Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Unia Europejska

Niniejsza broszura oraz inne krótkie zestawienia informacji o UE są dostępne w Internecie pod adresem:
europa.eu.int/comm/publications

Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Prasy i Komunikacji
Publikacje
B-1049 Bruksela

Tekst ukończono w czerwcu 2005 r.

Ilustracja na okładce: Parlament Europejski

Dane bibliograficzne zamieszczono na końcu publikacji.

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2006

ISBN 92-894-9537-5

Wspólnoty Europejskie, 2006

Zezwala się na reprodukcję.

Printed in Germany

RUK NA PAPIERZE BIELONYM BEZ UZYCIA CHLORU

Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Spis treści

Wprowadzenie do Unii Europejskiej

Traktaty

Podejmowanie decyzji w UE

Parlament Europejski: głos obywateli

Rada Unii Europejskiej: głos państw członkowskich

Komisja Europejska: czuwanie nad wspólnym interesem

Trybunał Sprawiedliwości: utrzymywanie porządku prawnego

Europejski Trybunał Obrachunkowy: jakość za rozsądną cenę

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
głos społeczeństwa obywatelskiego

Komitet Regionów: głos władz lokalnych

Europejski Bank Inwestycyjny:
finansowanie projektów i pomoc dla małych firm

Europejski Bank Centralny: zarządzanie euro

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: badanie skarg obywateli

Europejski Inspektor Ochrony Danych:
zabezpieczanie prywatności obywateli

Agencje

Spojrzenie w przyszłość

Wprowadzenie do Unii Europejskiej

nia Europejska (UE) to rodzina demokratycznych krajów współpracujących na
rzecz poprawy warunków życia obywateli oraz budowania lepszego świata.

Wprawdzie na pierwsze strony gazet trafiają najczęściej informacje o rodzinnych
sprzeczkach i kryzysach, jednak z dala od obiektywu kamery Unia Europejska jest tak
naprawdę wyjątkowym osiągnięciem. Od ponad pół wieku Unia niesie Europie pokój
i dobrobyt. W tym czasie dała jej także wspólną walutę (euro) i pozbawiony granic
jednolity rynek, w ramach którego obowiązuje swoboda przepływu towarów, ludzi,
usług i kapitału. Unia stała się także znaczącą potęgą handlową i światowym liderem
w dziedzinach takich jak ochrona środowiska naturalnego czy pomoc rozwojowa.
Nic więc dziwnego, że liczba jej członków wzrosła z sześciu do 25 i że w kolejce do
przystąpienia czekają kolejne kraje.

Unia w dużej mierze zawdzięcza swój sukces niespotykanemu gdzie indziej systemo-
wi funkcjonowania. Unia nie jest bowiem federacją na wzór Stanów Zjednoczonych.
Nie jest też jedynie organizacją współpracy między rządami na wzór ONZ. Unia jest
jedyna w swoim rodzaju. Kraje wchodzące w skład UE (czyli państwa członkowskie)
są niezależne i suwerenne, jednak postanowiły połączyć swą suwerenność w celu
osiągnięcia siły i wpływu na arenie międzynarodowej, jakich same nigdy nie byłyby
w stanie osiągnąć.

Łączenie suwerenności oznacza w praktyce, że państwa członkowskie przenoszą część
swoich kompetencji decyzyj-
nych na wspólnie stworzone
instytucje – tak, by decyzje
w konkretnych obszarach
wspólnego zainteresowania
podejmować demokratycz-
nie na poziomie ogólnoeuro-
pejskim.

Wyzwaniom takim jak przeciw-

działanie zmianom klimatycznym

czy ochrona środowiska można

stawić czoła jedynie poprzez

współpracę międzynarodową.

UE jest liderem działań w tych

obszarach

© domeldunksen

Jak działa Unia Europejska

Trzy podstawowe instytucje decyzyjne Unii to:

• Parlament Europejski (PE), który reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bez-

pośrednio wybierany;

• Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne państwa członkowskie;

• Komisja Europejska, która stara się dbać o wspólne dobro całej Unii.

Te trzy instytucje wyznaczają założenia polityki i tworzą przepisy, które mają zasto-
sowanie w całej Unii. Zasadniczo przygotowaniem nowych aktów prawnych zajmuje
się Komisja, jednak to Parlament i Rada je przyjmują.

Na straży prawa europejskiego stoi Trybunał Sprawiedliwości, zaś Trybunał Ob-
rachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii.

W funkcjonowaniu UE istotną rolę odgrywają też inne organy:

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywa-

telskie, pracodawców i pracowników;

• Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne;

• Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE oraz pomaga

małym przedsiębiorstwom za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyj-
nego;

• Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę monetarną;

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administro-

wanie w instytucjach i jednostkach UE;

• Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na straży prywatności danych osobo-

wych obywateli.

Ponadto Unia powołała cały szereg wyspecjalizowanych agencji, które są odpowie-
dzialne za realizację konkretnych zadań natury technicznej, naukowej lub zarządczej.

Zakres kompetencji i odpowiedzialności instytucji unijnych oraz zasady i procedury,
jakie muszą one stosować, określono w traktatach, na których opiera się Unia. Trak-
taty uzgadniane są przez prezydentów i premierów wszystkich krajów UE, ratyfikują
je zaś parlamenty.

W następnych rozdziałach opisano traktaty i instytucje europejskie, wyjaśniając, co
każda z nich robi oraz jak wyglądają ich wzajemne stosunki. W dalszej części znaj-
duje się krótki opis agencji i innych organów uczestniczących w funkcjonowaniu Unii.
Cała broszura ma za zadanie wyjaśnić, jak działa Unia Europejska.

Pierwsze trzy powoływały do życia trzy Wspól-
noty Europejskie, tj. system wspólnego podej-
mowania decyzji w zakresie węgla, stali, energii
atomowej oraz zasadniczych sektorów gospo-
darki państw członkowskich. Instytucje
poszczególnych wspólnot – ustanowione w celu
zarządzania tym systemem – zostały w 1967
roku połączone w jedną Komisję i jedną Radę.

Niezależnie od swojej roli gospodarczej,
EWG stopniowo przejmo-
wała na siebie coraz więk-
szy zakres odpowiedzial-
ności za politykę w dzie-
dzinach takich jak sprawy
społeczne, ochrona środo-
wiska czy polityka regional-
na. Ponieważ w związku
z tym EWG przestała być
wspólnotą czysto gospo-
darczą, w czwartym trakta-
cie (czyli w traktacie z Ma-
astricht) przemianowano ją
po prostu na Wspólnotę
Europejską (WE).

W Maastricht rządy państw
członkowskich postanowiły
również nawiązać współ-
pracę w zakresie wspólnej
polityki zagranicznej i bez-

pieczeństwa oraz w sprawach wewnętrznych
i wymiarze sprawiedliwości. Dodając do syste-
mu wspólnotowego te dwie gałęzie współpracy
międzyrządowej, traktat z Maastricht stworzył
nową strukturę opartą na trzech filarach o cha-
rakterze nie tylko gospodarczym, lecz także
politycznym. Ta struktura to właśnie Unia Euro-
pejska (UE).

Fundament Unii Europejskiej stanowią cztery traktaty:

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), podpisany 18 kwiet-

nia 1951 r. w Paryżu, który wszedł w życie 23 lipca 1952 r. i wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.;

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), podpisany 25 marca

1957 r. w Rzymie, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 r. (często nazywany „traktatem rzym-
skim”);

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), podpisany

w Rzymie jednocześnie z Traktatem ustanawiającym EWG;

• Traktat o Unii Europejskiej (UE), podpisany 7 lutego 1992 r., który wszedł w życie 1 listopa-

da 1993 r.

Traktaty

Unia Europejska opiera się na traktatach. Jej trzy filary odpowiadają różnym

obszarom polityki, w których obowiązują odmienne systemy podejmowania decyzji

UNIA EUROPEJSKA

Wspólnota (więk-

szość obszarów,

w których istnieje

wspólna polityka)

Wspólna polityka

zagraniczna

i bezpieczeństwa

Współpraca poli-

cyjna i sądowa

w sprawach kar-

nych

TRAKTATY

Jak działa Unia Europejska

Traktaty są podstawą wszystkich działań
Unii. Zmieniano je każdorazowo przy przyj-
mowaniu do Unii nowych członków. Czasami
traktaty zmienia się również w celu wprowa-
dzenia reform w instytucjach Unii Europej-
skiej lub rozszerzenia jej kompetencji o nowe
obszary polityki. Zawsze odbywa się to
poprzez specjalną konferencję rządów
państw członkowskich (tzw. konferencję
międzyrządową, w skrócie z angielskiego:
IGC). W ciągu ostatnich 20 lat traktaty zmie-
niano trzykrotnie.

• Jednolity Akt Europejski (ang. SEA) został

podpisany w lutym 1986 r., zaś wszedł w ży-
cie 1 lipca 1987 r. Zmieniał on traktat EWG
i torował drogę do realizacji projektu jed-
nolitego rynku.

• Traktat z Amsterdamu został podpisany

2 października 1997 r., a wszedł w życie
1 maja 1999 r. Zmieniał on traktaty UE
i WE oraz wprowadzał liczbowe (zamiast lite-
rowych) oznaczenia artykułów traktatu UE.

• Traktat Nicejski, podpisany 26 lutego

2001 r., wszedł w życie 1 lutego 2003 r. Wpro-
wadził on dalsze zmiany do pozostałych
traktatów, upraszczając system decyzyjny

w Unii, by mogła w dalszym ciągu skutecz-
nie funkcjonować po rozszerzeniu w 2004
roku.

Tak duża liczba traktatów czyni Unię Euro-
pejską organizmem niełatwym do ogarnięcia.
Dlatego też prezydenci i premierzy krajów UE
postanowili w czerwcu 2004 roku zastąpić
istniejące traktaty jedną konstytucją, która
w przejrzysty sposób opisuje, czym jest Unia,
w jaki sposób podejmuje decyzje i kto za co
w niej odpowiada.

Konstytucja wejdzie jednak w życie dopiero
po jej ratyfikacji przez parlamenty wszystkich
25 krajów UE. W niektórych z nich zatwier-
dzenie konstytucji wymaga referendum.

Więcej informacji o konstytucji można zna-
leźć pod adresem internetowym
http://europa.eu.int/constitution/

Właśnie 9 maja 1950 r. Minister Spraw Zagranicznych Francji Robert Schuman po raz pierwszy publicznie
wyłożył idee, które doprowadziły do powstania Unii Europejskiej. Dlatego też dzień 9 maja obchodzi się co
roku jako „urodziny UE”

Trzy rady — która czym się zajmuje?

W rozpoznawaniu instytucji europejskich nietrudno o pomyłki – zwłaszcza jeśli podobne orga-
ny mają podobne nazwy, jak na przykład trzy różne rady.

Rada Europejska

W jej skład wchodzą głowy państw lub szefowie rządów (tzn. prezydenci lub premierzy) wszyst-
kich krajów Unii oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada Europejska spotyka się zasad-
niczo cztery razy w roku i ustala ogólne kierunki polityki UE oraz ocenia dokonane postępy.
Jest to w Unii organ polityczny najwyższego szczebla, dlatego też jej spotkania często nazywa
się szczytami.

Rada Unii Europejskiej

Dawniej znana jako Rada Ministrów, instytucja ta składa się z ministrów rządów wszystkich
państw UE. Rada UE spotyka się regularnie w celu podejmowania szczegółowych decyzji oraz
przyjmowania aktów prawa wspólnotowego. Dokładniejszy opis jej zadań znajduje się w dalszej
części niniejszej broszury.

Rada Europy

Rada Europy nie jest instytucją UE. Jest to organizacja międzyrządowa, której zadaniem jest
między innymi ochrona praw człowieka, promowanie różnorodności kulturowej Europy oraz
zwalczanie problemów społecznych takich jak uprzedzenia rasowe czy nietolerancja. Rada
powstała w 1949 roku i jednym z jej pierwszych osiągnięć było stworzenie Europejskiej Kon-
wencji Praw Człowieka. Aby umożliwić obywatelom egzekwowanie ich praw wynikających
z konwencji, Rada Europy powołała do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka. Rada Europy
liczy obecnie 46 członków, w tym 25 państw Unii. Jej siedzibą jest Pałac Europy w Strasburgu
(Francja).

W procesach decyzyjnych na poziomie euro-
pejskim uczestniczą różne instytucje UE,
w szczególności:

• Komisja Europejska,

• Parlament Europejski (PE),

• Rada Unii Europejskiej.

Zasadniczo to Komisja Europejska występuje
z wnioskami dotyczącymi nowych aktów
prawnych, natomiast Parlament i Rada przyj-
mują te akty. W decyzjach UE odpowiednią
rolę odgrywają także inne instytucje.

Zasady i procedury podejmowania decyzji
w Unii zostały określone w Traktatach. Każdy

wniosek dotyczący nowego aktu prawnego
musi opierać się na konkretnym artykule
Traktatu, zwanym jego podstawą prawną.
Podstawa prawna danego aktu decyduje zaś
o tym, jakiej procedury należy użyć do jego
przyjęcia. Trzy podstawowe procedury decy-
zyjne w Unii to procedura konsultacji, zgody
i współdecyzji.

1.. P

Prro

occeed

urra

a kko

nssu

ulltta

accjjii

W ramach tej procedury Rada konsultuje się
w sprawie danego aktu prawnego z Parla-
mentem, jak również z Europejskim Komite-
tem Ekonomiczno-Społecznym (EKES) oraz
Komitetem Regionów (KR).

Podejmowanie decyzji w UE

Parlament ma możliwość:

• przyjąć wniosek Komisji

• odrzucić go

• lub poprosić o wprowadzenie do niego

poprawek.

Jeśli Parlament żąda wprowadzenia do doku-
mentu poprawek, Komisja jest zobowiązana
do rozważenia wszystkich proponowanych
przez Parlament zmian. Jeśli Komisja przyj-
mie którąkolwiek z nich, wysyła do Rady
zmieniony wniosek legislacyjny.

Rada analizuje zmieniony wniosek i przyjmu-
je go lub wprowadza do niego dalsze
poprawki. W tej procedurze, podobnie jak we
wszystkich innych, zmiana wniosku Komisji
przez Radę wymaga jednomyślności jej
członków.

2.. P

Prro

occeed

urra

a zzg

dyy

Procedura zgody wymaga od Rady uzyskania
zgody Parlamentu Europejskiego przed pod-
jęciem określonych, szczególnie ważnych
decyzji.

Procedura przebiega podobnie jak w przy-
padku konsultacji, jednak Parlament nie ma
w niej prawa do wprowadzania poprawek do
wniosku – musi go w całości przyjąć lub
odrzucić. Zgoda Parlamentu wymaga bez-
względnej większości oddanych głosów.

3.. P

Prro

occeed

urra

a w

wssp

pó

ółłd

deeccyyzzjjii

Jest to obecnie najbardziej powszechna pro-
cedura legislacyjna w UE. W procedurze tej
rola Parlamentu nie ogranicza się jedynie do
wydania opinii: Parlament pełni w tym przy-
padku funkcję prawodawczą na równi z Radą.

Jeśli Rada i Parlament nie mogą osiągnąć
porozumienia w sprawie konkretnego wnios-
ku legislacyjnego, jest on kierowany do
komitetu pojednawczego, składającego się
z jednakowej liczby przedstawicieli Parlamentu
i Rady. Jeśli komitet osiągnie porozumienie,
uzgodniony tekst trafia ponownie do obu
instytucji w celu jego przyjęcia.

Poniższy rysunek przedstawia szczegółowy
przebieg tej procedury. Dodatkowe infor-
macje znajdują się na stronie internetowej:
http://europa.eu.int/comm/codecision/index
_en.htm

Jak działa Unia Europejska

Kto pracuje w instytucjach UE?

Urzędnicy pracujący w instytucjach unijnych pochodzą ze wszystkich państw członkow-
skich, a czasami nawet spoza UE. Są wśród nich ludzie różnych zawodów i specjal-
ności – od doradców politycznych i kierowników po ekonomistów, prawników, tłumaczy,
sekretarki i personel techniczny. Pracownicy instytucji muszą być gotowi do pracy
w środowisku wielokulturowym i wielojęzycznym, zazwyczaj z dala od ojczystego kraju.

Urzędnicy unijni wyłaniani są w drodze konkursowych egzaminów. Od stycznia 2003 roku
egzaminy takie są organizowane centralnie przez Europejskie Biuro Selekcji Kadr (EPSO).

Więcej informacji na stronie internetowej europa.eu.int/epso

Procedura współdecyzji

1. Wniosek Komisji

4. Pierwsze czytanie w Radzie

3. Zmieniony

wniosek Komisji

1.a Opinia EKES,

opinia KR

2. Pierwsze czytanie w PE – opinia

11. Drugie czytanie w PE

12. PE przyjmuje

wspólne stanowisko lub

nie wypowiada się

18. Drugie czytanie w Radzie

21. Rada nie przyjmuje poprawek

do wspólnego stanowiska

23. Procedura pojednawcza

29. Komitet pojednawczy nie osiąga

porozumienia w sprawie tekstu aktu

25. Parlament i Rada przyjmują

akt w oparciu o uzgodniony tekst

27. Parlament

i Rada odrzucają

uzgodniony tekst

24. Komitet pojednawczy uzgadnia tekst aktu

22. Zwołanie komitetu pojednawczego

19. Rada zatwierdza zmienione wspólne stanowisko

(i) większością kwalifikowaną,
jeśli Komisja wydała opinię
pozytywną

(ii) jednomyślnie, jeśli Komisja
wydała opinię negatywną

14. PE odrzuca

wspólne stanowisko

16. PE proponuje poprawki

we wspólnym stanowisku

17. Stanowisko

Komisji w sprawie

poprawek PE

5. Rada przyjmuje

poprawki PE

6. Rada może przyjąć

zmieniony akt

8. Rada może

przyjąć akt

13. Akt uważa

się za przyjęty

20. Akt zostaje przyjęty

w zmienionej wersji

15. Akt uważa

się za nieprzyjęty

26. Akt zostaje przyjęty

28. Akt nie zostaje przyjęty

30. Akt nie zostaje przyjęty

7. PE przyjmuje

wniosek bez

poprawek

9. Wspólne stano-

wisko Rady

10. Komunikat Komisji

do Rady w sprawie

wspólnego stanowiska

Jak działa Unia Europejska

Parlament Europejski: głos obywateli

Parlament Europejski (PE) wybierają obywatele Unii Europejskiej, i to ich interesy on reprezen-
tuje. Historia Parlamentu sięga lat 50. ubiegłego wieku i zapisów w traktatach założycielskich.
Od 1979 roku jego posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których
reprezentują.

Wybory odbywają się co pięć lat. Głosować w nich może każdy zarejestrowany w spisie wybor-
czym obywatel Unii. Parlament wyraża demokratyczną wolę obywateli UE (ponad 455 milio-
nów ludzi) i reprezentuje ich interesy w dyskusjach z pozostałymi instytucjami unijnymi. Obe-
cny skład zgromadzenia wybrany w czerwcu 2004 r. liczy 732 posłów ze wszystkich 25 krajów
Unii. Blisko jedna trzecia z nich (222) to kobiety.

Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według
przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych. Posłowie
reprezentują cały wachlarz poglądów na temat integracji europejskiej, od opinii skrajnie fede-
ralistycznych po otwarty eurosceptycyzm.

Podstawowe informacje

Rola:

organ prawodawczy UE wybierany w wyborach
bezpośrednich

Najbliższe wybory: czerwiec 2009 r.
Posiedzenia:

comiesięczne sesje plenarne w Strasburgu,
posiedzenia komisji parlamentarnych
i dodatkowe sesje w Brukseli

Adres:

Plateau du Kirchberg, BP 1601, L-2929 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 00-1

Internet:

www.europarl.eu.int

Wybierani w wyborach bezpośred-
nich przedstawiciele obywateli
UE spotykają się w Strasburgu,
by debatować i głosować nad
unijnym prawodawstwem, które
dotyczy nas wszystkich

European

Parliament

Siedziby Parlamentu

Parlament Europejski ma trzy siedziby: Bruk-
sela (Belgia), Luksemburg oraz Strasburg
(Francja).

Luksemburg jest siedzibą administracji Par-
lamentu (jego Sekretariatu Generalnego).
Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesja-
mi plenarnymi, odbywają się w Strasburgu,
a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne
spotykają się natomiast w Brukseli.

Zadania Parlamentu

Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:

1. Przyjmuje akty prawa europejskiego –

w wielu obszarach polityki wspólnie
z Radą. Fakt, że posłowie do Parlamentu są
wybierani bezpośrednio przez obywateli,
jest jednym z czynników gwarantujących
demokratyczne umocowanie prawa euro-
pejskiego.

2. Parlament sprawuje nadzór demokratycz-

ny nad pozostałymi instytucjami UE,
zwłaszcza nad Komisją. Do jego kompe-
tencji należy zatwierdzanie lub odrzuca-
nie kandydatur komisarzy. Parlament ma
też prawo odwołania całej Komisji na pod-
stawie wotum nieufności.

Belgia

Republika Czeska

Dania

Niemcy

Estonia

Grecja

Hiszpania

Francja

Irlandia

Włochy

Cypr

Łotwa

Litwa

Luksemburg

Węgry

Malta

Niderlandy

Austria

Polska

Portugalia

Słowenia

Słowacja

Finlandia

Szwecja

Zjednoczone Królestwo

Razem

732

Liczba mandatów wg państw

(w porządku alfabetycznym według nazwy

kraju w jego własnym języku)

Liczba mandatów poszczególnych ugrupowań politycznych (stan na 2 czerwca 2005 r.)

Europejska Partia
Ludowa (Chrześcijańscy
Demokraci) i Europejscy
Demokraci EPP-ED 268

Porozumienie Liberałów i Demo-
kratów na rzecz Europy ALDE 88

Unia na rzecz
Europy Narodów
UEN 27

Grupa Niepod-
ległość/Demokracja
IND/DEM 36

Grupa
Zielonych/Wolne
Przymierze Europejskie
Greens/EFA 42

Grupa
Socjalistyczna
PES 201

Zjednoczona Lewica
Europejska/Nordycka
Zielona Lewica
GUE/NGL 41

Niezrzeszeni
NI 29

3. Parlament posiada również kko

peetteen

nccjjee

dżżeetto

wee. Wraz z Radą przyjmuje on

budżet UE, a zatem może wywierać wpływ
na wydatki Unii. Na koniec procedury
budżetowej Parlament w całości przyjmu-
je lub odrzuca budżet.

Poniżej dokładniej opisano te trzy funkcje.

1.. P

Prrzzyyjjm

niiee a

akkttó

ów

w p

prra

eeu

urro

peejjsskkiieeg

Najbardziej powszechną procedurą przyjmo-
wania prawodawstwa unijnego jest współde-
cyzja (patrz wcześniej: „Podejmowanie
decyzji w UE“). Procedura ta zrównuje kom-
petencje Parlamentu Europejskiego i Rady
i ma zastosowanie do aktów prawnych doty-
czących całego szeregu zagadnień.

W niektórych obszarach (na przykład w dzie-
dzinie rolnictwa, polityki gospodarczej, imi-
gracji czy w sprawach wizowych) Rada przyj-
muje akty samodzielnie, jednak musi wcześ-
niej zapytać o opinię Parlament. Ponadto
zgoda Parlamentu wymagana jest przy
podejmowaniu pewnych ważkich decyzji, na
przykład o przyjęciu do Unii nowych krajów.

Parlament nadaje także impulsy do tworze-
nia nowych aktów prawnych poprzez bada-
nie rocznego planu prac Komisji, rozważanie,
jakie nowe akty prawne byłyby wskazane
oraz zwracanie się do Komisji o przygotowa-
nie odpowiednich wniosków.

2.. N

dzzó

órr d

deem

okkrra

attyycczzn

nyy

Parlament sprawuje nadzór demokratyczny
nad pozostałymi instytucjami europejskimi.
Czyni to na kilka sposobów.

Kiedy powstaje nowa Komisja, jej członkowie
są nominowani przez rządy państw człon-
kowskich UE, jednak ich ostateczne powoła-
nie na komisarzy wymaga zgody Parlamentu.
Parlament przesłuchuje oddzielnie każdego
komisarza, w tym również przewodniczącego
Komisji, a następnie głosuje nad przyjęciem
całego składu Komisji.

Przez całą swoją kadencję Komisja jest poli-
tycznie odpowiedzialna przed Parlamentem,
który dysponuje wotum nieufności, zmusza-
jącym ją do zbiorowej dymisji.

Parlament sprawuje też swoje funkcje nad-
zorcze poprzez regularne badanie sprawo-
zdań składanych przez Komisję (roczne spra-
wozdanie ogólne, sprawozdania z wykonania
budżetu itp.). Ponadto Parlament systema-
tycznie zwraca się do Komisji z zapytaniami,
na które komisarze mają obowiązek udzielić
odpowiedzi.

Parlament monitoruje również pracę Rady –
posłowie regularnie zwracają się do Rady z za-
pytaniami, zaś przewodniczący Rady jest
obecny na sesjach plenarnych PE, jak też
uczestniczy w ważnych debatach.

Parlament może również wykonywać swoje
funkcje nadzoru demokratycznego poprzez
badanie petycji obywateli oraz powoływanie
komisji śledczych.

Wreszcie Parlament ma swój udział w każ-
dym szczycie UE (tj. posiedzeniu Rady Euro-
pejskiej). Podczas inauguracji szczytu prze-
wodniczący Parlamentu jest proszony o wy-
rażenie opinii i wątpliwości Parlamentu
dotyczących aktualnych problemów oraz
kwestii umieszczonych w porządku obrad
Rady Europejskiej.

3.. K

peetteen

nccjjee b

dżżeetto

wee

Roczny budżet UE jest zatwierdzany wspól-
nie przez Parlament i Radę. Parlament deba-
tuje nad nim w dwóch kolejnych czytaniach.
Budżet nie może wejść w życie bez podpisu
przewodniczącego Parlamentu.

Wydatki budżetowe monitoruje parlamen-
tarna Komisja Kontroli Budżetowej (COCOBU).
Co roku Parlament decyduje, czy zgadza się
ze sposobem wykonania przez Komisję
budżetu za poprzedni rok budżetowy. Proces
ten nazywa się udzielaniem absolutorium.

Jak działa Unia Europejska

Organizacja pracy Parlamentu

Prace w Parlamencie prowadzone są w dwóch
zasadniczych etapach.

• Przygotowanie do sesji plenarnej. Zajmu-

ją się tym posłowie z poszczególnych
komisji parlamentarnych, specjalizujących
się w konkretnych dziedzinach działalności
UE. Zagadnienia, które będą przedmiotem
debaty na sesji, są też poddawane dyskusji
wewnątrz ugrupowań politycznych.

• Sesja plenarna. Sesje plenarne odbywają się

zwykle w Strasburgu (jeden tydzień w mie-
siącu), a czasami w Brukseli (sesje dwu-
dniowe). Podczas sesji Parlament debatuje
nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje nad
poprawkami do nich przed podjęciem osta-
tecznej decyzji co do całego aktu.

Inne punkty porządku dziennego obrad
mogą być związane z komunikatami Komisji
lub Rady lub pytaniami dotyczącymi wyda-
rzeń w Unii Europejskiej lub na świecie.

Josep Borrell Fontelles został wybrany na

przewodniczącego Parlamentu Europejskiego w 2004 r.

European

Parliament

Jak działa Unia Europejska

Rada Unii Europejskiej:
głos państw członkowskich

Rada jest głównym organem decyzyjnym
Unii Europejskiej. Podobnie jak Parlament
Europejski, Radę powołały do życia traktaty
założycielskie w latach 50. XX w. Rada repre-
zentuje państwa członkowskie. W jej posie-
dzeniach uczestniczy po jednym ministrze
z każdego kraju Unii.

To, który minister uczestniczy w danym spot-
kaniu, jest uzależnione od poruszanej na nim
tematyki. Na przykład w posiedzeniu Rady
debatującej nad sprawami ochrony środowis-
ka biorą udział ministrowie środowiska
wszystkich państw UE. Radę tę nazywa się
Radą ds. Środowiska.

Stosunkami Unii z resztą świata zajmuje się
Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrz-
nych. Ta konfiguracja Rady ma jednak znacz-
nie szerszy zakres odpowiedzialności, obej-
mujący zagadnienia ogólnej polityki Unii.
Dlatego też w jej posiedzeniach może uczest-
niczyć dowolny minister lub sekretarz stanu
wyznaczony przez rząd swego kraju.

Łącznie istnieje dziewięć możliwych konfigu-
racji Rady:

• Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrz-

nych

• Rada ds. Gospodarczych i Finansowych

(Ecofin)

• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw

Wewnętrznych (JHA)

• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej,

Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumen-
tów

• Rada ds. Konkurencyjności

• Rada ds. Transportu, Telekomunikacji

i Energii

• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa

• Rada ds. Środowiska

• Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

Każdy minister zasiadający w Radzie jest peł-
nomocny do podejmowania zobowiązań
w imieniu swojego rządu. Innymi słowy, podpis
danego ministra jest równoznaczny z podpi-
sem całego rządu. Ponadto każdy minister
w Radzie odpowiada przed parlamentem swoje-
go kraju oraz przed obywatelami, których ten
parlament reprezentuje. To właśnie stanowi
umocowanie demokratyczne decyzji Rady.

Maksymalnie cztery razy w roku prezydenci
lub premierzy państw członkowskich wraz
z przewodniczącym Komisji Europejskiej spo-
tykają się jako Rada Europejska. Podczas
tych szczytów UE wyznaczane są ogólne kie-
runki polityki Unii oraz rozwiązywane prob-
lemy, których nie można było rozwiązać na
niższym szczeblu (tzn. na szczeblu ministrów

Podstawowe informacje

Rola:

organ prawodawczy (w niektórych dziedzinach także
wykonawczy) UE; reprezentuje państwa członkowskie

Członkowie: jeden minister z każdego kraju Unii
Prezydencja: oparta na systemie rotacyjnym – zmieniająca się co sześć

miesięcy

Posiedzenia: Bruksela (Belgia), z wyjątkiem posiedzeń w kwietniu,

czerwcu i październiku, które odbywają się w Luksemburgu

Adres:

Rue de la Loi/Wetstraat 175, B-1048 Bruksela

Telefon:

(32-2) 285 61 11

Internet:

ue.eu.int

w ramach zwykłych posiedzeń Rady). Debaty
Rady Europejskiej ze względu na ważkość
tematyki często przedłużają się do późnych
godzin nocnych i przyciągają sporą uwagę
mediów.

Zadania Rady

Rada ma sześć zasadniczych zadań.

1. Przyjmuje akty prawa europejskiego –

w wielu obszarach polityki wspólnie z Parla-
mentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej

i społecznej w krajach członkowskich.

3. Zawiera umowy międzynarodowe pomię-

dzy UE a innymi krajami lub organizacjami
międzynarodowymi.

4. Przyjmuje budżet UE – wspólnie z Parla-

mentem Europejskim.

5. Realizuje i rozwija wspólną politykę zagra-

niczną i bezpieczeństwa (WPZB – więcej
informacji poniżej) na podstawie wytycz-
nych Rady Europejskiej.

6. Koordynuje współpracę między krajowymi

sądami i organami policji w sprawach
karnych (patrz rozdział „Wolność, bezpie-
czeństwo i sprawiedliwość” poniżej).

Większość tych zadań związana jest z dome-
ną wspólnotową, tzn. z obszarami działania,
w których państwa członkowskie postanowi-
ły połączyć swą suwerenność i przenieść
kompetencje decyzyjne na instytucje UE.
Sfera ta to pierwszy filar Unii Europejskiej.

Jednak ostatnie dwa z wymienionych wyżej
zadań odnoszą się głównie do obszarów,
w których państwa członkowskie nie przeniosły
kompetencji decyzyjnych na szczebel Wspól-
noty, a jedynie wspólnie działają. Taki model
nazywa się współpracą międzyrządową i obej-
muje on drugi i trzeci filar Unii Europejskiej.

Poniżej dokładniej opisano pracę Rady.

1.. LLeeg

giisslla

accjja

Znaczna część aktów prawa europejskiego
przyjmowana jest wspólnie przez Radę i Parla-
ment (patrz rozdział „Podejmowanie decyzji
w UE” powyżej).

Zasadniczo Rada podejmuje działania legisla-
cyjne na wniosek Komisji. Zwykle to również
Komisja jest odpowiedzialna za zapewnienie,
że unijne prawodawstwo jest właściwie sto-
sowane.

Ministrowie ze wszystkich

państw UE spotykają się w ramach

Rady w celu podejmowania

wspólnych decyzji w sprawach

polityki UE i jej prawodawstwa

The

Council

the

European

Union

2.. K

orrd

dyyn

accjja

a p

olliittyykkii p

osszzcczzeeg

gó

ólln

nyycch

ań

ńssttw

w cczzłło

nkko

wsskkiicch

Kraje Unii postanowiły kształtować ogólną
politykę gospodarczą w oparciu o ścisłą
koordynację swoich polityk gospodarczych
na szczeblu krajowym. Koordynacją tą zaj-
mują się ministrowie gospodarki i finansów,
którzy razem tworzą Radę ds. Gospodarczych
i Finansowych (Ecofin).

Kraje członkowskie dążą także do tworzenia
nowych miejsc pracy i poprawy swych syste-
mów edukacji, ochrony zdrowia i zabezpie-
czeń socjalnych. Wprawdzie poszczególne
kraje samodzielnie odpowiadają za własną
politykę w tych dziedzinach, jednak mogą
uzgadniać między sobą wspólne cele i na
podstawie doświadczeń innych uczyć się naj-
bardziej skutecznych rozwiązań. Proces ten
nazywa się otwartą metodą koordynacji i od-
bywa się na poziomie Rady.

3.. Z

wiieerra

niiee u

mó

ów

w m

miięęd

dzzyyn

arro

wyycch

Co roku Rada zawiera (tzn. oficjalnie podpi-
suje) szereg umów między Unią Europejską
a krajami spoza UE oraz organizacjami między-
narodowymi. Umowy te obejmują sprawy
ogólne, takie jak handel, współpraca czy
pomoc rozwojowa, lub też dotyczą bardziej
wąskich dziedzin, takich jak włókiennictwo,
rybołówstwo, nauka i technika, transport itp.

Ponadto Rada może zawierać konwencje
między krajami UE w obszarach takich jak
podatki, prawo spółek czy ochrona konsular-
na. Konwencje mogą również dotyczyć
współpracy w obszarze wolności, bezpie-
czeństwa i sprawiedliwości (patrz niżej).

4.. P

Prrzzyyjjm

niiee b

dżżeettu

u U

UEE

Roczny budżet UE zatwierdzają wspólnie
Rada i Parlament Europejski.

5.. W

Wssp

pó

ólln

a p

olliittyykka

a zza

grra

niicczzn

ii b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

Państwa członkowskie Unii współpracują nad
tworzeniem i rozwijaniem wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZB). Jed-
nak polityka zagraniczna, bezpieczeństwo
i obrona to dziedziny podlegające niezależnej
kontroli rządów poszczególnych państw.
W dziedzinach tych nie połączono suwerennoś-
ci poszczególnych krajów, dlatego Parlament
i Komisja Europejska odgrywają w nich jedy-
nie bardzo ograniczoną rolę. Mimo to współ-
działanie w tych dziedzinach jest dla krajów
Unii bardzo korzystne, zaś Rada jest głów-
nym forum współpracy międzyrządowej.

Z myślą o skuteczniejszym reagowaniu na
kryzysy międzynarodowe Unia Europejska
stworzyła też Siły Szybkiego Reagowania. Nie
jest to armia europejska, ponieważ żołnierze
pozostają członkami krajowych sił zbrojnych
pod dowództwem własnego kraju, zaś ich
rola ogranicza się do realizacji konkretnych
zadań związanych z pomocą humanitarną,
operacjami ratunkowymi, misjami pokojowy-
mi czy też zarządzaniem kryzysowym. Na
przykład w roku 2003 UE przeprowadziła
operację wojskową (kryptonim Artemis)
w Demokratycznej Republice Konga, zaś
w 2004 roku rozpoczęła operację pokojową
(kryptonim Althea) w Bośni i Hercegowinie.

W tego rodzaju działaniach Radę wspierają:

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (PSC),

• Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC)

oraz

• Sztab Wojskowy Unii Europejskiej (EUMS),

składający się z ekspertów krajowych
oddelegowanych do sekretariatu Rady
przez państwa członkowskie.

Jak działa Unia Europejska

6.. W

olln

ośśćć,, b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

ii ssp

prra

wiieed

dlliiw

ośśćć

Obywatele Unii Europejskiej mogą mieszkać
i pracować w dowolnym kraju UE – dlatego
powinni mieć jednakowy dostęp do wymiaru
sprawiedliwości, bez względu na to, gdzie się
znajdują. Sądy krajowe muszą zatem współ-
pracować po to, by na przykład wyrok sądu
jednego kraju w sprawie rozwodu lub opieki
nad dzieckiem był uznawany we wszystkich
pozostałych krajach Unii.

Ze swobody przemieszczania się w Unii
korzystają nie tylko praworządni obywatele.
Wykorzystują ją również przestępcy i ter-
roryści. Walka z przestępczością międzynaro-
dową wymaga współpracy między sądami,
organami policji, celnikami oraz służbami
imigracyjnymi wszystkich państw UE.

Muszą one między innymi zadbać o to, by:

• zewnętrzne granice Unii były skutecznie

strzeżone,

• celnicy i policja wymieniali informacje na

temat przemieszczania się osób podejrza-
nych o przemyt narkotyków lub ludzi,

• uchodźcy występujący o azyl podlegali

jednolitej procedurze w całej Unii w celu
uniknięcia zjawiska wtórnego przenoszenia
się imigrantów w UE, wykorzystujących
różnice w prawie imigracyjnym poszcze-
gólnych krajów.

Tego typu zagadnieniami zajmuje się Rada
ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wew-
nętrznych, czyli ministrowie sprawiedliwości
i ministrowie spraw wewnętrznych. Unia dąży
w tym zakresie do stworzenia w swoich gra-
nicach jednolitej przestrzeni wolności, bez-
pieczeństwa i sprawiedliwości.

Organizacja pracy Rady

orreep

peerr

Każdy kraj UE ma w Brukseli stały zespół
(przedstawicielstwo), które go reprezentuje
i broni jego interesu narodowego na szczeblu

Spory o prawo do opieki nad dzieckiem nie powinny rozbijać rodzin. UE zapewnia uznawanie
wyroków sądów każdego państwa członkowskiego we wszystkich pozostałych krajach Unii

Javier Solana jako szef polityki zagranicznej UE reprezentuje Europę na arenie międzynarodowej

unijnym. Szef przedstawicielstwa jest de
facto ambasadorem swojego kraju przy Unii
Europejskiej.

Ambasadorowie (zwani stałymi przedstawi-
cielami) spotykają się co tydzień w ramach
Komitetu Stałych Przedstawicieli (francuski
skrót: Coreper). Zadaniem tego Komitetu jest
przygotowywanie prac Rady – z wyjątkiem
większości zagadnień rolniczych, którymi
zajmuje się Specjalny Komitet ds. Rolnictwa.
Coreper jest wspierany przez szereg grup
roboczych, składających się z urzędników
administracji poszczególnych krajów.

Prreezzyyd

deen

nccjja

a R

dyy

Prezydencja Rady zmienia się na zasadzie
rotacji co sześć miesięcy. Inaczej mówiąc

każdy kraj UE po kolei przejmuje odpowie-
dzialność za porządek obrad Rady i przewo-
dzi wszystkim jej posiedzeniom przez sześć
miesięcy, kierując podejmowaniem decyzji
legislacyjnych i politycznych oraz wypraco-
wując kompromisy pomiędzy poszczególny-
mi państwami członkowskimi.

Na przykład jeśli w drugiej połowie 2006 r.
spotka się Rada ds. Środowiska, przewodzić
jej będzie fiński minister środowiska, bo pre-
zydencja Rady w tym okresie przypada właś-
nie Finlandii.

Seekkrreetta

arriia

att G

Geen

neerra

alln

nyy

Prezydencję wspiera Sekretariat Generalny,
który przygotowuje i zapewnia płynność
działań Rady na wszystkich poziomach.

Jak działa Unia Europejska

W 2004 roku na stanowisko Sekretarza Gene-
ralnego Rady ponownie powołano Javiera Sola-
nę. Jest on także Wysokim Przedstawicielem ds.
Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeń-
stwa (WPZB) i pełniąc tę rolę przyczynia się do
koordynacji działań UE na arenie międzynaro-
dowej. Według nowego Traktatu Konstytucyj-
nego Wysokiego Przedstawiciela miałby zastą-
pić Minister Spraw Zagranicznych UE.

Sekretarza Generalnego wspiera jego zastęp-
ca, który jest odpowiedzialny za zarządzanie
Sekretariatem Generalnym.

IIllee g

głło

ossó

ów

w m

ajją

ą p

osszzcczzeeg

gó

ólln

nee kkrra

ajjee??

Decyzje w Radzie zapadają na podstawie gło-
sowania. Zasadniczo im większa jest liczba
mieszkańców danego kraju, tym więcej ma
on głosów. Jednak liczba głosów jest wywa-
żona na korzyść państw o mniejszej liczbie
ludności.

Niemcy, Francja, Włochy
i Zjednoczone Królestwo

Hiszpania i Polska

Niderlandy

Belgia, Republika Czeska, Grecja,
Węgry i Portugalia

Austria i Szwecja

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja i Finlandia 7
Cypr, Estonia, Łotwa,
Luksemburg i Słowenia

Malta

Razem

321

Głło

osso

niiee w

wiięękksszzo

ośścciią

ą kkw

alliiffiikko

ną

Decyzje w niektórych szczególnie ważnych
dziedzinach, takich jak wspólna polityka
zagraniczna i bezpieczeństwa, podatki, poli-
tyka azylowa i imigracyjna, wymagają jedno-
myślności Rady. Innymi słowy, każde państwo
członkowskie ma prawo zgłosić weto wobec
decyzji w tych obszarach.

Jednak w większości dziedzin Rada podejmu-
je decyzje większością kwalifikowaną (skrót
z jęz. angielskiego: QMV).

Większość kwalifikowana wymaga

• zgody większości państw członkowskich

(w niektórych przypadkach dwóch trze-
cich)

oraz

• co najmniej 232 głosów „za”, co stanowi

72,3% całkowitej liczby głosów w Radzie.

Dodatkowo każde państwo członkowskie
może wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie,
czy głosy „za” reprezentują przynajmniej
62% łącznej liczby ludności Unii. Jeżeli okaże
się, że warunek ten nie został spełniony, dana
decyzja nie może być przyjęta.

Komisja jest w pełni niezależna od rządów
państw członkowskich. Jej zadaniem jest
reprezentowanie i ochrona wspólnych inte-
resów Unii jako całości. Komisja przygotowu-
je wnioski dotyczące nowych aktów prawa
europejskiego, które następnie przedkłada
Parlamentowi i Radzie.

Jest również organem wykonawczym Unii –
odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji
Parlamentu i Rady. Oznacza to zarządzanie
bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdra-
żanie jej polityk, prowadzenie jej programów
i dysponowanie jej środkami finansowymi.

Podobnie jak Parlament Europejski i Rada,
Komisja powstała w latach 50. XX w. na mocy
traktatów założycielskich.

Czym jest Komisja?

Terminu „Komisja” używa się w dwóch zna-
czeniach. Po pierwsze to zespół 25 osób – po
jednej z każdego kraju – powołanych do kie-
rowania tą instytucją i podejmowania de-
cyzji. W drugim znaczeniu Komisja to sama
instytucja i cały jej personel.

Nieoficjalnie członków Komisji nazywa się
komisarzami. Wszyscy oni zajmowali wcześniej
w krajach, z których pochodzą, stanowiska
polityczne. Wielu było ministrami. Jednak jako
członkowie Komisji zobowiązani są do działania
na rzecz wspólnego dobra całej Unii i do nie-
przyjmowania instrukcji od rządów krajowych.

Komisja jest powoływana co pięć lat, w ciągu
sześciu miesięcy od daty wyborów do Parla-
mentu Europejskiego. Procedura jej powoły-
wania jest następująca:

• Rządy państw członkowskich uzgadniają

między sobą, kogo nominować na nowego
przewodniczącego Komisji.

• Kandydatura nominowanego na przewod-

niczącego Komisji jest następnie zatwier-
dzana przez Parlament.

• Nominowany na przewodniczącego Ko-

misji w porozumieniu z rządami państw
członkowskich wybiera pozostałych człon-
ków Komisji.

• Nowy Parlament przesłuchuje następnie

każdego z członków i wydaje opinię doty-
czącą całego proponowanego składu
Komisji. Po mianowaniu nowa Komisja
może oficjalnie rozpocząć urzędowanie.

Jak działa Unia Europejska

Komisja Europejska:
czuwanie nad wspólnym interesem

Podstawowe informacje

Rola:

organ wykonawczy UE i inicjator wniosków
legislacyjnych

Członkowie:

25 członków, po jednym z każdego państwa
członkowskiego

Kadencja:

pięć lat (2004–2009)

Adres:

Rue de la Loi/Wetstraat 200, B-1049 Bruksela

Telefon:

(32-2) 299 11 11

Internet:

europa.eu.int/comm

W Komisji zasiada po jednym członku z każdego kraju UE, jednak każdy z nich jest niezależny od swojego rządu.
W każdą środę komisarze spotykają się i omawiają politykę UE oraz przygotowują nowe wnioski prawodawcze

Kadencja obecnej Komisji wygasa 31 paź-
dziernika 2009 r. Jej przewodniczącym jest
Portugalczyk José Manuel Barroso.

Komisja ponosi odpowiedzialność polityczną
przed Parlamentem, który ma prawo odwoła-
nia całej Komisji poprzez przyjęcie wotum
nieufności. Poszczególni członkowie Komisji
muszą natomiast złożyć dymisję na wniosek
jej przewodniczącego, o ile zgodę wyrażą
pozostali komisarze.

Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach
Parlamentu. Jej zadaniem na sesjach jest
wyjaśnianie i uzasadnianie swoich działań.
Komisja odpowiada również regularnie na
ustne i pisemne zapytania poselskie.

Bieżącymi sprawami Komisji zajmują się
urzędnicy merytoryczni, eksperci, tłumacze
pisemni i konferencyjni oraz personel sekre-
tarski. Europejska służba cywilna liczy około
25 000 osób. Choć liczba ta może wydawać
się wysoka, tak naprawdę jest ona mniejsza
niż liczba pracowników administracji prze-
ciętnego miasta średniej wielkości w Europie.

Siedziba Komisji

Oficjalną siedzibą Komisji jest Bruksela (Bel-
gia), jednak ma ona również biura w Luk-
semburgu, reprezentacje we wszystkich
krajach UE oraz przedstawicielstwa w licz-
nych stolicach na całym świecie.

Zadania Komisji

Komisja Europejska pełni cztery podstawowe
funkcje:

1. Przedkłada wnioski legislacyjne Parlamen-

towi i Radzie;

2. Prowadzi i wdraża unijne polityki oraz

budżet UE;

3. Stoi na straży prawa europejskiego (wspól-

nie z Trybunałem Sprawiedliwości);

4. Reprezentuje Unię Europejską na arenie

międzynarodowej, na przykład negocjując
umowy między UE a innymi krajami.

1.. P

Prrzzeed

dkkłła

niiee w

niio

osskkó

ów

w lleeg

giisslla

accyyjjn

nyycch

Komisja posiada prawo inicjatywy ustawo-
dawczej. Oznacza to, że Komisja jest samo-
dzielnie odpowiedzialna za opracowywanie
wniosków nowych aktów prawa europejskie-
go, przedkładanych Parlamentowi i Radzie.
Wnioski te muszą mieć na celu ochronę
dobra Unii i jej obywateli, a nie interesów
konkretnych krajów czy też gałęzi przemysłu.

Zanim Komisja przedłoży jednak jakikolwiek
wniosek, musi zdobyć rozeznanie w bieżącej
sytuacji i problemach w Europie i rozważyć,
czy przyjęcie aktu prawa europejskiego jest
najlepszym sposobem radzenia sobie z nimi.
Dlatego Komisja jest w ciągłym kontakcie z ca-
łym szeregiem grup interesów oraz z dwo-
ma organami doradczymi: Europejskim
Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz
Komitetem Regionów. Pyta również o zdanie
parlamenty i rządy krajów członkowskich.

Komisja wnioskuje o podjęcie działań na
szczeblu unijnym jedynie, jeśli uzna, że dane-
go problemu nie da się rozwiązać skuteczniej
za pomocą działań na szczeblu krajowym,
regionalnym lub lokalnym. Tę właśnie zasadę
rozwiązywania problemów na możliwie
najniższym szczeblu nazywa się zasadą
pomocniczości.

Jeśli Komisja uzna, że konieczne są kroki
legislacyjne, opracowuje wniosek, który jej
zdaniem skutecznie rozwiąże problem oraz
zaspokoi interesy możliwie najszerszego
grona zainteresowanych. W celu zapewnie-
nia poprawności wszelkich szczegółów tech-
nicznych wniosku Komisja konsultuje się z eks-
pertami za pośrednictwem rozmaitych
komitetów i grup.

2.. R

Reea

alliizza

accjja

a p

olliittyykkii o

orra

azz b

dżżeettu

u U

UEE

Jako organ wykonawczy Unii Europejskiej,
Komisja odpowiada za zarządzanie budżetem
UE i jego wykonanie. Wydanie większości
środków spoczywa w rzeczywistości na wła-
dzach krajowych lub lokalnych, jednak
Komisja odpowiada za ich nadzorowanie –
pod czujnym okiem Trybunału Obrachunko-

wego. Zadaniem obu tych instytucji jest
zapewnienie należytego zarządzania finan-
sami. Parlament Europejski udziela Komisji
absolutorium z wykonania budżetu tylko
wówczas, gdy satysfakcjonuje go roczne
sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego.

Komisja ma również za zadanie wdrażanie
wytycznych polityki przyjętych przez Parla-
ment i Radę, na przykład w ramach wspólnej
polityki rolnej. Innym przykładem jest polity-
ka w zakresie konkurencji, w ramach której
Komisja uprawniona jest do wydawania
zezwoleń lub zakazów dotyczących połączeń
przedsiębiorstw. Komisja musi również spraw-
dzać, czy kraje UE nie subsydiują różnych
gałęzi swego przemysłu w sposób mogący
prowadzić do zakłócenia konkurencji.

Programy unijne, którymi zarządza Komisja,
są bardzo zróżnicowane tematycznie: od
programów Interreg i URBAN (budowanie
partnerstwa transgranicznego między regio-
nami oraz pomoc w odnowie upadających
obszarów miejskich) po program Erasmus
dotyczący wymiany studentów w całej
Europie.

3.. EEg

gzzeekkw

niiee p

prra

a eeu

urro

peejjsskkiieeg

Komisja jest strażnikiem traktatów. Oznacza
to, że wraz z Trybunałem Sprawiedliwości
jest ona odpowiedzialna za zapewnienie
właściwego stosowania prawa UE we wszyst-
kich państwach członkowskich.

Jeśli Komisja uzna, że dany kraj UE nie stosu-
je się do przepisów prawa europejskiego –
przez co nie wywiązuje się ze swoich zobo-
wiązań prawnych – podejmuje ona środki
w celu naprawy zaistniałej sytuacji.

Działania te rozpoczynają się od tak zwanej
procedury w sprawie naruszenia. Polega ona
na przekazaniu oficjalnego pisma do rządu
danego kraju, w którym Komisja wyjaśnia,
dlaczego jej zdaniem doszło do naruszenia
prawa europejskiego, oraz wyznacza termin,
w którym powinna otrzymać szczegółowe
wyjaśnienia w tej sprawie.

Jak działa Unia Europejska

José Manuel Barroso został powołany na przewodniczącego Komisji Europejskiej w 2004 r.

Jeśli ta procedura nie przyniesie pożądanego
skutku i nie naprawi zaistniałej sytuacji,
Komisja musi skierować sprawę do Trybunału
Sprawiedliwości, który jest uprawniony do
nakładania grzywien. Wyroki Trybunału są
wiążące dla krajów członkowskich oraz
instytucji UE.

4.. R

Reep

prreezzeen

ntto

niiee U

UEE n

a a

arreen

niiee

miięęd

dzzyyn

arro

weejj

Komisja Europejska jest ważnym rzecznikiem
Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej.
Dzięki niej państwa członkowskie przema-
wiają jednym głosem na forach międzynaro-
dowych, takich jak Międzynarodowa Organi-
zacja Handlu (WTO).

Komisja odpowiada również za negocjowanie
w imieniu Unii umów międzynarodowych.
Przykładem może być umowa z Cotonou,
w której zawarto warunki ważnego partner-
stwa o charakterze pomocowym i handlo-
wym między UE i rozwijającymi się krajami
Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

Organizacja pracy Komisji

Do przewodniczącego Komisji należy decyzja
o rozdziale obszarów polityki pomiędzy
komisarzy oraz o ewentualnych zmianach
w tym rozdziale w trakcie kadencji Komisji.

Komisja spotyka się raz w tygodniu, zwykle
w środę, w Brukseli. Każdy punkt porządku
obrad prezentowany jest przez komisarza
odpowiedzialnego za dany obszar polityki,
zaś decyzja w danej sprawie podejmowana
jest wspólnie przez cały zespół.

Urzędnicy Komisji pracują w departamen-
tach zwanych dyrekcjami generalnymi (DG)
oraz służbami (jak na przykład Służba Pra-
wna). Każda DG odpowiada za konkretny
obszar polityki i jest kierowana przez dyrek-
tora generalnego, który odpowiada przed
jednym z komisarzy. Koordynację prac
poszczególnych departamentów zapewnia
Sekretariat Generalny, który zajmuje się
również obsługą cotygodniowych posiedzeń
Komisji. Sekretariatem kieruje sekretarz

Jak działa Unia Europejska

generalny, odpowiedzialny bezpośrednio
przed przewodniczącym Komisji.

Wprawdzie przygotowywanie wniosków
legislacyjnych odbywa się w poszczególnych
DG, jednak zyskują one oficjalny status
dopiero po przyjęciu na posiedzeniu Komisji.
Procedura ta – w przybliżeniu – przebiega
następująco.

Załóżmy, że Komisja dostrzegła potrzebę
wprowadzenia uregulowań unijnych w celu
ograniczenia zanieczyszczenia rzek w Euro-
pie. Dyrekcja Generalna ds. Środowiska opra-
cowuje odpowiedni wniosek na podstawie
szerokich konsultacji z europejskim przemys-
łem i rolnikami, ministerstwami środowiska
w państwach członkowskich oraz z organi-

zacjami ekologicznymi. Wniosek poddany
jest także dyskusji z innymi departamentami
Komisji oraz weryfikacji przez Służbę Prawną
i Sekretariat Generalny.

Kiedy wniosek jest w pełni gotowy, trafia on
do porządku dziennego najbliższego posie-
dzenia Komisji. Jeśli co najmniej 13 z 25
komisarzy opowiada się za wnioskiem,
Komisja go przyjmuje. Oznacza to, że wnio-
sek zyskał bezwarunkowe poparcie całego
kolegium komisarzy. Dokument jest następ-
nie przedkładany pod obrady Rady i Parla-
mentu Europejskiego.

Ograniczenie liczebności Komisji

Komisja składająca się ze zbyt wielu człon-
ków nie jest w stanie właściwie funkcjono-
wać. Obecnie w Komisji zasiada po jednym
komisarzu z każdego państwa UE. Po przy-
stąpieniu Bułgarii i Rumunii Unia Europejska
będzie liczyła 27 państw członkowskich.
Kiedy to nastąpi, Rada – na podstawie jedno-
myślnej decyzji – ustali maksymalną liczbę
komisarzy. Musi ich być mniej niż 27, zaś ich
narodowość w danym składzie Komisji będzie
ustalana na zasadzie rotacji sprawiedliwej
względem wszystkich państw.

EC/Echo

Unijne biuro pomocy humanitarnej ECHO udziela
pomocy ofiarom klęsk i katastrof na całym świecie.
Prowadzi je Komisja Europejska

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europej-
skich (często nazywany po prostu Trybuna-
łem) utworzono na mocy Traktatu EWWiS
w 1952 r. Jego siedzibą jest Luksemburg.

Zadaniem Trybunału jest zapewnienie jedno-
litej interpretacji i stosowania prawa euro-
pejskiego we wszystkich krajach Unii, tak by
prawo było jednakowe dla wszystkich. Trybu-
nał dba na przykład, aby sądy krajowe nie
wydawały rozbieżnych wyroków w jednako-
wych sprawach.

Trybunał czuwa również nad tym, by wszyst-
kie państwa członkowskie i instytucje unijne
wypełniały nałożone na nie zobowiązania
prawne. Trybunał jest uprawniony do roz-
strzygania sporów prawnych między pań-
stwami członkowskimi, instytucjami UE, oso-
bami prawnymi oraz fizycznymi.

W skład Trybunału wchodzi po jednym sędzi
z każdego państwa członkowskiego, dzięki
czemu reprezentowane są w nim krajowe
systemy prawne wszystkich 25 krajów Unii.
Jednak ze względów praktycznych Trybunał
rzadko zasiada w pełnym składzie. Zazwyczaj
Trybunał zasiada jako Wielka Izba, tj. w skła-

dzie 13 sędziów, lub jako izby liczące pięciu
lub trzech sędziów.

Trybunał wspierany jest przez ośmiu rzeczni-
ków generalnych. Ich zadaniem jest przed-
stawianie uzasadnionych opinii w sprawach
wniesionych do Trybunału. Zadanie to wyko-
nują publicznie i bezstronnie.

Sędziowie i rzecznicy generalni to osoby
o niekwestionowanej bezstronności. Posiadają
oni kwalifikacje i kompetencje wymagane
w ich krajach do zajmowania najwyższych
stanowisk sądowych. Są mianowani do Try-
bunału Sprawiedliwości za wspólnym poro-
zumieniem przez rządy państw członkow-
skich na odnawialną sześcioletnią kadencję.

W celu wsparcia Trybunału Sprawiedliwości
w rozpatrywaniu dużej liczby spraw do
niego wnoszonych, jak również dla zapew-
nienia obywatelom lepszej ochrony prawnej,
w 1989 powołano Sąd Pierwszej Instancji.
Sąd ten (działający przy Trybunale Sprawied-
liwości) odpowiada za wydawanie orzeczeń
w określonych rodzajach spraw, zwłaszcza
spraw wnoszonych przez osoby fizyczne,

Trybunał Sprawiedliwości:
utrzymywanie porządku prawnego

Podstawowe informacje

Rola:

wydawanie wyroków w sprawach do niego
wnoszonych

Trybunał
Sprawiedliwości: jeden sędzia z każdego kraju Unii, ośmiu

rzeczników generalnych

Sąd Pierwszej
Instancji:

przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju Unii

Kadencja:

członkowie Trybunału i Sądu powoływani są na
odnawialną sześcioletnią kadencję

Adres:

Boulevard Konrad Adenauer, L-2925 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 03-1

Internet:

curia.eu.int

firmy oraz niektóre organizacje, jak również
spraw związanych z prawem konkurencji.

Sędziowie Trybunału Sprawiedliwości i Sądu
Pierwszej Instancji wybierają spośród siebie
prezesów na odnawialną trzyletnią kadencję.
W 2003 roku na prezesa Trybunału Spra-
wiedliwości sędziowie wybrali Greka Vassilio-
sa Skourisa. Prezesem Sądu Pierwszej Instan-
cji jest natomiast Duńczyk Bo Vesterdorf.

Utworzono także nowy organ – Sąd do
spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej,
odpowiedzialny za rozstrzyganie sporów
między Unią Europejską i jej pracownikami.
Sąd ten składa się z siedmiu sędziów i funkc-
jonuje przy Sądzie Pierwszej Instancji.

Zadania Trybunału

Trybunał wydaje orzeczenia we wnoszonych
do niego sprawach. Najbardziej powszechne
rodzaje spraw to:

1. Odesłania prejudycjalne;

2. Skargi na uchybienie zobowiązaniom;

3. Skargi o unieważnienie;

4. Skargi na zaniechanie działania.

Poniżej dokładniej opisano poszczególne
rodzaje skarg.

1.. O

Orrzzeecczzeen

niia

a w

w ttrryyb

biiee p

prreejju

dyyccjja

alln

nyym

Sądy krajowe każdego państwa UE odpowia-
dają za zapewnienie właściwego stosowania
prawa europejskiego w ich kraju. Istnieje jed-
nak ryzyko różnego interpretowania tego
prawa przez sądy w różnych krajach.

Na uniknięcie takiej sytuacji pozwala proce-
dura orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
Jeżeli sąd krajowy ma jakiekolwiek wątpli-
wości co do interpretacji lub zastosowania
aktu prawa europejskiego, może on – a cza-
sami nawet jest zobowiązany – zwrócić się
o wykładnię do Trybunału Sprawiedliwości.
Jest ona udzielana w formie orzeczenia w try-
bie prejudycjalnym.

2.. S

Skka

arrg

gii n

a u

ucch

hyyb

biieen

niiee zzo

wiią

ązza

niio

Komisja może wszcząć takie postępowanie,
jeśli ma podstawy, aby sądzić, że państwo
członkowskie nie wypełnia zobowiązań, które
nakłada na nie prawo europejskie. Postępo-
wanie takie może również wszcząć każde
inne państwo członkowskie UE.

W obu przypadkach Trybunał rozpatruje
domniemane uchybienie i wydaje wyrok.
Jeśli Trybunał uzna oskarżone państwo
członkowskie za winne uchybienia, jest ono
zobowiązane do natychmiastowego napra-
wienia sytuacji.

Jeśli Trybunał stwierdzi, że państwo człon-
kowskie nie zastosowało się do jego wyroku,
może nałożyć na to państwo kary pieniężne.

3.. S

Skka

arrg

gii o

o u

niieew

ażżn

niieen

niiee

Jeśli którekolwiek z państw członkowskich,
Rada, Komisja lub (pod pewnymi warunkami)
Parlament uważają, że dany akt prawny jest
niezgodny z prawem, mogą zwrócić się do
Trybunału o jego unieważnienie. Skargę o u-
nieważnienie może również wnieść osoba
fizyczna, która wnioskuje o unieważnienie
przez Trybunał konkretnego aktu prawnego
jako wywierającego na nią osobiście bezpo-
średni negatywny wpływ.

Jeśli Trybunał stwierdzi, że dany akt prawny
został przyjęty w niewłaściwy sposób lub nie
posiada odpowiedniej podstawy w trakta-
tach, może orzec o jego nieważności.

4.. S

Skka

arrg

gii n

a zza

niieecch

niiee d

dzziia

ałła

niia

Traktat zobowiązuje Parlament Europejski,
Radę oraz Komisję do podejmowania pew-
nych decyzji w określonych warunkach. Jeśli
tego nie robią, państwa członkowskie lub
pozostałe instytucje Wspólnoty, jak również
(pod określonymi warunkami) osoby fizyczne
lub firmy mogą wnieść do Trybunału skargę
w celu oficjalnego odnotowania faktu takie-
go zaniechania.

Jak działa Unia Europejska

Organizacja pracy Trybunału

Skargi wnoszone są do Trybunału przez jego
sekretariat. Do każdej sprawy przydzielany
jest konkretny sędzia i konkretny rzecznik
generalny.

Następująca po tym procedura składa się
z dwóch etapów: procedury pisemnej oraz
procedury ustnej.

W ramach procedury pisemnej wszystkie
strony sprawy przedkładają pisemne oświad-
czenia. Sędzia przydzielony do sprawy opra-
cowuje sprawozdanie podsumowujące te
oświadczenia oraz przedstawiające stan pra-
wny sprawy.

Po tej procedurze następuje kolejny etap –
rozprawa jawna. W zależności od wagi i stop-
nia złożoności sprawy rozprawa może odby-

wać się przed izbą składającą się z trzech,
pięciu lub trzynastu sędziów, lub ewentual-
nie przed Trybunałem w pełnym składzie.
Podczas rozprawy adwokaci stron wykładają
swoje argumenty przed sędziami i rzeczni-
kiem generalnym, którzy z kolei mają prawo
zadawać im pytania. Następnie rzecznik
generalny wydaje opinię, po czym sędziowie
odbywają naradę i ogłaszają wyrok.

Od 2003 roku rzecznicy generalni muszą
wydawać opinię w sprawie jedynie wówczas,
gdy Trybunał uzna, że dana skarga dotyczy
nowego zagadnienia prawnego. Trybunał nie
ma również obowiązku uwzględnienia opinii
rzecznika generalnego.

Wyroki Trybunału są przyjmowane większoś-
cią głosów i ogłaszane na rozprawach jaw-
nych. Zdania odrębne nie są upubliczniane.
Decyzje publikuje się w dniu ich ogłoszenia.

Trybunał Sprawiedliwości
stoi na straży równości
wszystkich obywateli
wobec prawa unijnego.
Przykładem może być
wyrównany poziom płac
kobiet i mężczyzn za
jednakową pracę.
W Trybunale zasiada po
jednym sędzi z każdego
kraju UE

Digital

vision/

Getty

Images

Trybunał Obrachunkowy powstał w 1975
roku. Jego siedzibą jest Luksemburg. Zadanie
Trybunału polega na sprawdzaniu, czy fun-
dusze UE pochodzące od podatników są
właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie
z prawem, w sposób gospodarny i na za-
mierzone cele. Trybunał ma prawo skontrolowa-
nia dowolnej osoby lub organizacji dysponu-
jącej środkami UE.

W skład Trybunału wchodzi po jednym człon-
ku z każdego państwa Unii. Członkowie są
mianowani przez Radę na odnawialną sześ-
cioletnią kadencję. Członkowie wybierają
spośród siebie prezesa na odnawialną trzy-
letnią kadencję. W styczniu 2005 na prezesa
wybrano Austriaka Huberta Webera.

Zadania Trybunału

Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola
właściwego wykonania budżetu UE – innymi
słowy sprawdzanie, czy dochody i wydatki
Unii są zgodne z prawem i prawidłowe oraz
zapewnianie należytego zarządzania finan-
sami. Działania Trybunału przyczyniają się
zatem do skutecznego i przejrzystego funkc-
jonowania systemu unijnego.

Realizując swe zadania, Trybunał bada doku-
mentację osób i organizacji mających do czy-

nienia z dochodami lub wydatkami UE. Try-
bunał często dokonuje kontroli na miejscu.
Swoje wnioski zamieszcza w sprawozda-
niach, które zwracają uwagę Komisji i rzą-
dów państw UE na wszelkie problemy.

Aby wykonywać swoje zadania w sposób sku-
teczny, Trybunał Obrachunkowy musi pozo-
stawać całkowicie niezależny od pozostałych
instytucji, jednocześnie utrzymując z nimi
stałe kontakty.

Jedną z kluczowych funkcji Trybunału jest
wspomaganie Parlamentu Europejskiego i Ra-
dy poprzez przedkładanie im co roku
sprawozdania z kontroli finansowej za
poprzedni rok budżetowy. Przed podjęciem
decyzji dotyczącej zatwierdzenia wykonania
budżetu przez Komisję Parlament szczegóło-
wo analizuje to sprawozdanie. Trybunał, po
odpowiedniej weryfikacji, przedkłada rów-
nież do Rady i Parlamentu poświadczenie
wiarygodności, potwierdzające poprawność
wykorzystania pieniędzy podatników euro-
pejskich.

Wreszcie Trybunał obrachunkowy wydaje
opinie w sprawie wniosków legislacyjnych
dotyczących kwestii finansowych oraz dzia-
łań Unii związanych ze zwalczaniem nad-
użyć.

Europejski Trybunał Obrachunkowy:
jakość za rozsądną cenę

Podstawowe informacje

Rola:

weryfikacja właściwego wykorzystania
funduszy UE

Członkowie:

jeden członek z każdego kraju Unii

Kadencja:

członkowie Trybunału powoływani są na
odnawialną sześcioletnią kadencję

Adres:

12, rue Alcide de Gasperi, L-1615 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 98-1

Internet:

www.eca.eu.int

Jak działa Unia Europejska

Jedną z ważnych pozycji budżetu UE jest wspieranie rolnictwa przyjaznego środowisku, produkującego
zdrową żywność i opartego na dbaniu o dobrostan zwierząt. Zadaniem kontrolerów z Trybunału
Obrachunkowego jest sprawdzanie, czy pieniądze te są właściwie wykorzystywane

Organizacja pracy Trybunału

Trybunał Obrachunkowy zatrudnia około 800
osób, a wśród nich tłumaczy, personel mery-
toryczny i administracyjny oraz kontrolerów.
Kontrolerzy podzieleni są na grupy kontroli.
Przygotowują oni projekty sprawozdań, które
zatwierdza następnie Trybunał.

Kontrolerzy często udają się na wyjazdy kon-
trolne do pozostałych instytucji UE, państw
członkowskich oraz krajów, które otrzymują

pomoc od Unii. Chociaż zasadniczo praca
Trybunału związana jest z funduszami, za
które odpowiada Komisja, w praktyce w 90%
tymi dochodami i wydatkami zarządzają
organy krajowe.

Trybunał Obrachunkowy nie posiada samo-
dzielnych uprawnień w zakresie egzekwowa-
nia prawa. Jeśli kontrolerzy odkryją naduży-
cia lub nieprawidłowości, informują o tym
OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nad-
użyć Finansowych.

Powołany Traktatem Rzymskim w 1957 roku,
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
(EKES) jest organem doradczym reprezentu-
jącym pracodawców, związki zawodowe,
rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy
interesu, które łącznie tworzą zorganizowane
społeczeństwo obywatelskie. Komitet przed-
stawia ich opinie i broni ich interesów w dys-

kusjach politycznych z Komisją, Radą i Parla-
mentem Europejskim.

EKES jest zatem pomostem między Unią
a jej obywatelami, przyczyniającym się do
uczestnictwa, włączenia, a tym samym dal-
szej demokratyzacji społeczeństwa europej-
skiego.

Jak działa Unia Europejska

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
głos społeczeństwa obywatelskiego

Polityka UE ma ogromny wpływ na zatrudnienie w Europie. Za pośrednictwem EKES pracodawcy i związki
zawodowe biorą udział w kształtowaniu tej polityki

Podstawowe informacje

Rola:

reprezentowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego

Członkowie: 317
Kadencja:

cztery lata

Posiedzenia: comiesięczne posiedzenia w Brukseli
Adres:

Rue Belliard 99, B-1040 Bruksela

Telefon:

(32-2) 546 90 11

Internet:

www.esc.eu.int

Komitet jest nieodzownym uczestnikiem pro-
cesów decyzyjnych UE. Konsultacji z nim
wymagają decyzje dotyczące polityki gospo-
darczej i społecznej. Z własnej inicjatywy lub
na wniosek innej instytucji UE Komitet może
też wydawać opinie w innych kwestiach.

EKES liczy 317 członków, przy czym liczba
członków z poszczególnych krajów w przybli-
żeniu odzwierciedla ich liczbę ludności.
Mandaty w Komitecie rozdzielone są na kraje
w następujący sposób:

Niemcy, Francja, Włochy
i Zjednoczone Królestwo

Polska i Hiszpania

Belgia, Republika Czeska, Grecja,
Węgry, Niderlandy, Austria,
Portugalia i Szwecja

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja
i Finlandia

Estonia, Łotwa i Słowenia

Cypr i Luksemburg

Malta

Razem

317

Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komi-
tecie będzie zasiadało 344 członków.

Członkowie Komitetu są nominowani przez
rządy państw Unii, jednak w ramach Komite-
tu są całkowicie niezależni politycznie. Powo-
ływani są na odnawialną czteroletnią ka-
dencję.

Komitet zbiera się w ramach Zgromadzenia
Plenarnego, którego debaty są przygotowy-
wane przez sześć podkomitetów, zwanych
sekcjami. Każdy podkomitet zajmuje się
określonymi obszarami polityki. Komitet
wybiera spośród swych członków przewodni-
czącego i dwóch wiceprzewodniczących na
okres dwóch lat. W październiku 2004 roku
przewodniczącą EKES została Austriaczka
Anne-Marie Sigmund.

Zadania EKES

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
realizuje trzy podstawowe zadania:

• doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi

Europejskiemu – na ich wniosek lub z włas-
nej inicjatywy;

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do

większego zaangażowania w kształtowanie
polityki UE;

• wzmacnia rolę społeczeństwa obywatel-

skiego poza Unią i pomaga w tworzeniu
struktur doradczych.

Członkowie EKES

Członkowie Komitetu, pracujący głównie
w swoich państwach członkowskich, tworzą
trzy grupy reprezentujące pracodawców,
pracowników oraz grupy różnych interesów
gospodarczych i społecznych.

W skład Grupy Pracodawców wchodzą człon-
kowie wywodzący się z prywatnych i publicz-
nych sektorów przemysłu, małych i średnich
przedsiębiorstw, izb handlowych, handlu
detalicznego i hurtowego, bankowości i ubez-
pieczeń, transportu i rolnictwa.

Grupa Pracowników reprezentuje wszystkie
kategorie pracowników, od robotników po
kierowników. Członkowie tej grupy wywodzą
się z krajowych organizacji związkowych.

Trzecia grupa reprezentuje szeroki zakres
grup interesów: organizacje pozarządowe,
organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa,
rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie
i organizacje nienastawione na zysk, organi-
zacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi
naukowe i akademickie, stowarzyszenia
wspierające rodzinę, kobiety, niepełnospraw-
nych itd.

Powołany na mocy Traktatu o Unii Europej-
skiej w 1994 roku Komitet Regionów (KR)
jest organem doradczym, składającym się
z przedstawicieli władz regionalnych i lokal-
nych w krajach członkowskich. Konsultacji
z Komitetem wymagają wszelkie decyzje UE
związane z zagadnieniami takimi jak polity-
ka regionalna, środowisko, edukacja i trans-
port, wszystkie one dotyczą bowiem szczeb-
la lokalnego i regionalnego.

Komitet liczy 317 członków. Liczba członków
z poszczególnych państw w przybliżeniu
odzwierciedla ich liczbę ludności i przedsta-
wia się następująco:

Niemcy, Francja, Włochy
i Zjednoczone Królestwo

Polska i Hiszpania

Belgia, Republika Czeska, Grecja,
Węgry, Niderlandy, Austria,
Portugalia i Szwecja

Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja
i Finlandia

Estonia, Łotwa i Słowenia

Cypr i Luksemburg

Malta

Razem

317

Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komi-
tecie Regionów będzie zasiadało 344 człon-
ków.

Członkowie Komitetu wywodzą się z wybie-
ralnych władz regionalnych lub lokalnych,
często są marszałkami regionów lub burmist-
rzami czy prezydentami miast. Nominują ich
rządy państw Unii, jednak w pracach Komi-
tetu muszą wykazywać się oni całkowitą nie-
zależnością polityczną. Członkowie KR
powoływani są przez Radę Unii Europejskiej
na odnawialną czteroletnią kadencję. Wszys-
cy muszą posiadać mandat władz, które
reprezentują, lub muszą być przed nimi poli-
tycznie odpowiedzialni.

Komitet Regionów wybiera spośród swych
członków przewodniczącego na dwuletnią
kadencję. W lutym 2004 roku na przewodni-
czącego wybrano Niemca Petera Strauba.

Zadania Komitetu Regionów

Zadaniem Komitetu Regionów jest reprezen-
towanie perspektywy lokalnej i regionalnej
w dyskusjach na temat aktów prawnych.
Komitet czyni to poprzez wydawanie opinii
dotyczących wniosków legislacyjnych Komisji.

Komisja i Rada mają obowiązek konsultowa-
nia się z Komitetem Regionów w sprawach
mających bezpośrednie znaczenie dla władz
lokalnych i regionalnych. Mogą one jednak
zwracać się o jego opinię również w dowol-

Jak działa Unia Europejska

Komitet Regionów:
głos władz lokalnych

Podstawowe informacje

Rola:

reprezentowanie władz regionalnych i lokalnych

Członkowie: 317
Kadencja:

cztery lata

Posiedzenia: pięć posiedzeń plenarnych rocznie w Brukseli
Adres:

Rue Belliard 101, B-1040 Bruksela

Telefon:

(32-2) 282 22 11

Internet:

www.cor.eu.int

nej innej sprawie. Ze swojej strony Komitet
może przyjmować opinie z własnej inicjaty-
wy i przedstawiać je Komisji, Radzie i Parla-
mentowi.

Organizacja pracy Komitetu Regionów

Co roku Komitet Regionów odbywa pięć sesji
plenarnych, podczas których wyznaczane są
ogólne wytyczne jego polityki oraz przyjmo-
wane opinie.

Członkowie Komitetu przypisani są do
wyspecjalizowanych komisji, których zada-
niem jest przygotowywanie sesji plenarnych.
W Komitecie działa sześć takich komisji:

• Komisja ds. Polityki Spójności Regionalnej

(COTER);

• Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Spo-

łecznej (ECOS);

• Komisja ds. Rozwoju Zrównoważonego

(DEVE);

• Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC);

• Komisja ds. Konstytucyjnych i Sprawowa-

nia Rządów w Europie (CONST);

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał
w 1958 roku na mocy traktatu rzymskiego.
Bank zajmuje się udzielaniem pożyczek na
projekty europejskie (takie jak połączenia
kolejowe i drogowe, lotniska, programy och-
rony środowiska), zwłaszcza w regionach
uboższych, krajach kandydujących i rozwija-
jących się. Udziela również kredytów na
inwestycje dla małych przedsiębiorstw.

Od 1 stycznia 2000 r. prezesem EBI jest Belg
Philippe Maystadt.

Zadania Banku

EBI nie osiąga zysku i nie zdobywa dochodów
z oszczędności lub rachunków bieżących. Nie
wykorzystuje też żadnych funduszy z budże-
tu UE. Działalność EBI jest natomiast finan-
sowana za pomocą pożyczek na rynkach
finansowych oraz przez udziałowców Banku
– państwa członkowskie Unii Europejskiej.
Wspólnie obejmują one udziały w kapitale
banku, każde według udziału swojej gospo-
darki w gospodarce Unii.

To wsparcie ze strony państw członkowskich
daje EBI najwyższy możliwy rating kredytowy
(AAA) na rynkach pieniężnych. Dzięki temu
EBI może na nich zebrać bardzo wysokie
kwoty kapitału na bardzo korzystnych warun-

kach. To z kolei umożliwia bankowi inwesto-
wanie w projekty, które są w interesie
publicznym, a które nie mogłyby być finan-
sowane z innego źródła, lub też pożyczki na
nie byłyby znacznie droższe.

Projekty, w które inwestuje Bank, są staran-
nie wybierane na podstawie określonych kry-
teriów.

• Powinny przyczyniać się do realizacji celów

UE, takich jak zwiększanie konkurencyjności
europejskiego przemysłu i przedsiębiorstw,
budowanie sieci transeuropejskich (trans-
port, telekomunikacja i energia), rozwój
sektora technologii informacyjnej, ochrona
środowiska naturalnego i miejskiego,
poprawa usług w zakresie ochrony zdrowia
i edukacji;

• powinny nieść korzyści głównie dla regio-

nów mniej uprzywilejowanych;

• powinny przyciągać fundusze z innych źró-

deł.

EBI wspiera także zrównoważony rozwój w kra-
jach śródziemnomorskich i w państwach
Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jak również pro-
jekty w Ameryce Łacińskiej i Azji.

Bank jest wreszcie większościowym udzia-
łowcem w Europejskim Funduszu Inwesty-

Jak działa Unia Europejska

Europejski Bank Inwestycyjny: finansowanie
projektów i pomoc dla małych firm

Podstawowe informacje

Rola:

finansowanie projektów UE

Członkowie: państwa członkowskie

Rada Dyrektorów – 26 osób;
Komitet Zarządzający – dziewięć osób

Adres:

100, Boulevard Konrad Adenauer,
L-2950 Luksemburg

Telefon:

(352) 43 79-1

Internet:

www.eib.eu.int

cyjnym, który współtworzy on z Grupą EBI.
Europejski Fundusz Inwestycyjny powstał
w 1994 roku w celu dostarczania kapitału
podwyższonego ryzyka małym i średnim
przedsiębiorstwom (MŚP). Fundusz nie
udziela bezpośrednich pożyczek przed-
siębiorstwom ani też nie inwestuje bez-
pośrednio w firmy. Działa natomiast za
pośrednictwem banków i innych pośredników
finansowych, którym wystawia gwarancje
kredytowe na pożyczki udzielane małym
i średnim przedsiębiorstwom.

Działalność funduszu obejmuje państwa
członkowskie Unii, jak również Bułgarię,
Rumunię, Turcję oraz trzy kraje EFTA (Islan-
dię, Liechtenstein i Norwegię).

Organizacja pracy Banku

EBI jest instytucja autonomiczną. Samodziel-
nie podejmuje decyzje w sprawach udzielania
i zaciągania pożyczek, wyłącznie na podsta-
wie jakości projektów oraz możliwości, jakie
oferują rynki finansowe. Co roku przedkłada
sprawozdanie ze swojej działalności.

Bank współpracuje z instytucjami UE. Na
przykład jego przedstawiciele mogą uczest-
niczyć w posiedzeniach różnych komisji Par-
lamentu Europejskiego, zaś prezes EBI może
uczestniczyć w posiedzeniach Rady.

Decyzje w Banku podejmują trzy organy.

• Rada Gubernatorów składa się z ministrów

(zwykle ministrów finansów) ze wszystkich
państw członkowskich. Określa ona ogólną
politykę Banku w zakresie udzielania poży-
czek, zatwierdza roczny bilans i sprawo-
zdanie z działalności, upoważnia Bank do
finansowania projektów poza UE oraz
podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.

• Rada Dyrektorów zatwierdza operacje

udzielania i zaciągania pożyczek oraz kon-
troluje właściwe zarządzanie bankiem.
Składa się z 26 dyrektorów – 25 nomino-
wanych przez poszczególne państwa UE
oraz jednego nominowanego przez Komis-
ję Europejską.

• Komitet Zarządzający to pełnoetatowe

kierownictwo Banku. Zajmuje się on bieżą-
cym zarządzaniem EBI. W jego skład wcho-
dzi dziewięć osób.

EBI finansuje różnorodne projekty, między innymi budowę nowych połączeń drogowych i kolejowych,
usprawniających europejską sieć transportową

Van

Parys

Media

Corbis

Jak działa Unia Europejska

Europejski Bank Centralny (EBC) powstał
w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii
Europejskiej. Jego siedzibą jest Frankfurt
(Niemcy). Zadaniem Banku jest zarządzanie
euro – wspólną walutą Unii Europejskiej. EBC
odpowiada także za kształtowanie i wdraża-
nie polityki gospodarczej i pieniężnej UE.

Swą misję EBC wypełnia we współpracy z Eu-
ropejskim Systemem Banków Centralnych
(ESBC), który obejmuje wszystkie 25 państw
członkowskich Unii. Należy jednak pamiętać,
że tylko 12 z nich przyjęło dotąd euro. Te 12
krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich
banki centralne wraz z Europejskim Bankiem
Centralnym tworzą tzw. Eurosystem.

EBC jest instytucją w pełni niezależną. Ani
on, ani żaden inny narodowy bank Eurosys-
temu, ani też żaden z członków ich organów
decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej
instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji
przyjmować. Instytucje UE oraz rządy państw
członkowskich muszą szanować tę zasadę
i nie mogą wywierać nacisków na EBC ani na
swój rodzimy bank centralny.

EBC blisko współpracuje z krajowymi bankami
centralnymi oraz przygotowuje i wprowadza
w życie decyzje podejmowane przez organy

decyzyjne Eurosystemu – Radę Prezesów,
Zarząd i Radę Ogólną.

W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został
Francuz, Jean-Claude Trichet.

Zadania Banku

Jednym z głównych zadań EBC jest zapew-
nienie stabilności cen w strefie euro, tak by
siła nabywcza euro nie osłabła wskutek
inflacji. EBC dąży do utrzymania rocznego
wzrostu cen dóbr konsumenckich poniżej 2%.

Zadanie to realizowane jest przez dwa rodza-
je działań:

• po pierwsze poprzez kontrolowanie poda-

ży pieniądza. Nadmierna podaż pieniądza
w stosunku do podaży towarów i usług
prowadzi do inflacji.

• po drugie poprzez monitorowanie tenden-

cji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla
stabilności cen w strefie euro.

Kontrola podaży pieniądza polega między
innymi na ustalaniu stóp procentowych obo-
wiązujących w całej strefie euro. Jest to
prawdopodobnie najbardziej znane działanie
Banku.

Europejski Bank Centralny:
zarządzanie euro

Podstawowe informacje

Rola:

zarządzanie walutą euro oraz polityką pieniężną
Unii Europejskiej

Członkowie: Rada Prezesów – 18 członków; Rada Ogólna – 27

członków; Zarząd – sześciu członków

Adres:

Kaiserstrasse 29,
D-60311 Frankfurt nad Menem

Telefon:

(49) 691 34 40

Internet:

www.ecb.int

Organizacja pracy Banku

Europejski Bank Centralny funkcjonuje w opar-
ciu o trzy organy decyzyjne.

arrzzą

ąd

Zarząd składa się z prezesa EBC, wiceprezesa
oraz czterech innych członków mianowanych
za wspólnym porozumieniem prezydentów
lub premierów państw strefy euro. Członkowie
Zarządu powoływani są na nieodnawialną
ośmioletnią kadencję.

Zarząd odpowiada za wdrażanie polityki pie-
niężnej określonej przez Radę Prezesów
(patrz niżej) oraz za instruowanie krajowych
banków centralnych. Przygotowuje również
posiedzenia Rady Prezesów i odpowiada za
bieżący zarząd EBC.

a P

Prreezzeessó

ów

Rada Prezesów jest najwyższym organem
decyzyjnym Europejskiego Banku Centralne-
go. Składa się z sześciu członków Zarządu
oraz z prezesów 12 banków centralnych
krajów strefy euro. Na jej czele zasiada pre-
zes EBC. Głównym zadaniem Rady Prezesów
jest wytyczanie polityki pieniężnej strefy euro,
a w szczególności ustalanie stóp procento-
wych, po których banki komercyjne mogą
uzyskać fundusze z banku centralnego.

a O

gó

ólln

Trzecim organem decyzyjnym EBC jest Rada
Ogólna. Składa się ona z prezesa i wicepreze-
sa EBC oraz z prezesów banków centralnych
wszystkich 25 państw członkowskich. Rada
Ogólna wspomaga działania EBC w zakresie
doradztwa i koordynacji oraz pomaga w przy-
gotowywaniu dalszego rozszerzania strefy
euro.

Wspólna waluta ułatwia

podróżowanie i robienie

zakupów w innych krajach Europy.

EBC dąży do zapewnienia

stabilnych cen w strefie euro

Leu

Instytucję Europejskiego Rzecznika Praw Oby-
watelskich ustanowiono w Traktacie o Unii
Europejskiej (Maastricht, 1992 r.). Rzecznik
pełni rolę pośrednika między obywatelami
a władzami UE. Jest instancją właściwą do
przyjmowania i badania skarg obywateli,
firm i organizacji UE, jak również osób
zamieszkałych lub posiadających zarejestro-
waną siedzibę w jednym z krajów Unii.

Rzecznik jest wybierany przez Parlament
Europejski na odnawialną pięcioletnią
kadencję, odpowiadającą kadencji Parlamen-
tu. W kwietniu 2003 roku stanowisko Euro-
pejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
objął były grecki rzecznik praw obywatel-
skich Nikiforos Diamandouros. Został on
ponownie wybrany na okres pięciu lat w stycz-
niu 2005 r.

Zadania rzecznika

Rzecznik pomaga w ujawnianiu przypadków
złej praktyki administracyjnej w instytucjach
i organach UE. Zła praktyka administracyjna
oznacza niedostateczne lub niewłaściwe
działanie administracji, tzn. sytuacje, w któ-
rych dana instytucja działa niezgodnie z pra-
wem lub nie przestrzega zasad dobrej admi-
nistracji lub też łamie prawa człowieka.
Wśród przykładów można wymienić:

• niesprawiedliwość,

• dyskryminację,

• nadużywanie władzy,

• brak lub odmowę udzielenia informacji,

• nieuzasadnione opóźnienia,

• niepoprawne procedury.

Rzecznik przeprowadza dochodzenia na pod-
stawie przedkładanych mu skarg lub z włas-
nej inicjatywy. Działa całkowicie niezależnie
i bezstronnie. Nie oczekuje ani nie przyjmuje
instrukcji od żadnego rządu ani organizacji.

Jak złożyć skargę do rzecznika?

Zanim obywatel złoży skargę na złą praktykę
administracyjną w instytucji lub organie UE,
powinien skontaktować się z tą instytucją na
zwykłej drodze administracyjnej i zwrócić się
do niej o naprawienie sytuacji.

Jeśli działanie to nie poskutkuje, wówczas
można złożyć skargę do rzecznika.

Skargę należy wnieść w ciągu dwóch lat od
daty dowiedzenia się o danym przypadku
złej administracji. Skarżący musi ujawnić
swoją tożsamość, jednoznacznie wskazać,
której instytucji lub organu skarga dotyczy
oraz opisać, na czym polega problem. Skar-

Jak działa Unia Europejska

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich:
badanie skarg obywateli

Podstawowe informacje

Rola:

ujawnianie przypadków złej praktyki
administracyjnej i proponowanie rozwiązań

Kadencja:

odnawialna kadencja pięcioletnia

Adres:

1, Avenue du Président Robert Schuman,
BP 403, F-67001 Strasburg

Telefon:

(33) 388 17 23 13

Internet:

www.euro-ombudsman.eu.int

żący może poprosić o potraktowanie skargi
jako poufnej.

Wskazówki dotyczące wnoszenia skarg znaj-
dują się na stronie internetowej rzecznika
pod adresem: www.euro-ombudsman.eu.int

Czego można oczekiwać?

Jeśli rzecznik nie jest uprawniony do rozpat-
rzenia danej skargi – bo na przykład skarga
ta była już przedmiotem postępowania sądo-
wego – będzie starał się skierować skarżące-
go do właściwego organu, który może mu
pomóc. Jeśli jednak rzecznik jest właściwy
dla danej sprawy, na pewno ją rozpatrzy.

Rozwiązanie problemu skarżącego może
wymagać jedynie poinformowania przez
rzecznika instytucji lub organu, którego
dotyczy skarga. Jeśli w trakcie dochodzenia
problem nie zostanie rozwiązany, Rzecznik
będzie starał się znaleźć polubowne wyjście,
które rozwiązuje problem i satysfakcjonuje
skarżącego.

Jeśli jednak takie podejście okaże się niesku-
teczne, Rzecznik ma prawo do wystosowania
zaleceń w celu rozwiązania problemu. Jeśli
skarżona instytucja nie przyjmie jego zale-
ceń, Rzecznik może przedłożyć Parlamentowi
Europejskiemu specjalne sprawozdanie, pro-
wadzące do podjęcia przez Parlament nie-
zbędnych działań na szczeblu politycznym.

Rzecznik składa przed Parlamentem coroczne
sprawozdanie ze swojej działalności.

Nikiforos Diamandouros objął stanowisko Rzecznika
Praw Obywatelskich w kwietniu 2003 r. Został na
nie ponownie wybrany w styczniu 2005 r.

Jak działa Unia Europejska

Stanowisko Europejskiego Inspektora Ochrony
Danych (EDPS) ustanowiono w 2001 r. Inspek-
tor dba o to, by wszystkie instytucje i organy
UE szanowały prawo obywateli do prywatnoś-
ci przy przetwarzaniu ich danych osobowych.

Zadania Europejskiego Inspektora
Ochrony Danych (EIOD)

Przy przetwarzaniu danych osobowych
pozwalających na zidentyfikowanie danego
obywatela instytucje UE muszą szanować jego
prawo do prywatności. Zadaniem EIOD jest
zadbanie o to, by właśnie tak postępowały, jak
również doradzanie im w kwestiach związa-
nych z przetwarzaniem danych osobowych.

Pojęcie przetwarzania danych obejmuje ope-
racje takie jak zbieranie informacji, ich zapis
i przechowywanie, odszukiwanie, przesyłanie
lub udostępnianie innym osobom, jak rów-
nież zastrzeganie dostępu, usuwanie lub
niszczenie danych.

Wszystkie te działania podlegają surowym
zasadom postępowania. Dla przykładu, insty-
tucjom i organom UE nie wolno przetwarzać
danych osobowych ujawniających rasę lub
pochodzenie etniczne osoby, jej poglądy
polityczne, przekonania religijne lub filozo-
ficzne czy też przynależność do związków
zawodowych. Nie wolno im również przetwa-
rzać danych dotyczących sytuacji zdrowotnej
lub życia płciowego konkretnych osób, o ile
nie jest to niezbędne dla celów medycznych.

Jednak nawet wówczas dane muszą być
przetwarzane przez pracownika służby zdro-
wia lub inną osobę zobowiązaną przysięgą
do zachowania tajemnicy zawodowej.

EIOD współpracuje z urzędnikami ds. ochrony
danych we wszystkich instytucjach i orga-
nach UE w celu zapewnienia właściwego sto-
sowania zasad poszanowania prywatności.

W 2004 roku Europejskim Inspektorem Och-
rony Danych został Peter Johan Hustinx, zaś
jego zastępcą – Joaquín Bayo Delgado.

W jaki sposób skorzystać z pomocy
Inspektora Ochrony Danych?

Obywatel, który ma powody sądzić, że jedna
z instytucji lub jeden z organów UE naruszyły
jego prawo do prywatności poprzez niewłaściwe
wykorzystanie jego danych osobowych, powi-
nien złożyć skargę do Europejskiego Inspekto-
ra Ochrony Danych Osobowych. Inspektor
zbada wniesioną skargę i poinformuje skarżą-
cego w możliwie najkrótszym terminie, czy się
z nią zgadza – a jeśli tak, to w jaki sposób
problem zostanie rozwiązany. Inspektor może
na przykład nakazać skarżonej instytucji lub
organowi poprawienie, zastrzeżenie, usunięcie
lub zniszczenie danych osobowych, które pod-
dano nieprzepisowemu przetwarzaniu.

Jeśli skarżący nie zgadza się z opinią inspekto-
ra, może wnieść sprawę do Trybunału Spra-
wiedliwości.

Europejski Inspektor Ochrony Danych:
zabezpieczanie prywatności obywateli

Podstawowe informacje

Rola:

ochrona prywatności danych

Kadencja:

odnawialna kadencja pięcioletnia

Adres:

Rue Wiertz 60, B-1047 Bruksela

Telefon:

(32-2) 283 19 00

Internet:

www.edps.eu.int

Centrum Satelitarne Unii
Europejskiej (EUSC)

EUSC zostało utworzone w 2002 roku. Jego
siedzibą jest Torrejón de Ardoz (Hiszpania).

Centrum analizuje dane i obrazy pochodzące
z satelitów obserwacyjnych Ziemi i wyko-
rzystuje te informacje w celu wspierania Unii
Europejskiej w podejmowaniu decyzji w ra-
mach wspólnej polityki zagranicznej i bez-
pieczeństwa (WPZB).

Centrum prowadzi również projekty badaw-
cze i rozwojowe oraz szkolenia specjalistycz-
ne w zakresie cyfrowych systemów infor-
macji geograficznej oraz analizy obrazów.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eusc.org

Centrum Tłumaczeń dla
Organów Unii Europejskiej

Powołane w 1994 roku Centrum Tłumaczeń
mieści się w Luksemburgu.

Centrum finansuje się samo ze swojej działal-
ności. Utworzono je w odpowiedzi na zapo-
trzebowanie na tłumaczenia w agencjach UE.
W ramach dobrowolnych umów o współpra-
cy Centrum świadczy także usługi na rzecz
instytucji i innych organów UE, mimo że
posiadają one swoje własne służby tłumacze-
niowe.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cdt.eu.int

Eurojust

Eurojust powstał w 2002 roku. Jego siedzibą
jest Haga w Niderlandach. Zadaniem Euro-
justu jest wspieranie współpracy organów
prokuratury we wszystkich krajach Unii
w zakresie zwalczania poważnych prze-
stępstw transgranicznych, w tym przestępstw

Agencje

Agencja nie jest instytucją UE – jest organem powołanym konkretnym aktem prawa europej-
skiego w celu realizacji ściśle określonego zadania. Nie wszystkie agencje UE zawierają w ofi-
cjalnej nazwie słowo „agencja”. Niektóre nazywają się centrum, fundacją, instytutem, obser-
watorium, urzędem itp.

Trzy spośród nich – EDA, EUISS i EUSC – realizują zadania związane ze wspólną polityką zagra-
niczną i bezpieczeństwa (drugi filar Unii Europejskiej). Cztery inne – AMOCEB, CEPOL, Europol
i Eurojust – wspierają koordynację współpracy policyjnej i sądowniczej w sprawach karnych
(trzeci filar Unii Europejskiej), w tym zarządzanie zewnętrznymi granicami UE.

Pozostałe agencje realizują natomiast zadania w ramach pierwszego filaru UE, czyli w tak zwa-
nej domenie wspólnotowej.

Poniżej znajduje się krótki opis poszczególnych agencji.

Jak działa Unia Europejska

komputerowych, przypadków nadużyć i
korupcji, prania pieniędzy oraz przestępstw
przeciwko środowisku naturalnemu.

Eurojust pomaga na przykład poprzez ułat-
wianie organom krajowym wymiany infor-
macji, wzajemnego udzielania pomocy
prawnej oraz ekstradycji osób poszukiwa-
nych w celu przesłuchania.

W skład Eurojustu wchodzi po jednym proku-
ratorze, sędzi lub funkcjonariuszu policji z każ-
dego kraju członkowskiego. Tworzą oni
Kolegium (tj. zarząd), które wybiera spośród
siebie przewodniczącego na trzyletnią kaden-
cję. Kolegium wspiera sekretariat i zespół
urzędników unijnych oraz oddelegowanych
do Eurojustu ekspertów krajowych.

Ponieważ praca Eurojustu wymaga utrzymy-
wania akt dotyczących osób podejrzanych
o popełnienie przestępstwa, w organizacji
działa urzędnik ds. ochrony danych, którego
zadaniem jest zapewnienie, by dane w aktach
były odpowiednio chronione i przetwarzane
zgodnie z wymogami prawa. Każdy ma
prawo wiedzieć, jakimi informacjami na jego
temat dysponuje Eurojust, oraz zwrócić się
doń o poprawienie lub usunięcie informacji
nieprawdziwych lub niepełnych.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eurojust.eu.int

Europejska Agencja ds.
Bezpieczeństwa i Ochrony
Zdrowia w Miejscu Pracy

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Och-
rony Zdrowia w Miejscu Pracy (EU-OSHA)
z siedzibą w Bilbao (Hiszpania) powstała w 1994
roku.

Pojedyncze kraje nie są w stanie zaradzić
całemu spektrum problemów związanych
z bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP),
przed jakimi stoi współczesna Europa. Dlate-
go powołano do życia EU-OSHA w celu połą-
czenia wiedzy i informacji w Europie w tym

zakresie, zwłaszcza w odniesieniu do profi-
laktyki.

Oprócz tworzenia wielotematycznej sieci
stron internetowych poświęconych zagad-
nieniom BHP, agencja prowadzi aktywny
program publikacji na ten temat, publikując
różnorodne dokumenty – od sprawozdań
specjalistycznych po materiały informacyjne.

EU-OSHA kieruje Zarząd, w którym reprezen-
towane są związki zawodowe, organizacje
pracodawców, rządy krajów członkowskich
oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej
agency.osha.eu.int

Europejska Agencja ds.
Bezpieczeństwa na Morzu

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na
Morzu (EMSA) powstała w 2002 roku. Tymcza-
sowo mieści się w Brukseli, jednak docelowo
będzie miała siedzibę w Lizbonie (Portugalia).

Celem EMSA jest pomoc w usprawnianiu
unijnego systemu bezpieczeństwa na morzu,
w ograniczaniu ryzyka wypadków na morzu,
zanieczyszczenia morza przez statki oraz
śmierci na morzu.

Agencja służy radą techniczną i naukową
w ulepszaniu prawa unijnego w zakresie bez-
pieczeństwa na morzu oraz zanieczyszczania
morza przez statki. Pomaga Komisji w moni-
torowaniu działań podejmowanych przez
państwa UE oraz kraje kandydujące oraz
doradza ich rządom.

Wśród wielu zadań stojących przed EMSA
należy wymienić opracowanie wspólnej
metodyki badania wypadków na morzu oraz
ustanowienie systemu informacji o ruchu
statków, obejmującego całą UE.

Więcej informacji na stronie internetowej
emsa.eu.int

Europejska Agencja
Bezpieczeństwa Sieci
i Informacji

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Sieci i In-
formacji (ENISA) powstała w 2004 roku. Tym-
czasowo mieści się w Brukseli, jednak docelowo
będzie miała siedzibę w Heraklionie (Grecja).

Misją ENISA jest pomoc w zapewnianiu wyso-
kiego standardu zabezpieczenia sieci infor-
macyjnych oraz przekazywanych za ich
pośrednictwem danych. Niesie to korzyści dla
obywateli, konsumentów, przedsiębiorstw
oraz organizacji sektora publicznego w całej
Unii Europejskiej.

Do zadań Agencji ma również należeć zbiera-
nie danych, analiza ryzyka, podnoszenie świa-
domości oraz promowanie wzorcowych roz-
wiązań w zakresie zarządzania ryzykiem.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.enisa.eu.int

Europejska Agencja
Bezpieczeństwa Transportu
Lotniczego

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transpor-
tu Lotniczego (EASA) powstała w 2002 roku.
Jej siedzibą jest Kolonia (Niemcy).

Zadaniem EASA jest wspieranie Unii w tworze-
niu przepisów i zasad dotyczących bezpie-
czeństwa w ruchu powietrznym oraz pomoc
Komisji w sprawdzaniu odpowiedniego stoso-
wania tych zasad. Agencja będzie również
udzielała pomocy technicznej organizacjom
międzynarodowym odpowiedzialnym za bez-
pieczeństwo w lotnictwie cywilnym oraz och-
ronę środowiska w transporcie lotniczym.
Ponadto będzie pomagała organom nadzoru
lotnictwa w krajach poza UE.

EASA ma prawo podejmowania określonych
decyzji, jak na przykład wystawianie świa-
dectw typu na produkty aeronautyczne.

Więcej informacji na stronie internetowej
easa.eu.int

Europejska Agencja Kolejowa

Decyzję o utworzeniu Europejskiej Agencji
Kolejowej (ERA) podjęto w kwietniu 2004
roku. Siedzibą Agencji będzie Lille-Valencien-
nes we Francji. Jej misją jest pomoc we
wzmacnianiu bezpieczeństwa i interoperacyj-
ności sieci kolejowych w Europie, tak aby
stopniowo powstawał zintegrowany europej-
ski obszar kolejowy.

Więcej informacji pod adresem:
europa.eu.int/comm/transport/rail/era/index
_en.htm

Europejska Agencja Leków

Siedzibą ustanowionej w 1993 roku Europej-
skiej Agencji Leków (EMEA) jest Londyn (Zjed-
noczone Królestwo). Agencja pomaga w och-
ronie i promocji zdrowia w Europie poprzez
ocenę leków przeznaczonych dla ludzi oraz
zwierząt. Agencja skupia ekspertów ze
wszystkich krajów UE.

Pewne rodzaje produktów medycznych uzys-
kane w procesach biotechnologicznych mogą
być sprzedawane w UE dopiero po dokładnym
zbadaniu ich przez EMEA. Jeśli Agencja uzna,
że dany produkt spełnia wymogi bezpieczeń-
stwa i jakości, Komisja Europejska może
zezwolić na jego sprzedaż we wszystkich kra-
jach UE. O podobne zezwolenie mogą również
ubiegać się osoby pragnące wprowadzić na
rynek inne innowacyjne środki lecznicze.

Zezwolenia na większość leków konwencjo-
nalnych wydają poszczególne kraje UE. EMEA
pomaga w prowadzeniu systemu wzajemnego
uznawania tych zezwoleń pomiędzy krajami
Unii.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.emea.eu.int

Jak działa Unia Europejska

Europejska Agencja Obrony

Europejska Agencja Obrony (EDA) powstała
w 2004 roku, jej siedzibą będzie Bruksela.
Zadaniem EDA będzie pomoc państwom
członkowskim w umacnianiu europejskiego
potencjału w zakresie obrony i zarządzania
kryzysowego oraz wspieranie europejskiej
polityki bezpieczeństwa i obrony.

Agencja będzie realizowała to zadanie
poprzez dążenie do bardziej skoordynowane-
go podejścia w zakresie produkcji i zakupu
sprzętu wojskowego i obronnego, jak również
w zakresie badań nad bezpieczeństwem i roz-
wojem technologii w tym zakresie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eda.eu.int

Europejska Agencja Ochrony
Środowiska

Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA)
powstała w 1990 roku. Jej siedzibą jest Kopen-
haga (Dania).

Zadaniem Agencji jest zbieranie i rozpo-
wszechnianie informacji na temat stanu i ten-
dencji środowiska naturalnego w Europie.
Agencja jest otwarta dla krajów niebędących
członkami UE. Od początku jej istnienia nale-
żą do niej Islandia, Liechtenstein i Norwegia.
Agencja aktywnie współpracuje z instytucja-
mi i organizacjami międzynarodowymi zaj-
mującymi się ochroną środowiska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eea.eu.int

Europejska Agencja Odbudowy

Europejska Agencja Odbudowy (EAR) powsta-
ła w 2000 roku. Jej główna siedziba znajduje
się w Salonikach (Grecja), zaś ośrodki opera-
cyjne mieszczą się w Belgradzie, Prisztinie,
Podgoricy i Skopje.

Zadaniem EAR jest zarządzanie głównymi
unijnymi programami pomocy na odbudowę
krajów bałkańskich dotkniętych wojnami w la-
tach 90. Roczny budżet tych programów
wynosi około dwóch miliardów euro.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.ear.eu.int

EKA

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności pomaga w zapewnieniu bezpieczeństwa całego procesu
produkcji żywności – „od gospodarstwa do stołu”

Europejska Agencja ds. Zarządzania
Współpracą Operacyjną na
Granicach Zewnętrznych Państw
Członkowskich UE

Decyzję o utworzeniu tej agencji (w skrócie
zwanej AMOCEB) podjęto w październiku
2004 roku. Siedzibą agencji będzie Warszawa.

Zadaniem AMOCEB jest wspieranie państw
członkowskich we wdrażaniu unijnych zasad
kontroli na granicach zewnętrznych oraz
wydalania obywateli państw trzecich do ich
krajów pochodzenia. Naturalnie kontrola gra-
nic leży w gestii każdego państwa członkow-
skiego, jednak agencja ma przyczynić się do
tego, by kontrola ta była dokonywana wszę-
dzie na jednakowo wysokim poziomie sku-
teczności.

Do głównych zadań agencji należy:

• pomoc państwom UE w szkoleniu ich służb

granicznych;

• ocena ryzyka;

• zastosowanie wyników badań naukowych

do nowych technologii monitoringu;

• koordynacja współpracy między państwa-

mi UE w zakresie repatriacji nielegalnych
imigrantów.

Europejska Fundacja
Kształcenia

Siedzibą ustanowionej w 1990 roku Europej-
skiej Fundacji Kształcenia (ETF) jest Turyn
(Włochy).

ETF pomaga w ulepszaniu systemów kształce-
nia zawodowego w krajach poza Unią, głów-
nie w regionach bezpośrednio z nią sąsiadują-
cych, takich jak północna Afryka, Bliski
Wschód, Bałkany czy kraje byłego Związku
Radzieckiego.

Fundacja dzieli się z tymi krajami wiedzą,
know-how i doświadczeniem w zakresie przy-
gotowywania ludzi do wykonywania nowych

zawodów oraz opracowywania programów
nauki trwającej przez całe życie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.etf.eu.int

Europejska Fundacja na
rzecz Poprawy Warunków
Życia i Pracy

Europejska Fundacja na rzecz Poprawy
Warunków Życia i Pracy (Eurofound), ustano-
wiona w 1975 roku, ma siedzibę w Dublinie
(Irlandia).

Jej zadaniem jest:

• doradzanie decydentom w sprawach spo-

łecznych;

• ocena i analiza warunków życia i pracy;

• sprawozdawczość na temat zmian i tenden-

cji w tym zakresie;

• przyczynianie się do poprawy jakości życia.

Pracami Eurofound kieruje zarząd, w którym
reprezentowane są związki zawodowe, orga-
nizacje pracodawców, rządy krajów członkow-
skich oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eurofound.eu.int

Europejskie Centrum ds.
Zapobiegania i Kontroli Chorób

Decyzję o utworzeniu Europejskiego Centrum
ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC)
podjęto w marcu 2004 roku. Centrum będzie
miało siedzibę w Sztokholmie (Szwecja) i roz-
pocznie działalność w 2005 roku.

ECDC będzie pomagało UE w zwalczaniu cho-
rób zakaźnych oraz innych poważnych zagro-
żeń dla zdrowia. Jego zadania będą obejmo-
wały prowadzenie sieci laboratoriów oraz
zarządzanie systemem wczesnego ostrzegania
i reagowania. Centrum będzie mogło na

Jak działa Unia Europejska

przykład wysłać zespół ekspertów do zbadania
wybuchu nieznanej choroby ludzkiej w jed-
nym z krajów Europy.

Dodatkowe informacje:
europa.eu.int/comm/health/ph_overview/
strategy/ecdc/ecdc_en.htm

Europejskie Centrum
Monitorowania Narkotyków
i Narkomanii

Utworzone w 1993 roku Europejskie Centrum
Monitorowania Narkotyków i Narkomanii
(EMCDDA) ma siedzibę w Lizbonie (Portugalia).

Zadaniem Centrum jest zbieranie i rozpo-
wszechnianie obiektywnych, wiarygodnych i po-
równywalnych informacji dotyczących narko-
tyków i narkomanii w Europie. Centrum
współpracuje z krajami nienależącymi do UE
oraz z organizacjami międzynarodowymi,

takimi jak Międzynarodowy Program Kontroli
Narkotyków ONZ (UNDCP), Światowa Organi-
zacja Zdrowia (WHO), Grupa Pompidou Rady
Europy, Światowa Organizacja Celna (WCO),
Międzynarodowa Organizacja Policji Krymi-
nalnej (Interpol) oraz Europejski Urząd Policji
(Europol).

Więcej informacji na stronie internetowej
www.emcdda.org

Europejskie Centrum
Monitorowania Rasizmu
i Ksenofobii

Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu
i Ksenofobii (EUMC) ma siedzibę w Wiedniu
(Austria). Powstało ono w 1997 roku.

Zasadniczym zadaniem Centrum jest dostar-
czanie Unii Europejskiej i jej państwom
członkowskim obiektywnych, wiarygodnych
i porównywalnych danych dotyczących rasiz-
mu, ksenofobii i antysemityzmu w Europie
oraz opracowywanie ogólnoeuropejskich stra-
tegii rozwiązywania tych problemów.

EUMC bada zasięg i zmiany rasizmu i kseno-
fobii oraz analizuje ich przyczyny, konsek-
wencje i skutki. Promuje również i rozpo-
wszechnia przykłady wzorcowych rozwiązań
w zakresie integracji imigrantów oraz mniej-
szości etnicznych i religijnych.

Zasadnicze działania EUMC opierają się na
Europejskiej Sieci Informacji o Rasizmie i Kse-
nofobii (RAXEN). Składa się ona z krajowych
punktów kontaktowych (po jednym w każdym
kraju), które zbierają, opracowują i rozpo-
wszechniają informacje o rasizmie i ksenofo-
bii na własnym terenie.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.eumc.eu.int

Europejska Agencja Leków ocenia, czy używane
przez nas leki są bezpieczne

Van

Parys

Media

Corbis

Europejskie Centrum Rozwoju
Szkolenia Zawodowego

Utworzone w 1975 roku, Europejskie Centrum
Rozwoju Szkolenia Zawodowego (Cedefop)
ma swoją siedzibę w Salonikach (Grecja).

Jego zadaniem jest analiza i dostarczanie
informacji na temat systemów, polityki, badań
i praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego.
Informacje te pomagają specjalistom w całej
Unii Europejskiej w rozwijaniu i ulepszaniu
kształcenia i szkolenia zawodowego w Europie.

Cedefop prowadzi również interaktywną stro-
nę internetową pod nazwą „Europejska Wios-
ka Szkoleniowa”, dostępną pod adresem
www.trainingvillage.gr

Pracami Cedefop kieruje zarząd, w którym
reprezentowane są związki zawodowe, orga-
nizacje pracodawców, rządy krajów członkow-
skich oraz Komisja Europejska.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cedefop.eu.int

Europejskie Kolegium Policyjne

Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) to
akademia szkoląca funkcjonariuszy policji
wyższej i średniej rangi. Jego misją jest wspie-
ranie krajowych służb policyjnych UE w walce
z przestępczością, zwłaszcza przestępczością
transgraniczną. Kolegium prowadzi europej-
skie szkolenia policyjne od 2001 roku.

Głównym celem CEPOL jest umożliwianie funkc-
jonariuszom z różnych krajów Unii bliższego
zapoznania się z systemami policji w innych kra-
jach oraz poszerzenia wiadomości o transgra-
nicznej współpracy policyjnej w Europie.

Kolegium Policyjne może współpracować z kra-
jowymi instytucjami szkolącymi policjantów
w krajach poza Unią Europejską. W szczegól-
ności udostępnia ono swoją infrastrukturę
szkoleniową funkcjonariuszom policji z krajów
kandydujących oraz z Islandii i Norwegii.

Stałą siedzibą CEPOL ma być Bramshill (Zjed-
noczone Królestwo).

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cepol.net

Europejski Organ Nadzoru
Globalnego Systemu
Nawigacji Satelitarnej

Europejski Organ Nadzoru GSNS powstał w 2004
roku. Nie podjęto jeszcze decyzji co do
siedziby tej agencji.

Zadaniem agencji będzie dbanie o właściwe
zabezpieczenie żywotnych interesów publicz-
nych w związku z europejskimi programami
nawigacji satelitarnej (Galileo i EGNOS).
Celem Galileo jest stworzenie nowoczesnej
europejskiej alternatywy dla funkcjonującego
obecnie amerykańskiego systemu GPS.

Agencja odpowiada za zarządzanie i monito-
rowanie sposobu wykorzystywania funduszy
programu. Będzie też pomagała Komisji Euro-
pejskiej we wszelkich sprawach związanych
z radionawigacją satelitarną.

Europejski Urząd ds.
Bezpieczeństwa Żywności

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywnoś-
ci (EFSA) rozpoczął swoją działalność w 2002
roku. Tymczasowo mieści się w Brukseli, jed-
nak docelowo będzie miał swoją siedzibę
w Parmie (Włochy).

Podstawowym zadaniem Urzędu jest nieza-
leżne doradztwo naukowe we wszelkich kwes-
tiach dotyczących bezpieczeństwa żywności.
Ocenia on zagrożenia dla łańcucha pokarmo-
wego oraz przeprowadza naukową ocenę
zagadnień, które mogą mieć wpływ na bez-
pieczeństwo żywności w Europie.

Urząd zajmuje się całym procesem produkcji
żywności „od gospodarstwa do stołu”, czyli od

pierwotnej produkcji (w tym bezpieczeństwa
pasz zwierzęcych) po dostawę żywności do
konsumentów. EFSA zbiera informacje z całe-
go świata, uważnie śledząc wszelkie postępy
w nauce. Swoimi wnioskami dzieli się nie
tylko z ekspertami i decydentami, lecz także
z opinią publiczną.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.efsa.eu.int

Europejski Urząd Policji

Europejski Urząd Policji (Europol) powołano
w 1992 roku z myślą o zorganizowaniu ogólno-
europejskiego wywiadu kryminalnego. Jego
siedzibą jest Haga (Niderlandy), zaś wśród
jego pracowników są przedstawiciele krajo-
wych organów zajmujących się egzekwowa-
niem prawa (policja, służba celna, służby imi-
gracyjne itp.).

Celem Europolu jest wspieranie bliższej i bar-
dziej skutecznej współpracy państw człon-
kowskich w przeciwdziałaniu i zwalczaniu
międzynarodowej przestępczości zorganizo-
wanej, a w szczególności:

• handlu narkotykami,

• siatek nielegalnej imigracji,

• nielegalnego handlu pojazdami mechanicz-

nymi,

• handlu ludźmi, w tym dziecięcej pornogra-

fii,

• fałszowania pieniędzy i innych środków

płatniczych,

• nielegalnego handlu materiałami radioak-

tywnymi i nuklearnymi,

• terroryzmu.

Jednym z zadań Europolu jest ustanowienie
i prowadzenie skomputeryzowanego systemu
pozwalającego na wprowadzanie danych oraz
umożliwiającego dostęp do nich i ich analizo-
wanie. Nad zawartością oraz sposobem wyko-
rzystania wszelkich danych osobowych, któ-
rymi dysponuje Europol, czuwa wspólny
organ nadzoru, składający się z dwóch eksper-

tów ds. ochrony danych z każdego państwa
członkowskiego.

Europol jest odpowiedzialny bezpośrednio
przed Radą ds. Wymiaru Sprawiedliwości
i Spraw Wewnętrznych, tj. przed ministrami
sprawiedliwości i spraw wewnętrznych ze
wszystkich krajów UE. W skład zarządu Euro-
polu wchodzi po jednym przedstawicielu każ-
dego państwa członkowskiego.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.europol.eu.int

Instytut Studiów nad
Bezpieczeństwem Unii
Europejskiej (EUISS)

EUISS został utworzony w 2001 roku, a jego
siedzibą jest Paryż (Francja). Jego celem jest
pomoc w kształtowaniu kultury wspólnego
bezpieczeństwa w Europie oraz promowanie
interesów bezpieczeństwa Unii jako całości.

EUISS pomaga w tworzeniu wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZB) poprzez:

• badania i debaty dotyczące zasadniczych

kwestii związanych z bezpieczeństwem i ob-
ronnością;

• wybiegające w przyszłość analizy przepro-

wadzane dla Rady i Wysokiego Przedstawi-
ciela ds. WPZB;

• prowadzenie dialogu transatlantyckiego w spra-

wach bezpieczeństwa pomiędzy Europą,
Kanadą i Stanami Zjednoczonymi.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.iss-eu.org

Urząd Harmonizacji w ramach
Rynku Wewnętrznego (Znaki
Towarowe i Wzory Przemysłowe)

Utworzony w 1994 roku Urząd Harmonizacji
w ramach Rynku Wewnętrznego (OHIM)
mieści się w Alicante (Hiszpania).

Jak działa Unia Europejska

Jego zadanie polega na przeprowadzaniu pro-
cedur rejestracji wspólnotowych znaków
towarowych oraz wzorów przemysłowych.

System wspólnotowych znaków towarowych
pozwala europejskim przedsiębiorstwom
oszczędzić czas i pieniądze. Producent prag-
nący zastrzec swój znak towarowy w Europie
nie musi już rejestrować identycznych znaków
w każdym z krajów UE. Za pośrednictwem
OHIM może wystąpić teraz o wspólnotowy
znak towarowy, dzięki czemu inne firmy nie
będą mogły używać takiego samego lub
podobnego znaku w całej Unii.

Więcej informacji na stronie internetowej
oami.eu.int

Wspólnotowy Urząd
Odmian Roślin

Siedzibą Wspólnotowego Urzędu Odmian
Roślin (CPVO) jest Angers we Francji. Urząd
powstał w 1994 roku.

Jego zadaniem jest administrowanie systemem
praw do odmian roślin – swoistym systemem

praw własności przemysłowej w odniesieniu
do roślin.

CPVO działa w sposób zbliżony do Urzędu
Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
– przyznaje prawa własności przemysłowej dla
nowych odmian roślin. Ochrona tych praw
obowiązuje przez okres 25 lub 30 lat.

Więcej informacji na stronie internetowej
www.cpvo.eu.int

Unia Europejska planuje powołanie lub tworzy
obecnie szereg innych agencji. Należą do nich:

• Europejska Agencja Kontroli Rybołówstwa,

• Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury

i Sektora Audiowizualnego,

• Europejska Agencja ds. Substancji Chemicz-

nych,

• Europejski Instytut Równości Płci,

• Europejska Agencja Praw Podstawowych,

• Agencja Wykonawcza Programu Zdrowia

Publicznego,

• Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej

Energii.

Bilderberg

ollandse

Hoogte

Funkcjonariusze policji, pochodzący z różnych krajów UE, z pomocą Europolu walczą z międzynarodowymi
szajkami fałszerzy euro

Jak działa Unia Europejska

Spojrzenie w przyszłość

System podejmowania decyzji w Unii Europej-
skiej kształ

towałsię przez ponad półwieku.

Początkowo zaprojektowano go jednak z myślą
o wspólnocie sześciu narodów. Dziś Unia liczy
25 państw członkowskich, a w nadchodzących
latach liczba ta jeszcze wzrośnie. System decy-
zyjny UE wymaga zatem uproszczenia i konso-
lidacji. Aby uniknąć paraliżu, większość decyzji
będzie trzeba podejmować większością kwalifi-
kowaną – bez konieczności uzyskania zgody
każdego z państw członkowskich.

Jednak przyszłość Unii stwarza też szereg
innych pytań. Na przykład:

• Jakie są cele i dążenia rozszerzonej Unii?

Innymi słowy, co kraje członkowskie chcą
osiągnąć poprzez wspólne działanie?

• Jakie obszary wspólnej polityki są niezbęd-

ne dla osiągnięcia tych celów?

• W jakich sprawach należy decydować na

poziomie UE, a jakie decyzje pozostawić
w gestii władz krajowych lub regionalnych?

• Jaką rolę powinny odgrywać w procesach

decyzyjnych parlamenty krajowe?

Konieczne jest zatem znalezienie odpowiedzi
na pytanie, kto powinien za co odpowiadać
i w jaki sposób podejmować decyzje w Unii
liczącej 25 lub więcej krajów i pół miliarda
mieszkańców.

Projekt konstytucji uzgodniony przez Radę
Europejską w 2004 roku bezpośrednio odnosi
się to tych kwestii. Znacznie przejrzyściej niż
poprzednie traktaty wyjaśnia on, czym jest
Unia Europejska i dokąd zmierza. Konstytucja
ustanawia również nowe, bardziej ujednolico-
ne zasady podejmowania decyzji.

Dzięki konstytucji Unia ma stać się jeszcze
bardziej otwarta i demokratyczna. Konstytuc-
ja zobowiązuje na przykład ministrów UE do
publicznego odbywania posiedzeń ustawo-
dawczych i daje obywatelom prawo do wno-
szenia petycji do Komisji Europejskiej o przy-
gotowanie wniosku w sprawie nowych aktów
prawnych. Ponadto zwiększa ona rolę parla-

mentów krajowych w monitorowaniu wnios-
ków legislacyjnych Komisji.

Konstytucja ma również na celu nadanie Unii
większej skuteczności w działaniu na arenie
międzynarodowej. Ma to nastąpić dzięki
stworzeniu stanowiska Ministra Spraw
Zagranicznych UE oraz zawarciu w jego kom-
petencjach wszelkich aspektów stosunków
zewnętrznych Unii.

Nowa konstytucja utrzymuje istniejącą rów-
nowagę między interesami narodowymi i o-
gólnym interesem europejskim, jak również
pomiędzy interesami małych i dużych krajów.

Konstytucja nie wejdzie jednak w życie, dopóki
nie zostanie ratyfikowana przez parlamenty
krajowe we wszystkich 25 krajach UE. W nie-
których z nich zatwierdzenie konstytucji
wymaga referendum.

Więcej informacji na temat konstytucji można
znależć pod adresem:
http://europa.eu.int/constitution/

Unia Europejska istnieje po to, by służyć swym
obywatelom. Sprawą zasadniczej wagi jest
zatem, by obywatele Unii byli w pełni zaanga-
żowani w jej procesy decyzyjne. Unia potrzebu-
je również skutecznych, otwartych i demokra-
tycznie odpowiedzialnych instytucji będących
w stanie sprostać wyzwaniom XXI wieku.

W demo-
kratycznej
Europie
przyszłość
UE jest
w rękach jej
obywateli,
zwłaszcza
młodych

Unia Europejska (UE) nie jest federalnym państwem na wzór Stanów Zjednoczonych. Nie jest
też jednak wyłącznie organizacją międzyrządową na wzór ONZ. Unia jest tak naprawdę jedyna
w swoim rodzaju. Należące do niej kraje są niezależne i suwerenne, jednak postanowiły połą-
czyć swą suwerenność, by razem osiągnąć większą siłę i wpływy.

Połączenie suwerenności oznacza przeniesienie kompetencji decyzyjnych na wspólne instytucje,
takie jak Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska. Ale czym dokładnie zajmuje się
każda z nich? W jaki sposób ze sobą współpracują? Która za co odpowiada?

Niniejsza książeczka w przystępny sposób odpowiada na te pytania. Zawiera również podsta-
wowe informacje o agencjach i innych organach przyczyniających się do funkcjonowania Unii.
Ma być przewodnikiem po procesach decyzyjnych w Unii Europejskiej.

Komisja Europejska

Jak działa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich

2006 — 50 str. — 16,2 x 22,9 cm

ISBN 92-894-9537-5

Reprezentacja Komisji Europejskiej
Warszawskie Centrum Finansowe
ul. Emilii Plater 53
00-113 Warszawa
tel. (22) 520 82 00
fax (22) 520 82 82
e-mail: press-rep-poland@cec.eu.int
www.europa.delpol.pl

Biuro Informacyjne Parlamentu
Europejskiego
Warszawskie Centrum Finansowe
ul. Emilii Plater 53
00-113 Warszawa
tel. (22) 520 66 55
fax (22) 520 66 59
e-mail: epwarszawa@europarl.eu.int

Centrum Informacji Europejskiej
UKIE
ul. Krucza 38/42
00-512 Warszawa
tel. (22) 455 54 54
fax (22) 455 54 53
e-mail: cie@mail.ukie.gov.pl
www.cie.gov.pl

Regionalne Centra Informacji
Europejskiej

Toruń
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
Pl. św. Katarzyny 9
87-100 Toruń
tel./fax (56) 652 11 21
e-mail: centrum@europa.torun.pl
www.europa.torun.pl

Ostrołęka
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Hallera 13
07-412 Ostrołęka
tel./fax (29) 760 30 45
e-mail: rcie_ostroleka@arrmpw.org.pl
www.arrmpw.org.pl

Płock
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
Al. Kilińskiego 12
09-402 Płock
tel. (24) 366 41 66
fax (24) 366 41 48
e-mail: rcie@rcie.plock.pl
www.rcie.plock.pl

Radom
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Chorzowska 16/18
26-600 Radom
tel. (48) 365 69 08
fax (48) 365 49 70
e-mail: info@rcie.radom.pl
www.rcie.radom.pl

Lublin
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. 3 Maja 18/3A
20-078 Lublin
tel./fax (81) 534 61 91, 532 82 19
fax (81) 534 61 92
e-mail: biuro@rcie.lublin.pl
www.rcie.lublin.pl

Zielona Góra
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
Al. Wojska Polskiego 9
65-077 Zielona Góra
tel./fax (68) 453 26 37
e-mail: rcie@rcie.zgora.pl
www.rcie.zgora.pl

Łódź
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Piotrkowska 262/264
90-361 Łódź
tel./fax (42) 637 79 76
e-mail: rcie@ie.lodz.pl
www.rcie.lodz.pl

Kraków
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Mikołajska 4 (Mały Rynek)
31-027 Kraków
tel. (12) 421 30 15
fax (12) 421 33 15
e-mail: centrum@federacja.krakow.pl
www.centrum.krakow.pl

Opole
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Słowackiego 10
45-346 Opole
tel. (77) 454 26 21
fax (77) 454 56 10
e-mail:
domeuropejski@fundacja.opole.pl
rcie@fundacja.opole.pl
www.rcie.opole.pl

Białystok
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Lipowa 14 (róg Nowego Światu 2)
15-427 Białystok
tel./fax (85) 653 77 53
e-mail: eurobialystok@bia.pl
www.rcie.bialystok.pl

Rzeszów
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszów
tel. (17) 866 11 82
fax (17) 866 11 83
e-mail: rcie@wsiz.rzeszow.pl
www.rcie.rzeszow.pl

Gdańsk
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
Długi Targ 39/40
80-830 Gdańsk
tel. (58) 305 60 18
fax (58) 301 02 16
e-mail: rcie@piph.pl
www.rcie.gdansk.pl

Częstochowa
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Pułaskiego 4/6
42-200 Częstochowa
tel./fax (34) 368 42 13
e-mail: rcie@rcie.czest.pl
www.rcie.czest.pl

Katowice
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Kościuszki 6
40-026 Katowice
tel. (32) 209 17 01
fax (32) 209 16 90
e-mail: centrum@rcie.katowice.pl
www.rcie.katowice.pl

Kielce
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Bodzentyńska 44A
25-308 Kielce
tel./fax (41) 343 00 38
e-mail: rcie@rcie.kielce.pl
www.rcie.kielce.pl

Poznań
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Mostowa 27
61-854 Poznań
tel./fax (61) 852 49 48
e-mail: rcie@rcie.poznan.pl
www.rcie.poznan.pl

Koszalin
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej
ul. Młyńska 2
75-054 Koszalin
tel./fax (94) 347 13 17
e-mail: rcie@rcie.koszalin.pl
www.rcie.koszalin.pl

Centra Euro-Info – program Komisji
Europejskiej dla MSP – znajdują
się przy następujących instytucjach:
www.euroinfo.org.pl/kontakt/

Źrró

ód

dłła

a iin

nffo

orrm

accjjii n

a tteem

att U

niiii E

urro

peejjsskkiieejj

Informacje dostępne są w językach urzędowych UE na serwerze Europa:
europa.eu.int

W całej Europie istnieją setki miejscowych centrów informacji europejskiej.
Adres najbliższego biura można znaleźć na stronie internetowej:
europa.eu.int/comm/relays/index_en.htm

EUROPE DIRECT jest miejscem, skąd otrzymasz odpowiedzi na pytania związane
z Unią Europejską. Z osobami udzielającymi informacji można skontaktować się
telefonicznie poprzez bezpłatny numer: 00 800 6 7 8 9 10 11
(lub dzwoniąc na płatną linię spoza UE: (32-2) 299 96 96), lub drogą
elektroniczną poprzez europa.eu.int/europedirect

Reprezentacje i biura Komisji i Parlamentu znajdują się we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Delegatury
Komisji Europejskiej rozmieszczone są także w innych częściach świata.

Informacje oraz broszury na temat Unii Europejskiej w języku polskim można także otrzymać w następujących

miejscach:

niia

a EEu

urro

peejjsskka

Państwa członkowskie Unii Europejskiej

Kraje kandydujące

Unia Europejska (UE) nie jest państwem
federalnym na wzór Stanów Zjednoczo-
nych. Nie jest też jednak wyłącznie orga-
nizacją międzyrządową na wzór ONZ. Unia
jest tak naprawdę jedyna w swoim rodza-
ju. Należące do niej kraje są niezależne
i suwerenne, jednak postanowiły połączyć
swą suwerenność, by razem osiągnąć
większą siłę i wpływy.

Połączenie suwerenności oznacza przenie-
sienie kompetencji decyzyjnych na wspól-
ne instytucje, takie jak Parlament Euro-

pejski, Rada i Komisja Europejska. Ale czym dokładnie zajmuje się każda
z nich? W jaki sposób ze sobą współpracują? Która za co odpowiada?

Niniejsza broszura w przystępny sposób odpowiada na te pytania. Zawiera
również podstawowe informacje o agencjach i innych organach uczestniczą-
cych w funkcjonowaniu Unii. Ma być przewodnikiem po procesach decyzyj-
nych w Unii Europejskiej.

Publicatiebureau

NA-67-05-67

0-PL-C

9 7 8 9 2 8 9 4 9 5 3 7 0 >

Urząd Publikacji

Document Outline

Wprowadzenie do Unii Europejskiej
Traktaty
Podejmowanie decyzji w UE
Parlament Europejski: głos obywateli
Rada Unii Europejskiej: głos państw członkowskich
Komisja Europejska: czuwanie nad wspólnym interesem
Trybunał Sprawiedliwości: utrzymywanie porządku prawnego
Europejski Trybunał Obrachunkowy: jakość za rozsądną cenę
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: głos społeczeństwa obywatelskiego
Komitet Regionów: głos władz lokalnych
Europejski Bank Inwestycyjny: finansowanie projektów i pomoc dla małych firm
Europejski Bank Centralny: zarządzanie euro
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: badanie skarg obywateli
Europejski Inspektor Ochrony Danych: zabezpieczanie prywatności obywateli
Agencje
Spojrzenie w przyszłość

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jak dziala ue przewodnik po instytucjach ue
Jak działa instalacja z pompą ciepła
Jak działa giełda (USA)
Jak Funkcjonuje UE
Agricolle koncentrat i s jak działa, gdzie kupić
HTML & PHP Jak działają formularze , WAP Statystyki przez WAP, czyli jak połączyć PHP z językiem W
Jak działa wybielanie zębów
Jak dziala plyta glowna id 2236 Nieznany
Elektronika - gotowe, Jak jest zbudowany i jak działa tranzystor, Jak jest zbudowany i jak działa tr
Jak dziala Linux
Jak dziala dysk multimedialny
Łuszczuk Obszary arktyczne w działalności UE
Jak działa sieć neuronowa
JAK DZIAŁA ASTROLOGIA- WSTĘP, astrologia
MSG 1, MSG06, Jak działa cło
Jak działa placebo, Prace z socjologii, pedagogiki, psychologii, filozofii
Jak działa cenzura w mediach, Polska
Jak działa giełda papierów wartościowych, giełda

więcej podobnych podstron

Jak działa UE

Document Outline