Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Unia Europejska

Niniejsza broszura oraz inne krótkie zestawienia informacji o UE są dostępne w Internecie pod adresem: 
europa.eu.int/comm/publications

Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Prasy i Komunikacji
Publikacje
B-1049 Bruksela

Tekst ukończono w czerwcu 2005 r.

Ilustracja na okładce: Parlament Europejski

Dane bibliograficzne zamieszczono na końcu publikacji.

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2006

ISBN 92-894-9537-5

©

Wspólnoty Europejskie, 2006

Zezwala się na reprodukcję.

Printed in Germany

D

RUK NA PAPIERZE BIELONYM BEZ UZYCIA CHLORU

.

Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Spis treści

Wprowadzenie do Unii Europejskiej

3

Traktaty

5

Podejmowanie decyzji w UE

7

Parlament Europejski: głos obywateli

10

Rada Unii Europejskiej: głos państw członkowskich

14

Komisja Europejska: czuwanie nad wspólnym interesem

20

Trybunał Sprawiedliwości: utrzymywanie porządku prawnego

25

Europejski Trybunał Obrachunkowy: jakość za rozsądną cenę

28

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
głos społeczeństwa obywatelskiego

30

Komitet Regionów: głos władz lokalnych

32

Europejski Bank Inwestycyjny: 
finansowanie projektów i pomoc dla małych firm

34

Europejski Bank Centralny: zarządzanie euro

36

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: badanie skarg obywateli

38

Europejski Inspektor Ochrony Danych:
zabezpieczanie prywatności obywateli

40

Agencje

41

Spojrzenie w przyszłość

50

3

Wprowadzenie do Unii Europejskiej

nia Europejska (UE) to rodzina demokratycznych krajów współpracujących na
rzecz poprawy warunków życia obywateli oraz budowania lepszego świata.

Wprawdzie  na  pierwsze  strony  gazet  trafiają  najczęściej  informacje  o  rodzinnych
sprzeczkach i kryzysach, jednak z dala od obiektywu kamery Unia Europejska jest tak
naprawdę wyjątkowym osiągnięciem. Od ponad pół wieku Unia niesie Europie pokój
i dobrobyt. W tym czasie dała jej także wspólną walutę (euro) i pozbawiony granic
jednolity  rynek,  w  ramach  którego  obowiązuje  swoboda  przepływu  towarów,  ludzi,
usług i kapitału. Unia stała się także znaczącą potęgą handlową i światowym liderem
w  dziedzinach  takich  jak  ochrona  środowiska  naturalnego  czy  pomoc  rozwojowa. 
Nic więc dziwnego, że liczba jej członków wzrosła z sześciu do 25 i że w kolejce do
przystąpienia czekają kolejne kraje.

Unia w dużej mierze zawdzięcza swój sukces niespotykanemu gdzie indziej systemo-
wi funkcjonowania. Unia nie jest bowiem federacją na wzór Stanów Zjednoczonych.
Nie jest też jedynie organizacją współpracy między rządami na wzór ONZ. Unia jest
jedyna w swoim rodzaju. Kraje wchodzące w skład UE (czyli państwa członkowskie)
są  niezależne  i  suwerenne,  jednak  postanowiły  połączyć  swą  suwerenność  w  celu
osiągnięcia siły i wpływu na arenie międzynarodowej, jakich same nigdy nie byłyby 
w stanie osiągnąć.

Łączenie suwerenności oznacza w praktyce, że państwa członkowskie przenoszą część
swoich kompetencji decyzyj-
nych na wspólnie stworzone
instytucje  –  tak,  by  decyzje 
w  konkretnych  obszarach
wspólnego  zainteresowania
podejmować  demokratycz-
nie na poziomie ogólnoeuro-
pejskim.

U

Wyzwaniom takim jak przeciw-

działanie zmianom klimatycznym

czy ochrona środowiska można

stawić czoła jedynie poprzez

współpracę międzynarodową. 

UE jest liderem działań w tych

obszarach

© domeldunksen

Jak działa Unia Europejska

4

Trzy podstawowe instytucje decyzyjne Unii to:

• Parlament Europejski (PE), który reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bez-

pośrednio wybierany;

• Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne państwa członkowskie;

• Komisja Europejska, która stara się dbać o wspólne dobro całej Unii.

Te trzy instytucje wyznaczają założenia polityki i tworzą przepisy, które mają zasto-
sowanie w całej Unii. Zasadniczo przygotowaniem nowych aktów prawnych zajmuje
się Komisja, jednak to Parlament i Rada je przyjmują.

Na  straży  prawa  europejskiego  stoi Trybunał  Sprawiedliwości, zaś Trybunał  Ob-
rachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii.

W funkcjonowaniu UE istotną rolę odgrywają też inne organy:

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywa-

telskie, pracodawców i pracowników;

• Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne;

• Europejski  Bank  Inwestycyjny finansuje  projekty  inwestycyjne  UE  oraz  pomaga

małym przedsiębiorstwom za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyj-
nego;

• Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę monetarną;

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administro-

wanie w instytucjach i jednostkach UE;

• Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na straży prywatności danych osobo-

wych obywateli.

Ponadto Unia powołała cały szereg wyspecjalizowanych agencji, które są odpowie-
dzialne za realizację konkretnych zadań natury technicznej, naukowej lub zarządczej.

Zakres kompetencji i odpowiedzialności instytucji unijnych oraz zasady i procedury,
jakie muszą one stosować, określono w traktatach, na których opiera się Unia. Trak-
taty uzgadniane są przez prezydentów i premierów wszystkich krajów UE, ratyfikują
je zaś parlamenty.

W następnych rozdziałach opisano traktaty i instytucje europejskie, wyjaśniając, co
każda z nich robi oraz jak wyglądają ich wzajemne stosunki. W dalszej części znaj-
duje się krótki opis agencji i innych organów uczestniczących w funkcjonowaniu Unii.
Cała broszura ma za zadanie wyjaśnić, jak działa Unia Europejska.

Pierwsze trzy powoływały do życia trzy Wspól-
noty  Europejskie,  tj.  system  wspólnego  podej-
mowania decyzji w zakresie węgla, stali, energii
atomowej  oraz  zasadniczych  sektorów  gospo-
darki  państw  członkowskich.  Instytucje
poszczególnych wspólnot – ustanowione w celu
zarządzania  tym  systemem  –  zostały  w  1967
roku połączone w jedną Komisję i jedną Radę.

Niezależnie od swojej roli gospodarczej,
EWG  stopniowo  przejmo-
wała  na  siebie  coraz  więk-
szy  zakres  odpowiedzial-
ności  za  politykę  w  dzie-
dzinach  takich  jak  sprawy
społeczne,  ochrona  środo-
wiska czy polityka regional-
na.  Ponieważ  w  związku 
z  tym  EWG  przestała  być
wspólnotą  czysto  gospo-
darczą, w czwartym trakta-
cie (czyli w traktacie z Ma-
astricht) przemianowano ją
po  prostu  na  Wspólnotę
Europejską (WE).

W Maastricht rządy państw
członkowskich  postanowiły
również  nawiązać  współ-
pracę  w  zakresie  wspólnej
polityki zagranicznej i bez-

pieczeństwa  oraz  w  sprawach  wewnętrznych 
i  wymiarze  sprawiedliwości.  Dodając  do  syste-
mu wspólnotowego te dwie gałęzie współpracy
międzyrządowej,  traktat  z  Maastricht  stworzył
nową strukturę opartą na trzech filarach o cha-
rakterze  nie  tylko  gospodarczym,  lecz  także
politycznym. Ta struktura to właśnie Unia Euro-
pejska (UE).

Fundament Unii Europejskiej stanowią cztery traktaty:

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), podpisany 18 kwiet-

nia 1951 r. w Paryżu, który wszedł w życie 23 lipca 1952 r. i wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.;

• Traktat  ustanawiający  Europejską  Wspólnotę  Gospodarczą (EWG),  podpisany  25  marca

1957 r. w Rzymie, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 r. (często nazywany „traktatem rzym-
skim”);

• Traktat  ustanawiający  Europejską  Wspólnotę  Energii  Atomowej (Euratom),  podpisany 

w Rzymie jednocześnie z Traktatem ustanawiającym EWG;

• Traktat o Unii Europejskiej (UE), podpisany 7 lutego 1992 r., który wszedł w życie 1 listopa-

da 1993 r. 

Traktaty

5

Unia Europejska opiera się na traktatach. Jej trzy filary odpowiadają różnym

obszarom polityki, w których obowiązują odmienne systemy podejmowania decyzji

UNIA EUROPEJSKA

Wspólnota (więk-

szość obszarów, 

w których istnieje

wspólna polityka)

Wspólna polityka

zagraniczna 

i bezpieczeństwa

Współpraca poli-

cyjna i sądowa 

w sprawach kar-

nych

TRAKTATY

Jak działa Unia Europejska

Traktaty  są  podstawą  wszystkich  działań
Unii.  Zmieniano  je  każdorazowo  przy  przyj-
mowaniu do Unii nowych członków. Czasami
traktaty zmienia się również w celu wprowa-
dzenia  reform  w  instytucjach  Unii  Europej-
skiej lub rozszerzenia jej kompetencji o nowe
obszary  polityki.  Zawsze  odbywa  się  to
poprzez  specjalną  konferencję  rządów
państw  członkowskich  (tzw.  konferencję
międzyrządową,  w  skrócie  z  angielskiego:
IGC). W ciągu ostatnich 20 lat traktaty zmie-
niano trzykrotnie.

• Jednolity Akt Europejski (ang. SEA) został

podpisany w lutym 1986 r., zaś wszedł w ży-
cie 1 lipca 1987 r. Zmieniał on traktat EWG
i torował drogę do realizacji projektu jed-
nolitego rynku.

• Traktat  z  Amsterdamu został  podpisany 

2  października  1997  r.,  a  wszedł  w  życie 
1  maja  1999  r.  Zmieniał  on  traktaty  UE 
i WE oraz wprowadzał liczbowe (zamiast lite-
rowych) oznaczenia artykułów traktatu UE.

• Traktat  Nicejski, podpisany  26  lutego 

2001 r., wszedł w życie 1 lutego 2003 r. Wpro-
wadził  on  dalsze  zmiany  do  pozostałych
traktatów,  upraszczając  system  decyzyjny

w Unii, by mogła w dalszym ciągu skutecz-
nie funkcjonować po rozszerzeniu w 2004
roku.

Tak  duża  liczba  traktatów  czyni  Unię  Euro-
pejską organizmem niełatwym do ogarnięcia.
Dlatego też prezydenci i premierzy krajów UE
postanowili  w  czerwcu  2004  roku  zastąpić
istniejące  traktaty  jedną  konstytucją,  która 
w przejrzysty sposób opisuje, czym jest Unia,
w jaki sposób podejmuje decyzje i kto za co
w niej odpowiada.

Konstytucja  wejdzie  jednak  w  życie  dopiero
po jej ratyfikacji przez parlamenty wszystkich
25  krajów  UE.  W  niektórych  z  nich  zatwier-
dzenie konstytucji wymaga referendum.

Więcej  informacji  o  konstytucji  można  zna-
leźć pod adresem internetowym 
http://europa.eu.int/constitution/

6

Właśnie 9 maja 1950 r. Minister Spraw Zagranicznych Francji Robert Schuman po raz pierwszy publicznie
wyłożył idee, które doprowadziły do powstania Unii Europejskiej. Dlatego też dzień 9 maja obchodzi się co
roku jako „urodziny UE”

© 

EC

Trzy rady — która czym się zajmuje?

W rozpoznawaniu instytucji europejskich nietrudno o pomyłki – zwłaszcza jeśli podobne orga-
ny mają podobne nazwy, jak na przykład trzy różne rady.

Rada Europejska

W jej skład wchodzą głowy państw lub szefowie rządów (tzn. prezydenci lub premierzy) wszyst-
kich krajów Unii oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada Europejska spotyka się zasad-
niczo cztery razy w roku i ustala ogólne kierunki polityki UE oraz ocenia dokonane postępy.
Jest to w Unii organ polityczny najwyższego szczebla, dlatego też jej spotkania często nazywa
się szczytami.

Rada Unii Europejskiej

Dawniej  znana  jako  Rada  Ministrów,  instytucja  ta  składa  się  z  ministrów  rządów  wszystkich
państw UE. Rada UE spotyka się regularnie w celu podejmowania szczegółowych decyzji oraz
przyjmowania aktów prawa wspólnotowego. Dokładniejszy opis jej zadań znajduje się w dalszej
części niniejszej broszury.

Rada Europy

Rada Europy nie jest instytucją UE. Jest to organizacja międzyrządowa, której zadaniem jest
między  innymi  ochrona  praw  człowieka,  promowanie  różnorodności  kulturowej  Europy  oraz
zwalczanie  problemów  społecznych  takich  jak  uprzedzenia  rasowe  czy  nietolerancja.  Rada
powstała w 1949 roku i jednym z jej pierwszych osiągnięć było stworzenie Europejskiej Kon-
wencji  Praw  Człowieka.  Aby  umożliwić  obywatelom  egzekwowanie  ich  praw  wynikających 
z konwencji, Rada Europy powołała do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka. Rada Europy
liczy obecnie 46 członków, w tym 25 państw Unii. Jej siedzibą jest Pałac Europy w Strasburgu
(Francja).

7

W procesach decyzyjnych na poziomie euro-
pejskim  uczestniczą  różne  instytucje  UE, 
w szczególności:

• Komisja Europejska,

• Parlament Europejski (PE),

• Rada Unii Europejskiej.

Zasadniczo  to  Komisja  Europejska  występuje
z  wnioskami  dotyczącymi  nowych  aktów
prawnych, natomiast Parlament i Rada przyj-
mują te  akty.  W  decyzjach  UE  odpowiednią
rolę odgrywają także inne instytucje.

Zasady  i  procedury  podejmowania  decyzji 
w Unii zostały określone w Traktatach. Każdy

wniosek  dotyczący  nowego  aktu  prawnego
musi  opierać  się  na  konkretnym  artykule
Traktatu,  zwanym  jego  podstawą  prawną.
Podstawa prawna danego aktu decyduje zaś
o tym, jakiej procedury należy użyć do jego
przyjęcia. Trzy podstawowe procedury decy-
zyjne w Unii to procedura konsultacji, zgody
i współdecyzji.

1

1.. P

Prro

occeed

du

urra

a  kko

on

nssu

ulltta

accjjii

W ramach tej procedury Rada konsultuje się
w  sprawie  danego  aktu  prawnego  z  Parla-
mentem, jak również z Europejskim Komite-
tem  Ekonomiczno-Społecznym  (EKES)  oraz
Komitetem Regionów (KR).

Podejmowanie decyzji w UE

Parlament ma możliwość:

• przyjąć wniosek Komisji

• odrzucić go

• lub  poprosić  o  wprowadzenie  do  niego

poprawek.

Jeśli Parlament żąda wprowadzenia do doku-
mentu  poprawek,  Komisja  jest  zobowiązana
do  rozważenia  wszystkich  proponowanych
przez  Parlament  zmian.  Jeśli  Komisja  przyj-
mie  którąkolwiek  z  nich,  wysyła  do  Rady
zmieniony wniosek legislacyjny.

Rada analizuje zmieniony wniosek i przyjmu-
je  go  lub  wprowadza  do  niego  dalsze
poprawki. W tej procedurze, podobnie jak we
wszystkich  innych,  zmiana  wniosku  Komisji
przez  Radę  wymaga  jednomyślności jej
członków.

2

2..    P

Prro

occeed

du

urra

a  zzg

go

od

dyy

Procedura zgody wymaga od Rady uzyskania
zgody Parlamentu Europejskiego przed pod-
jęciem  określonych,  szczególnie  ważnych
decyzji.

Procedura  przebiega  podobnie  jak  w  przy-
padku  konsultacji,  jednak  Parlament  nie  ma
w niej prawa do wprowadzania poprawek do
wniosku  –  musi  go  w  całości  przyjąć  lub
odrzucić.  Zgoda  Parlamentu  wymaga  bez-
względnej większości oddanych głosów.

3

3..    P

Prro

occeed

du

urra

a  w

wssp

pó

ółłd

deeccyyzzjjii

Jest to obecnie najbardziej powszechna pro-
cedura  legislacyjna  w  UE.  W  procedurze  tej
rola Parlamentu nie ogranicza się jedynie do
wydania opinii: Parlament pełni w tym przy-
padku funkcję prawodawczą na równi z Radą.

Jeśli  Rada  i  Parlament  nie  mogą  osiągnąć
porozumienia w sprawie konkretnego wnios-
ku  legislacyjnego,  jest  on  kierowany  do
komitetu  pojednawczego, składającego  się 
z jednakowej liczby przedstawicieli Parlamentu
i  Rady.  Jeśli  komitet  osiągnie  porozumienie,
uzgodniony  tekst  trafia  ponownie  do  obu
instytucji w celu jego przyjęcia.

Poniższy  rysunek  przedstawia  szczegółowy
przebieg  tej  procedury.  Dodatkowe  infor-
macje  znajdują  się  na  stronie  internetowej:
http://europa.eu.int/comm/codecision/index
_en.htm

8

Jak działa Unia Europejska

Kto pracuje w instytucjach UE?

Urzędnicy pracujący w instytucjach unijnych pochodzą ze wszystkich państw członkow-
skich,  a  czasami  nawet  spoza  UE.  Są  wśród  nich  ludzie  różnych  zawodów  i  specjal-
ności – od doradców politycznych i kierowników po ekonomistów, prawników, tłumaczy,
sekretarki  i  personel  techniczny.  Pracownicy  instytucji  muszą  być  gotowi  do  pracy 
w środowisku wielokulturowym i wielojęzycznym, zazwyczaj z dala od ojczystego kraju.

Urzędnicy unijni wyłaniani są w drodze konkursowych egzaminów. Od stycznia 2003 roku
egzaminy takie są organizowane centralnie przez Europejskie Biuro Selekcji Kadr (EPSO).

Więcej informacji na stronie internetowej europa.eu.int/epso

 

 

9

Procedura współdecyzji

1. Wniosek Komisji

4. Pierwsze czytanie w Radzie

3. Zmieniony 

wniosek Komisji

1.a Opinia EKES, 

opinia KR

2. Pierwsze czytanie w PE – opinia

11. Drugie czytanie w PE

12. PE przyjmuje 

wspólne stanowisko lub

nie wypowiada się

18. Drugie czytanie w Radzie

21. Rada nie przyjmuje poprawek

do wspólnego stanowiska

23. Procedura pojednawcza

29. Komitet pojednawczy nie osiąga

porozumienia w sprawie tekstu aktu

25. Parlament i Rada przyjmują 

akt w oparciu o uzgodniony tekst

27. Parlament 

i Rada odrzucają 

uzgodniony tekst

24. Komitet pojednawczy uzgadnia tekst aktu

22. Zwołanie komitetu pojednawczego

19. Rada zatwierdza zmienione wspólne stanowisko

(i) większością kwalifikowaną,
jeśli Komisja wydała opinię
pozytywną

(ii) jednomyślnie, jeśli Komisja
wydała opinię negatywną

14. PE odrzuca 

wspólne stanowisko

16. PE proponuje poprawki

we wspólnym stanowisku

17. Stanowisko

Komisji w sprawie

poprawek PE

5. Rada przyjmuje

poprawki PE

6. Rada może przyjąć

zmieniony akt

8. Rada może 

przyjąć akt

13. Akt uważa 

się za przyjęty

20. Akt zostaje przyjęty 

w zmienionej wersji

15. Akt uważa 

się za nieprzyjęty

26. Akt zostaje przyjęty

28. Akt nie zostaje przyjęty

30. Akt nie zostaje przyjęty

7. PE przyjmuje

wniosek bez 

poprawek

9. Wspólne stano-

wisko Rady

10. Komunikat Komisji

do Rady w sprawie

wspólnego stanowiska

Jak działa Unia Europejska

10

Parlament Europejski: głos obywateli

Parlament Europejski (PE) wybierają obywatele Unii Europejskiej, i to ich interesy on reprezen-
tuje. Historia Parlamentu sięga lat 50. ubiegłego wieku i zapisów w traktatach założycielskich.
Od 1979 roku jego posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których
reprezentują.

Wybory odbywają się co pięć lat. Głosować w nich może każdy zarejestrowany w spisie wybor-
czym obywatel Unii. Parlament wyraża demokratyczną wolę obywateli UE (ponad 455 milio-
nów ludzi) i reprezentuje ich interesy w dyskusjach z pozostałymi instytucjami unijnymi. Obe-
cny skład zgromadzenia wybrany w czerwcu 2004 r. liczy 732 posłów ze wszystkich 25 krajów
Unii. Blisko jedna trzecia z nich (222) to kobiety.

Posłowie  nie  zasiadają  w  Parlamencie  Europejskim  według  kraju  pochodzenia,  lecz  według
przynależności  do  jednego  z  siedmiu  ogólnoeuropejskich  ugrupowań  politycznych.  Posłowie
reprezentują cały wachlarz poglądów na temat integracji europejskiej, od opinii skrajnie fede-
ralistycznych po otwarty eurosceptycyzm.

Podstawowe informacje

Rola:

organ prawodawczy UE wybierany w wyborach 
bezpośrednich

Najbliższe wybory:  czerwiec 2009 r.
Posiedzenia:

comiesięczne sesje plenarne w Strasburgu, 
posiedzenia komisji parlamentarnych 
i dodatkowe sesje w Brukseli

Adres:

Plateau du Kirchberg, BP 1601, L-2929 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 00-1

Internet:

www.europarl.eu.int

Wybierani w wyborach bezpośred-
nich przedstawiciele obywateli 
UE spotykają się w Strasburgu, 
by debatować i głosować nad 
unijnym prawodawstwem, które 
dotyczy nas wszystkich

© 

European 

Parliament

11

Siedziby Parlamentu

Parlament Europejski ma trzy siedziby: Bruk-
sela  (Belgia),  Luksemburg  oraz  Strasburg
(Francja).

Luksemburg  jest  siedzibą  administracji  Par-
lamentu  (jego  Sekretariatu  Generalnego).
Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesja-
mi  plenarnymi,  odbywają  się  w  Strasburgu, 
a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne
spotykają się natomiast w Brukseli.

Zadania Parlamentu

Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:

1. Przyjmuje  akty  prawa  europejskiego – 

w  wielu  obszarach  polityki  wspólnie 
z Radą. Fakt, że posłowie do Parlamentu są
wybierani  bezpośrednio  przez  obywateli,
jest  jednym  z  czynników  gwarantujących
demokratyczne umocowanie prawa euro-
pejskiego.

2. Parlament sprawuje nadzór demokratycz-

ny nad  pozostałymi  instytucjami  UE,
zwłaszcza  nad  Komisją.  Do  jego  kompe-
tencji  należy  zatwierdzanie  lub  odrzuca-
nie  kandydatur  komisarzy.  Parlament  ma
też prawo odwołania całej Komisji na pod-
stawie wotum nieufności.

Belgia

24

Republika Czeska

24

Dania

14

Niemcy

99

Estonia

6

Grecja

24

Hiszpania

54

Francja

78

Irlandia

13

Włochy

78

Cypr

6

Łotwa

9

Litwa

13

Luksemburg

6

Węgry

24

Malta

5

Niderlandy

27

Austria

18

Polska

54

Portugalia

24

Słowenia

7

Słowacja

14

Finlandia

14

Szwecja

19

Zjednoczone Królestwo

78

Razem

732

Liczba mandatów wg państw

(w porządku alfabetycznym według nazwy

kraju w jego własnym języku)

 

Liczba mandatów poszczególnych ugrupowań politycznych (stan na 2 czerwca 2005 r.)

Europejska Partia 
Ludowa (Chrześcijańscy
Demokraci) i Europejscy
Demokraci EPP-ED 268

Porozumienie Liberałów i Demo-
kratów na rzecz Europy ALDE 88

Unia na rzecz
Europy Narodów
UEN 27

Grupa Niepod-
ległość/Demokracja
IND/DEM 36

Grupa
Zielonych/Wolne 
Przymierze Europejskie
Greens/EFA 42

Grupa 
Socjalistyczna
PES 201

Zjednoczona Lewica
Europejska/Nordycka
Zielona Lewica
GUE/NGL 41

Niezrzeszeni 
NI 29

3. Parlament  posiada  również  kko

om

mp

peetteen

nccjjee

b

bu

ud

dżżeetto

ow

wee.  Wraz  z  Radą  przyjmuje  on

budżet UE, a zatem może wywierać wpływ
na  wydatki  Unii.  Na  koniec  procedury
budżetowej Parlament w całości przyjmu-
je lub odrzuca budżet.

Poniżej dokładniej opisano te trzy funkcje.

1

1..    P

Prrzzyyjjm

mo

ow

wa

an

niiee  a

akkttó

ów

w  p

prra

aw

wa

a  

eeu

urro

op

peejjsskkiieeg

go

o

Najbardziej powszechną procedurą przyjmo-
wania prawodawstwa unijnego jest współde-
cyzja  (patrz  wcześniej:  „Podejmowanie 
decyzji w UE“). Procedura ta zrównuje kom-
petencje  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady 
i ma zastosowanie do aktów prawnych doty-
czących całego szeregu zagadnień.

W niektórych obszarach (na przykład w dzie-
dzinie  rolnictwa,  polityki  gospodarczej,  imi-
gracji czy w sprawach wizowych) Rada przyj-
muje akty samodzielnie, jednak musi wcześ-
niej  zapytać  o  opinię  Parlament.  Ponadto
zgoda  Parlamentu  wymagana  jest  przy
podejmowaniu pewnych ważkich decyzji, na
przykład o przyjęciu do Unii nowych krajów.

Parlament  nadaje  także  impulsy  do  tworze-
nia  nowych  aktów  prawnych  poprzez  bada-
nie rocznego planu prac Komisji, rozważanie,
jakie  nowe  akty  prawne  byłyby  wskazane
oraz zwracanie się do Komisji o przygotowa-
nie odpowiednich wniosków.

2

2..    N

Na

ad

dzzó

órr  d

deem

mo

okkrra

attyycczzn

nyy

Parlament  sprawuje  nadzór  demokratyczny
nad  pozostałymi  instytucjami  europejskimi.
Czyni to na kilka sposobów.

Kiedy powstaje nowa Komisja, jej członkowie
są  nominowani  przez  rządy  państw  człon-
kowskich UE, jednak ich ostateczne powoła-
nie na komisarzy wymaga zgody Parlamentu.
Parlament  przesłuchuje  oddzielnie  każdego
komisarza, w tym również przewodniczącego
Komisji,  a  następnie  głosuje  nad  przyjęciem
całego składu Komisji.

Przez całą swoją kadencję Komisja jest poli-
tycznie  odpowiedzialna  przed  Parlamentem,
który dysponuje wotum nieufności, zmusza-
jącym ją do zbiorowej dymisji.

Parlament  sprawuje  też  swoje  funkcje  nad-
zorcze  poprzez  regularne  badanie  sprawo-
zdań składanych przez Komisję (roczne spra-
wozdanie ogólne, sprawozdania z wykonania
budżetu  itp.).  Ponadto  Parlament  systema-
tycznie zwraca się do Komisji z zapytaniami,
na które komisarze mają obowiązek udzielić
odpowiedzi.

Parlament monitoruje również pracę Rady –
posłowie regularnie zwracają się do Rady z za-
pytaniami,  zaś  przewodniczący  Rady  jest
obecny  na  sesjach  plenarnych  PE,  jak  też
uczestniczy w ważnych debatach.

Parlament  może  również  wykonywać  swoje
funkcje  nadzoru  demokratycznego  poprzez
badanie petycji obywateli oraz powoływanie
komisji śledczych.

Wreszcie  Parlament  ma  swój  udział  w  każ-
dym szczycie UE (tj. posiedzeniu Rady Euro-
pejskiej).  Podczas  inauguracji  szczytu  prze-
wodniczący Parlamentu jest proszony o wy-
rażenie  opinii  i  wątpliwości  Parlamentu
dotyczących  aktualnych  problemów  oraz
kwestii  umieszczonych  w  porządku  obrad
Rady Europejskiej.

3

3..    K

Ko

om

mp

peetteen

nccjjee  b

bu

ud

dżżeetto

ow

wee  

Roczny  budżet  UE  jest  zatwierdzany  wspól-
nie przez Parlament i Radę. Parlament deba-
tuje nad nim w dwóch kolejnych czytaniach.
Budżet  nie  może  wejść  w  życie  bez  podpisu
przewodniczącego Parlamentu.

Wydatki  budżetowe  monitoruje  parlamen-
tarna Komisja Kontroli Budżetowej (COCOBU).
Co  roku  Parlament  decyduje,  czy  zgadza  się
ze  sposobem  wykonania  przez  Komisję
budżetu za poprzedni rok budżetowy. Proces
ten nazywa się udzielaniem absolutorium.

12

Jak działa Unia Europejska

Organizacja pracy Parlamentu

Prace w Parlamencie prowadzone są w dwóch
zasadniczych etapach.

• Przygotowanie do sesji plenarnej. Zajmu-

ją  się  tym  posłowie  z  poszczególnych
komisji  parlamentarnych,  specjalizujących
się w konkretnych dziedzinach działalności
UE.  Zagadnienia,  które  będą  przedmiotem
debaty na sesji, są też poddawane dyskusji
wewnątrz ugrupowań politycznych. 

• Sesja plenarna. Sesje plenarne odbywają się

zwykle w Strasburgu (jeden tydzień w mie-
siącu),  a  czasami  w  Brukseli  (sesje  dwu-
dniowe). Podczas sesji Parlament debatuje
nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje nad
poprawkami do nich przed podjęciem osta-
tecznej decyzji co do całego aktu.

Inne  punkty  porządku  dziennego  obrad
mogą być związane z komunikatami Komisji
lub  Rady  lub  pytaniami  dotyczącymi  wyda-
rzeń w Unii Europejskiej lub na świecie.

13

Josep Borrell Fontelles został wybrany na 

przewodniczącego Parlamentu Europejskiego w 2004 r.

© 

European 

Parliament

Jak działa Unia Europejska

14

Rada Unii Europejskiej: 
głos państw członkowskich

Rada  jest  głównym  organem  decyzyjnym
Unii  Europejskiej.  Podobnie  jak  Parlament
Europejski,  Radę  powołały  do  życia  traktaty
założycielskie w latach 50. XX w. Rada repre-
zentuje  państwa  członkowskie.  W  jej  posie-
dzeniach  uczestniczy  po  jednym  ministrze 
z każdego kraju Unii.

To, który minister uczestniczy w danym spot-
kaniu, jest uzależnione od poruszanej na nim
tematyki.  Na  przykład  w  posiedzeniu  Rady
debatującej nad sprawami ochrony środowis-
ka  biorą  udział  ministrowie  środowiska
wszystkich  państw  UE.  Radę  tę  nazywa  się
Radą ds. Środowiska.

Stosunkami  Unii  z  resztą  świata  zajmuje  się
Rada  ds.  Ogólnych  i  Stosunków  Zewnętrz-
nych. Ta konfiguracja Rady ma jednak znacz-
nie  szerszy  zakres  odpowiedzialności,  obej-
mujący  zagadnienia  ogólnej  polityki  Unii.
Dlatego też w jej posiedzeniach może uczest-
niczyć dowolny minister lub sekretarz stanu
wyznaczony przez rząd swego kraju.

Łącznie istnieje dziewięć możliwych konfigu-
racji Rady:

• Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrz-

nych

• Rada  ds.  Gospodarczych  i  Finansowych

(Ecofin)

• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw

Wewnętrznych (JHA)

• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej,

Zdrowia  i  Polityki  dotyczącej  Konsumen-
tów

• Rada ds. Konkurencyjności

• Rada  ds.  Transportu,  Telekomunikacji 

i Energii

• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa

• Rada ds. Środowiska

• Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

Każdy minister zasiadający w Radzie jest peł-
nomocny  do  podejmowania  zobowiązań 
w imieniu swojego rządu. Innymi słowy, podpis
danego ministra jest równoznaczny z podpi-
sem  całego  rządu.  Ponadto  każdy  minister 
w Radzie odpowiada przed parlamentem swoje-
go kraju oraz przed obywatelami, których ten
parlament  reprezentuje.  To  właśnie  stanowi
umocowanie demokratyczne decyzji Rady.

Maksymalnie  cztery  razy  w  roku  prezydenci
lub  premierzy  państw  członkowskich  wraz 
z przewodniczącym Komisji Europejskiej spo-
tykają  się  jako  Rada  Europejska. Podczas
tych szczytów UE wyznaczane są ogólne kie-
runki polityki Unii oraz rozwiązywane prob-
lemy,  których  nie  można  było  rozwiązać  na
niższym szczeblu (tzn. na szczeblu ministrów

Podstawowe informacje

Rola:

organ prawodawczy (w niektórych dziedzinach także 
wykonawczy) UE; reprezentuje państwa członkowskie

Członkowie: jeden minister z każdego kraju Unii
Prezydencja: oparta na systemie rotacyjnym – zmieniająca się co sześć

miesięcy

Posiedzenia: Bruksela (Belgia), z wyjątkiem posiedzeń w kwietniu, 

czerwcu i październiku, które odbywają się w Luksemburgu

Adres:

Rue de la Loi/Wetstraat 175, B-1048 Bruksela

Telefon:

(32-2) 285 61 11

Internet:

ue.eu.int

15

w ramach zwykłych posiedzeń Rady). Debaty
Rady  Europejskiej  ze  względu  na  ważkość
tematyki  często  przedłużają  się  do  późnych
godzin  nocnych  i  przyciągają  sporą  uwagę
mediów.

Zadania Rady

Rada ma sześć zasadniczych zadań.

1. Przyjmuje  akty  prawa  europejskiego  – 

w wielu obszarach polityki wspólnie z Parla-
mentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej

i społecznej w krajach członkowskich.

3. Zawiera  umowy  międzynarodowe  pomię-

dzy UE a innymi krajami lub organizacjami
międzynarodowymi.

4. Przyjmuje  budżet  UE  –  wspólnie  z  Parla-

mentem Europejskim.

5. Realizuje i rozwija wspólną politykę zagra-

niczną  i  bezpieczeństwa  (WPZB  –  więcej
informacji  poniżej)  na  podstawie  wytycz-
nych Rady Europejskiej.

6. Koordynuje współpracę między krajowymi

sądami  i  organami  policji  w  sprawach 
karnych  (patrz  rozdział  „Wolność,  bezpie-
czeństwo i sprawiedliwość” poniżej).

Większość tych zadań związana jest z dome-
ną wspólnotową, tzn. z obszarami działania,
w których państwa członkowskie postanowi-
ły  połączyć  swą  suwerenność  i  przenieść
kompetencje  decyzyjne  na  instytucje  UE.
Sfera ta to pierwszy filar Unii Europejskiej.

Jednak  ostatnie  dwa  z  wymienionych  wyżej
zadań  odnoszą  się  głównie  do  obszarów, 
w których państwa członkowskie nie przeniosły
kompetencji  decyzyjnych  na  szczebel  Wspól-
noty,  a  jedynie  wspólnie  działają.  Taki  model
nazywa się współpracą międzyrządową i obej-
muje on drugi i trzeci filar Unii Europejskiej.

Poniżej dokładniej opisano pracę Rady.

1

1..    LLeeg

giisslla

accjja

a

Znaczna  część  aktów  prawa  europejskiego
przyjmowana jest wspólnie przez Radę i Parla-
ment  (patrz  rozdział  „Podejmowanie  decyzji 
w UE” powyżej).

Zasadniczo Rada podejmuje działania legisla-
cyjne na wniosek Komisji. Zwykle to również
Komisja jest odpowiedzialna za zapewnienie,
że  unijne  prawodawstwo  jest  właściwie  sto-
sowane.

Ministrowie ze wszystkich 

państw UE spotykają się w ramach

Rady w celu podejmowania 

wspólnych decyzji w sprawach 

polityki UE i jej prawodawstwa

© 

The 

Council 

of 

the 

European 

Union

2

2..    K

Ko

oo

orrd

dyyn

na

accjja

a  p

po

olliittyykkii  p

po

osszzcczzeeg

gó

ólln

nyycch

h

p

pa

ań

ńssttw

w  cczzłło

on

nkko

ow

wsskkiicch

h

Kraje  Unii  postanowiły  kształtować  ogólną
politykę  gospodarczą  w  oparciu  o  ścisłą
koordynację  swoich  polityk  gospodarczych
na  szczeblu  krajowym.  Koordynacją  tą  zaj-
mują  się  ministrowie  gospodarki  i  finansów,
którzy razem tworzą Radę ds. Gospodarczych
i Finansowych (Ecofin).

Kraje członkowskie dążą także do tworzenia
nowych miejsc pracy i poprawy swych syste-
mów  edukacji,  ochrony  zdrowia  i  zabezpie-
czeń  socjalnych.  Wprawdzie  poszczególne
kraje  samodzielnie  odpowiadają  za  własną
politykę  w  tych  dziedzinach,  jednak  mogą
uzgadniać  między  sobą  wspólne  cele  i  na
podstawie doświadczeń innych uczyć się naj-
bardziej  skutecznych  rozwiązań.  Proces  ten
nazywa się otwartą metodą koordynacji i od-
bywa się na poziomie Rady.

3

3..    Z

Za

aw

wiieerra

an

niiee  u

um

mó

ów

w  m

miięęd

dzzyyn

na

arro

od

do

ow

wyycch

h

Co roku Rada zawiera (tzn. oficjalnie podpi-
suje)  szereg  umów  między  Unią  Europejską 
a krajami spoza UE oraz organizacjami między-
narodowymi.  Umowy  te  obejmują  sprawy
ogólne,  takie  jak  handel,  współpraca  czy
pomoc  rozwojowa,  lub  też  dotyczą  bardziej
wąskich  dziedzin,  takich  jak  włókiennictwo,
rybołówstwo, nauka i technika, transport itp.

Ponadto  Rada  może  zawierać  konwencje
między  krajami  UE  w  obszarach  takich  jak
podatki, prawo spółek czy ochrona konsular-
na.  Konwencje  mogą  również  dotyczyć
współpracy  w  obszarze  wolności,  bezpie-
czeństwa i sprawiedliwości (patrz niżej).

4

4..    P

Prrzzyyjjm

mo

ow

wa

an

niiee  b

bu

ud

dżżeettu

u  U

UEE

Roczny  budżet  UE  zatwierdzają  wspólnie
Rada i Parlament Europejski.

5

5..    W

Wssp

pó

ólln

na

a  p

po

olliittyykka

a  zza

ag

grra

an

niicczzn

na

a  

ii  b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

wa

a

Państwa członkowskie Unii współpracują nad
tworzeniem  i  rozwijaniem  wspólnej  polityki
zagranicznej  i  bezpieczeństwa  (WPZB).  Jed-
nak  polityka  zagraniczna,  bezpieczeństwo 
i obrona to dziedziny podlegające niezależnej
kontroli  rządów  poszczególnych  państw. 
W dziedzinach tych nie połączono suwerennoś-
ci poszczególnych krajów, dlatego Parlament
i Komisja Europejska odgrywają w nich jedy-
nie bardzo ograniczoną rolę. Mimo to współ-
działanie w tych dziedzinach jest dla krajów
Unii  bardzo  korzystne,  zaś  Rada  jest  głów-
nym forum współpracy międzyrządowej.

Z  myślą  o  skuteczniejszym  reagowaniu  na
kryzysy  międzynarodowe  Unia  Europejska
stworzyła też Siły Szybkiego Reagowania. Nie
jest to armia europejska, ponieważ żołnierze
pozostają członkami krajowych sił zbrojnych
pod  dowództwem  własnego  kraju,  zaś  ich
rola  ogranicza  się  do  realizacji  konkretnych
zadań  związanych  z  pomocą  humanitarną,
operacjami ratunkowymi, misjami pokojowy-
mi  czy  też  zarządzaniem  kryzysowym.  Na
przykład  w  roku  2003  UE  przeprowadziła
operację  wojskową  (kryptonim  Artemis) 
w  Demokratycznej  Republice  Konga,  zaś 
w  2004  roku  rozpoczęła  operację  pokojową
(kryptonim Althea) w Bośni i Hercegowinie.

W tego rodzaju działaniach Radę wspierają:

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (PSC),

• Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC)

oraz

• Sztab  Wojskowy  Unii  Europejskiej  (EUMS),

składający  się  z  ekspertów  krajowych
oddelegowanych  do  sekretariatu  Rady
przez państwa członkowskie.

16

Jak działa Unia Europejska

17

6

6..    W

Wo

olln

no

ośśćć,,  b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

wo

o  

ii  ssp

prra

aw

wiieed

dlliiw

wo

ośśćć

Obywatele  Unii  Europejskiej  mogą  mieszkać 
i pracować w dowolnym kraju UE – dlatego
powinni mieć jednakowy dostęp do wymiaru
sprawiedliwości, bez względu na to, gdzie się
znajdują. Sądy krajowe muszą zatem współ-
pracować  po  to,  by  na  przykład  wyrok  sądu
jednego kraju w sprawie rozwodu lub opieki
nad  dzieckiem  był  uznawany  we  wszystkich
pozostałych krajach Unii.

Ze  swobody  przemieszczania  się  w  Unii
korzystają  nie  tylko  praworządni  obywatele.
Wykorzystują  ją  również  przestępcy  i  ter-
roryści. Walka z przestępczością międzynaro-
dową  wymaga  współpracy  między  sądami,
organami  policji,  celnikami  oraz  służbami
imigracyjnymi wszystkich państw UE.

Muszą one między innymi zadbać o to, by:

• zewnętrzne  granice  Unii  były  skutecznie

strzeżone,

• celnicy  i  policja  wymieniali  informacje  na

temat  przemieszczania  się  osób  podejrza-
nych o przemyt narkotyków lub ludzi,

• uchodźcy  występujący  o  azyl  podlegali 

jednolitej  procedurze  w  całej  Unii  w  celu
uniknięcia zjawiska wtórnego przenoszenia
się  imigrantów  w  UE,  wykorzystujących
różnice  w  prawie  imigracyjnym  poszcze-
gólnych krajów. 

Tego  typu  zagadnieniami  zajmuje  się  Rada
ds.  Wymiaru  Sprawiedliwości  i  Spraw  Wew-
nętrznych,  czyli  ministrowie  sprawiedliwości 
i ministrowie spraw wewnętrznych. Unia dąży
w tym zakresie do stworzenia w swoich gra-
nicach  jednolitej  przestrzeni  wolności,  bez-
pieczeństwa i sprawiedliwości.

Organizacja pracy Rady

C

Co

orreep

peerr

Każdy  kraj  UE  ma  w  Brukseli  stały  zespół
(przedstawicielstwo),  które  go  reprezentuje 
i broni jego interesu narodowego na szczeblu 

Spory o prawo do opieki nad dzieckiem nie powinny rozbijać rodzin. UE zapewnia uznawanie 
wyroków sądów każdego państwa członkowskiego we wszystkich pozostałych krajach Unii

© Ed Bock/Corbis/Van Parys Media

Javier Solana jako szef polityki zagranicznej UE reprezentuje Europę na arenie międzynarodowej

unijnym.  Szef  przedstawicielstwa  jest  de
facto ambasadorem swojego kraju przy Unii
Europejskiej.

Ambasadorowie  (zwani  stałymi  przedstawi-
cielami)  spotykają  się  co  tydzień  w  ramach
Komitetu  Stałych  Przedstawicieli  (francuski
skrót: Coreper). Zadaniem tego Komitetu jest
przygotowywanie  prac  Rady  –  z  wyjątkiem
większości  zagadnień  rolniczych,  którymi
zajmuje się Specjalny Komitet ds. Rolnictwa.
Coreper  jest  wspierany  przez  szereg  grup
roboczych,  składających  się  z  urzędników
administracji poszczególnych krajów.

P

Prreezzyyd

deen

nccjja

a  R

Ra

ad

dyy

Prezydencja  Rady  zmienia  się  na  zasadzie
rotacji  co  sześć  miesięcy.  Inaczej  mówiąc

każdy  kraj  UE  po  kolei  przejmuje  odpowie-
dzialność za porządek obrad Rady i przewo-
dzi  wszystkim  jej  posiedzeniom  przez  sześć
miesięcy,  kierując  podejmowaniem  decyzji
legislacyjnych  i  politycznych  oraz  wypraco-
wując  kompromisy  pomiędzy  poszczególny-
mi państwami członkowskimi.

Na  przykład  jeśli  w  drugiej  połowie  2006  r.
spotka  się  Rada  ds.  Środowiska,  przewodzić
jej będzie fiński minister środowiska, bo pre-
zydencja Rady w tym okresie przypada właś-
nie Finlandii. 

S

Seekkrreetta

arriia

att  G

Geen

neerra

alln

nyy

Prezydencję  wspiera  Sekretariat  Generalny,
który  przygotowuje  i  zapewnia  płynność
działań Rady na wszystkich poziomach.

18

Jak działa Unia Europejska

© Council of the European Union

19

W  2004  roku  na  stanowisko  Sekretarza  Gene-
ralnego Rady ponownie powołano Javiera Sola-
nę. Jest on także Wysokim Przedstawicielem ds.
Wspólnej  Polityki  Zagranicznej  i  Bezpieczeń-
stwa (WPZB) i pełniąc tę rolę przyczynia się do
koordynacji  działań  UE  na  arenie  międzynaro-
dowej.  Według  nowego  Traktatu  Konstytucyj-
nego Wysokiego Przedstawiciela miałby zastą-
pić Minister Spraw Zagranicznych UE.

Sekretarza Generalnego wspiera jego zastęp-
ca, który jest odpowiedzialny za zarządzanie
Sekretariatem Generalnym.

IIllee  g

głło

ossó

ów

w  m

ma

ajją

ą  p

po

osszzcczzeeg

gó

ólln

nee  kkrra

ajjee??

Decyzje w Radzie zapadają na podstawie gło-
sowania.  Zasadniczo  im  większa  jest  liczba
mieszkańców  danego  kraju,  tym  więcej  ma
on głosów. Jednak liczba głosów jest wywa-
żona  na  korzyść  państw  o  mniejszej  liczbie
ludności.

Niemcy, Francja, Włochy 
i Zjednoczone Królestwo

29

Hiszpania i Polska

27

Niderlandy

13

Belgia, Republika Czeska, Grecja, 
Węgry i Portugalia

12

Austria i Szwecja

10

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja i Finlandia 7
Cypr, Estonia, Łotwa, 
Luksemburg i Słowenia

4

Malta

3

Razem

321

G

Głło

osso

ow

wa

an

niiee  w

wiięękksszzo

ośścciią

ą  kkw

wa

alliiffiikko

ow

wa

an

ną

ą

Decyzje  w  niektórych  szczególnie  ważnych
dziedzinach,  takich  jak  wspólna  polityka
zagraniczna i bezpieczeństwa, podatki, poli-
tyka azylowa i imigracyjna, wymagają jedno-
myślności Rady. Innymi słowy, każde państwo
członkowskie  ma  prawo  zgłosić  weto  wobec
decyzji w tych obszarach.

Jednak w większości dziedzin Rada podejmu-
je  decyzje  większością  kwalifikowaną  (skrót 
z jęz. angielskiego: QMV).

Większość kwalifikowana wymaga

• zgody  większości  państw  członkowskich 

(w  niektórych  przypadkach  dwóch  trze-
cich)

oraz

• co  najmniej  232  głosów  „za”,  co  stanowi

72,3% całkowitej liczby głosów w Radzie.

Dodatkowo  każde  państwo  członkowskie
może  wystąpić  z  wnioskiem  o  sprawdzenie,
czy  głosy  „za”  reprezentują  przynajmniej
62% łącznej liczby ludności Unii. Jeżeli okaże
się, że warunek ten nie został spełniony, dana
decyzja nie może być przyjęta.

Komisja  jest  w  pełni  niezależna  od  rządów
państw  członkowskich.  Jej  zadaniem  jest
reprezentowanie  i  ochrona  wspólnych  inte-
resów Unii jako całości. Komisja przygotowu-
je  wnioski  dotyczące  nowych  aktów  prawa
europejskiego,  które  następnie  przedkłada
Parlamentowi i Radzie.

Jest  również  organem  wykonawczym  Unii  –
odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji
Parlamentu  i  Rady.  Oznacza  to  zarządzanie
bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdra-
żanie jej polityk, prowadzenie jej programów
i dysponowanie jej środkami finansowymi.

Podobnie  jak  Parlament  Europejski  i  Rada,
Komisja powstała w latach 50. XX w. na mocy
traktatów założycielskich.

Czym jest Komisja?

Terminu  „Komisja”  używa  się  w  dwóch  zna-
czeniach. Po pierwsze to zespół 25 osób – po
jednej z każdego kraju – powołanych do kie-
rowania  tą  instytucją  i  podejmowania  de-
cyzji.  W  drugim  znaczeniu  Komisja  to  sama
instytucja i cały jej personel.

Nieoficjalnie  członków  Komisji  nazywa  się
komisarzami. Wszyscy oni zajmowali wcześniej
w  krajach,  z  których  pochodzą,  stanowiska
polityczne. Wielu było ministrami. Jednak jako
członkowie Komisji zobowiązani są do działania
na  rzecz  wspólnego  dobra  całej  Unii  i  do  nie-
przyjmowania instrukcji od rządów krajowych.

Komisja jest powoływana co pięć lat, w ciągu
sześciu miesięcy od daty wyborów do Parla-
mentu Europejskiego. Procedura jej powoły-
wania jest następująca:

• Rządy  państw  członkowskich  uzgadniają

między sobą, kogo nominować na nowego
przewodniczącego Komisji.

• Kandydatura  nominowanego  na  przewod-

niczącego  Komisji  jest  następnie  zatwier-
dzana przez Parlament.

• Nominowany  na  przewodniczącego  Ko-

misji  w  porozumieniu  z  rządami  państw
członkowskich wybiera pozostałych człon-
ków Komisji.

• Nowy  Parlament  przesłuchuje  następnie

każdego z członków i wydaje opinię doty-
czącą  całego  proponowanego  składu
Komisji.  Po  mianowaniu  nowa  Komisja
może oficjalnie rozpocząć urzędowanie.

20

Jak działa Unia Europejska

Komisja Europejska: 
czuwanie nad wspólnym interesem

Podstawowe informacje

Rola:

organ wykonawczy UE i inicjator wniosków 
legislacyjnych

Członkowie:

25 członków, po jednym z każdego państwa
członkowskiego

Kadencja:

pięć lat (2004–2009)

Adres:

Rue de la Loi/Wetstraat 200, B-1049 Bruksela

Telefon:

(32-2) 299 11 11

Internet:

europa.eu.int/comm

W Komisji zasiada po jednym członku z każdego kraju UE, jednak każdy z nich jest niezależny od swojego rządu. 
W każdą środę komisarze spotykają się i omawiają politykę UE oraz przygotowują nowe wnioski prawodawcze

21

Kadencja  obecnej  Komisji  wygasa  31  paź-
dziernika  2009  r.  Jej  przewodniczącym  jest
Portugalczyk José Manuel Barroso.

Komisja ponosi odpowiedzialność polityczną
przed Parlamentem, który ma prawo odwoła-
nia  całej  Komisji  poprzez  przyjęcie  wotum
nieufności.  Poszczególni  członkowie  Komisji
muszą natomiast złożyć dymisję na wniosek
jej  przewodniczącego,  o  ile  zgodę  wyrażą
pozostali komisarze.

Komisja  uczestniczy  we  wszystkich  sesjach
Parlamentu.  Jej  zadaniem  na  sesjach  jest
wyjaśnianie  i  uzasadnianie  swoich  działań.
Komisja  odpowiada  również  regularnie  na
ustne i pisemne zapytania poselskie.

Bieżącymi  sprawami  Komisji  zajmują  się
urzędnicy  merytoryczni,  eksperci,  tłumacze
pisemni i konferencyjni oraz personel sekre-
tarski. Europejska służba cywilna liczy około
25 000 osób. Choć liczba ta może wydawać
się  wysoka,  tak  naprawdę  jest  ona  mniejsza
niż  liczba  pracowników  administracji  prze-
ciętnego miasta średniej wielkości w Europie.

Siedziba Komisji

Oficjalną siedzibą Komisji jest Bruksela (Bel-
gia),  jednak  ma  ona  również  biura  w  Luk-
semburgu,  reprezentacje  we  wszystkich 
krajach  UE  oraz  przedstawicielstwa  w  licz-
nych stolicach na całym świecie.

Zadania Komisji

Komisja Europejska pełni cztery podstawowe
funkcje:

1. Przedkłada wnioski legislacyjne Parlamen-

towi i Radzie;

2. Prowadzi  i  wdraża  unijne  polityki  oraz

budżet UE;

3. Stoi na straży prawa europejskiego (wspól-

nie z Trybunałem Sprawiedliwości);

4. Reprezentuje  Unię  Europejską  na  arenie

międzynarodowej,  na  przykład  negocjując
umowy między UE a innymi krajami.

© EC

1

1..    P

Prrzzeed

dkkłła

ad

da

an

niiee  w

wn

niio

osskkó

ów

w  lleeg

giisslla

accyyjjn

nyycch

h

Komisja  posiada  prawo  inicjatywy  ustawo-
dawczej.  Oznacza  to,  że  Komisja  jest  samo-
dzielnie  odpowiedzialna  za  opracowywanie
wniosków nowych aktów prawa europejskie-
go,  przedkładanych  Parlamentowi  i  Radzie.
Wnioski  te  muszą  mieć  na  celu  ochronę
dobra  Unii  i  jej  obywateli,  a  nie  interesów
konkretnych krajów czy też gałęzi przemysłu.

Zanim  Komisja  przedłoży  jednak  jakikolwiek
wniosek, musi zdobyć rozeznanie w bieżącej
sytuacji i problemach w Europie i rozważyć,
czy  przyjęcie  aktu  prawa  europejskiego  jest
najlepszym sposobem radzenia sobie z nimi.
Dlatego Komisja jest w ciągłym kontakcie z ca-
łym  szeregiem  grup  interesów  oraz  z  dwo-
ma  organami  doradczymi:  Europejskim
Komitetem  Ekonomiczno-Społecznym  oraz
Komitetem Regionów. Pyta również o zdanie
parlamenty i rządy krajów członkowskich.

Komisja  wnioskuje  o  podjęcie  działań  na
szczeblu unijnym jedynie, jeśli uzna, że dane-
go problemu nie da się rozwiązać skuteczniej
za  pomocą  działań  na  szczeblu  krajowym,
regionalnym lub lokalnym. Tę właśnie zasadę
rozwiązywania  problemów  na  możliwie 
najniższym  szczeblu  nazywa  się  zasadą
pomocniczości.

Jeśli  Komisja  uzna,  że  konieczne  są  kroki
legislacyjne,  opracowuje  wniosek,  który  jej 
zdaniem  skutecznie  rozwiąże  problem  oraz
zaspokoi  interesy  możliwie  najszerszego
grona  zainteresowanych.  W  celu  zapewnie-
nia poprawności wszelkich szczegółów tech-
nicznych wniosku Komisja konsultuje się z eks-
pertami  za  pośrednictwem  rozmaitych 
komitetów i grup.

2

2..    R

Reea

alliizza

accjja

a  p

po

olliittyykkii  o

orra

azz  b

bu

ud

dżżeettu

u  U

UEE

Jako  organ  wykonawczy  Unii  Europejskiej,
Komisja odpowiada za zarządzanie budżetem
UE  i  jego  wykonanie.  Wydanie  większości
środków spoczywa w rzeczywistości na wła-
dzach  krajowych  lub  lokalnych,  jednak
Komisja  odpowiada  za  ich  nadzorowanie  –
pod  czujnym  okiem  Trybunału  Obrachunko-

wego.  Zadaniem  obu  tych  instytucji  jest
zapewnienie  należytego  zarządzania  finan-
sami.  Parlament  Europejski  udziela  Komisji
absolutorium  z  wykonania  budżetu  tylko
wówczas,  gdy  satysfakcjonuje  go  roczne
sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego.

Komisja  ma  również  za  zadanie  wdrażanie
wytycznych  polityki  przyjętych  przez  Parla-
ment i Radę, na przykład w ramach wspólnej
polityki rolnej. Innym przykładem jest polity-
ka  w  zakresie  konkurencji,  w  ramach  której
Komisja  uprawniona  jest  do  wydawania
zezwoleń lub zakazów dotyczących połączeń
przedsiębiorstw. Komisja musi również spraw-
dzać, czy  kraje  UE  nie  subsydiują  różnych
gałęzi  swego  przemysłu  w  sposób  mogący
prowadzić do zakłócenia konkurencji.

Programy  unijne,  którymi  zarządza  Komisja,
są  bardzo  zróżnicowane  tematycznie:  od
programów  Interreg  i  URBAN  (budowanie
partnerstwa transgranicznego między regio-
nami  oraz  pomoc  w  odnowie  upadających
obszarów  miejskich)  po  program  Erasmus
dotyczący  wymiany  studentów  w  całej 
Europie.

3

3..    EEg

gzzeekkw

wo

ow

wa

an

niiee  p

prra

aw

wa

a  eeu

urro

op

peejjsskkiieeg

go

o

Komisja jest strażnikiem traktatów. Oznacza
to,  że  wraz  z  Trybunałem  Sprawiedliwości
jest  ona  odpowiedzialna  za  zapewnienie
właściwego stosowania prawa UE we wszyst-
kich państwach członkowskich.

Jeśli Komisja uzna, że dany kraj UE nie stosu-
je  się  do  przepisów  prawa  europejskiego  –
przez  co  nie  wywiązuje  się  ze  swoich  zobo-
wiązań  prawnych  –  podejmuje  ona  środki 
w celu naprawy zaistniałej sytuacji.

Działania  te  rozpoczynają  się  od  tak  zwanej
procedury w sprawie naruszenia. Polega ona
na  przekazaniu  oficjalnego  pisma  do  rządu
danego  kraju,  w  którym  Komisja  wyjaśnia,
dlaczego  jej  zdaniem  doszło  do  naruszenia
prawa europejskiego, oraz wyznacza termin,
w  którym  powinna  otrzymać  szczegółowe
wyjaśnienia w tej sprawie.

22

Jak działa Unia Europejska

José Manuel Barroso został powołany na przewodniczącego Komisji Europejskiej w 2004 r.

23

Jeśli ta procedura nie przyniesie pożądanego
skutku  i  nie  naprawi  zaistniałej  sytuacji,
Komisja musi skierować sprawę do Trybunału
Sprawiedliwości,  który  jest  uprawniony  do
nakładania  grzywien.  Wyroki  Trybunału  są
wiążące  dla  krajów  członkowskich  oraz
instytucji UE.

4

4..    R

Reep

prreezzeen

ntto

ow

wa

an

niiee  U

UEE  n

na

a  a

arreen

niiee  

m

miięęd

dzzyyn

na

arro

od

do

ow

weejj

Komisja Europejska jest ważnym rzecznikiem
Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej.
Dzięki  niej  państwa  członkowskie  przema-
wiają jednym głosem na forach międzynaro-
dowych, takich jak Międzynarodowa Organi-
zacja Handlu (WTO).

Komisja odpowiada również za negocjowanie
w  imieniu  Unii  umów  międzynarodowych.
Przykładem  może  być  umowa  z  Cotonou, 
w której zawarto warunki ważnego partner-
stwa  o  charakterze  pomocowym  i  handlo-
wym  między  UE  i  rozwijającymi  się  krajami
Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

Organizacja pracy Komisji

Do przewodniczącego Komisji należy decyzja
o  rozdziale  obszarów  polityki  pomiędzy
komisarzy  oraz  o  ewentualnych  zmianach 
w tym rozdziale w trakcie kadencji Komisji.

Komisja  spotyka  się  raz  w  tygodniu,  zwykle 
w  środę,  w  Brukseli.  Każdy  punkt  porządku
obrad  prezentowany  jest  przez  komisarza
odpowiedzialnego  za  dany  obszar  polityki,
zaś  decyzja  w  danej  sprawie  podejmowana
jest wspólnie przez cały zespół.

Urzędnicy  Komisji  pracują  w  departamen-
tach  zwanych  dyrekcjami  generalnymi  (DG)
oraz  służbami  (jak  na  przykład  Służba  Pra-
wna).  Każda  DG  odpowiada  za  konkretny
obszar polityki i jest kierowana przez dyrek-
tora  generalnego,  który  odpowiada  przed
jednym  z  komisarzy.  Koordynację  prac
poszczególnych  departamentów  zapewnia
Sekretariat  Generalny,  który  zajmuje  się 
również  obsługą  cotygodniowych  posiedzeń
Komisji.  Sekretariatem  kieruje  sekretarz

© EC

Jak działa Unia Europejska

24

generalny,  odpowiedzialny  bezpośrednio
przed przewodniczącym Komisji.

Wprawdzie  przygotowywanie  wniosków 
legislacyjnych odbywa się w poszczególnych
DG,  jednak  zyskują  one  oficjalny  status
dopiero po przyjęciu na posiedzeniu Komisji.
Procedura  ta  –  w  przybliżeniu  –  przebiega
następująco.

Załóżmy,  że  Komisja  dostrzegła  potrzebę
wprowadzenia  uregulowań  unijnych  w  celu
ograniczenia  zanieczyszczenia  rzek  w  Euro-
pie. Dyrekcja Generalna ds. Środowiska opra-
cowuje  odpowiedni  wniosek  na  podstawie
szerokich konsultacji z europejskim przemys-
łem  i  rolnikami,  ministerstwami  środowiska
w  państwach  członkowskich  oraz  z  organi-

zacjami  ekologicznymi.  Wniosek  poddany
jest także dyskusji z innymi departamentami
Komisji oraz weryfikacji przez Służbę Prawną
i Sekretariat Generalny.

Kiedy wniosek jest w pełni gotowy, trafia on
do  porządku  dziennego  najbliższego  posie-
dzenia  Komisji.  Jeśli  co  najmniej  13  z  25
komisarzy  opowiada  się  za  wnioskiem,
Komisja go przyjmuje. Oznacza to, że wnio-
sek  zyskał  bezwarunkowe  poparcie  całego
kolegium  komisarzy.  Dokument  jest  następ-
nie  przedkładany  pod  obrady  Rady  i  Parla-
mentu Europejskiego.

Ograniczenie liczebności Komisji

Komisja  składająca  się  ze  zbyt  wielu  człon-
ków  nie  jest  w  stanie  właściwie  funkcjono-
wać.  Obecnie  w  Komisji  zasiada  po  jednym
komisarzu  z  każdego  państwa  UE.  Po  przy-
stąpieniu Bułgarii i Rumunii Unia Europejska
będzie  liczyła  27  państw  członkowskich.
Kiedy to nastąpi, Rada – na podstawie jedno-
myślnej  decyzji  –  ustali  maksymalną  liczbę
komisarzy. Musi ich być mniej niż 27, zaś ich
narodowość w danym składzie Komisji będzie
ustalana  na  zasadzie  rotacji  sprawiedliwej
względem wszystkich państw.

©

EC/Echo

Unijne biuro pomocy humanitarnej ECHO udziela
pomocy ofiarom klęsk i katastrof na całym świecie. 
Prowadzi je Komisja Europejska

25

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europej-
skich  (często  nazywany  po  prostu  Trybuna-
łem)  utworzono  na  mocy  Traktatu  EWWiS 
w 1952 r. Jego siedzibą jest Luksemburg.

Zadaniem Trybunału jest zapewnienie jedno-
litej  interpretacji  i  stosowania  prawa  euro-
pejskiego we wszystkich krajach Unii, tak by
prawo było jednakowe dla wszystkich. Trybu-
nał  dba  na  przykład,  aby  sądy  krajowe  nie
wydawały  rozbieżnych  wyroków  w  jednako-
wych sprawach.

Trybunał czuwa również nad tym, by wszyst-
kie państwa członkowskie i instytucje unijne
wypełniały  nałożone  na  nie  zobowiązania
prawne.  Trybunał  jest  uprawniony  do  roz-
strzygania  sporów  prawnych  między  pań-
stwami członkowskimi, instytucjami UE, oso-
bami prawnymi oraz fizycznymi.

W skład Trybunału wchodzi po jednym sędzi
z  każdego  państwa  członkowskiego,  dzięki
czemu  reprezentowane  są  w  nim  krajowe
systemy  prawne  wszystkich  25  krajów  Unii.
Jednak  ze  względów  praktycznych  Trybunał
rzadko zasiada w pełnym składzie. Zazwyczaj
Trybunał zasiada jako Wielka Izba, tj. w skła-

dzie 13 sędziów, lub jako izby liczące pięciu
lub trzech sędziów.

Trybunał wspierany jest przez ośmiu rzeczni-
ków  generalnych.  Ich  zadaniem  jest  przed-
stawianie  uzasadnionych  opinii  w  sprawach
wniesionych do Trybunału. Zadanie to wyko-
nują publicznie i bezstronnie.

Sędziowie  i  rzecznicy  generalni  to  osoby 
o niekwestionowanej bezstronności. Posiadają
oni  kwalifikacje  i  kompetencje  wymagane 
w  ich  krajach  do  zajmowania  najwyższych
stanowisk  sądowych.  Są  mianowani  do  Try-
bunału  Sprawiedliwości  za  wspólnym  poro-
zumieniem  przez  rządy  państw  członkow-
skich na odnawialną sześcioletnią kadencję.

W  celu  wsparcia  Trybunału  Sprawiedliwości
w  rozpatrywaniu  dużej  liczby  spraw  do 
niego  wnoszonych,  jak  również  dla  zapew-
nienia obywatelom lepszej ochrony prawnej,
w  1989  powołano  Sąd  Pierwszej  Instancji.
Sąd ten (działający przy Trybunale Sprawied-
liwości)  odpowiada  za  wydawanie  orzeczeń
w  określonych  rodzajach  spraw,  zwłaszcza
spraw  wnoszonych  przez  osoby  fizyczne, 

Trybunał Sprawiedliwości: 
utrzymywanie porządku prawnego

Podstawowe informacje

Rola:

wydawanie wyroków w sprawach do niego 
wnoszonych

Trybunał 
Sprawiedliwości:  jeden sędzia z każdego kraju Unii, ośmiu 

rzeczników generalnych

Sąd Pierwszej 
Instancji:

przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju Unii

Kadencja:

członkowie Trybunału i Sądu powoływani są na
odnawialną sześcioletnią kadencję

Adres:

Boulevard Konrad Adenauer, L-2925 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 03-1

Internet:

curia.eu.int

firmy oraz niektóre organizacje, jak również
spraw związanych z prawem konkurencji.

Sędziowie Trybunału Sprawiedliwości i Sądu
Pierwszej  Instancji  wybierają  spośród  siebie
prezesów na odnawialną trzyletnią kadencję.
W  2003  roku  na  prezesa  Trybunału  Spra-
wiedliwości sędziowie wybrali Greka Vassilio-
sa Skourisa. Prezesem Sądu Pierwszej Instan-
cji jest natomiast Duńczyk Bo Vesterdorf.

Utworzono  także  nowy  organ  –  Sąd  do
spraw  Służby  Publicznej  Unii  Europejskiej,
odpowiedzialny  za  rozstrzyganie  sporów
między  Unią  Europejską  i  jej  pracownikami.
Sąd ten składa się z siedmiu sędziów i funkc-
jonuje przy Sądzie Pierwszej Instancji.

Zadania Trybunału

Trybunał  wydaje  orzeczenia  we  wnoszonych
do  niego  sprawach.  Najbardziej  powszechne
rodzaje spraw to:

1. Odesłania prejudycjalne;

2. Skargi na uchybienie zobowiązaniom;

3. Skargi o unieważnienie;

4. Skargi na zaniechanie działania.

Poniżej  dokładniej  opisano  poszczególne
rodzaje skarg.

1

1..    O

Orrzzeecczzeen

niia

a  w

w  ttrryyb

biiee  p

prreejju

ud

dyyccjja

alln

nyym

m

Sądy krajowe każdego państwa UE odpowia-
dają  za  zapewnienie  właściwego  stosowania
prawa europejskiego w ich kraju. Istnieje jed-
nak  ryzyko  różnego  interpretowania  tego
prawa przez sądy w różnych krajach.

Na uniknięcie takiej sytuacji pozwala proce-
dura  orzeczenia  w  trybie  prejudycjalnym.
Jeżeli  sąd  krajowy  ma  jakiekolwiek  wątpli-
wości  co  do  interpretacji  lub  zastosowania
aktu prawa europejskiego, może on – a cza-
sami  nawet  jest  zobowiązany  –  zwrócić  się 
o  wykładnię  do  Trybunału  Sprawiedliwości.
Jest ona udzielana w formie orzeczenia w try-
bie prejudycjalnym.

2

2..    S

Skka

arrg

gii  n

na

a  u

ucch

hyyb

biieen

niiee  zzo

ob

bo

ow

wiią

ązza

an

niio

om

m

Komisja  może  wszcząć  takie  postępowanie,
jeśli  ma  podstawy,  aby  sądzić,  że  państwo
członkowskie nie wypełnia zobowiązań, które
nakłada  na  nie  prawo  europejskie.  Postępo-
wanie  takie  może  również  wszcząć  każde
inne państwo członkowskie UE.

W  obu  przypadkach  Trybunał  rozpatruje
domniemane  uchybienie  i  wydaje  wyrok.
Jeśli  Trybunał  uzna  oskarżone  państwo
członkowskie  za  winne  uchybienia,  jest  ono
zobowiązane  do  natychmiastowego  napra-
wienia sytuacji.

Jeśli  Trybunał  stwierdzi,  że  państwo  człon-
kowskie nie zastosowało się do jego wyroku,
może nałożyć na to państwo kary pieniężne.

3

3..    S

Skka

arrg

gii  o

o  u

un

niieew

wa

ażżn

niieen

niiee

Jeśli  którekolwiek  z  państw  członkowskich,
Rada, Komisja lub (pod pewnymi warunkami)
Parlament uważają, że dany akt prawny jest
niezgodny  z  prawem,  mogą  zwrócić  się  do
Trybunału o jego unieważnienie. Skargę o u-
nieważnienie  może  również  wnieść  osoba
fizyczna,  która  wnioskuje  o  unieważnienie
przez  Trybunał  konkretnego  aktu  prawnego
jako wywierającego na nią osobiście bezpo-
średni negatywny wpływ.

Jeśli Trybunał stwierdzi, że dany akt prawny
został przyjęty w niewłaściwy sposób lub nie
posiada  odpowiedniej  podstawy  w  trakta-
tach, może orzec o jego nieważności.

4

4..    S

Skka

arrg

gii  n

na

a  zza

an

niieecch

ha

an

niiee  d

dzziia

ałła

an

niia

a

Traktat  zobowiązuje  Parlament  Europejski,
Radę  oraz  Komisję  do  podejmowania  pew-
nych decyzji w określonych warunkach. Jeśli
tego  nie  robią,  państwa  członkowskie  lub
pozostałe  instytucje  Wspólnoty,  jak  również
(pod określonymi warunkami) osoby fizyczne
lub firmy mogą wnieść do Trybunału skargę
w celu oficjalnego odnotowania faktu takie-
go zaniechania.

26

Jak działa Unia Europejska

27

Organizacja pracy Trybunału

Skargi wnoszone są do Trybunału przez jego
sekretariat.  Do  każdej  sprawy  przydzielany
jest  konkretny  sędzia  i  konkretny  rzecznik
generalny. 

Następująca  po  tym  procedura  składa  się 
z  dwóch  etapów:  procedury  pisemnej  oraz
procedury ustnej.

W  ramach  procedury  pisemnej  wszystkie
strony sprawy przedkładają pisemne oświad-
czenia. Sędzia przydzielony do sprawy opra-
cowuje  sprawozdanie  podsumowujące  te
oświadczenia oraz przedstawiające stan pra-
wny sprawy.

Po  tej  procedurze  następuje  kolejny  etap  –
rozprawa jawna. W zależności od wagi i stop-
nia złożoności sprawy rozprawa może odby-

wać  się  przed  izbą  składającą  się  z  trzech,
pięciu  lub  trzynastu  sędziów,  lub  ewentual-
nie  przed  Trybunałem  w  pełnym  składzie.
Podczas rozprawy adwokaci stron wykładają
swoje  argumenty  przed  sędziami  i  rzeczni-
kiem generalnym, którzy z kolei mają prawo
zadawać  im  pytania.  Następnie  rzecznik
generalny wydaje opinię, po czym sędziowie
odbywają naradę i ogłaszają wyrok.

Od  2003  roku  rzecznicy  generalni  muszą
wydawać opinię w sprawie jedynie wówczas,
gdy  Trybunał  uzna,  że  dana  skarga  dotyczy
nowego zagadnienia prawnego. Trybunał nie
ma również obowiązku uwzględnienia opinii
rzecznika generalnego.

Wyroki Trybunału są przyjmowane większoś-
cią  głosów  i  ogłaszane  na  rozprawach  jaw-
nych.  Zdania  odrębne  nie  są  upubliczniane.
Decyzje publikuje się w dniu ich ogłoszenia.

Trybunał Sprawiedliwości
stoi na straży równości
wszystkich obywateli 
wobec prawa unijnego. 
Przykładem może być
wyrównany poziom płac
kobiet i mężczyzn za 
jednakową pracę. 
W Trybunale zasiada po 
jednym sędzi z każdego
kraju UE

© 

Digital 

vision/ 

Getty 

Images

Trybunał  Obrachunkowy  powstał  w  1975
roku. Jego siedzibą jest Luksemburg. Zadanie
Trybunału  polega  na  sprawdzaniu,  czy  fun-
dusze  UE  pochodzące  od  podatników  są
właściwie  pozyskiwane  i  wydawane  zgodnie
z  prawem,  w  sposób  gospodarny  i  na  za-
mierzone cele. Trybunał ma prawo skontrolowa-
nia dowolnej osoby lub organizacji dysponu-
jącej środkami UE.

W skład Trybunału wchodzi po jednym człon-
ku  z  każdego  państwa  Unii.  Członkowie  są
mianowani  przez  Radę  na  odnawialną  sześ-
cioletnią  kadencję.  Członkowie  wybierają
spośród  siebie  prezesa  na  odnawialną  trzy-
letnią kadencję. W styczniu 2005 na prezesa
wybrano Austriaka Huberta Webera.

Zadania Trybunału

Głównym  zadaniem  Trybunału  jest  kontrola
właściwego wykonania budżetu UE – innymi
słowy  sprawdzanie,  czy  dochody  i  wydatki
Unii są zgodne z prawem i prawidłowe oraz
zapewnianie  należytego  zarządzania  finan-
sami.  Działania  Trybunału  przyczyniają  się
zatem do skutecznego i przejrzystego funkc-
jonowania systemu unijnego.

Realizując  swe  zadania,  Trybunał  bada  doku-
mentację osób i organizacji mających do czy-

nienia z  dochodami  lub  wydatkami  UE.  Try-
bunał  często  dokonuje  kontroli  na  miejscu.
Swoje  wnioski  zamieszcza  w  sprawozda-
niach,  które  zwracają  uwagę  Komisji  i  rzą-
dów państw UE na wszelkie problemy.

Aby wykonywać swoje zadania w sposób sku-
teczny,  Trybunał  Obrachunkowy  musi  pozo-
stawać całkowicie niezależny od pozostałych
instytucji,  jednocześnie  utrzymując  z  nimi
stałe kontakty.

Jedną  z  kluczowych  funkcji  Trybunału  jest
wspomaganie Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy  poprzez  przedkładanie  im  co  roku 
sprawozdania  z  kontroli  finansowej  za
poprzedni  rok  budżetowy.  Przed  podjęciem
decyzji  dotyczącej  zatwierdzenia  wykonania
budżetu przez Komisję Parlament szczegóło-
wo  analizuje  to  sprawozdanie.  Trybunał,  po
odpowiedniej  weryfikacji,  przedkłada  rów-
nież  do  Rady  i  Parlamentu  poświadczenie
wiarygodności,  potwierdzające  poprawność
wykorzystania  pieniędzy  podatników  euro-
pejskich.

Wreszcie  Trybunał  obrachunkowy  wydaje
opinie  w  sprawie  wniosków  legislacyjnych
dotyczących  kwestii  finansowych  oraz  dzia-
łań  Unii  związanych  ze  zwalczaniem  nad-
użyć.

28

Europejski Trybunał Obrachunkowy:
jakość za rozsądną cenę

Podstawowe informacje

Rola:

weryfikacja właściwego wykorzystania 
funduszy UE

Członkowie:

jeden członek z każdego kraju Unii

Kadencja:

członkowie Trybunału powoływani są na 
odnawialną sześcioletnią kadencję

Adres:

12, rue Alcide de Gasperi, L-1615 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 98-1

Internet:

www.eca.eu.int

Jak działa Unia Europejska

29

Jedną z ważnych pozycji budżetu UE jest wspieranie rolnictwa przyjaznego środowisku, produkującego 
zdrową żywność i opartego na dbaniu o dobrostan zwierząt. Zadaniem kontrolerów z Trybunału 
Obrachunkowego jest sprawdzanie, czy pieniądze te są właściwie wykorzystywane

Organizacja pracy Trybunału

Trybunał Obrachunkowy zatrudnia około 800
osób, a wśród nich tłumaczy, personel mery-
toryczny i administracyjny oraz kontrolerów.
Kontrolerzy  podzieleni  są  na  grupy  kontroli.
Przygotowują oni projekty sprawozdań, które
zatwierdza następnie Trybunał.

Kontrolerzy często udają się na wyjazdy kon-
trolne  do  pozostałych  instytucji  UE,  państw
członkowskich  oraz  krajów,  które  otrzymują

pomoc  od  Unii.  Chociaż  zasadniczo  praca
Trybunału  związana  jest  z  funduszami,  za
które odpowiada Komisja, w praktyce w 90%
tymi  dochodami  i  wydatkami  zarządzają
organy krajowe.

Trybunał  Obrachunkowy  nie  posiada  samo-
dzielnych uprawnień w zakresie egzekwowa-
nia prawa. Jeśli kontrolerzy odkryją naduży-
cia  lub  nieprawidłowości,  informują  o  tym
OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nad-
użyć Finansowych.

© 

EC

Powołany Traktatem Rzymskim w 1957 roku,
Europejski  Komitet  Ekonomiczno-Społeczny
(EKES) jest organem doradczym reprezentu-
jącym  pracodawców,  związki  zawodowe, 
rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy
interesu, które łącznie tworzą zorganizowane
społeczeństwo  obywatelskie.  Komitet  przed-
stawia ich opinie i broni ich interesów w dys-

kusjach politycznych z Komisją, Radą i Parla-
mentem Europejskim.

EKES  jest  zatem  pomostem  między  Unią 
a  jej  obywatelami,  przyczyniającym  się  do
uczestnictwa,  włączenia,  a  tym  samym  dal-
szej  demokratyzacji  społeczeństwa  europej-
skiego.

30

Jak działa Unia Europejska

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
głos społeczeństwa obywatelskiego

Polityka UE ma ogromny wpływ na zatrudnienie w Europie. Za pośrednictwem EKES pracodawcy i związki
zawodowe biorą udział w kształtowaniu tej polityki

© 

EC

Podstawowe informacje

Rola:

reprezentowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego

Członkowie: 317
Kadencja:

cztery lata

Posiedzenia: comiesięczne posiedzenia w Brukseli
Adres:

Rue Belliard 99, B-1040 Bruksela

Telefon:

(32-2) 546 90 11

Internet:

www.esc.eu.int

31

Komitet jest nieodzownym uczestnikiem pro-
cesów  decyzyjnych  UE.  Konsultacji  z  nim
wymagają decyzje dotyczące polityki gospo-
darczej i społecznej. Z własnej inicjatywy lub
na wniosek innej instytucji UE Komitet może
też wydawać opinie w innych kwestiach.

EKES  liczy  317  członków,  przy  czym  liczba
członków z poszczególnych krajów w przybli-
żeniu  odzwierciedla  ich  liczbę  ludności.
Mandaty w Komitecie rozdzielone są na kraje
w następujący sposób:

Niemcy, Francja, Włochy 
i Zjednoczone Królestwo

24

Polska i Hiszpania

21

Belgia, Republika Czeska, Grecja, 
Węgry, Niderlandy, Austria, 
Portugalia i Szwecja

12

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja 
i Finlandia

9

Estonia, Łotwa i Słowenia

7

Cypr i Luksemburg

6

Malta

5

Razem

317

Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komi-
tecie będzie zasiadało 344 członków.

Członkowie  Komitetu  są  nominowani  przez
rządy państw Unii, jednak w ramach Komite-
tu są całkowicie niezależni politycznie. Powo-
ływani  są  na  odnawialną  czteroletnią  ka-
dencję.

Komitet  zbiera  się  w  ramach  Zgromadzenia
Plenarnego,  którego  debaty  są  przygotowy-
wane  przez  sześć  podkomitetów,  zwanych
sekcjami.  Każdy  podkomitet  zajmuje  się
określonymi  obszarami  polityki.  Komitet
wybiera spośród swych członków przewodni-
czącego  i  dwóch  wiceprzewodniczących  na
okres  dwóch  lat.  W  październiku  2004  roku
przewodniczącą  EKES  została  Austriaczka
Anne-Marie Sigmund.

Zadania EKES

Europejski  Komitet  Ekonomiczno-Społeczny
realizuje trzy podstawowe zadania:

• doradza  Radzie,  Komisji  i  Parlamentowi

Europejskiemu – na ich wniosek lub z włas-
nej inicjatywy;

• zachęca  społeczeństwo  obywatelskie  do

większego zaangażowania w kształtowanie
polityki UE;

• wzmacnia  rolę  społeczeństwa  obywatel-

skiego  poza  Unią  i  pomaga  w  tworzeniu
struktur doradczych.

Członkowie EKES

Członkowie  Komitetu,  pracujący  głównie 
w  swoich  państwach  członkowskich,  tworzą
trzy  grupy  reprezentujące  pracodawców,
pracowników  oraz  grupy  różnych  interesów
gospodarczych i społecznych.

W skład Grupy Pracodawców wchodzą człon-
kowie wywodzący się z prywatnych i publicz-
nych sektorów przemysłu, małych i średnich
przedsiębiorstw,  izb  handlowych,  handlu
detalicznego i hurtowego, bankowości i ubez-
pieczeń, transportu i rolnictwa.

Grupa  Pracowników  reprezentuje  wszystkie
kategorie  pracowników,  od  robotników  po
kierowników. Członkowie tej grupy wywodzą
się z krajowych organizacji związkowych.

Trzecia  grupa  reprezentuje  szeroki  zakres
grup  interesów:  organizacje  pozarządowe,
organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa,
rzemieślników  i  wolne  zawody,  spółdzielnie 
i organizacje nienastawione na zysk, organi-
zacje  konsumenckie  i  ekologiczne,  kręgi
naukowe  i  akademickie,  stowarzyszenia
wspierające rodzinę, kobiety, niepełnospraw-
nych itd.

Powołany  na  mocy  Traktatu  o  Unii  Europej-
skiej  w  1994  roku  Komitet  Regionów  (KR)
jest  organem  doradczym,  składającym  się 
z przedstawicieli władz regionalnych i lokal-
nych  w  krajach  członkowskich.  Konsultacji 
z  Komitetem  wymagają  wszelkie  decyzje  UE
związane z zagadnieniami takimi jak polity-
ka regionalna, środowisko, edukacja i trans-
port, wszystkie one dotyczą bowiem szczeb-
la lokalnego i regionalnego.

Komitet liczy 317 członków. Liczba członków
z  poszczególnych  państw  w  przybliżeniu
odzwierciedla ich liczbę ludności i przedsta-
wia się następująco: 

Niemcy, Francja, Włochy 
i Zjednoczone Królestwo

24

Polska i Hiszpania

21

Belgia, Republika Czeska, Grecja, 
Węgry, Niderlandy, Austria, 
Portugalia i Szwecja

12

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja 
i Finlandia

9

Estonia, Łotwa i Słowenia

7

Cypr i Luksemburg

6

Malta

5

Razem

317

Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komi-
tecie  Regionów  będzie  zasiadało  344  człon-
ków.

Członkowie  Komitetu  wywodzą  się  z  wybie-
ralnych  władz  regionalnych  lub  lokalnych,
często są marszałkami regionów lub burmist-
rzami czy prezydentami miast. Nominują ich
rządy państw Unii, jednak w pracach Komi-
tetu muszą wykazywać się oni całkowitą nie-
zależnością  polityczną.  Członkowie  KR
powoływani  są  przez  Radę  Unii  Europejskiej
na odnawialną czteroletnią kadencję. Wszys-
cy  muszą  posiadać  mandat  władz,  które
reprezentują, lub muszą być przed nimi poli-
tycznie odpowiedzialni.

Komitet  Regionów  wybiera  spośród  swych
członków  przewodniczącego  na  dwuletnią
kadencję. W lutym 2004 roku na przewodni-
czącego wybrano Niemca Petera Strauba.

Zadania Komitetu Regionów

Zadaniem Komitetu Regionów jest reprezen-
towanie  perspektywy  lokalnej  i  regionalnej 
w  dyskusjach  na  temat  aktów  prawnych.
Komitet  czyni  to  poprzez  wydawanie  opinii
dotyczących wniosków legislacyjnych Komisji.

Komisja i Rada mają obowiązek konsultowa-
nia  się  z  Komitetem  Regionów  w  sprawach
mających  bezpośrednie  znaczenie  dla  władz
lokalnych  i  regionalnych.  Mogą  one  jednak
zwracać się o jego opinię również w dowol-

32

Jak działa Unia Europejska

Komitet Regionów: 
głos władz lokalnych

Podstawowe informacje

Rola:

reprezentowanie władz regionalnych i lokalnych

Członkowie: 317
Kadencja:

cztery lata

Posiedzenia: pięć posiedzeń plenarnych rocznie w Brukseli
Adres:

Rue Belliard 101, B-1040 Bruksela

Telefon:

(32-2) 282 22 11

Internet:

www.cor.eu.int

nej  innej  sprawie.  Ze  swojej  strony  Komitet
może  przyjmować  opinie  z  własnej  inicjaty-
wy i przedstawiać je Komisji, Radzie i Parla-
mentowi.

Organizacja pracy Komitetu Regionów

Co roku Komitet Regionów odbywa pięć sesji
plenarnych,  podczas  których  wyznaczane  są
ogólne wytyczne jego polityki oraz przyjmo-
wane opinie.

Członkowie  Komitetu  przypisani  są  do
wyspecjalizowanych  komisji,  których  zada-
niem jest przygotowywanie sesji plenarnych.
W Komitecie działa sześć takich komisji:

• Komisja  ds.  Polityki  Spójności  Regionalnej

(COTER);

• Komisja  ds.  Polityki  Gospodarczej  i  Spo-

łecznej (ECOS);

• Komisja  ds.  Rozwoju  Zrównoważonego

(DEVE);

• Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC);

• Komisja  ds.  Konstytucyjnych  i  Sprawowa-

nia Rządów w Europie (CONST);

Europejski  Bank  Inwestycyjny  (EBI)  powstał 
w  1958  roku  na  mocy  traktatu  rzymskiego.
Bank  zajmuje  się  udzielaniem  pożyczek  na
projekty  europejskie  (takie  jak  połączenia
kolejowe i drogowe, lotniska, programy och-
rony  środowiska),  zwłaszcza  w  regionach
uboższych, krajach kandydujących i rozwija-
jących  się.  Udziela  również  kredytów  na
inwestycje dla małych przedsiębiorstw.

Od 1 stycznia 2000 r. prezesem EBI jest Belg
Philippe Maystadt.

Zadania Banku

EBI nie osiąga zysku i nie zdobywa dochodów
z oszczędności lub rachunków bieżących. Nie
wykorzystuje też żadnych funduszy z budże-
tu UE. Działalność EBI jest natomiast finan-
sowana  za  pomocą  pożyczek  na  rynkach
finansowych oraz przez udziałowców Banku
–  państwa  członkowskie  Unii  Europejskiej.
Wspólnie  obejmują  one  udziały  w  kapitale
banku,  każde  według  udziału  swojej  gospo-
darki w gospodarce Unii.

To wsparcie ze strony państw członkowskich
daje EBI najwyższy możliwy rating kredytowy
(AAA)  na  rynkach  pieniężnych.  Dzięki  temu
EBI  może  na  nich  zebrać  bardzo  wysokie
kwoty kapitału na bardzo korzystnych warun-

kach. To z kolei umożliwia bankowi inwesto-
wanie  w  projekty,  które  są  w  interesie
publicznym, a które nie mogłyby być finan-
sowane z innego źródła, lub też pożyczki na
nie byłyby znacznie droższe.

Projekty, w które inwestuje Bank, są staran-
nie wybierane na podstawie określonych kry-
teriów.

• Powinny przyczyniać się do realizacji celów

UE, takich jak zwiększanie konkurencyjności
europejskiego przemysłu i przedsiębiorstw,
budowanie  sieci  transeuropejskich  (trans-
port,  telekomunikacja  i  energia),  rozwój
sektora technologii informacyjnej, ochrona
środowiska  naturalnego  i  miejskiego, 
poprawa usług w zakresie ochrony zdrowia
i edukacji;

• powinny nieść korzyści głównie dla regio-

nów mniej uprzywilejowanych;

• powinny przyciągać fundusze z innych źró-

deł.

EBI wspiera także zrównoważony rozwój w kra-
jach  śródziemnomorskich  i  w  państwach
Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jak również pro-
jekty w Ameryce Łacińskiej i Azji.

Bank  jest  wreszcie  większościowym  udzia-
łowcem  w  Europejskim  Funduszu  Inwesty-

34

Jak działa Unia Europejska

Europejski Bank Inwestycyjny: finansowanie
projektów i pomoc dla małych firm

Podstawowe informacje

Rola:

finansowanie projektów UE

Członkowie: państwa członkowskie

Rada Dyrektorów – 26 osób; 
Komitet Zarządzający – dziewięć osób

Adres:

100, Boulevard Konrad Adenauer, 
L-2950 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 79-1

Internet:

www.eib.eu.int

35

cyjnym, który  współtworzy  on  z  Grupą  EBI.
Europejski  Fundusz  Inwestycyjny  powstał 
w  1994  roku  w  celu  dostarczania  kapitału
podwyższonego  ryzyka  małym  i  średnim
przedsiębiorstwom  (MŚP).  Fundusz  nie
udziela  bezpośrednich  pożyczek  przed-
siębiorstwom  ani  też  nie  inwestuje  bez-
pośrednio  w  firmy.  Działa  natomiast  za
pośrednictwem banków i innych pośredników
finansowych,  którym  wystawia  gwarancje
kredytowe  na  pożyczki  udzielane  małym 
i średnim przedsiębiorstwom.

Działalność  funduszu  obejmuje  państwa
członkowskie  Unii,  jak  również  Bułgarię,
Rumunię,  Turcję  oraz  trzy  kraje  EFTA  (Islan-
dię, Liechtenstein i Norwegię).

Organizacja pracy Banku

EBI jest instytucja autonomiczną. Samodziel-
nie podejmuje decyzje w sprawach udzielania
i zaciągania pożyczek, wyłącznie na podsta-
wie jakości projektów oraz możliwości, jakie
oferują rynki finansowe. Co roku przedkłada
sprawozdanie ze swojej działalności.

Bank  współpracuje  z  instytucjami  UE.  Na
przykład  jego  przedstawiciele  mogą  uczest-
niczyć w posiedzeniach różnych komisji Par-
lamentu  Europejskiego,  zaś  prezes  EBI  może
uczestniczyć w posiedzeniach Rady.

Decyzje w Banku podejmują trzy organy.

• Rada Gubernatorów składa się z ministrów

(zwykle ministrów finansów) ze wszystkich
państw członkowskich. Określa ona ogólną
politykę Banku w zakresie udzielania poży-
czek,  zatwierdza  roczny  bilans  i  sprawo-
zdanie  z  działalności,  upoważnia  Bank  do
finansowania  projektów  poza  UE  oraz
podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.

• Rada  Dyrektorów zatwierdza  operacje

udzielania i zaciągania pożyczek oraz kon-
troluje  właściwe  zarządzanie  bankiem.
Składa  się  z  26  dyrektorów  –  25  nomino-
wanych  przez  poszczególne  państwa  UE
oraz jednego nominowanego przez Komis-
ję Europejską.

• Komitet  Zarządzający  to  pełnoetatowe

kierownictwo Banku. Zajmuje się on bieżą-
cym zarządzaniem EBI. W jego skład wcho-
dzi dziewięć osób.

EBI finansuje różnorodne projekty, między innymi budowę nowych połączeń drogowych i kolejowych, 
usprawniających europejską sieć transportową

© 

Van 

Parys 

Media 

/ 

Corbis

Jak działa Unia Europejska

Europejski  Bank  Centralny  (EBC)  powstał 
w  1998  roku  na  mocy  Traktatu  o  Unii 
Europejskiej.  Jego  siedzibą  jest  Frankfurt
(Niemcy).  Zadaniem  Banku  jest  zarządzanie
euro – wspólną walutą Unii Europejskiej. EBC
odpowiada także za kształtowanie i wdraża-
nie polityki gospodarczej i pieniężnej UE.

Swą misję EBC wypełnia we współpracy z Eu-
ropejskim  Systemem  Banków  Centralnych
(ESBC), który obejmuje wszystkie 25 państw
członkowskich Unii. Należy jednak pamiętać,
że tylko 12 z nich przyjęło dotąd euro. Te 12
krajów  tworzy  wspólnie  strefę  euro,  zaś  ich
banki centralne wraz z Europejskim Bankiem
Centralnym tworzą tzw. Eurosystem.

EBC  jest  instytucją  w  pełni  niezależną.  Ani
on, ani żaden inny narodowy bank Eurosys-
temu, ani też żaden z członków ich organów
decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej
instytucji  o  instrukcje,  ani  takich  instrukcji
przyjmować. Instytucje UE oraz rządy państw
członkowskich  muszą  szanować  tę  zasadę 
i nie mogą wywierać nacisków na EBC ani na
swój rodzimy bank centralny.

EBC blisko współpracuje z krajowymi bankami
centralnymi  oraz  przygotowuje  i  wprowadza
w  życie  decyzje  podejmowane  przez  organy

decyzyjne  Eurosystemu  –  Radę  Prezesów,
Zarząd i Radę Ogólną.

W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został
Francuz, Jean-Claude Trichet.

Zadania Banku

Jednym  z  głównych  zadań  EBC  jest  zapew-
nienie stabilności cen w strefie euro, tak by
siła  nabywcza  euro  nie  osłabła  wskutek
inflacji.  EBC  dąży  do  utrzymania  rocznego
wzrostu cen dóbr konsumenckich poniżej 2%.

Zadanie to realizowane jest przez dwa rodza-
je działań:

• po pierwsze poprzez kontrolowanie poda-

ży  pieniądza. Nadmierna  podaż  pieniądza
w  stosunku  do  podaży  towarów  i  usług
prowadzi do inflacji.

• po drugie poprzez monitorowanie tenden-

cji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla
stabilności cen w strefie euro.

Kontrola  podaży  pieniądza  polega  między
innymi na ustalaniu stóp procentowych obo-
wiązujących  w  całej  strefie  euro.  Jest  to
prawdopodobnie najbardziej znane działanie
Banku.

Europejski Bank Centralny: 
zarządzanie euro

Podstawowe informacje

Rola:

zarządzanie walutą euro oraz polityką pieniężną
Unii Europejskiej

Członkowie: Rada Prezesów – 18 członków; Rada Ogólna – 27

członków; Zarząd – sześciu członków

Adres:

Kaiserstrasse 29, 
D-60311 Frankfurt nad Menem

Telefon:

(49) 691 34 40

Internet:

www.ecb.int

36

37

Organizacja pracy Banku

Europejski Bank Centralny funkcjonuje w opar-
ciu o trzy organy decyzyjne.

Z

Za

arrzzą

ąd

d

Zarząd składa się z prezesa EBC, wiceprezesa
oraz czterech innych członków mianowanych
za  wspólnym  porozumieniem  prezydentów
lub premierów państw strefy euro. Członkowie
Zarządu  powoływani  są  na  nieodnawialną
ośmioletnią kadencję.

Zarząd odpowiada za wdrażanie polityki pie-
niężnej  określonej  przez  Radę  Prezesów
(patrz niżej) oraz za instruowanie krajowych
banków  centralnych.  Przygotowuje  również
posiedzenia  Rady  Prezesów  i  odpowiada  za
bieżący zarząd EBC.

R

Ra

ad

da

a  P

Prreezzeessó

ów

w

Rada  Prezesów  jest  najwyższym  organem
decyzyjnym Europejskiego Banku Centralne-
go.  Składa  się  z  sześciu  członków  Zarządu
oraz  z  prezesów  12  banków  centralnych 
krajów strefy euro. Na jej czele zasiada pre-
zes EBC. Głównym zadaniem Rady Prezesów
jest wytyczanie polityki pieniężnej strefy euro,
a  w  szczególności  ustalanie  stóp  procento-
wych,  po  których  banki  komercyjne  mogą
uzyskać fundusze z banku centralnego.

R

Ra

ad

da

a  O

Og

gó

ólln

na

a

Trzecim  organem  decyzyjnym  EBC  jest  Rada
Ogólna. Składa się ona z prezesa i wicepreze-
sa EBC oraz z prezesów banków centralnych
wszystkich  25  państw  członkowskich.  Rada
Ogólna  wspomaga  działania  EBC  w  zakresie
doradztwa i koordynacji oraz pomaga w przy-
gotowywaniu dalszego  rozszerzania  strefy
euro.

Wspólna waluta ułatwia 

podróżowanie i robienie 

zakupów w innych krajach Europy.

EBC dąży do zapewnienia 

stabilnych cen w strefie euro

© 

De 

Leu

Instytucję Europejskiego Rzecznika Praw Oby-
watelskich  ustanowiono  w  Traktacie  o  Unii
Europejskiej  (Maastricht,  1992  r.).  Rzecznik
pełni  rolę  pośrednika  między  obywatelami 
a  władzami  UE.  Jest  instancją  właściwą  do
przyjmowania  i  badania  skarg  obywateli,
firm  i  organizacji  UE,  jak  również  osób
zamieszkałych  lub  posiadających  zarejestro-
waną siedzibę w jednym z krajów Unii.

Rzecznik  jest  wybierany  przez  Parlament
Europejski  na  odnawialną  pięcioletnią
kadencję, odpowiadającą kadencji Parlamen-
tu. W kwietniu 2003 roku stanowisko Euro-
pejskiego  Rzecznika  Praw  Obywatelskich
objął  były  grecki  rzecznik  praw  obywatel-
skich  Nikiforos  Diamandouros.  Został  on
ponownie wybrany na okres pięciu lat w stycz-
niu 2005 r.

Zadania rzecznika

Rzecznik pomaga w ujawnianiu przypadków
złej praktyki administracyjnej w instytucjach
i organach UE. Zła praktyka administracyjna
oznacza  niedostateczne  lub  niewłaściwe
działanie administracji, tzn. sytuacje, w któ-
rych dana instytucja działa niezgodnie z pra-
wem lub nie przestrzega zasad dobrej admi-
nistracji  lub  też  łamie  prawa  człowieka.
Wśród przykładów można wymienić:

• niesprawiedliwość,

• dyskryminację,

• nadużywanie władzy,

• brak lub odmowę udzielenia informacji,

• nieuzasadnione opóźnienia,

• niepoprawne procedury.

Rzecznik przeprowadza dochodzenia na pod-
stawie przedkładanych mu skarg lub z włas-
nej  inicjatywy.  Działa  całkowicie  niezależnie 
i bezstronnie. Nie oczekuje ani nie przyjmuje
instrukcji od żadnego rządu ani organizacji.

Jak złożyć skargę do rzecznika?

Zanim obywatel złoży skargę na złą praktykę
administracyjną w instytucji lub organie UE,
powinien skontaktować się z tą instytucją na
zwykłej drodze administracyjnej i zwrócić się
do niej o naprawienie sytuacji.

Jeśli  działanie  to  nie  poskutkuje,  wówczas
można złożyć skargę do rzecznika.

Skargę należy wnieść w ciągu dwóch lat od
daty  dowiedzenia  się  o  danym  przypadku 
złej  administracji.  Skarżący  musi  ujawnić
swoją  tożsamość,  jednoznacznie  wskazać,
której  instytucji  lub  organu  skarga  dotyczy
oraz  opisać,  na  czym  polega  problem.  Skar-

38

Jak działa Unia Europejska

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich:
badanie skarg obywateli

Podstawowe informacje

Rola:

ujawnianie przypadków złej praktyki 
administracyjnej i proponowanie rozwiązań

Kadencja:

odnawialna kadencja pięcioletnia

Adres:

1, Avenue du Président Robert Schuman, 
BP 403, F-67001 Strasburg

Telefon:

(33) 388 17 23 13

Internet:

www.euro-ombudsman.eu.int

żący  może  poprosić  o  potraktowanie  skargi
jako poufnej.

Wskazówki dotyczące wnoszenia skarg znaj-
dują  się  na  stronie  internetowej  rzecznika
pod adresem: www.euro-ombudsman.eu.int

Czego można oczekiwać?

Jeśli rzecznik nie jest uprawniony do rozpat-
rzenia  danej  skargi  –  bo  na  przykład  skarga
ta była już przedmiotem postępowania sądo-
wego – będzie starał się skierować skarżące-
go  do  właściwego  organu,  który  może  mu
pomóc.  Jeśli  jednak  rzecznik  jest  właściwy
dla danej sprawy, na pewno ją rozpatrzy.

Rozwiązanie  problemu  skarżącego  może
wymagać  jedynie  poinformowania  przez
rzecznika  instytucji  lub  organu,  którego
dotyczy  skarga.  Jeśli  w  trakcie  dochodzenia
problem  nie  zostanie  rozwiązany,  Rzecznik
będzie starał się znaleźć polubowne wyjście,
które  rozwiązuje  problem  i  satysfakcjonuje
skarżącego.

Jeśli jednak takie podejście okaże się niesku-
teczne, Rzecznik ma prawo do wystosowania
zaleceń  w  celu  rozwiązania  problemu.  Jeśli
skarżona  instytucja  nie  przyjmie  jego  zale-
ceń, Rzecznik może przedłożyć Parlamentowi
Europejskiemu  specjalne  sprawozdanie,  pro-
wadzące  do  podjęcia  przez  Parlament  nie-
zbędnych działań na szczeblu politycznym.

Rzecznik składa przed Parlamentem coroczne
sprawozdanie ze swojej działalności.

39

Nikiforos Diamandouros objął stanowisko Rzecznika
Praw Obywatelskich w kwietniu 2003 r. Został na
nie ponownie wybrany w styczniu 2005 r.

© 

EC

Jak działa Unia Europejska

Stanowisko Europejskiego Inspektora Ochrony
Danych (EDPS) ustanowiono w 2001 r. Inspek-
tor dba o to, by wszystkie instytucje i organy
UE szanowały prawo obywateli do prywatnoś-
ci przy przetwarzaniu ich danych osobowych.

Zadania Europejskiego Inspektora
Ochrony Danych (EIOD)

Przy  przetwarzaniu  danych  osobowych
pozwalających  na  zidentyfikowanie  danego
obywatela instytucje UE muszą szanować jego
prawo  do  prywatności.  Zadaniem  EIOD  jest
zadbanie o to, by właśnie tak postępowały, jak
również  doradzanie  im  w  kwestiach  związa-
nych z przetwarzaniem danych osobowych.

Pojęcie przetwarzania danych obejmuje ope-
racje takie jak zbieranie informacji, ich zapis
i przechowywanie, odszukiwanie, przesyłanie
lub  udostępnianie  innym  osobom,  jak  rów-
nież  zastrzeganie  dostępu,  usuwanie  lub
niszczenie danych.

Wszystkie  te  działania  podlegają  surowym
zasadom postępowania. Dla przykładu, insty-
tucjom i organom UE nie wolno przetwarzać
danych  osobowych  ujawniających  rasę  lub
pochodzenie  etniczne  osoby,  jej  poglądy
polityczne,  przekonania  religijne  lub  filozo-
ficzne  czy  też  przynależność  do  związków
zawodowych. Nie wolno im również przetwa-
rzać danych dotyczących sytuacji zdrowotnej
lub  życia  płciowego  konkretnych  osób,  o  ile
nie jest to niezbędne dla celów medycznych. 

Jednak  nawet  wówczas  dane  muszą  być
przetwarzane przez pracownika służby zdro-
wia  lub  inną  osobę  zobowiązaną  przysięgą
do zachowania tajemnicy zawodowej.

EIOD współpracuje z urzędnikami ds. ochrony
danych  we  wszystkich  instytucjach  i  orga-
nach UE w celu zapewnienia właściwego sto-
sowania zasad poszanowania prywatności.

W 2004 roku Europejskim Inspektorem Och-
rony Danych został Peter Johan Hustinx, zaś
jego zastępcą – Joaquín Bayo Delgado.

W jaki sposób skorzystać z pomocy
Inspektora Ochrony Danych?

Obywatel,  który  ma  powody  sądzić,  że  jedna 
z instytucji lub jeden z organów UE naruszyły
jego prawo do prywatności poprzez niewłaściwe
wykorzystanie jego danych osobowych, powi-
nien złożyć skargę do Europejskiego Inspekto-
ra  Ochrony  Danych  Osobowych.  Inspektor
zbada wniesioną skargę i poinformuje skarżą-
cego w możliwie najkrótszym terminie, czy się
z  nią  zgadza  –  a  jeśli  tak,  to  w  jaki  sposób
problem  zostanie  rozwiązany.  Inspektor  może
na  przykład  nakazać  skarżonej  instytucji  lub
organowi poprawienie, zastrzeżenie, usunięcie
lub zniszczenie danych osobowych, które pod-
dano nieprzepisowemu przetwarzaniu.

Jeśli skarżący nie zgadza się z opinią inspekto-
ra,  może  wnieść  sprawę  do  Trybunału  Spra-
wiedliwości.

40

Europejski Inspektor Ochrony Danych:
zabezpieczanie prywatności obywateli

Podstawowe informacje

Rola:

ochrona prywatności danych

Kadencja:

odnawialna kadencja pięcioletnia

Adres:

Rue Wiertz 60, B-1047 Bruksela

Telefon:

(32-2) 283 19 00

Internet:

www.edps.eu.int

41

Centrum Satelitarne Unii
Europejskiej (EUSC)

EUSC  zostało  utworzone  w  2002  roku.  Jego
siedzibą jest Torrejón de Ardoz (Hiszpania).

Centrum analizuje dane i obrazy pochodzące
z  satelitów  obserwacyjnych  Ziemi  i  wyko-
rzystuje te informacje w celu wspierania Unii
Europejskiej  w  podejmowaniu  decyzji  w  ra-
mach  wspólnej  polityki  zagranicznej  i  bez-
pieczeństwa (WPZB).

Centrum prowadzi również projekty badaw-
cze i rozwojowe oraz szkolenia specjalistycz-
ne  w  zakresie  cyfrowych  systemów  infor-
macji geograficznej oraz analizy obrazów.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eusc.org

Centrum Tłumaczeń dla 
Organów Unii Europejskiej

Powołane  w  1994  roku  Centrum  Tłumaczeń
mieści się w Luksemburgu.

Centrum finansuje się samo ze swojej działal-
ności. Utworzono je w odpowiedzi na zapo-
trzebowanie na tłumaczenia w agencjach UE.
W ramach dobrowolnych umów o współpra-
cy  Centrum  świadczy  także  usługi  na  rzecz
instytucji  i  innych  organów  UE,  mimo  że
posiadają one swoje własne służby tłumacze-
niowe.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cdt.eu.int

Eurojust

Eurojust powstał w 2002 roku. Jego siedzibą
jest  Haga  w  Niderlandach.  Zadaniem  Euro-
justu  jest  wspieranie  współpracy  organów
prokuratury  we  wszystkich  krajach  Unii 
w  zakresie  zwalczania  poważnych  prze-
stępstw transgranicznych, w tym przestępstw

Agencje 

Agencja nie jest instytucją UE – jest organem powołanym konkretnym aktem prawa europej-
skiego w celu realizacji ściśle określonego zadania. Nie wszystkie agencje UE zawierają w ofi-
cjalnej nazwie słowo „agencja”. Niektóre nazywają się centrum, fundacją, instytutem, obser-
watorium, urzędem itp.

Trzy spośród nich – EDA, EUISS i EUSC – realizują zadania związane ze wspólną polityką zagra-
niczną i bezpieczeństwa (drugi filar Unii Europejskiej). Cztery inne – AMOCEB, CEPOL, Europol
i  Eurojust  –  wspierają  koordynację  współpracy  policyjnej  i  sądowniczej  w  sprawach  karnych
(trzeci filar Unii Europejskiej), w tym zarządzanie zewnętrznymi granicami UE.

Pozostałe agencje realizują natomiast zadania w ramach pierwszego filaru UE, czyli w tak zwa-
nej domenie wspólnotowej.

Poniżej znajduje się krótki opis poszczególnych agencji.

Jak działa Unia Europejska

42

komputerowych,  przypadków  nadużyć  i
korupcji,  prania  pieniędzy  oraz  przestępstw
przeciwko środowisku naturalnemu.

Eurojust  pomaga  na  przykład  poprzez  ułat-
wianie  organom  krajowym  wymiany  infor-
macji,  wzajemnego  udzielania  pomocy 
prawnej  oraz  ekstradycji  osób  poszukiwa-
nych w celu przesłuchania.

W skład Eurojustu wchodzi po jednym proku-
ratorze, sędzi lub funkcjonariuszu policji z każ-
dego  kraju  członkowskiego.  Tworzą  oni
Kolegium (tj. zarząd), które wybiera spośród
siebie przewodniczącego na trzyletnią kaden-
cję. Kolegium  wspiera  sekretariat  i  zespół
urzędników  unijnych  oraz  oddelegowanych
do Eurojustu ekspertów krajowych.

Ponieważ praca Eurojustu wymaga utrzymy-
wania  akt  dotyczących  osób  podejrzanych 
o  popełnienie  przestępstwa,  w  organizacji
działa  urzędnik  ds.  ochrony  danych,  którego
zadaniem jest zapewnienie, by dane w aktach
były  odpowiednio  chronione  i  przetwarzane
zgodnie  z  wymogami  prawa.  Każdy  ma
prawo wiedzieć, jakimi informacjami na jego
temat  dysponuje  Eurojust,  oraz  zwrócić  się
doń  o  poprawienie  lub  usunięcie  informacji
nieprawdziwych lub niepełnych.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eurojust.eu.int

Europejska Agencja ds. 
Bezpieczeństwa i Ochrony
Zdrowia w Miejscu Pracy

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Och-
rony  Zdrowia  w  Miejscu  Pracy  (EU-OSHA) 
z siedzibą w Bilbao (Hiszpania) powstała w 1994
roku.

Pojedyncze  kraje  nie  są  w  stanie  zaradzić
całemu  spektrum  problemów  związanych 
z  bezpieczeństwem  i  higieną  pracy  (BHP),
przed jakimi stoi współczesna Europa. Dlate-
go powołano do życia EU-OSHA w celu połą-
czenia wiedzy i informacji w Europie w tym

zakresie,  zwłaszcza  w  odniesieniu  do  profi-
laktyki.

Oprócz  tworzenia  wielotematycznej  sieci
stron  internetowych  poświęconych  zagad-
nieniom  BHP,  agencja  prowadzi  aktywny
program publikacji na ten temat, publikując
różnorodne  dokumenty  –  od  sprawozdań
specjalistycznych po materiały informacyjne.

EU-OSHA kieruje Zarząd, w którym reprezen-
towane  są  związki  zawodowe,  organizacje
pracodawców,  rządy  krajów  członkowskich
oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej 
agency.osha.eu.int

Europejska Agencja ds. 
Bezpieczeństwa na Morzu

Europejska  Agencja  ds.  Bezpieczeństwa  na
Morzu (EMSA) powstała w 2002 roku. Tymcza-
sowo  mieści  się  w  Brukseli,  jednak  docelowo
będzie miała siedzibę w Lizbonie (Portugalia).

Celem  EMSA  jest  pomoc  w  usprawnianiu
unijnego systemu bezpieczeństwa na morzu,
w ograniczaniu ryzyka wypadków na morzu,
zanieczyszczenia  morza  przez  statki  oraz
śmierci na morzu.

Agencja  służy  radą  techniczną  i  naukową 
w ulepszaniu prawa unijnego w zakresie bez-
pieczeństwa na morzu oraz zanieczyszczania
morza przez statki. Pomaga Komisji w moni-
torowaniu  działań  podejmowanych  przez
państwa  UE  oraz  kraje  kandydujące  oraz
doradza ich rządom.

Wśród  wielu  zadań  stojących  przed  EMSA
należy  wymienić  opracowanie  wspólnej
metodyki badania wypadków na morzu oraz
ustanowienie  systemu  informacji  o  ruchu
statków, obejmującego całą UE.

Więcej informacji na stronie internetowej
emsa.eu.int

43

Europejska Agencja 
Bezpieczeństwa Sieci 
i Informacji

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Sieci i In-
formacji (ENISA) powstała w 2004 roku. Tym-
czasowo mieści się w Brukseli, jednak docelowo
będzie miała siedzibę w Heraklionie (Grecja).

Misją ENISA jest pomoc w zapewnianiu wyso-
kiego  standardu  zabezpieczenia  sieci  infor-
macyjnych  oraz  przekazywanych  za  ich
pośrednictwem danych. Niesie to korzyści dla
obywateli,  konsumentów,  przedsiębiorstw
oraz  organizacji  sektora  publicznego  w  całej
Unii Europejskiej.

Do zadań Agencji ma również należeć zbiera-
nie danych, analiza ryzyka, podnoszenie świa-
domości  oraz  promowanie  wzorcowych  roz-
wiązań w zakresie zarządzania ryzykiem.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.enisa.eu.int

Europejska Agencja 
Bezpieczeństwa Transportu
Lotniczego

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transpor-
tu  Lotniczego  (EASA)  powstała  w  2002  roku.
Jej siedzibą jest Kolonia (Niemcy).

Zadaniem EASA jest wspieranie Unii w tworze-
niu  przepisów  i  zasad  dotyczących  bezpie-
czeństwa  w  ruchu  powietrznym  oraz  pomoc
Komisji w sprawdzaniu odpowiedniego stoso-
wania  tych  zasad.  Agencja  będzie  również
udzielała  pomocy  technicznej  organizacjom
międzynarodowym  odpowiedzialnym  za  bez-
pieczeństwo w lotnictwie cywilnym oraz och-
ronę  środowiska  w  transporcie  lotniczym.
Ponadto  będzie  pomagała  organom  nadzoru
lotnictwa w krajach poza UE.

EASA  ma  prawo  podejmowania  określonych
decyzji,  jak  na  przykład  wystawianie  świa-
dectw typu na produkty aeronautyczne.

Więcej informacji na stronie internetowej
easa.eu.int

Europejska Agencja Kolejowa

Decyzję  o  utworzeniu  Europejskiej  Agencji
Kolejowej  (ERA)  podjęto  w  kwietniu  2004
roku. Siedzibą Agencji będzie Lille-Valencien-
nes  we  Francji.  Jej  misją  jest  pomoc  we
wzmacnianiu bezpieczeństwa i interoperacyj-
ności  sieci  kolejowych  w  Europie,  tak  aby
stopniowo  powstawał  zintegrowany  europej-
ski obszar kolejowy.

Więcej informacji pod adresem:
europa.eu.int/comm/transport/rail/era/index
_en.htm

Europejska Agencja Leków

Siedzibą ustanowionej w 1993 roku Europej-
skiej Agencji Leków (EMEA) jest Londyn (Zjed-
noczone Królestwo). Agencja pomaga w och-
ronie  i  promocji  zdrowia  w  Europie  poprzez
ocenę  leków  przeznaczonych  dla  ludzi  oraz
zwierząt.  Agencja  skupia  ekspertów  ze
wszystkich krajów UE.

Pewne rodzaje produktów medycznych uzys-
kane w procesach biotechnologicznych mogą
być sprzedawane w UE dopiero po dokładnym
zbadaniu ich przez EMEA. Jeśli Agencja uzna,
że dany produkt spełnia wymogi bezpieczeń-
stwa  i  jakości,  Komisja  Europejska  może
zezwolić na jego sprzedaż we wszystkich kra-
jach UE. O podobne zezwolenie mogą również
ubiegać  się  osoby  pragnące  wprowadzić  na
rynek inne innowacyjne środki lecznicze.

Zezwolenia  na  większość  leków  konwencjo-
nalnych wydają poszczególne kraje UE. EMEA
pomaga w prowadzeniu systemu wzajemnego
uznawania  tych  zezwoleń  pomiędzy  krajami
Unii.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.emea.eu.int

Jak działa Unia Europejska

Europejska Agencja Obrony

Europejska  Agencja  Obrony  (EDA)  powstała 
w  2004  roku,  jej  siedzibą  będzie  Bruksela.
Zadaniem  EDA  będzie  pomoc  państwom
członkowskim  w  umacnianiu  europejskiego
potencjału  w  zakresie  obrony  i  zarządzania
kryzysowego  oraz  wspieranie  europejskiej
polityki bezpieczeństwa i obrony.

Agencja  będzie  realizowała  to  zadanie
poprzez dążenie do bardziej skoordynowane-
go  podejścia  w  zakresie  produkcji  i  zakupu
sprzętu wojskowego i obronnego, jak również
w zakresie badań nad bezpieczeństwem i roz-
wojem technologii w tym zakresie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eda.eu.int

Europejska Agencja Ochrony
Środowiska

Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA)
powstała w 1990 roku. Jej siedzibą jest Kopen-
haga (Dania).

Zadaniem  Agencji  jest  zbieranie  i  rozpo-
wszechnianie informacji na temat stanu i ten-
dencji  środowiska  naturalnego  w  Europie.
Agencja jest otwarta dla krajów niebędących
członkami UE. Od początku jej istnienia nale-
żą  do  niej  Islandia,  Liechtenstein  i  Norwegia.
Agencja  aktywnie  współpracuje  z  instytucja-
mi  i  organizacjami  międzynarodowymi  zaj-
mującymi się ochroną środowiska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eea.eu.int

Europejska Agencja Odbudowy

Europejska Agencja Odbudowy (EAR) powsta-
ła w 2000 roku. Jej główna siedziba znajduje
się w Salonikach (Grecja), zaś ośrodki opera-
cyjne  mieszczą  się  w  Belgradzie,  Prisztinie,
Podgoricy i Skopje.

Zadaniem  EAR  jest  zarządzanie  głównymi
unijnymi  programami  pomocy  na  odbudowę
krajów bałkańskich dotkniętych wojnami w la-
tach  90.  Roczny  budżet  tych  programów
wynosi około dwóch miliardów euro.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.ear.eu.int

© 

EKA

44

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności pomaga w zapewnieniu bezpieczeństwa całego procesu 
produkcji żywności – „od gospodarstwa do stołu”

45

Europejska Agencja ds. Zarządzania
Współpracą Operacyjną na 
Granicach Zewnętrznych Państw
Członkowskich UE

Decyzję  o  utworzeniu  tej  agencji  (w  skrócie
zwanej  AMOCEB)  podjęto  w  październiku
2004 roku. Siedzibą agencji będzie Warszawa.

Zadaniem  AMOCEB  jest  wspieranie  państw
członkowskich  we  wdrażaniu  unijnych  zasad
kontroli  na  granicach  zewnętrznych  oraz
wydalania  obywateli  państw  trzecich  do  ich
krajów pochodzenia. Naturalnie kontrola gra-
nic leży w gestii każdego państwa członkow-
skiego,  jednak  agencja  ma  przyczynić  się  do
tego,  by  kontrola  ta  była  dokonywana  wszę-
dzie  na  jednakowo  wysokim  poziomie  sku-
teczności.

Do głównych zadań agencji należy:

• pomoc państwom UE w szkoleniu ich służb

granicznych;

• ocena ryzyka;

• zastosowanie  wyników  badań  naukowych

do nowych technologii monitoringu;

• koordynacja  współpracy  między  państwa-

mi  UE  w  zakresie  repatriacji  nielegalnych
imigrantów.

Europejska Fundacja 
Kształcenia

Siedzibą ustanowionej w 1990 roku Europej-
skiej  Fundacji  Kształcenia  (ETF)  jest  Turyn
(Włochy).

ETF pomaga w ulepszaniu systemów kształce-
nia zawodowego w krajach poza Unią, głów-
nie w regionach bezpośrednio z nią sąsiadują-
cych,  takich  jak  północna  Afryka,  Bliski
Wschód,  Bałkany  czy  kraje  byłego  Związku
Radzieckiego.

Fundacja  dzieli  się  z  tymi  krajami  wiedzą,
know-how i doświadczeniem w zakresie przy-
gotowywania  ludzi  do  wykonywania  nowych

zawodów  oraz  opracowywania  programów
nauki trwającej przez całe życie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.etf.eu.int

Europejska Fundacja na
rzecz Poprawy Warunków
Życia i Pracy

Europejska  Fundacja  na  rzecz  Poprawy
Warunków Życia i Pracy (Eurofound), ustano-
wiona  w  1975  roku,  ma  siedzibę  w  Dublinie
(Irlandia).

Jej zadaniem jest:

• doradzanie  decydentom  w  sprawach  spo-

łecznych;

• ocena i analiza warunków życia i pracy;

• sprawozdawczość na temat zmian i tenden-

cji w tym zakresie;

• przyczynianie się do poprawy jakości życia.

Pracami  Eurofound  kieruje  zarząd,  w  którym
reprezentowane  są  związki  zawodowe,  orga-
nizacje pracodawców, rządy krajów członkow-
skich oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eurofound.eu.int

Europejskie Centrum ds. 
Zapobiegania i Kontroli Chorób

Decyzję o utworzeniu Europejskiego Centrum
ds.  Zapobiegania  i  Kontroli  Chorób  (ECDC)
podjęto w marcu 2004 roku. Centrum będzie
miało siedzibę w Sztokholmie (Szwecja) i roz-
pocznie działalność w 2005 roku.

ECDC będzie pomagało UE w zwalczaniu cho-
rób zakaźnych oraz innych poważnych zagro-
żeń  dla  zdrowia.  Jego  zadania  będą  obejmo-
wały  prowadzenie  sieci  laboratoriów  oraz
zarządzanie systemem wczesnego ostrzegania
i  reagowania.  Centrum  będzie  mogło  na 

Jak działa Unia Europejska

46

przykład wysłać zespół ekspertów do zbadania
wybuchu  nieznanej  choroby  ludzkiej  w  jed-
nym z krajów Europy.

Dodatkowe informacje:
europa.eu.int/comm/health/ph_overview/
strategy/ecdc/ecdc_en.htm

Europejskie Centrum 
Monitorowania Narkotyków 
i Narkomanii

Utworzone  w  1993  roku  Europejskie  Centrum
Monitorowania  Narkotyków  i  Narkomanii
(EMCDDA) ma siedzibę w Lizbonie (Portugalia).

Zadaniem  Centrum  jest  zbieranie  i  rozpo-
wszechnianie obiektywnych, wiarygodnych i po-
równywalnych informacji dotyczących narko-
tyków  i  narkomanii  w  Europie.  Centrum
współpracuje  z  krajami  nienależącymi  do  UE
oraz  z  organizacjami  międzynarodowymi,

takimi jak Międzynarodowy Program Kontroli
Narkotyków ONZ (UNDCP), Światowa Organi-
zacja  Zdrowia  (WHO),  Grupa  Pompidou  Rady
Europy,  Światowa  Organizacja  Celna  (WCO),
Międzynarodowa  Organizacja  Policji  Krymi-
nalnej (Interpol) oraz Europejski Urząd Policji
(Europol).

Więcej informacji na stronie internetowej
www.emcdda.org

Europejskie Centrum 
Monitorowania Rasizmu 
i Ksenofobii

Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu
i  Ksenofobii  (EUMC)  ma  siedzibę  w  Wiedniu
(Austria). Powstało ono w 1997 roku.

Zasadniczym  zadaniem  Centrum  jest  dostar-
czanie  Unii  Europejskiej  i  jej  państwom 
członkowskim  obiektywnych,  wiarygodnych 
i porównywalnych danych dotyczących rasiz-
mu,  ksenofobii  i  antysemityzmu  w  Europie
oraz opracowywanie ogólnoeuropejskich stra-
tegii rozwiązywania tych problemów.

EUMC bada zasięg i zmiany rasizmu i kseno-
fobii  oraz  analizuje  ich  przyczyny,  konsek-
wencje  i  skutki.  Promuje  również  i  rozpo-
wszechnia  przykłady  wzorcowych  rozwiązań
w zakresie integracji imigrantów oraz mniej-
szości etnicznych i religijnych.

Zasadnicze  działania  EUMC  opierają  się  na
Europejskiej Sieci Informacji o Rasizmie i Kse-
nofobii  (RAXEN).  Składa  się  ona  z  krajowych
punktów kontaktowych (po jednym w każdym
kraju),  które  zbierają,  opracowują  i  rozpo-
wszechniają informacje o rasizmie i ksenofo-
bii na własnym terenie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eumc.eu.int

Europejska Agencja Leków ocenia, czy używane
przez nas leki są bezpieczne

© 

Van 

Parys 

Media 

/ 

Corbis

47

Europejskie Centrum Rozwoju
Szkolenia Zawodowego

Utworzone w 1975 roku, Europejskie Centrum
Rozwoju  Szkolenia  Zawodowego  (Cedefop)
ma swoją siedzibę w Salonikach (Grecja).

Jego  zadaniem  jest  analiza  i  dostarczanie
informacji na temat systemów, polityki, badań
i praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego.
Informacje  te  pomagają  specjalistom  w  całej
Unii  Europejskiej  w  rozwijaniu  i  ulepszaniu
kształcenia i szkolenia zawodowego w Europie.

Cedefop prowadzi również interaktywną stro-
nę internetową pod nazwą „Europejska Wios-
ka  Szkoleniowa”,  dostępną  pod  adresem
www.trainingvillage.gr

Pracami  Cedefop  kieruje  zarząd,  w  którym
reprezentowane  są  związki  zawodowe,  orga-
nizacje pracodawców, rządy krajów członkow-
skich oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cedefop.eu.int

Europejskie Kolegium Policyjne

Europejskie  Kolegium  Policyjne  (CEPOL)  to
akademia  szkoląca  funkcjonariuszy  policji
wyższej i średniej rangi. Jego misją jest wspie-
ranie krajowych służb policyjnych UE w walce
z  przestępczością,  zwłaszcza  przestępczością
transgraniczną.  Kolegium  prowadzi  europej-
skie szkolenia policyjne od 2001 roku.

Głównym celem CEPOL jest umożliwianie funkc-
jonariuszom  z  różnych  krajów  Unii  bliższego
zapoznania się z systemami policji w innych kra-
jach  oraz  poszerzenia  wiadomości  o  transgra-
nicznej współpracy policyjnej w Europie.

Kolegium Policyjne może współpracować z kra-
jowymi  instytucjami  szkolącymi  policjantów
w krajach poza Unią Europejską. W szczegól-
ności  udostępnia  ono  swoją  infrastrukturę
szkoleniową funkcjonariuszom policji z krajów
kandydujących oraz z Islandii i Norwegii.

Stałą siedzibą CEPOL ma być Bramshill (Zjed-
noczone Królestwo).

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cepol.net

Europejski Organ Nadzoru
Globalnego Systemu 
Nawigacji Satelitarnej

Europejski Organ Nadzoru GSNS powstał w 2004
roku.  Nie  podjęto  jeszcze  decyzji  co  do 
siedziby tej agencji.

Zadaniem  agencji  będzie  dbanie  o  właściwe
zabezpieczenie żywotnych interesów publicz-
nych  w  związku  z  europejskimi  programami
nawigacji  satelitarnej  (Galileo  i  EGNOS).
Celem  Galileo  jest  stworzenie  nowoczesnej
europejskiej alternatywy dla funkcjonującego
obecnie amerykańskiego systemu GPS.

Agencja odpowiada za zarządzanie i monito-
rowanie  sposobu  wykorzystywania  funduszy
programu. Będzie też pomagała Komisji Euro-
pejskiej  we  wszelkich  sprawach  związanych 
z radionawigacją satelitarną.

Europejski Urząd ds. 
Bezpieczeństwa Żywności

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywnoś-
ci (EFSA) rozpoczął swoją działalność w 2002
roku.  Tymczasowo  mieści  się  w  Brukseli,  jed-
nak  docelowo  będzie  miał  swoją  siedzibę 
w Parmie (Włochy).

Podstawowym  zadaniem  Urzędu  jest  nieza-
leżne doradztwo naukowe we wszelkich kwes-
tiach  dotyczących  bezpieczeństwa  żywności.
Ocenia on zagrożenia dla łańcucha pokarmo-
wego  oraz  przeprowadza  naukową  ocenę
zagadnień,  które  mogą  mieć  wpływ  na  bez-
pieczeństwo żywności w Europie.

Urząd  zajmuje  się  całym  procesem  produkcji
żywności „od gospodarstwa do stołu”, czyli od

pierwotnej  produkcji  (w  tym  bezpieczeństwa
pasz  zwierzęcych)  po  dostawę  żywności  do
konsumentów. EFSA zbiera informacje z całe-
go  świata,  uważnie  śledząc  wszelkie  postępy
w  nauce.  Swoimi  wnioskami  dzieli  się  nie
tylko  z  ekspertami  i  decydentami,  lecz  także 
z opinią publiczną.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.efsa.eu.int

Europejski Urząd Policji

Europejski  Urząd  Policji  (Europol)  powołano 
w 1992 roku z myślą o zorganizowaniu ogólno-
europejskiego  wywiadu  kryminalnego.  Jego
siedzibą  jest  Haga  (Niderlandy),  zaś  wśród
jego  pracowników  są  przedstawiciele  krajo-
wych  organów  zajmujących  się  egzekwowa-
niem prawa (policja, służba celna, służby imi-
gracyjne itp.).

Celem Europolu jest wspieranie bliższej i bar-
dziej  skutecznej  współpracy  państw  człon-
kowskich  w  przeciwdziałaniu  i  zwalczaniu
międzynarodowej  przestępczości  zorganizo-
wanej, a w szczególności:

• handlu narkotykami,

• siatek nielegalnej imigracji,

• nielegalnego handlu pojazdami mechanicz-

nymi,

• handlu ludźmi, w tym dziecięcej pornogra-

fii,

• fałszowania  pieniędzy  i  innych  środków

płatniczych,

• nielegalnego  handlu  materiałami  radioak-

tywnymi i nuklearnymi,

• terroryzmu.

Jednym  z  zadań  Europolu  jest  ustanowienie 
i  prowadzenie  skomputeryzowanego  systemu
pozwalającego na wprowadzanie danych oraz
umożliwiającego dostęp do nich i ich analizo-
wanie. Nad zawartością oraz sposobem wyko-
rzystania  wszelkich  danych  osobowych,  któ-
rymi  dysponuje  Europol,  czuwa  wspólny
organ nadzoru, składający się z dwóch eksper-

tów  ds.  ochrony  danych  z  każdego  państwa
członkowskiego.

Europol  jest  odpowiedzialny  bezpośrednio
przed  Radą  ds.  Wymiaru  Sprawiedliwości 
i  Spraw  Wewnętrznych,  tj.  przed  ministrami
sprawiedliwości  i  spraw  wewnętrznych  ze
wszystkich krajów UE. W skład zarządu Euro-
polu wchodzi po jednym przedstawicielu każ-
dego państwa członkowskiego.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.europol.eu.int

Instytut Studiów nad 
Bezpieczeństwem Unii 
Europejskiej (EUISS)

EUISS  został  utworzony  w  2001  roku,  a  jego
siedzibą  jest  Paryż  (Francja).  Jego  celem  jest
pomoc  w  kształtowaniu  kultury  wspólnego
bezpieczeństwa  w  Europie  oraz  promowanie
interesów bezpieczeństwa Unii jako całości.

EUISS  pomaga  w  tworzeniu  wspólnej  polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZB) poprzez:

• badania  i  debaty  dotyczące  zasadniczych

kwestii związanych z bezpieczeństwem i ob-
ronnością;

• wybiegające  w  przyszłość  analizy  przepro-

wadzane dla Rady i Wysokiego Przedstawi-
ciela ds. WPZB;

• prowadzenie dialogu transatlantyckiego w spra-

wach  bezpieczeństwa  pomiędzy  Europą,
Kanadą i Stanami Zjednoczonymi.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.iss-eu.org

Urząd Harmonizacji w ramach
Rynku Wewnętrznego (Znaki
Towarowe i Wzory Przemysłowe)

Utworzony  w  1994  roku  Urząd  Harmonizacji
w  ramach  Rynku  Wewnętrznego  (OHIM)
mieści się w Alicante (Hiszpania).

48

Jak działa Unia Europejska

Jego zadanie polega na przeprowadzaniu pro-
cedur  rejestracji  wspólnotowych  znaków
towarowych oraz wzorów przemysłowych.

System  wspólnotowych  znaków  towarowych
pozwala  europejskim  przedsiębiorstwom
oszczędzić  czas  i  pieniądze.  Producent  prag-
nący zastrzec swój znak towarowy w Europie
nie musi już rejestrować identycznych znaków
w  każdym  z  krajów  UE.  Za  pośrednictwem
OHIM  może  wystąpić  teraz  o  wspólnotowy
znak  towarowy,  dzięki  czemu  inne  firmy  nie
będą  mogły  używać  takiego  samego  lub
podobnego znaku w całej Unii.

Więcej informacji na stronie internetowej
oami.eu.int

Wspólnotowy Urząd 
Odmian Roślin

Siedzibą  Wspólnotowego  Urzędu  Odmian
Roślin  (CPVO)  jest  Angers  we  Francji.  Urząd
powstał w 1994 roku.

Jego zadaniem jest administrowanie systemem
praw do odmian roślin – swoistym systemem

praw  własności  przemysłowej  w  odniesieniu
do roślin.

CPVO  działa  w  sposób  zbliżony  do  Urzędu
Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
– przyznaje prawa własności przemysłowej dla
nowych  odmian  roślin.  Ochrona  tych  praw
obowiązuje przez okres 25 lub 30 lat.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cpvo.eu.int

Unia Europejska planuje powołanie lub tworzy
obecnie szereg innych agencji. Należą do nich:

• Europejska Agencja Kontroli Rybołówstwa,

• Agencja  Wykonawcza  ds.  Edukacji,  Kultury 

i Sektora Audiowizualnego,

• Europejska Agencja ds. Substancji Chemicz-

nych,

• Europejski Instytut Równości Płci,

• Europejska Agencja Praw Podstawowych,

• Agencja  Wykonawcza  Programu  Zdrowia

Publicznego,

• Agencja  Wykonawcza  ds.  Inteligentnej 

Energii.

49

© 

Bilderberg 

/

 H

ollandse 

Hoogte

Funkcjonariusze policji, pochodzący z różnych krajów UE, z pomocą Europolu walczą z międzynarodowymi
szajkami fałszerzy euro

Jak działa Unia Europejska

50

Spojrzenie w przyszłość

System podejmowania decyzji w Unii Europej-
skiej  kształ

towałsię  przez  ponad  półwieku.

Początkowo zaprojektowano go jednak z myślą
o wspólnocie sześciu narodów. Dziś Unia liczy
25 państw członkowskich, a w nadchodzących
latach liczba ta jeszcze wzrośnie. System decy-
zyjny UE wymaga zatem uproszczenia i konso-
lidacji. Aby uniknąć paraliżu, większość decyzji
będzie trzeba podejmować większością kwalifi-
kowaną  –  bez  konieczności  uzyskania  zgody
każdego z państw członkowskich.

Jednak  przyszłość Unii  stwarza  też  szereg
innych pytań. Na przykład:

• Jakie  są  cele  i  dążenia  rozszerzonej  Unii?

Innymi  słowy,  co  kraje  członkowskie  chcą
osiągnąć poprzez wspólne działanie?

• Jakie obszary wspólnej polityki są niezbęd-

ne dla osiągnięcia tych celów?

• W  jakich  sprawach  należy  decydować  na

poziomie  UE,  a  jakie  decyzje  pozostawić 
w gestii władz krajowych lub regionalnych?

• Jaką  rolę  powinny  odgrywać  w  procesach

decyzyjnych parlamenty krajowe?

Konieczne  jest  zatem  znalezienie  odpowiedzi
na  pytanie,  kto  powinien  za  co  odpowiadać 
i  w  jaki  sposób  podejmować  decyzje  w  Unii
liczącej  25  lub  więcej  krajów  i  pół  miliarda
mieszkańców.

Projekt  konstytucji  uzgodniony  przez  Radę
Europejską w 2004 roku bezpośrednio odnosi
się to tych kwestii. Znacznie przejrzyściej niż
poprzednie  traktaty  wyjaśnia  on,  czym  jest
Unia Europejska i dokąd zmierza. Konstytucja
ustanawia również nowe, bardziej ujednolico-
ne zasady podejmowania decyzji.

Dzięki  konstytucji  Unia  ma  stać  się  jeszcze
bardziej otwarta i demokratyczna. Konstytuc-
ja  zobowiązuje  na  przykład  ministrów  UE  do
publicznego  odbywania  posiedzeń  ustawo-
dawczych i daje obywatelom prawo do wno-
szenia petycji do Komisji Europejskiej o przy-
gotowanie wniosku w sprawie nowych aktów
prawnych.  Ponadto  zwiększa  ona  rolę  parla-

mentów  krajowych  w  monitorowaniu  wnios-
ków legislacyjnych Komisji.

Konstytucja ma również na celu nadanie Unii
większej  skuteczności  w  działaniu  na  arenie
międzynarodowej.  Ma  to  nastąpić  dzięki
stworzeniu  stanowiska  Ministra  Spraw 
Zagranicznych UE oraz zawarciu w jego kom-
petencjach  wszelkich  aspektów  stosunków
zewnętrznych Unii.

Nowa  konstytucja  utrzymuje  istniejącą  rów-
nowagę  między  interesami  narodowymi  i  o-
gólnym  interesem  europejskim,  jak  również
pomiędzy interesami małych i dużych krajów.

Konstytucja nie wejdzie jednak w życie, dopóki
nie  zostanie  ratyfikowana  przez  parlamenty
krajowe we wszystkich 25 krajach UE. W nie-
których  z  nich  zatwierdzenie  konstytucji
wymaga referendum.

Więcej informacji na temat konstytucji można
znależć pod adresem:
http://europa.eu.int/constitution/

Unia Europejska istnieje po to, by służyć swym
obywatelom.  Sprawą  zasadniczej  wagi  jest
zatem, by obywatele Unii byli w pełni zaanga-
żowani w jej procesy decyzyjne. Unia potrzebu-
je również skutecznych, otwartych i demokra-
tycznie  odpowiedzialnych  instytucji  będących
w stanie sprostać wyzwaniom XXI wieku.

W demo-
kratycznej 
Europie
przyszłość
UE jest 
w rękach jej
obywateli,
zwłaszcza
młodych

© 

EC

Unia Europejska (UE) nie jest federalnym państwem na wzór Stanów Zjednoczonych. Nie jest
też jednak wyłącznie organizacją międzyrządową na wzór ONZ. Unia jest tak naprawdę jedyna
w swoim rodzaju. Należące do niej kraje są niezależne i suwerenne, jednak postanowiły połą-
czyć swą suwerenność, by razem osiągnąć większą siłę i wpływy.

Połączenie  suwerenności  oznacza  przeniesienie  kompetencji  decyzyjnych  na  wspólne  instytucje,
takie  jak  Parlament  Europejski,  Rada  i  Komisja  Europejska.  Ale  czym  dokładnie  zajmuje  się
każda z nich? W jaki sposób ze sobą współpracują? Która za co odpowiada?

Niniejsza książeczka w przystępny sposób odpowiada na te pytania. Zawiera również podsta-
wowe informacje o agencjach i innych organach przyczyniających się do funkcjonowania Unii.
Ma być przewodnikiem po procesach decyzyjnych w Unii Europejskiej.

Komisja Europejska

Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich

2006 — 50 str. — 16,2 x 22,9 cm

ISBN 92-894-9537-5

Reprezentacja Komisji Europejskiej
Warszawskie Centrum Finansowe
ul. Emilii Plater 53
00-113 Warszawa
tel. (22) 520 82 00
fax (22) 520 82 82
e-mail: press-rep-poland@cec.eu.int
www.europa.delpol.pl

Biuro Informacyjne Parlamentu
Europejskiego
Warszawskie Centrum Finansowe
ul. Emilii Plater 53
00-113 Warszawa
tel. (22) 520 66 55
fax (22) 520 66 59
e-mail: epwarszawa@europarl.eu.int

Centrum Informacji Europejskiej
UKIE
ul. Krucza 38/42 
00-512 Warszawa 
tel. (22) 455 54 54 
fax (22) 455 54 53 
e-mail: cie@mail.ukie.gov.pl
www.cie.gov.pl

Regionalne Centra Informacji 
Europejskiej

Toruń
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
Pl. św. Katarzyny 9 
87-100 Toruń
tel./fax (56) 652 11 21
e-mail: centrum@europa.torun.pl
www.europa.torun.pl

Ostrołęka
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej
ul. Hallera 13 
07-412 Ostrołęka 
tel./fax (29) 760 30 45 
e-mail: rcie_ostroleka@arrmpw.org.pl
www.arrmpw.org.pl

Płock
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej
Al. Kilińskiego 12 
09-402 Płock 
tel. (24) 366 41 66 
fax (24) 366 41 48 
e-mail: rcie@rcie.plock.pl
www.rcie.plock.pl

Radom
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej
ul. Chorzowska 16/18 
26-600 Radom 
tel. (48) 365 69 08 
fax (48) 365 49 70 
e-mail: info@rcie.radom.pl
www.rcie.radom.pl

Lublin
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. 3 Maja 18/3A 
20-078 Lublin 
tel./fax (81) 534 61 91, 532 82 19
fax (81) 534 61 92 
e-mail: biuro@rcie.lublin.pl
www.rcie.lublin.pl

Zielona Góra
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
Al. Wojska Polskiego 9 
65-077 Zielona Góra 
tel./fax (68) 453 26 37 
e-mail: rcie@rcie.zgora.pl
www.rcie.zgora.pl

Łódź
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Piotrkowska 262/264 
90-361 Łódź 
tel./fax (42) 637 79 76 
e-mail: rcie@ie.lodz.pl
www.rcie.lodz.pl

Kraków
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Mikołajska 4 (Mały Rynek) 
31-027 Kraków 
tel. (12) 421 30 15 
fax (12) 421 33 15 
e-mail: centrum@federacja.krakow.pl 
www.centrum.krakow.pl

Opole
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Słowackiego 10 
45-346 Opole 
tel. (77) 454 26 21
fax (77) 454 56 10 
e-mail:
domeuropejski@fundacja.opole.pl 
rcie@fundacja.opole.pl
www.rcie.opole.pl

Białystok
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Lipowa 14 (róg Nowego Światu 2)
15-427 Białystok
tel./fax (85) 653 77 53 
e-mail: eurobialystok@bia.pl
www.rcie.bialystok.pl

Rzeszów
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Sucharskiego 2 
35-225 Rzeszów 
tel. (17) 866 11 82 
fax (17) 866 11 83 
e-mail: rcie@wsiz.rzeszow.pl 
www.rcie.rzeszow.pl

Gdańsk
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
Długi Targ 39/40 
80-830 Gdańsk 
tel. (58) 305 60 18 
fax (58) 301 02 16 
e-mail: rcie@piph.pl
www.rcie.gdansk.pl

Częstochowa
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Pułaskiego 4/6 
42-200 Częstochowa 
tel./fax (34) 368 42 13 
e-mail: rcie@rcie.czest.pl
www.rcie.czest.pl

Katowice
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Kościuszki 6 
40-026 Katowice 
tel. (32) 209 17 01 
fax (32) 209 16 90 
e-mail: centrum@rcie.katowice.pl
www.rcie.katowice.pl

Kielce
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Bodzentyńska 44A 
25-308 Kielce
tel./fax (41) 343 00 38 
e-mail: rcie@rcie.kielce.pl 
www.rcie.kielce.pl

Poznań
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej 
ul. Mostowa 27 
61-854 Poznań 
tel./fax (61) 852 49 48 
e-mail: rcie@rcie.poznan.pl 
www.rcie.poznan.pl

Koszalin
Regionalne Centrum Informacji 
Europejskiej
ul. Młyńska 2 
75-054 Koszalin 
tel./fax (94) 347 13 17 
e-mail: rcie@rcie.koszalin.pl
www.rcie.koszalin.pl

Centra Euro-Info – program Komisji
Europejskiej dla MSP – znajdują
się przy następujących instytucjach:
www.euroinfo.org.pl/kontakt/

Ź

Źrró

ód

dłła

a  iin

nffo

orrm

ma

accjjii  n

na

a  tteem

ma

att  U

Un

niiii  E

Eu

urro

op

peejjsskkiieejj

Informacje dostępne są w językach urzędowych UE na serwerze Europa: 
europa.eu.int

W całej Europie istnieją setki miejscowych centrów informacji europejskiej. 
Adres najbliższego biura można znaleźć na stronie internetowej:
europa.eu.int/comm/relays/index_en.htm

EUROPE DIRECT jest miejscem, skąd otrzymasz odpowiedzi na pytania związane 
z Unią Europejską. Z osobami udzielającymi informacji można skontaktować się
telefonicznie poprzez bezpłatny numer: 00 800 6 7 8 9 10 11
(lub dzwoniąc na płatną linię spoza UE: (32-2) 299 96 96), lub drogą 
elektroniczną poprzez europa.eu.int/europedirect

Reprezentacje i biura Komisji i Parlamentu znajdują się we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Delegatury
Komisji Europejskiej rozmieszczone są także w innych częściach świata.

Informacje oraz broszury na temat Unii Europejskiej w języku polskim można także otrzymać w następujących 

miejscach:

U

Un

niia

a  EEu

urro

op

peejjsskka

a

Państwa członkowskie Unii Europejskiej

Kraje kandydujące

Unia Europejska (UE) nie jest państwem
federalnym na wzór Stanów Zjednoczo-
nych. Nie jest też jednak wyłącznie orga-
nizacją międzyrządową na wzór ONZ. Unia
jest tak naprawdę jedyna w swoim rodza-
ju. Należące do niej kraje są niezależne 
i suwerenne, jednak postanowiły połączyć
swą suwerenność, by razem osiągnąć
większą siłę i wpływy.

Połączenie suwerenności oznacza przenie-
sienie kompetencji decyzyjnych na wspól-
ne instytucje, takie jak Parlament Euro-

pejski, Rada i Komisja Europejska. Ale czym dokładnie zajmuje się każda 
z nich? W jaki sposób ze sobą współpracują? Która za co odpowiada?

Niniejsza broszura w przystępny sposób odpowiada na te pytania. Zawiera
również podstawowe informacje o agencjach i innych organach uczestniczą-
cych w funkcjonowaniu Unii. Ma być przewodnikiem po procesach decyzyj-
nych w Unii Europejskiej.

Publicatiebureau

PL

NA-67-05-67

0-PL-C

9 7 8 9 2 8 9 4 9 5 3 7 0 >

Urząd Publikacji