
ojcu i o Bezuchowie. Chłopiec postanawia naśladować Pierra- najlepszego przyjaciela
zmarłego Andrzeja.
A na zakończenie autor częstuje czytelnika własnymi rozważaniami na temat badania przez
historyków życia ludzkiego, i o możliwościach, jakie daje w tej dziedzinie literatura.