1

Andr z e j Ch

mie le c ki

On

tologic

zn

e poj

ę c ie i

n

f orm

ac ji i je go zastos

owan

ia

( c z

.I I )

Z a pr opono

wa na

na

p

opr z e dni

m

w

y

k

ła dz ie

de f

inic ja

inf

or m

a c ji

je st

na

t

y

le

ogólna ,

ż e

moż e

b

y

ć

s

tosowa na

d

o

ba r dz o

r

ó

ż n

y

c

h

ukła d

ów

inf

or

ma c

y

j

n

y

c h

-

ta k

do

pr ost

y

c h

or

ga niz

m

ó

w

ż

y

w

y

c

h,

ja k

i

do

f

unkc

jonowa nia

u

m

y

słu

lud

z kie go,

a

ta kż

e

do

skonstr uo

wa n

y

c h

pr z e

z

c z łowie ka

ur z ą dz e ń

te c hnic z n

y

c

h

w

r o

dz

a ju

te r

m

ost

a tów

i

ko

m

pute r ó

w.

Z a c z nij

m

y

od

t

y

c

h

ost

a tnic h.

W

pr z

y

pa d

ku

t

e r mosta tu

a lf

a be te m

–

a

z a r a z e

m

r e pe r tua r e

m

-

są

tr z

y

s

ta n

y

f

iz

y

c z ne :

te

m

pe

r a

tur a

sta nda r do

wa ,

„

pow

y

ż

e j”

i

„

poniż e j”

nie j,

pr z

y

c z

y

m

ka ż dor

a z owo

w

y

s

tę puje

t

y

lko

je de n

z

nic h.

Z ide nt

y

f

ikowa nie

go

je st

wię c

uz

y

ska

nie

m

inf

or

m

a c

ji

ja kośc

iowe j

( =

pi

e r wsz e go

r z ę

du) .

T e r

m

osta t

je st

u

kła de

m

inf

or m

a c

y

jn

y

m, bo

je g

o dz ia ła nie j

e st f

unkc ją

uz

y

ska ne j i

nf

or m

a c

ji.

Alf

a be t

kom

pu

te r a

je st

dwue le

m

e nto

w

y

;

są

to

wa r tośc i

na pię ć

e le ktr

y

c

z

n

y

c h

na

we jśc ia c h

i

w

y

jśc ia c h

e le

m

e ntów

półp

r z e wo

dnikow

y

c h

( tz w

.

br a

mka c h

logic z n

y

c h)

,

s

y

mboliz o

wa ne

na j

c z ę

śc ie j

pr z e z

1

i

0,

na

to

m

ia

st

r e pe r t

ua r e

m

są

c ią gi

"

je d

y

n

e k"

i

"

z e r "

ja k

ie ko

mpute r

moż e r oz r óż

nia ć , t

j. tr a k

t

owa ć w

sposó

b od

mie n

n

y

.

W

pr z

y

pa d

ku

ko

m

pute r ó

w

8- b

itow

y

c h

r e pe r tua

r

skła

da

się

z

2

8

= 256

poz

y

c j

i

.

Ko

m

pu

te r

ta k

i

r oz r óż nia

z a te

m

256

o

śmiobitow

y

c

h

c ią gó

w

je d

y

ne k

i

z e r

( ba j

tów)

tr a ktowa n

y

c

h

w

sposób int

e gr a ln

y

,

c o o

z na c z a , ż e pot

r a f

i on o

pe r owa ć s

y

nf

or

m

a c ja

m

i.

I stnie ją

ukła

d

y

,

któr e

s

ą

w

sta nie

w

y

k

r

y

wa ć

t

y

l

k

o

r óż nic e

t

y

p

u

se le k

c ji,

tj.

któr

e

ope r ują

j

e d

y

nie

inf

or m

a c

ją

ja k

ośc iow

ą .

Uk

ła da

m

i

ta

ki

m

i

są

wsz

y

s

t

kie

o

r ga niz

m

y

ż

y

w

e

nie

posia d

a ją c e

j

e sz c z e

c e ntr

a lne go

ukł

a du

ne r wo

we go

( z a te

m

wsz

y

stk

ie

r ośl

in

y

or a z

pr ostsz e

or ga

niz

my

z wie r

z ę c e ) ,

poje d

y

n

c

z e

komór ki

ne r wo

we

o

r ga niz

m

ów

w

y

ż

e j

r oz winię t

y

c

h,

a

ta kż e

wspo

m

nia

ne

w

y

ż e j

t

e r mosta t

y

;

o

gólnie

m

ówią c

–

wsz

y

s

tkie

home ostaty

, tj.

ukła d

y

potr a f

ią c e sa

m

oc z

y

n

ni

e utr z

y

m

y

w

a ć r ó

wnow

a gę we wnę

tr z ną z

a

po

m

oc ą uje

mne go

spr z

ę ż e nia z wr ot

ne go ( =

re

gulac ja ) .

W

s

z

y

stkie

pr oc e

s

y

s

woiśc ie

biologi

c z ne

są

pr oc e sa

m

i

inf

or ma c

y

j

n

y

m

i

pie r wsz e go

r z ę du,

c ho

ć

nie

wsz

y

s

tkie

w

y

kor

z

y

s

tują

ws

po

m

nia

n

y

w

y

ż

e j

m

e c ha

niz

m

spr z ę ż e nia

z wr otn

e go.

Je st

ta k

n

a

pr z

y

k

ł

a d

z

me c ha niz

me

m

dz ie dz ic z

e nia

i

de te r

m

inow

a nia

c e c h

f

e not

y

pow

y

c

h

pr z e z

g

e not

y

p.

Z oba c z

m

y

,

na

c z

y

m

to

pol

e ga

pr z

y

z a pr op

onowa n

y

m

uję c iu inf

or

m

a c ji.

P

owia da

się

z

r e

guł

y

,

c hoć

nie

je st

to

tr

a

f

ne

uję c ie

( dla c z e go

-

o

t

y

m

z a

c hwilę ) ,

ż e

inf

or

m

a

c ja

ge ne t

y

c z na

z a pi

sa na

je st

w

st

r

uktur z e

kwa

su

de z oks

y

r

y

b

onukle i

now

e go

( DNA) ,

w

y

stę pu

j

ą c e go

w

ją dr a c

h

ko

mór e k;

w

duż

y

m

upr osz c z e ni

u str

uktur ę

tę sta no

wi

kole kc

ja c z t

e r e c h r od

z a jów

nu

kle o

t

y

d

ów.

Alf

a be t

skła da

się

tu

wię c

z

c z t

e r e c h

nukle

ot

y

dów

,

kt

ór e

m

ogą

b

y

ć

r oz r

óż ni

a ne

( w

y

kr

y

w

a ne )

pr z e z

polim

e

r a z ę

-

e nz

y

m

ka ta

liz ują c

y

pe w

n

e

r e a kc je

c he mic z ne .

S

a

m

a

inf

or m

a c ja

poja wia

się

na

sc e nie

kie d

y

podwój

na

he lisa

ja ką

sta nowi

c z ą ste c z

ka

DNA

r oz dz ie la

$#gui

d{

64

C

6

C

D

9

C

-

9A

39-

4D

B

7-

B

D

16-

7

B

A

310D

D

0

C

F

7}

#$

2

się

na

dwa

poj

e d

y

nc z e

ła ńc uc h

y

i

po

li

m

e r a z a

w

y

k

r

y

wa ,

k t

óry

z

c zte

r

e c h

nukle ot

y

d

ów

w

y

s

tę puje

w

da n

y

m

m

ie

jsc u

ła ńc

uc ha

DN

A;

w

y

kr

y

w

a na

je st

t

u

wię c

r óż nic a

t

y

p

u

se le kc ji

-

je de n

z

c z te r e c h

r oz r óż nia ln

y

c

h

sta

nów.

Na stę pnie

e nz

y

m

te n

dołą c z a

do

z ide nt

y

f

iko

wa ne go

nu

kle ot

y

du

nukle ot

y

d

w

z glę de

m

nie go

ko

m

pl

e m

e

nta r n

y

-

ta k

i

sa

m

z

ja ki

m

twor z

y

ł

o

n

pa r ę

w

DNA

pr z e d

podz ia łe

m

-

odtwa r z a

ją c

w

te n

sposób

str uktur ę

w

y

jśc i

owe j

h

e lis

y

.

P

r

oc e s

dz ie dz ic z

e nia

m

a te

r ia łu

ge ne t

y

c

z ne go

dl

a te go

ma

wię c

c ha r a kte r

inf

or

m

a c

y

j

n

y

,

ż e

odt

wa r z

a nie

str uktur

y

w

y

jśc i

owe go

DNA

je

st

ste r owa ne

pr z

e z

uz

y

sk

a ną

inf

or m

a c j

ę

o

kole j

n

y

c

h

e le

m

e nt

a c h

skła d

a ją c

y

c h

się

na

t

ę

str uktur ę .

Nie

z na c z

y

to

je dna k,

ż e

inf

or ma c ja

je st

z a pisa na

w

str uktur z e

DN

A,

pr oc e s

y

inf

or ma c

y

jne

w

y

s

tę pują

dop

ie r o

w

toku

pr oc e su

dz ie d

z ic z e

nia

-

kopiowa nia

m

a c

ie r z

y

ste g

o

DNA

pr z

y

udz ia le

poli

m

e r

a z

y

-

pr z e z

ko

mór ki

p

ot

omne .

Nie

moż na

wię c

te go

uj

m

owa

ć

w

te n

sposób,

ż e

str uk

tur

a

DNA

sta nowi

z a ko

d

owa ną

inf

or m

a

c ję

ge ne t

y

c z ną ;

je st

ona

p

o

pr ostu

kopią

inne go

DNA,

t

y

le

ż e

kopią

po

wsta łą

w

w

y

n

iku

pe wne go pr

oc e su inf

or

m

a c

y

j

ne go.

Je śli

na to

m

ia s

t

c hodz i

o

m

e c ha ni

z

m

z a

po

m

o

c ą

któr e go

ge n

y

d

e te r

m

inują

wła snośc i

f

e not

y

p

owe

or ga niz

m

ó

w,

to

odb

y

w

a

się

to

w

te n

sposób

,

ż e

w

z a le ż n

ośc i

od

kole jnośc i

pos

z c z

e góln

y

c h

tr óje k

n

ukl

e ot

y

dów

w

ła ńc uc

hu

DNA

z wa n

y

c h

kodona

m

i

( j

e st

ic h

6

4

,

bo

t

y

le

je st

tr

óje le

me ntow

y

c h

k

ole kc ji

c z t

e r oe le

m

e nto

we go

a lf

a be tu) ,

któr

y

c h

obe

c ność

w

da n

y

m

m

ie j

sc

u

ła ńc uc ha

D

NA

je st

w

y

k

r

y

wa na

-

c o

właśnie

s

tanowi

infor

mac ję

-

pr z e z

od

powi

e dnie

tr ójk

i

nukle

ot

y

d

ów

w

R

NA

z wa

ne

a nt

y

kodona

mi,

ow

e

a nt

y

kodon

y

pr z

y

łą c z

a j

ą

do

s

y

nte t

y

z

owa n

e go

w

ko

mór c e

ła ńc uc ha

polipe p

t

y

dow

e go

je de n

z

20

a m

in

ok

wa sów,

twor z ą c

w

te n

sposób

r oz

m

a it

e

bia łka .

W

toku

te go

p

r oc e su

k

a ż de

m

u

kod

onowi

wc

hodz ą c e

mu

w

skła d

str uktu

r

y

DNA

pr z

y

p

or z ą dko

wa

n

y

z

osta je

d

okła dnie

je de n

a

m

ino

kwa s

s

k

ła da ją c

y

się

n

a

str uktur ę

bia łka .

P

r z

y

por z ą dkowa

nie

to

ni

e

m

a

c ha

r a kte r u

z wią z

ku

pr z

y

c z

y

n

owo-

skutkowe g

o,

le c z

je st

z wią z kie

m

r e a l

iz owa n

y

m

pr z

e z

pe wie n

pr

o

c e s

o

c ha r a kte r z e

inf

or m

a c

y

jn

y

m.

Je st

to

pr z

y

t

y

m

pr o

c e s

pie r w

sz e go

r z ę du,

bowie

m

i

nf

or m

a c ja

pole g

a

tu

na

w

y

kr

y

c

iu,

kt

ór

y

z

64

kodo

nów

z na

jduj

e

się

w

da

n

y

m

m

i

e jsc u

ła ńc uc ha ;

j

e st

to

wię c inf

or ma c ja pie r

ws

z e go r z ę du.

Mówią c

ogóln

ie :

na

poz io

m

ie

r oślin

i

pr ost

yc h

or ga niz

m

ów

z wi

e r z

ę c

y

c

h

( nie

posia da ją c

y

c

h

je sz

c z e

c e ntr a lne go

ukła d

u

ne r

wowe go)

w

y

stę p

uje

je

d

y

n

ie

inf

or

m

a c j

a

r z ę du

pie r ws

z e go.

Nie

m

a

ona

je sz c z

e

c ha r a k

te r u

kognit

y

w

ne go

–

ni

e

je st

inf

or ma c ją

o

c zy mś,

słu

ż

y

je d

y

n

i

e

stwie r dz e ni

u

z a istni

e nia

pe wne g

o

sta nu

wła sne go

( „

któr

y

spośr ód

sta nów

r oz r óż

nia n

y

c h

p

r z e z

ja k

iś

de

te ktor

a kt

ua lnie

w

y

stą

pił” ) ,

pr z

y

c z

y

m

r óż n

y

m

sta n

o

m

r oz r óż

nia n

y

m

pr z e z

te

n

de te

ktor

pr z

y

por z

ą dkowa

n

e

są

ge ne t

y

c z nie

r óż ne z a c ho

wa nia ukł

a

du.

*

Ka te gor ia

inf

or ma c ji

sta nowi

pun

kt

w

y

j

śc ia

dla

okr e śl

e nia

wsz

y

stkic h

w

y

ż

sz

y

c h

z a s

a d

de te r

m

i

na c

y

jn

y

c

h,

któr e

są

pe wn

y

mi

str

uktur a

mi

r e la c

y

jn

y

mi

t

y

p

u

inf

or m

a c

y

jn

e go.

P

r z

e

dsta wiona

konc e pc ja

inf

or m

a c ji

poz wa la

w

sz c z e góln

ośc i

pr z e r z uc ić

po

m

ost

m

i

ę dz

y

c z

y

st

o

f

iz

y

k

a ln

y

m

obr a z e

m

a kt

y

w

nośc

i

m

óz gu

i

c z

y

s

to

ps

y

c hologi

c z n

y

m

uję c i

e m

pr o

c e sów

u

m

y

s

łow

y

c

h

.

I nf

or m

a c ja

moż e

spe łnić

to

z a da ni

e

gd

y

ż

posia d

a

z a r a z e

m

skła dnik

nie

ma te r ia l

n

y

( a bstr a kc

y

jn

a

r óż nic a

sta nów) ,

ja k

i

je st

c z

y

mś

z a ko

dowa n

y

m

w

m

a te r ii.

W

kon

se kwe nc ji

i

nf

or m

a c j

a

sta nowić

moż e

posz ukiwa

ne ogni

wo

m

ię

dz

y

t

y

m c o f

iz

y

c

z n

e i t

y

m c o

ps

y

c hic z

ne .

3

P

oja wie nie

się

dz ie dz

in

y

sta nów

i

pr oc e só

w

ps

y

c hic z n

y

c

h

–

tr

a d

y

c

y

j

ni

e

okr e śla ne

ogólni

kow

y

m

,

nic

nowe

go

w

s

e nsie

e k

spla na c

y

j

n

y

m

nie

wnosz ą c

y

m

te r

m

ine

m

„

e m

e r ge

nc j

a ”

–

moż e

b

y

ć

p

oję t

e

ja ko

ur z e c z

y

w

istnie

nie

z wią z a

ne j

z

pr oc e sa

m

i

inf

or

m

a c

y

j

n

y

mi

pote nc j

i,

pole ga

ją

c e j

–

z

je dne j

s

tr on

y

-

na

m

oż liwo

śc i

pr z e jśc ia

od

i

nf

or m

a c

j

i

e le

m

e nta r n

y

c

h

do

inf

or

m

a c ji

w

y

ż

sz e go

r z ę

du,

z

dr ugie j

z a ś

na

m

oż li

wośc i

w

y

z

y

sk

a nia

inf

or

m

a c ji

poję te

j

ja ko

w

ła sność

str ukt

ur

y

we wn

ę tr z ne

j

ja kie goś

s

ta nu

f

iz

y

c z ne

go

w

y

stę

pują c e go

w

u

kła dz ie

inf

or

m

a c

y

j

n

y

m

,

ja ko

inf

or m

a c

ji

o c z

y

mś z e

wnę tr z n

y

m,

tj. ja ko inf

or

m

a c ji

w se

nsie kognit

y

w

n

y

m.

Na

popr z e dni

m

w

y

kł

a dz ie

stwie r dz i

łe

m

,

ż e

ukła d

y

inf

or ma c

y

jne

mogą

r oz r óż nia ć

i

w

y

kr

y

w

a ć

je d

y

n

ie

swe

wła s

ne

sta n

y

,

a

nie

sta n

y

śr odo

wiska

z e wnę tr z ne g

o.

Ja k

z a t

e m

je st

m

oż li

we

c oś

ta kie go,

ja k

inf

or m

a

c ja

kogni

t

y

wna ?

Roz r óż nij

m

y

w

z wi

ą z

ku

z

t

y

m

d

wa

a spe kt

y

b

y

c

ia

inf

or

m

a c ją ,

je

de n

z wią z a n

y

z e

str uktur ą

we

wnę tr z ną

j

a kie jś

już

istni

e jąc e j

( i

w

y

kr

y

t

e j)

kole

kc ji

r ó

ż nic ,

dr ugi

z a ś

z

me c hanizm

e m po

wstan

ia t

y

c h

r óż nic .

P

ie r wsz

y

z

nic h

to a spe

kt „

pop

r z e c z n

y

” , dr

ugi -

„

wz dłuż n

y

” .

Aspe kt

p

ie r wsz

y

m

a

c h

a r a kte r

we wną tr z s

y

s

te

m

ow

y

,

„

subie kt

y

w

n

y

”

i

sta nowi

podsta

wę

ta k

ic h

ope r a c ji

ja k

por ó

wna nia

i

kor e la c je .

Aspe kt

dr ugi

-

„

obie kt

y

wn

y

”

-

z

wią z

a n

y

je st

z e

skła da

nie

m

pr z e ksz ta

łc e ń

z a c

h

owują c

y

c h

pe wne

r e la c je

( =

mo

rfizmy ) .

Je śli

bow

ie

m

o

dwz or o

wa nia

świ

a ta

z e w

nę tr

z ne go

w

r a

m

a c h

ukła du

inf

or

m

a c

y

j

ne g

o

m

a ją

c ha r

a kte r

mo

r f

iz m

ów,

tj

.

je śli

są

odwz or owa

nia

m

i

z a c howują c

y

mi

pe

wne

r e la c je ,

uz

y

ska n

a

w

t

e n

sposó

b

inf

or

m

a c ja

z

y

s

kuje

c

ha r a kte r

k ognity wny ,

gd

y

ż

z r ó

ż nic owa niu

bodź c ó

w

dz ia ła ją c

y

c h

na

odpo

wie dnie

r e c e p

tor

y

z m

y

s

łowe

odpo

wia da

z r óż nic o

wa nie

pobu

dz e nia

t

y

c

h

r e c e

ptor ó

w.

P

oni

e wa ż

z a ś

bodź c e

śr od

owisko

we

poz osta ją

w

nie dow

oln

y

c

h

r e la c ja c h

do

sta n

ó

w

r z e c z

y

w

t

y

m

śr odowisk

u,

ic h

we wn

ą tr z s

y

ste

m

o

wa

r e p

r e z e

nta c ja

je st

z a r a z e

m

r e

pr e z e nta c ją

c e c h

sa

m

e go

śr odo

wiska

1

.

Dz ię ki

te

m

u

stosu

nki

wz a je

m

ne

w

obr ę bie

pe wne go

sta nu

we wnę tr z ne

go

da

ne go

ukła du

z a wie r a

ją

inf

or

m

a c ję

(

w

pot

oc z n

y

m

,

kogn

it

y

wn

y

m

se nsie ) o pe

wn

y

c h

stos

unka c h w ś

wie c ie z e

w

nę tr z n

y

m.

O

r e pr e z e

nta c ja c h

na le

ż

y

te d

y

m

y

ś

le

ć

z a r ó

w

no

ja ko

o

kole kc ja c

h

i

nf

or m

a c ji,

tj.

z a r e je s

tr owa n

y

c

h

i

odc z

y

t

y

wa n

y

c

h

pr z e z

j

a kie ś

de t

e ktor

y

r óż nic a

c h,

a

wię c

j

a ko

o

pe wn

y

c h

r e la c

ji

"

po

pr z e c z n

y

c h"

,

ja k

i

o

r e la c ja c h

"

wz

dł

uż n

y

c h"

,

to

je

st

pr z

y

por z ą dk

owa niu

je d

n

y

m wie lk

ośc io

m

inn

y

c h wie lkośc

i.

T o

z a te

m

pe wn

a

obie kt

y

wnie

i

stn

ie ją c a

r e la c ja

od

wz or owa nia

( r e pr e z e ntow

a nia )

na d

a je

inf

or m

a c j

i

wła sn

o

ść

b

y

c ia

inf

or

m

a c ją

o

c z

y

mś.

Je st

to

wła sność

obie

kt

y

wna ,

któr a

m

o

ż e

b

y

ć

pod

sta wą

a de kwa tn

e go

d

o

da ne j

s

y

tua c ji

z a c howa nia

dz ię

ki

pe wn

y

m

pr oc e d

ur o

m

inte r pr e ta c

y

jn

y

m,

k

tór e

z

kole i

są

konse kwe n

c ją

ist

nie nia

de te r

m

in

ist

y

c z n

y

c

h

k

odów

( ta

ki

sa

m

bod

z ie

c

=

ta ki

sa

m

sta n

pobudz on

y

c

h r e c e pt

or ó

w) .

Z

ta ką

wła ś

nie

s

y

t

ua c ją

m

a

m

y

do

c z

y

n

i

e nia

w

p

r z

y

pa dk

u

z wie r z ą

t

posia da ją c

y

c

h

c e ntr a l

n

y

u

kła d

ne r w

ow

y

,

tj.

m

ó

z g

wr a z

z

n

a r z ą da

m

i

z

m

y

s

ło

w

y

mi.

I nf

or m

a c

y

jn

y

a spe kt

c

z

y

w

y

mia r

f

unkc jon

o

wa nia

te go

u

kła du

to

psy c he

z wie r z

ę c a ,

1

R

e

l

a

c

j

a

odw

z

or

ow

a

n

i

a

(

r

e

p

r

e

z

e

n

t

ow

a

ni

a

)

c

z

e

g

oś

pr

z

e

z

c

oś

j

e

s

t

p

r

z

e

c

ho

dni

a

:

j

e

ś

l

i

A

j

e

s

t

odw

z

or

ow

a

ni

e

m

B

,

a

B

od

w

z

or

ow

a

ni

e

m

C

,

w

ów

c

z

a

s

A

r

ów

ni

e

ż

j

e

s

t

odw

z

or

ow

a

ni

e

m

C

.

W

y

c

hodz

ą

c

z

a

t

e

m

od

i

nt

e

r

f

e

j

s

u

m

i

ę

dz

y

r

e

c

e

pt

or

a

m

i

i

dz

i

a

ł

a

j

ą

c

y

m

na

ń

ś

r

odow

i

s

k

i

e

m

,

r

e

l

a

c

j

a

odw

z

or

ow

a

n

i

a

r

oz

c

i

ą

g

a

ć

s

i

ę

m

oż

e

w

obu k

i

e

r

unk

a

c

h, p

r

z

e

c

hodz

i

ć

t

a

k

na

k

od

y

w

e

w

nę

t

r

z

ne

,

j

a

k

i

z

e

w

nę

t

r

z

ne

.

4

któr ą

dla

skr ótu

bę

dę

na z

y

wa ł

anim

ą

-

odr ó

ż nia ją c

ją

od

swoiśc

ie

ludz kie j

posta c i

ps

y

c he , któ

r ą dla o

d

m

i

a n

y

na z

y

wa ć

bę dę hu

m

aną .

P

r z

y

jr z

y

j

m

y

s

ię

z

ta kie go

inf

or m

a

c

y

jne g

o

punktu

widz e n

ia

pe wne

mu

e le

m

e nta r ne

mu

pr oc e s

owi,

ja ki

m

je st

po

bud

z e nie

r e c e ptor ó

w

sia t

kówki

oka

pr z e z

ja kiś

bodz ie c

wiz ua ln

y

.

Z

r

e c e ptor ó

w

t

y

c h

s

y

g

na ł

y

z bie

r a ne

są

p

r z e z

dwa

r odz a j

e

ko

m

ór e k

ne r wo

w

y

c h

s

ia tkówki

( dwub

ie guno

we

i

hor

y

z ont

a lne ) ,

kt

ór

y

c

h

r e a

kc je

s

ą

a nta gonist

y

c

z ne

–

je

śl

i

da n

y

s

y

gn

a ł

dz ia ła

pobudz a ją c o

na

je dną

z

nic h,

to

dz

ia ła

ha

m

ują c o

na

dr ugą .

Re

a kc ja

ko

mór e k

z wojo

w

y

c

h

sia t

kówki

,

kt

ór

y

c h

pola

r e c e pc

y

j

ne

skła da ją

się

z

a nta gon

i

st

y

c

z nie

spola r

y

z

owa n

y

c

h

c e ntr u

m

i

otoc z k

i,

a

któr

y

c h

a kso

n

y

doc hodz ą

do

m

óz

gu,

je st

r e a kc ją

na

w

y

pa dkową

i

m

p

ulsów

pobudz a ją c

y

c

h

i

ha

m

ują c

y

c h.

P

r

z

y

j

e dn

or odn

y

m

oświ

e tle niu

c

a łe go

pola

r e c e pc

y

jn

e g

o

te j

kom

ó

r ki

je j

r e a kc ja

je st

nie

wie lka ,

nie z a le ż nie

o

d

inte ns

y

wnośc i

świ

a tła ,

gd

y

ż

p

obudz e nie

c z ę

śc i

c e ntr a lne j

je s

t

ne utr a l

i

z owa ne

pr z e z

ha

m

ow

a nie

w

otoc z

c e .

W

te

n

sposób

wkła d

be z wz glę dne

go

poz

io

m

u

oświe t

le nia

w

p

obudz a nie

da lsz

y

c h

ko

m

ór e k

z

osta je

z na c z ą c o

z r e d

ukowa n

y

.

P

onie wa

ż

z a ś

i

mp

uls

y

te

są

p

r opor c jo

na lne

( w

s

ka li

loga r

y

t

m

ic z

ne j)

d

o

na t

ę ż e nia

świ

a tła

d

oc ie r a j

ą c e go

do

pol

a

r e c e pc

y

j

n

e go

k

o

m

ór ki,

oz na c z a

to,

ż e

i

m

p

uls

y

ge n

e r owa ne

pr

z e z

ko

m

ór kę

są

pr o

por c jo

na lne

do

różni

c y

oświe tle nia

c e ntr

u

m

i

otoc z ki

.

Ko

mór ka

z wojow

a

nie

je st

wię c

de te

ktor e

m

be z wz glę dne

go

po

z io

m

u

oświ

e tle nia ,

le c z

różnic

oś

wie tle ni

a

c z

y

t

e ż

ko

ntr a stó

w.

P

onie wa ż

z a ś

je j

r e a k

c ja

z a le ż

y

od

te j

z a r e

je str owa ne j

r óż nic

y

,

s

tą d

wnios

e k,

ż e

ko

m

ór ka

ta

je st

uk

ła de

m

inf

ormac y j

ny m

–

w

y

s

y

ł

a

s

y

gna ł

y

,

w

kt

ór

y

c

h

z a

kodowa

na

je st inf

or m

a

c ja o z r ó

ż n

ic owa niu o

świe tle n

ia je

j pola r e c e pc

y

j

ne go

2

.

I nn

y

mi

sło

w

y

,

włókn

a

m

i

n

e r wow

y

mi

tr a n

smitowa n

y

j

e st

do

m

ó

z gu

nie

obr a z ,

le c z

je g

o

r e p

r e z e nta c ja ,

tj.

z a

wa r t

a

w

s

y

gna ła c h

inf

or m

a c

ja

o

obr a z i

e

powsta ł

y

m

n

a

sia tków

c

e

3

.

I nf

or m

a c ja

ta

je s

t

na

t

y

m

e t

a pie

nie do

okr e śl

ona ,

bo

r óż n

y

m

r oz kła do

m

oś

wie tle ni

a

m

og

ą

odpowia

da ć

ta kie

sa

m

e

s

y

gna

ł

y

.

Je j

dookr e śle n

ie

na stę puje

na

da lsz

y

c

h

e ta pa c h

pr z e twa r z a

ni

a

inf

or m

a c ji

wz r o

kow

e j,

o

c z

y

m

n

ie c o

póź nie j.

Ge ne r a ln

y

s

c he

m

a t

two

r z e nia r e pr e z e

nta c ji p

o

z na wc z

y

c h p

r z e z c e ntr

a ln

y

ukła d

ne r wow

y

je

st na stę

pują

c

y

:

Re c e ptor

y

I n

te gr

a tor

y

Bodz ie c f

iz

y

c

z n

y



I n

f

or m

a c ja



Re

pr e z e nt

a c ja

Je st

to

pe wie n

skr ó

t

m

y

ślo

w

y

,

p

oz or nie

s

y

t

uują c

y

wsz

y

s

tko

n

a

je dn

y

m

poz io

m

ie .

Ba r dz

ie j

r oz budowa n

y

sc

he

m

a t,

uwz glę dnia ją c

y

poz

io

m

z łoż onośc

i

dokon

y

wa

n

y

c h w

móz

gu ope r a c ji

kognit

y

w

n

y

c

h

, pr z e dst

a wić

moż n

a na stę pują c

o:

2

T

o

s

a

m

o

odnos

i

s

i

ę

do

k

om

ór

e

k

uk

ł

a

du

s

ł

uc

how

e

g

o,

one

r

ów

ni

e

ż

r

e

a

g

uj

ą

na

r

ó

ż

ni

c

e

:

"

A

k

t

y

w

noś

ć

ne

ur

on

ów

k

or

y

s

ł

uc

how

e

j

ni

e

odz

w

i

e

r

c

i

e

dl

a

w

y

s

ok

oś

c

i

t

o

nu,

l

e

c

z

z

m

i

any

w

y

s

ok

oś

c

i

(

a

w

i

ę

c

r

óż

ni

c

e

w

c

z

a

s

i

e

-

A

.C

h)

i

r

óż

ni

c

e

w

y

s

ok

oś

c

i

dw

u

l

ub

w

i

ę

c

e

j

t

onów

br

z

m

i

ą

c

y

c

h

r

ów

noc

z

e

ś

ni

e

"

(

G

.

S

om

j

e

n

:

Se

ns

or

y

C

od

i

ng i

n t

h

e

M

a

m

m

al

i

an N

e

r

v

ou

s

Sy

s

t

e

m

)

.

3

R

e

pr

e

z

e

nt

a

c

j

a

n

i

e

j

e

s

t

s

t

a

ne

m

m

ó

z

g

u,

l

e

c

z

r

e

l

ac

j

ą

t

e

g

o

s

t

a

nu

do

s

t

a

n

u

ś

w

i

a

t

a

z

e

w

nę

t

r

z

ne

g

o.

R

e

pr

e

z

e

nt

a

c

j

e

t

o

a

bs

t

r

a

k

t

y

,

bę

dą

c

e

podz

bi

o

r

a

m

i

pe

w

ny

c

h

a

bs

t

r

a

k

c

y

j

ny

c

h

p

r

z

e

s

t

r

z

e

ni

,

o

k

t

ór

y

c

h

z

a

c

hw

i

l

ę

.

5

x



x

ope r a c j

e na r e pr e z e nt

a c ja c h







x



x



x



x ope r a

c j

e inte gr a c

y

jn

e ( twor z

e n

ie inf

. w

y

ż s

z e go r z ę d

u)













x



x



x



x



x

ope r a c je w p

r z e str z e ni

s

y

g

na łów















x



x



x



x



x



x pr oc e s

y

f

iz

y

ka ln

e

- - - - - - - -

- - - - - - - - - - - -

- - - -



kie

r une k u

pł

y

w

u c z a su

gdz ie

„

x”

s

y

mboliz uj

e

pe wne go

r od

z a ju

z bi

or

y

(

odpowi

e dnio

–

s

t

a nów

f

iz

y

c z n

y

c

h,

s

y

g

na łów,

i

nf

or m

a c ji

) ,

„



”

s

y

m

b

oliz uje

pr z e ksz ta łc e n

ia

( z da r z

e nia )

w

obr ę bie

je dne go

poz io

mu

( k

a te gor ie

pr z e ksz t

a łc e

ń) ,

z a ś

„



”

or a z

„



”

tr a nsf

or m

a c

je

m

ię

dz

y

poz i

o

m

owe

( f

u

nktor

y

w

se n

sie

te or ii

k

a te gor ii) ,

pr z

y

c z

y

m

do

da tkowo

str z

a łka

skie r owa na

w

gór ę

s

y

m

b

oliz uje

r

e a liz a c ję

(

w

f

iloz of

ii

a na lit

y

c z

ne

j

mówi

się

w

t

y

m

konte kśc ie

o

supe r

we

nie nc ji ) ,

a

w

dół

–

d

e te r

m

ina c ję

(

w

f

iloz of ii

a na lit

y

c z ne

j

–

przy c zy no

wanie me

ntal

ne

) .

„

Re a lnie ”

m

a

m

y

d

o

c z

y

nie

nia

z

je dn

y

m

t

y

l

ko

pr oc e se

m,

m

ia

nowic ie

f

iz

y

ka ln

y

m,

poz os

ta ł

e

to

supe r

we nie nt

n

e

pr oc e s

y

„

wir tua l

ne ”

( ope r a c je

)

pr z e bie ga ją c e

w

pe

wn

y

c h

pr z e str z

e nia c

h

a bstr a kc

y

jn

y

c

h

( a

lge br a ic z n

y

c

h

i

topologic z

n

y

c h) ,

a

ni

e

w

pr z e str z e ni

f

iz

y

c z ne j.

P

r oc e s

poz

io

mu

w

y

ż

sz e go

to

s

y

s

te

m

owa

w

y

kła d

nia

pr oc e su poz

io

m

u n

iż sz

e go, je go w

e wną tr z s

y

s

t

e mow

y

se n

s

4

.

Na

m

óz g

na le ż

y

z a te

m

pa tr z e ć

nie

t

y

l

ko

j

a ko

na

f

iz

y

ka ln

y

( sub

sta nc ja ln

y

,

c z a sopr z e str z

e nn

y

)

ko

nkr e t

–

któr

y

m

oc z

y

w

iśc ie

ta kż e

je st

-

le c z

r ównie ż

ja ko

na

pe wie n

a bs

tr a kc

y

jn

y

u

kła d

inf

or

m

a c

y

jn

y

,

dok

onują c

y

pe

wn

y

c h

ope r

a c ji

o

c ha r a

kte r z e

f

or m

a ln

y

m,

qua si-

c z

y

pa r a -

m

a te

ma t

y

c z n

y

m.

Je st

on

ta

ki

a

nie

inn

y

,

ma

ta ką

a

nie

inną

str ukt

ur ę ,

or ga

niz

a c ję

połą c z e ń

po

m

ię

d

z

y

posz c z e g

óln

y

mi

oś

r odka

m

i

e tc

,

a b

y

b

y

ł

w

sta ni

e

dokon

y

w

a ć

okr e ślon

y

c

h

a bstr

a k

c

y

j

n

y

c h

ope

r a c ji

t

y

p

u

m

a t

e

m

a t

y

c z

ne go

( w

kognit

y

w

ist

y

c

e

m

ó

wi

się

w

t

y

m

konte kś

c

ie

o

k omp

utac jac

h ;

ja

wolę

na z

y

w

a ć

je

c e re brac ja

mi ) .

Kons

e kwe ntnie ,

ne ur

of

iz jologia

ja ko

na uka

o

pr oc e sa c h

ne ur of

iz jologic z n

y

c

h

winna

b

y

ć

z o

r ie ntowa

na

i

poj

m

ow

a na

nie

f

iz jologic z nie

,

le c z

c e r e br a c

y

jnie

, tj. w

ka t

e gor ia c h inf

or

m

a c

y

j

n

y

c h.

F

izy k alizm

to

sta

nowi

sko,

któr e

nie

r oz r óż n

ia

a bstr a kc

y

jn

y

c

h

pr z e

str z e ni

od

konf

igur a c ji

sta nów

f

iz y

c

z

n

y

c h

w

z w

y

kłe

j

pr z

e str z e ni

f

iz

y

c z ne

j;

nie

r oz r óż nia

on

t

y

m

sa

m

y

m

s

y

gna

łu

od

i

nf

or m

a c ji.

Ko

nse kwe n

c ją

te go

je st

to,

ż e

sta n

y

pr z e str z e

ni

tr a ktuje

on

ja ko

obraz

y

r z e c z

y

wis

tośc i,

a

nie

ja ko

inf

ormac je

o

r z e

c z

y

w

istośc i

,

c o

z

kole i

pr o

wa dz i

do

z

na ne go

z a

r z utu,

ż e

t

r z e ba

z a łoż

y

ć

is

tnie n

ie

ho

m

u

nc ulusa

oglą da ją c e go

te

o

br a z

y

.

T

y

mc z a se

m

w

ła śni

e

to,

ż e

r e pr e z e nta c ja

je st

z budowa n

a

z

inf

or m

a c ji

o

c z

y

mś

,

a

nie

po

pr ostu

z

punktów

pr z

y

p

or z ą dko

wa n

y

c h

punkt

o

m

odwz or ow

y

w

a ne go

o

bie ktu

spr

a wia ,

ż e

osobnik

postr z e ga

n

ie

obr a z

y

,

le c z

4

P

oni

e

w

a

ż

w

s

z

ę

dz

i

e

w

m

ó

z

g

u

–

a

w

s

z

c

z

e

g

ól

noś

c

i

w

kor

z

e

-

m

a

m

y

do

c

z

y

ni

e

ni

a

z

z

a

s

a

dni

c

z

o

t

a

k

i

m

i

s

a

m

ym

i

pr

oc

e

s

a

m

i

f

i

z

y

c

z

nym

i

,

i

poni

e

w

a

ż

z

da

r

z

e

n

i

a

ne

u

r

of

i

z

j

o

l

og

i

c

z

ne

s

ą

s

yg

na

ł

a

m

i

(

noś

n

i

k

a

m

i

i

nf

o

r

m

a

c

j

i

)

,

n

a

l

e

ż

y

k

a

ż

dor

a

z

ow

o

ok

r

e

ś

l

i

ć

k

og

ni

t

y

w

n

y

(

c

e

r

e

br

a

c

y

j

ny

)

s

e

ns

t

e

g

o,

c

o

s

i

ę

dz

i

e

j

e

n

a

da

nym

e

t

a

pi

e

, c

o

r

e

p

r

e

z

e

nt

u

j

e

d

a

ny

s

y

g

na

ł

.

6

r z e c z

y

wisto

ść .

Nie

je st

to

je dna k

r z e c z

y

w

i

stość

obie

kt

y

wna ,

le c z

wir tua lna ,

skonstr uo

wa na

na

ba z i

e

z a wa r t

y

c h

w

r e

pr e z e

nta c ja c h

inf

or

m

a c ji.

R

e pr e z e nta c ja

( n

p.

wiz ua lna )

nie

t

y

l

ko

bowie

m

r

e pre ze nt

uje ,

a le

i

w

pe wie

n

s

posób

pr

e ze ntuje

r z e c z

y

wisto

ść . Ale o

t

y

m

nie c o póź

nie j.

*

W

do

t

y

c hc z a s

ow

y

c h

r oz wa ż a nia c h

p

o

m

iną ł

e m

milc z e nie

m

dwa

wa ż ne

dla

wia r

y

godn

ośc i

moje j

k

onc e pc ji

i

nf

or m

a c j

i

z a

ga dnie nia .

P

o

p

ie r wsz e

,

ja k

z

inf

or m

a c

ji

e le

m

e nta r n

y

c

h

( = pie r

wsz e go

r z ę du)

pow

st

a ją

str uktur

y

inf

or

m

a

c

y

j

ne ,

tj.

pe wne

or ga nic z ne

c a ł

ośc i,

bo

to

c oś

inne g

o

niż

z w

y

k

ł

y

z e sta w

c

z

y

su

m

a

e le

m

e ntów

5

.

P

o

wtór e ,

mówią c

o

r e

p

r e z e nta c ja c h

nie

uwz

glę dniłe

m

te go,

ż e

s

ą

to

na

jc z ę śc ie j

r e pr e z e nta c je

ja k

ic h

ś

ogr a nic z on

y

c

h

fragme ntó

w

pola

p

e r c e pc

y

jne go

–

posz c z e góln

y

c

h

obie

kt

ów

c z

y

na we t

ic h

c e c

h,

c o

w

y

ma

ga

ja kie go

ś

w

y

iz olow

a nia

pe wne go z b

ior u inf

or

ma c ji z c a łe j r e

sz t

y

. T o

z

kole i w

y

ma

ga tz w.

filt

rac ji .

Kole jne

r oz

wa ż a nia

p

o

świę c ę

t

y

m

wła śnie

sp

r a wo

m

,

tj.

z

a ga dnie n

iu

inte gr a c ji

via

iloc z

y

n

y

ska

la r ne

i

e lim

i

na c ji

via

f

iltr ow

a nie

s

y

gna łó

w.

Z r obię

to

nie ste t

y

t

y

lko

sz kic owo

i

poglą do

wo

,

bo

a b

y

r z e c z

ują ć

śc

iśle

na le ż a ło

b

y

m

ie ć

i

wię c e j

c z a su

do

d

y

s

poz

y

c ji,

i

z a ł

oż

y

ć

u

P

a ństwa

z a a wa n

so

wa ną

wie dz ę

m

a t

e

m

a

t

y

c z

ną

dot

y

c z ą c

ą

ta kic h

spr a w

ja k

pr

z e st

r z e nie

Ba na c ha

i

Hil

be

r ta ,

te or ia

ka te gor ii

,

a

z wła sz c z a

te or ia

tz w.

pr e snop

ów

i

snop

ów

–

c z e go

r a c z e j

s

ię

nie

spodz ie w

a

m

.

( Ba r d

z ie j

doc ie kliw

y

c

h

i

d

y

spo

nują c

y

c h

od

po

wie dni

m

pr z

y

go

towa n

ie m

m

a t

e

m

a t

y

c z n

y

m

ods

y

ła

m

w

t

y

m

wz glę dz ie

do

s

woje g

o

te kstu

M ate

maty c z

ne

podst

awy

t

worze n

ia

re pre

ze ntac j

i

poznawc zy

c h , dost

ę pne

go na

m

oje

j str onie

ww

w) .

W

y

j

dź

m

y

od

te go,

ż e

n

e ur on

y

or a z

ic h

s

y

na ps

y

mogą

z na j

dowa ć

się

w

r óż n

y

c

h

sta na c h

c z

y

nn

ośc iow

yc h,

sc ha r a kte r

y

z

owa n

y

c h

pr z e z

ta kie

ilośc

io

we

pa r a

m

e tr

y

,

ja

k

pote nc ja ł

e le ktr

y

c

z n

y

,

ilość

impulsów

ge n

e

r owa n

y

c h

w

je dno

stc e

c z a su

c z

y

ilo

ść

ne ur opr z e ka ź

nika

w

y

d

z ie la ne go

d

o

sz c z e li

n

y

s

y

n

a pt

y

c z

ne j.

P

a r a

me

tr

y

te

z

m

ie

nia ją

się

oc z

y

wiśc ie

z

c hwi

li

na

c hwilę

i

z

m

ie j

s

c a

na

m

ie j

sc e .

Z

uwa

gi

na

to

z bior

y

je dnoc z e sn

y

c

h

s

y

g

na łó

w

m

oż na

potr a

ktowa ć

ja ko

pr z e kr oje

( c ię c ia

)

a bstr a kc

y

j

n

y

c

h

prze strze n

i

liniowy c h

( we k torowy

c h ) ,

któr

y

c

h

e le m

e

nta

m

i

( we kto

r

a m

i

)

są

pe wne

funk c je ;

na jc z ę ś

c ie j

tr

a ktuje

się

je

ja ko

f

unkc je

c z a su,

pa r a

me t

r

y

z

owa ne

pr z e z

współr z ę dn

e pr z e str z

e n

ne .

Ka ż d

y

we k

tor

pr z e

str z

e ni

liniow

e j

m

oż e

b

y

ć

pr z e dsta wi

on

y

ja

ko

k

ombina c ja

liniowa

we ktor

ów

ba z

ow

y

c h.

W

na sz

y

m

pr z

y

p

a

dku

we ktor a

mi

ba z

ow

y

mi

są

s

y

gna ł

y

r e c e ptor owe ;

odpow

ie d

nią pr z e str z e

ń

m

oż na

w z wią z ku z

t

y

m na

z w

a ć

re c e ptori

um

6

.

5

R

e

pr

e

z

e

n

t

a

c

j

a

ni

e

j

e

s

t

c

z

ym

ś

w

r

odz

a

j

u

z

d

j

ę

c

i

a

,

bę

dą

c

e

g

o

m

e

c

ha

ni

c

z

nym

z

e

s

t

a

w

e

m

punk

t

ów

(

„

pi

k

s

e

l

i

”

)

.

J

a

k

P

a

ńs

t

w

o

z

oba

c

z

ą

,

t

a

k

a

i

n

t

e

g

r

a

c

j

a

,

t

j

.

pow

s

t

a

ni

e

i

nf

o

r

m

a

c

j

i

w

y

ż

s

z

e

g

o

r

z

ę

du,

ni

e

j

e

s

t

z

w

yk

ł

ym

s

u

m

ow

a

ni

e

m

i

nf

or

m

a

c

j

i

e

l

e

m

e

nt

a

r

ny

c

h,

m

o

dy

f

i

k

uj

e

j

e

on

a

,

poz

w

a

l

a

j

ą

c

na

dook

r

e

ś

l

e

ni

e

-

t

j

.

r

e

duk

c

j

ę

n

i

e

ok

r

e

ś

l

on

oś

c

i

–

t

y

c

h

i

nf

or

m

a

c

j

i

pi

e

r

w

s

z

e

g

o

r

z

ę

du.

Z

oba

c

z

ą

P

a

ńs

t

w

o

t

e

ż

,

ż

e

ni

e

z

bę

dne

po

t

e

m

u

j

e

s

t

p

opr

z

e

c

z

n

e

s

pr

z

ę

gani

e

s

y

g

na

ł

ów

,

c

o

m

a

t

e

m

a

t

y

c

z

ni

e

z

w

i

ą

z

a

ne

j

e

s

t

z

t

w

or

z

e

ni

e

m

i

l

o

c

z

y

n

u

s

k

al

a

r

ne

g

o w

e

k

t

or

ów

i

z

op

e

r

a

c

j

ą

„

s

k

l

e

j

a

ni

a

”

m

ni

e

j

s

z

yc

h f

r

a

g

m

e

nt

ów

w

w

i

ę

k

s

z

e

.

6

D

ok

ona

ł

e

m

t

u

pe

w

ne

g

o

upr

os

z

c

z

e

ni

a

,

g

dy

ż

r

e

c

e

pt

or

i

um

j

e

s

t

pr

z

e

s

t

r

z

e

ni

ą

j

e

dy

ni

e

l

ok

a

l

n

i

e

l

i

n

i

ow

ą

.

(

L

ok

a

l

noś

ć

m

a

m

i

e

j

s

c

e

dz

i

ę

k

i

t

e

m

u,

ż

e

k

a

ż

d

y

ne

ur

o

n

pos

t

s

y

na

pt

y

c

z

ny

odbi

e

r

a

s

y

g

na

ł

y

j

e

dy

ni

e

z

e

s

w

e

g

o

pol

a

r

e

c

e

pc

y

j

ne

g

o,

t

j

.

z

pe

w

ne

g

o

z

w

a

r

t

e

g

o

obs

z

a

r

u

s

i

a

t

k

ów

k

i

)

.

N

i

e

s

t

a

now

i

t

o

i

s

t

ot

ne

g

o

og

r

a

ni

c

z

e

ni

a

,

g

dy

ż

na

poc

z

ą

t

k

ow

ym

e

t

a

pi

e

g

e

ne

r

ow

a

ni

a

i

nf

or

m

a

c

j

i

,

t

j

.

na

poz

i

om

i

e

r

e

c

e

pt

o

r

i

um

,

w

s

z

y

s

t

k

i

e

pr

oc

e

s

y

i

nf

or

m

a

c

y

j

ne

m

a

j

ą

c

h

a

r

a

k

t

e

r

l

ok

a

l

n

y

,

z

w

i

ą

z

a

n

y

z

g

e

ne

r

ow

a

ni

e

m

i

pr

z

e

t

w

a

r

z

a

ni

e

m

i

nf

o

r

m

a

c

j

i

j

a

k

oś

c

i

ow

y

c

h;

ni

e

j

e

s

t

t

u

j

e

s

z

c

z

e

g

e

ne

r

o

w

a

na

i

n

f

or

m

a

c

j

a

w

y

ż

s

z

e

go

r

z

ę

du.

N

i

e

m

ni

e

j

,

7

Z

dr ugie j

str o

n

y

,

a b

y

moż li

we

b

y

ł

o

uz

y

ska nie

in

te gr a lnie

tr a

ktowa n

y

c

h

r e pr e z e nta c ji,

str ukt

u

r a

połą c z e ń

s

y

n

a pt

y

c

z n

y

c

h

w

obr

ę bie

da n

e go

ukła du

( np.

wz r okowe g

o)

winna

c

z

y

n

i

ć

z a dość

pe

wn

y

m

wa r unko

m

o

c ha r a kte r

z e

topologic

zny m ,

dz ię ki

któr

y

m

pod

c z a s

pr oc e su

pr

z e twa r z a n

i

a

s

y

gna łów

uwz glę

dni

one

i

z a c ho

wa ne

bę dą

m

ogł

y

b

y

ć r e la

c je

sąsie dzt

wa

m

ię d

z

y

skł

a dnika

m

i r e c

e ptor iu

m.

P

owsta je

z

a te

m

p

y

t

a

nie ,

c z

y

w

r e c e ptor

i

um

da je

s

ię

okr e ś

lić

pr z e str z e ń

topologic z

ną

i

–

c o

z

a

t

y

m

idz ie

-

pr z e ksz ta

łc e nia

c ią głe

(

z a c how

ują c e

są sie dz

two

e le

m

e ntów)

te j

pr z e st

r

z e ni

7

.

W

e dłu

g

m

nie

o

dpowie dź

je

st

twie r d

z

ą c a .

S

a

m

z bi

ór

r e c e ptor ów

n

ie

sta no

wi

pr z e str z e n

i

topol

og

ic z ne j,

bo

ż a d

e n

ic h

podz biór

ni

e

je st

z bior e

m

otwa r t

y

m.

Na

to

m

ia st

moż na

m

ówi

ć

o

topolo

gii

w

od

nie sie

niu

do

z bior u

pól

re c e pc y jny c h

ne

ur onó

w

r e c e ptor iu

m

,

ja

ko

ż e

a na lit

y

c z nie

pola

r e c e

pc

y

j

ne

opis

y

w

a ne

są

pr z e z

r óż nic ę

dwu

f

unkc ji

Ga ussa

( dla

r o

z kła du

s

y

gna ł

ów

pobu

dz a ją c

y

c h

i

dla

r oz kła du

s

y

g

na łów

ha

m

u

ją c

y

c h) ,

a

one

z

uw

a gi

na

a s

y

mp

tot

y

c z n

e

dą ż e nie

do

z e r

a

z

dobr

y

m pr z

y

b

liż e ni

e

m

opisują z bi

or

y

otw

a r te .

Z

punkt

u

wi

dz e nia

c e r

e br a c ji

r e a

ln

y

pr oc e s

f

iz

y

c

z n

y

pr z e twa r z a

nia

s

y

g

na łów

w

r e c e ptor iu

m

m

oż e

b

y

ć

wię c

z int

e r pr e tow

a n

y

z a r ówno

w

ka te g

or ia c h

linio

w

y

c

h

pr z e ksz ta łc e ń

pe

wn

y

c h

pr z e str z e ni

we ktor o

w

y

c h

( z a

liniowość

tę

odp

owie dz ia lna

je st

ne ur of

iz jologia ,

mia n

owic ie

s

u

m

a t

y

w

n

y

m

e c

ha niz

m

pows

ta w

a nia

pote

nc ja łów

posts

y

na pt

y

c

z n

y

c h)

,

ja

k

i

w

ka te gor ia c h

c ią g

ł

y

c

h

pr z e ksz ta łc

e ń

pe

wn

y

c h

pr z e str z

e ni

topologic z

n

y

c h

( one

z

kole i

z de te r

m

in

owa

ne

są

pr z e z

a na to

m

ię

,

tj.

a r c hite ktur ę

połą c z e ń) .

Ma

m

y

w

te

n

sposó

b

u

wz glę dni

on

e

ob

y

dw

a

a sp

e kt

y

móz

gu,

ta k

a na to

mię

ja k i ne ur of

iz jologię

, ta

k str uktur ę ,

ja k i f

unkc j

ę .

*

W

r a

z

z

osią g

nię c ie

m

pr z e z

s

y

gna ł

y

r e c e pt

or owe

swoi

st

y

c h

ją

de

r

wz gór z a

poja wia

się

no

w

y

m

e c

ha niz

m

o

c ha r a kt

e r z e

s

y

s

te

m

ow

y

m.

Ma

m

na

m

y

ś

li

podz ia ł

c ią głe go

w

z a sa dz ie

s

tr u

m

ie nia

s

y

g

na łów

n

a

usta lone ,

z s

y

nc h

r oni

z owa ne

z e

sobą

je dnostki

c z a sowe

( „

ta kt

y

” )

potr

z e bn

y

po

t

o,

a b

y

moż liwe

b

y

ło

por ówn

y

w

a nie

s

y

g

na łów

w

są sie dn

ic

h

c hwila c h,

bowie

m

j

e dną

z

ge ne r a l

n

y

c h

z a

sa d

pr z e twa r z

a nia

inf

or m

a c ji

p

r z e z

ośr o

dki

kor owe

j

e st

por

ó

wny wanie

r

oz kła dó

w

pobudz e ń,

a

dla

w

y

k

ona nia

te go

z a da

nia

m

us

i

b

y

ć

usta l

on

a

je dnost

ka

c z a

sowa ,

w

kt

ór e j

o

br ę bie

z da r z e nia tr a k

towa ne

s

ą ja ko na le ż ą c

e do je d

n

e go r oz kła d

u.

T e n

c z a s

we w

ną tr

z s

y

s

te

m

ow

y

je st

w

y

z

na c z a n

y

p

r z e z

r

y

t

m

y

e le ktr oe nc e f

a logr a f

ic z n

e

ge ne r owa

ne

pr z e z

uk

ła d

sia tko

wa t

y

p

nia

m

ó

z gu.

Ka ż d

y

ta kt

odpowie dn

ie go

r

y

t

m

u

e nc e f

a logr a f

ic z ne go

sta nowi

c oś

w

r odz a ju

„

a to

m

u”

c z a su,

w

ź r ódłow

y

m

se nsie

te r

m

i

nu

„

a to

m

”

–

j

e st

c

z

y

mś

nie p

odz ie ln

y

m,

nie

z łoż on

y

m

z

punktow

y

c

h

„

c hwil” ,

gd

y

ż

to

c o

si

ę

dz i

e je

we wną

trz

je

dne g

o

ta ktu

n

ie

je st

u

j

m

uj

ą

c

r

z

e

c

z

ś

c

i

ś

l

e

m

a

t

e

m

a

t

y

c

z

ni

e

r

e

c

e

p

t

or

i

um

ni

e

j

e

s

t

pr

z

e

s

t

r

z

e

n

i

ą

l

i

n

i

ow

ą

,

l

e

c

z

t

z

w

.

s

nope

m

(

n

a

d

pe

w

ną

pr

z

e

s

t

r

z

e

n

i

ą

t

opo

l

og

i

c

z

ną

, o k

t

ór

e

j

z

a

c

hw

i

l

ę

)

.

7

P

r

z

e

s

t

r

z

e

ni

ą

t

opo

l

og

i

c

z

ną

j

e

s

t

z

bi

ór

X

,

w

k

t

ór

ym

o

k

r

e

ś

l

on

a

z

os

t

a

ł

a

t

op

ol

og

i

a .

T

opol

og

i

ą

z

bi

or

u

X

j

e

s

t

r

odz

i

na

j

e

g

o

podz

bi

o

r

ów

(

bę

dą

c

y

c

h

t

z

w

.

z

bi

o

r

a

m

i

ot

w

a

r

t

y

m

i

)

,

t

a

k

i

c

h,

ż

e

s

um

a

i

i

l

o

c

z

y

n

(

m

nog

oś

c

i

ow

e

)

z

bi

or

ów

ot

w

a

r

t

y

c

h

s

ą

z

bi

or

a

m

i

ot

w

a

r

t

ym

i

.

N

a

t

om

i

a

s

t

pr

z

e

k

s

z

t

a

ł

c

e

ni

e

f

:

X



Y

j

e

s

t

c

i

ą

g

ł

e

w

x

0



X

w

t

w

, g

dy

dl

a

k

a

ż

de

g

o

A

z

f

a

k

t

u

ż

e

x

0

z

na

j

du

j

e

s

i

ę

„

ba

r

dz

o bl

i

s

k

o”

z

bi

or

u A

w

y

ni

k

a

, ż

e

f

(

x

0

)

z

na

j

du

j

e

s

i

ę

„

ba

r

dz

o bl

i

s

k

o”

z

bi

o

r

u f

(

A

)

.

8

inf

or m

a c

y

jn

ie

r oz r

óż n

ia lne

8

.

( Moż na

p

owie

dz ie ć ,

ż e

je st

t

o

ne

ur of

iz jologic z n

y

odpowie dn

ik

tz w.

w

f

iz

y

c e

„

c z a su

P

la n

c ka ” .)

P

onie wa ż

nie

je st

i

sto

tne ,

c o

dz ie je

się

we wną tr z

je dne g

o

ta k

tu,

s

y

g

na ł

y

pr z e sta ją

b

y

ć

f

unkc ją

c z a su

–

spa da

on

do

r oli

pa r a

m

e tr u je

d

y

nie .

I na c z e j

m

ówi

ą c ,

w

ko

r z e

( np.

wz r o

kowe j)

d

ot

y

c

hc z a so

we

f

unkc je

z m

i

e nne

j

c z a sowe j

w

dane j

l

ok alizac ji

prz

e strze n

n

e j

z osta ją

z a stą pio

ne

pr z e z

f

unkc je

z m

i

e nn

y

c h

pr z e str

z e nn

y

c

h

w

dane j

c hwili.

W

z wią z ku

z

p

ow

y

ż sz

y

m

bę dz ie

m

y

mi

e ć

odtą d

do

c z

y

n

ie nia

z

inną

pr z e str z e nią ,

pos

ia

da ją c ą

inną

od

r e c e pto

r iu

m

ba z ę

i

inne

e le

m

e nt

y

–

nie

bę

dą c e

już

f

unkc ja

m

i

c z a su,

le c z

f

unkc ja m

i

a r

gu

m

e nt

ów

pr z e str z e nn

y

c

h

( „

kie r u

nków” ) ,

z

c z

a se

m

z r e

d

ukowa n

y

m

do

r oli

pa r a

m

e t

r u.

P

r z e

str z e ń

tą okr e śla

m

mia ne

m se

nsorium

9

.

S

e nsor iu

m

r ówni

e ż

je s

t

pr z e str z e n

ią

lini

ową ,

a

z a te

m

p

osia da

swą

b

a z ę

1

0

.

Ale

z dz iwią się

pe wn

ie P

a ń

stwo ba r d

z o: we

ktor

y

b

a z owe se n

sor iu

m są z u

pe łnie nie z

a le ż ne

od s

y

gna łó

w doc h

odz ą

c

y

c

h z r e c e pt

or iu

m

.

T u

nie z bę dna

d

y

g

r e sj

a

m

a t

e

m

a t

y

c z

na .

Z

m

a t

e

m

a t

y

ki

wia do

mo,

ż e

ka ż dą

f

unkc ję

dowoln

y

c h

z

m

ie

nn

y

c h

m

oż

na

pr z

e dsta wić

w

posta c

i

sum

y

(

re sp .

c a łki)

pe wn

y

c h

f

unkc ji

sinu

soida ln

y

c h,

któr

y

c h

a

r gu

m

e nte

m

j

e st

z

m

ie

nna

c zę stośc i

ow

a

( tz w.

tr a n

sf

or m

a c j

a

F

our ie r a )

11

.

Dot

y

c z

y

to

je dna k

f

unkc ji

o

ni

e skońc z on

y

m

pr z e bie gu

a r gu

me ntu,

w

ukła dz ie

wz r o

kow

y

m

m

a

m

y

z a ś

do

c z

y

n

ie

nia

z

f

unkc ja m

i

o

pr z e bie gu

og

r a nic z on

ym

.

W

te j

s

y

t

ua c ji

f

unkc je

sinusoi

da lne

moż

na

z a stą pić

tz

w.

f

unkc ja m

i

Ga bor a

-

bę

dą c

y

mi

ilo

c z

y

ne

m

sinu

soid

y

i

f

unkc ji

Ga ussa

-

któr e

z e r

ują

się

poz a

pe wn

y

m

obsz a r

e m

( na z

wij

m

y

go

ob

sz a r e

m

Ga bor ow

ski

m

)

,

c o

odpowia da

skońc z on

y

m

r

oz

m

ia r o

m

bod

ź c ów

wiz ua l

n

y

c

h;

dla

nic h

r ównie ż

z a c hodz i

twie r dz e

nie

a na logic z ne

do twie r

dz

e nia F

our ie r

a .

A z a te

m

ka ż dą f

unkc ję

m

o

ż na pr z e

dsta wić

ja k

o su

m

ę (

sz e r e g)

pe wn

y

c h f

unkc ji

Ga bor owsk

ic h,

a

śc iśl

e j

ja ko

ko

m

bina c ję

li

niową

ta kic h

f

unkc ji

( f

unkc je

wr a z

z e

współc z

y

n

nika

m

i,

r

e sp

.

wa ga

m

i) .

N

a

gr unc ie

te or ii

s

y

gna ł

ów

w

y

r a

z

y

te

go

sz e r e g

u

m

o

ż na

z inte r pr e

towa ć

ja ko

f

iltr

y

c

z ę stośc i

o

pe wn

y

m

pa s

m

ie

pr z e nosz e nia

(

w

8

D

l

a

t

e

g

o

t

e

ż

na

poz

i

om

i

e

ps

y

c

hi

c

z

nym

be

z

s

e

ns

u

j

e

s

t

n

a

pr

z

y

k

ł

a

d

m

ów

i

e

ni

e

o

odc

i

nk

a

c

h

c

z

a

s

u

m

ni

e

j

s

z

y

c

h

od,

pow

i

e

dz

m

y

,

j

e

dn

e

j

pi

ę

ć

dz

i

e

s

i

ą

t

e

j

s

e

k

undy

(

w

z

a

l

e

ż

noś

c

i

od

m

oda

l

no

ś

c

i

z

m

y

s

ł

ow

e

j

bę

dz

i

e

t

o w

i

e

l

k

oś

ć

n

i

e

c

o

i

n

na

, z

r

e

g

uł

y

z

na

c

z

ni

e

m

ni

e

j

s

z

a

)

.

9

C

hoć

z

a

t

e

m

w

k

or

z

e

f

i

z

yk

a

l

na

po

s

t

a

ć

s

y

g

na

ł

ów

p

oz

os

t

a

j

e

z

a

s

a

dni

c

z

o

t

a

k

a

s

a

m

a

–

po

t

e

nc

j

a

ł

y

c

z

y

nnoś

c

i

ow

e

, ne

ur

op

r

z

e

k

a

ź

ni

k

i

, i

t

p. –

c

e

r

e

b

r

a

c

y

j

na

i

c

h w

yk

ł

a

dni

a

ul

e

g

a

r

a

dy

k

a

l

ne

j

z

m

i

a

ni

e

.

10

J

e

j

i

s

t

ni

e

ni

e

um

oż

l

i

w

i

one

j

e

s

t

p

r

z

e

z

r

e

g

ul

a

r

n

ą

bud

ow

ę

k

or

y

(

w

a

r

s

t

w

y

i

k

ol

um

ny

)

.

11

T

r

a

ns

f

or

m

a

c

j

ę

F

ou

r

i

e

r

a

m

oż

na

z

a

t

e

m

t

r

a

k

t

ow

a

ć

j

a

k

o

ope

r

a

c

j

ę

odw

z

or

o

w

uj

ą

c

ą

p

r

z

e

s

t

r

z

e

ń

s

y

g

na

ł

ów

,

bę

dą

c

y

c

h

w

na

s

z

ym

pr

z

y

pa

dk

u

f

unk

c

j

a

m

i

a

r

g

um

e

nt

ów

pr

z

e

s

t

r

z

e

nny

c

h,

w

pe

w

ną

pr

z

e

s

t

r

z

e

ń

f

unk

c

j

i

z

m

i

e

nne

j

c

z

ę

s

t

oś

c

i

ow

e

j

(

p

r

z

e

s

t

r

z

e

ń

t

r

a

ns

f

or

m

a

t

)

.

W

i

dm

o

F

our

i

e

r

ow

s

k

i

e

s

y

g

na

ł

u

j

e

s

t

r

e

pr

e

z

e

nt

a

c

j

ą

t

e

g

o

s

y

gna

ł

u

w

dz

i

e

dz

i

ni

e

c

z

ę

s

t

o

ś

c

i

.

P

oni

e

w

a

ż

na

pods

t

a

w

i

e

w

i

dm

a

s

yg

na

ł

m

oż

na

odt

w

or

z

y

ć

w

s

pos

ób

j

e

d

n

oz

na

c

z

ny

,

w

i

ę

c

w

i

dm

o

j

e

s

t

r

ów

now

a

ż

nym

a

l

t

e

r

na

t

y

w

nym

s

pos

obe

m

pr

z

e

ds

t

a

w

i

e

n

i

a

s

y

g

na

ł

u.

I

n

nym

i

s

ł

ow

y

,

c

a

ł

a

i

nf

o

r

m

a

c

j

a

o

s

y

g

na

l

e

j

e

s

t

z

a

w

a

r

t

a

w

(

z

a

k

odow

a

na

)

w

dz

i

e

dz

i

ni

e

c

z

ę

s

t

o

ś

c

i

w

j

e

g

o

w

i

d

m

i

e

.

P

oz

w

a

l

a

t

o

t

e

ż

uni

e

z

a

l

e

ż

ni

ć

s

i

ę

od

dok

ł

a

dne

j

l

ok

a

l

i

z

a

c

j

i

pr

z

e

s

t

r

z

e

nne

j

g

e

ne

r

a

t

or

ów

s

y

g

na

ł

ów

, a

z

a

t

e

m

ni

e

na

r

z

uc

a

w

ym

og

u

z

a

c

how

a

ni

a

p

r

e

c

y

z

y

j

ne

j

t

opog

r

a

f

i

i

poł

ą

c

z

e

ń,

c

o z

uw

a

g

i

na

i

c

h

s

t

a

t

y

s

t

y

c

z

ny

r

oz

k

ł

a

d by

ł

oby

r

z

e

c

z

ą

ni

e

do w

y

k

ona

ni

a

.

9

pr z

y

pa dku

ukła

du

wz r

okowe go

bę dą

to

tz w

.

c z ę stośc i

pr z e str z e

nn

e )

12

.

Ka ż d

y

t

a ki

f

iltr

pr z e pusz c z a

t

y

lko

te

skła dowe

doc

ie r a ją c

y

c

h

d

o

nie go

s

y

g

na łów

,

któr e

z a wie r a ją

się

w

je go

pa s

m

i

e

pr z e nosz e nia

,

pr z

y

c

z

y

m

c

z

y

ni

to

z

od

powie dnią

wa

gą ,

odpowia da j

ą c ą udz ia

ło

wi t

y

c h skł

a dow

y

c

h w

wid

m

ie we j

śc iowe

go s

y

g

n

a łu.

Cz ę stośc i

wła sne

t

y

c h

f

iltr ów

w

y

z na c z a ją

wła

śnie

we

ktor

y

b

a z owe

s

e nsor iu

m

,

tj.

s

y

gna ł

y

pr

z e z

nie

g

e ne r owa ne .

N

e ur on

y

s

pe łnia ją c e

r olę

t

a kic h

f

iltr ów

c z ę stośc i

pr z e str z e nn

y

c

h,

dz i

ę ki

wz dłuż n

y

m

połą c z

e nio

m

t

y

pu

„

ka ż d

y

z

ka ż d

ym

” ,

ja kie

istnie j

ą

w

tr z e c ie j

wa r

stwie

k

o

r

y

,

uz

y

skuj

ą

ta kie

sa

m

e

s

y

g

na ł

y

p

obudza

jąc e

,

na to

m

ia st

dz ię ki

popr z e c z n

y

m

int

e r ne u

r ono

m

hamują

c y m

pr

z e pusz c z a ją

t

y

lko

s

y

g

na ł

y

o

pe w

n

y

c h

c z ę stośc ia c h

pr z e s

tr z e n

n

y

c

h,

w

y

z

na c z on

y

c

h

p

r z e z

spe c

y

f

ikę

s

w

y

c h

p

ól

r e c e pc

y

j

n

y

c h.

P

ola

r e c e pc

y

jne

f

iltr ów

nie

odz wie r c ie dla ją

z a te m

r oz kła

du

oświ

e tle nia

sia tkówk

i,

le c z służ ą a na

liz ie , tj.

r

oz kła dowi

we ktor ó

w s

e nsor iu

m

n

a we ktor

y

b

a z owe .

I na c z e j

m

ó

wią c ,

w

ko

r z e

ka ż d

y

„

we jśc i

ow

y

”

we ktor

se nsor i

u

m

–

tj.

f

unkc ja

z m

i

e nne j

p

r z e str z e n

ne j

dla

pe wn

e go

us

ta lone

go

kie r un

ku

na

sia tkó

wc e ,

ogr a n

ic z ona

w

sw

y

m

pr z e b

ie gu

r oz

m

ia

r e

m

kolu

mn

y

kor o

we j

-

z osta je

r oz ł

oż on

y

na

k

o

m

bina c

ję

liniową ba z

ow

y

c h s

kła

dow

y

c h si

nusoida l

n

y

c h

13

.

W

s

z

y

stkie

d

a lsz e

ope

r

a c je

inte gr a c

y

j

ne

w

k

or z e

kor owe

dokon

y

w

a ne

są

na

t

y

c

h we ktor

a c h ba z o

w

y

c

h

, tj. na tr

a nsf

or

m

a ta

c h Ga bor o

wskic h.

Dr ugi

m

z a sa d

nic z

y

m

m

a t

e

m

a t

y

c z

n

y

m

novu

m

w

y

s

tę pują

c

y

m

w

se

nsor iu

m

je st

to,

ż e

istnie je

w

ni

m

( a

na we t

do

m

in

uje ,

bo

80

%

s

y

n

a ps

w

kor z e

tw

or

z on

y

c h

je st

pr z e z

inte r ne ur on

y

)

iloc zy

n s

k alarny

je g

o e le

m

e n

tó

w

1

4

.

Ab

y

z r oz

u

m

ie ć

ja k

m

ó

z g

moż e

r e a

liz ow

a ć

ope r a c ję

iloc z

y

n

u

ska la r ne

go

z a uwa ż

m

y

,

ż

e

istnie ją

dwa

r odz a je

oddz ia ł

y

wa ń

m

ię dz

y

ne ur ona

m

i

–

„

wz dłuż ne

”

( ne ur on

y

główn

e

kole j

n

y

c

h

popula c ji

ne ur o

n

ów

posts

y

na pt

y

c

z n

y

c h

)

i

„

popr z e c z ne ” ,

na jc z ę śc ie j

ha

mują c e ,

r e a liz owa ne

z

r e

g

uł

y

z a

pośr e d

nic twe

m

i

nte r ne ur o

nów.

Doda wa nie

we ktor ó

w

i

mnoż e nie

we ktor a

pr

z e z

ska la r

r e a li

z owa ne

je st

„

wz dłuż nie ”

c z

y

te ż

pr

ogr e s

y

w

nie

-

ne ur on

y

p

opr z e dz a j

ą c e

wz dłuż

t

or u

da

n

y

ne u

r

on

twor z ą

z

ni

m

s

y

n

a ps

y

,

któr

y

c h

a kt

y

wność

po

dle ga

s

u

m

o

wa niu

-

n

a to

m

ia s

t

sk

a la r ne

m

no

ż e nie

we ktor ów

„

popr z e c z n

ie ” ,

tj.

pr z e z

o

ddz ia ł

y

wa nia

m

i

e dz

y

n

e ur ona

m

i

te go

same g

o

poziomu o

r ga niz a c j

i s

y

na pt

y

c z ne j, „

r ównol

e gł

y

mi

”

1

5

.

12

C

z

ę

s

t

oś

ć

pr

z

e

s

t

r

z

e

nna

t

o

i

l

oś

ć

c

y

k

l

i

„

j

a

s

ne

-

c

i

e

m

ne

”

p

r

z

y

pa

da

j

ą

c

y

c

h

na

u

s

t

a

l

oną

j

e

dnos

t

k

ę

odl

e

g

ł

oś

c

i

.

W

i

e

l

k

oś

ć

t

a

z

a

l

e

ż

y

od

w

i

e

l

k

oś

c

i

pol

a

r

e

c

e

pc

y

j

n

e

g

o

k

o

m

ór

k

i

–

i

m

po

l

e

m

ni

e

j

s

z

e

,

t

y

m

na

w

yż

s

z

e

c

z

ę

s

t

oś

c

i

pr

z

e

s

t

r

z

e

nne

r

e

a

g

u

j

e

o

na

w

s

pos

ób

opt

y

m

a

l

ny

.

N

a

l

e

ż

a

ł

oby

z

a

t

e

m

pr

z

y

j

ą

ć

,

ż

e

k

o

m

ór

k

i

w

r

a

m

a

c

h

(

hi

p

e

r

)

k

ol

um

ny

m

a

j

ą

z

r

óż

ni

c

ow

a

ną

w

i

e

l

k

oś

ć

s

w

y

c

h

pól

r

e

c

e

pc

y

j

ny

c

h,

dz

i

ę

k

i

c

z

e

m

u

m

o

g

ą

one

s

pe

ł

n

i

a

ć

r

ol

ę

f

i

l

t

r

ów

c

z

ę

s

t

oś

c

i

pr

z

e

s

t

r

z

e

nny

c

h.

13

O

d

da

w

na

w

i

a

d

om

o,

ż

e

c

oś

odobn

e

g

o

z

a

c

hodz

i

t

e

ż

w

a

na

l

i

z

a

t

or

a

c

h

s

ł

uc

how

y

c

h,

r

oz

k

ł

a

da

j

ą

c

y

c

h

dź

w

i

ę

k

i

na

i

c

h

s

k

ł

a

dow

e

ha

r

m

oni

c

z

ne

(

w

i

dm

o

c

z

ę

s

t

oś

c

i

)

.

J

e

s

t

t

o

z

a

t

e

m

pr

a

w

i

dł

ow

oś

ć

og

ól

n

i

e

j

s

z

a

,

c

hoć

d

l

a

poz

os

t

a

ł

y

c

h m

oda

l

noś

c

i

z

m

y

s

ł

ow

y

c

h ni

e

j

e

s

t

t

o

j

uż

t

a

k

oc

z

y

w

i

s

t

e

.

14

I

l

oc

z

y

n

s

k

a

l

a

r

ny

w

e

k

t

or

ów

t

o

s

k

a

l

a

r

bę

d

ą

c

y

i

l

oc

z

y

ne

m

dł

ug

oś

c

i

(

=

no

r

m

y

)

j

e

dne

g

o

w

e

k

t

or

a

i

dł

ug

oś

c

i

r

z

ut

u p

r

os

t

opa

dł

e

g

o (

or

t

og

ona

l

ne

g

o)

dr

ug

i

e

g

o w

e

k

t

or

a

na

k

i

e

r

un

e

k

pi

e

r

w

s

z

e

g

o.

1

5

N

e

ur

of

i

z

j

ol

og

i

c

z

ni

e

r

óż

ni

c

a

m

i

ę

dz

y

doda

w

a

ni

e

m

a

m

no

ż

e

ni

e

m

w

e

k

t

or

ów

pol

e

g

a

na

t

ym

,

ż

e

t

o

pi

e

r

w

s

z

e

z

a

c

hodz

i

w

e

l

e

m

e

nc

i

e

pos

t

s

y

na

p

t

y

c

z

nym

i

pol

e

g

a

na

d

e

po

l

ar

y

z

ac

j

i

,

a

dr

ug

i

e

w

a

k

s

oni

e

1

0

T o

wła śnie

owe

iloc

z

y

n

y

ska

la r ne

są

odpo

wi

e dz ia lne

z a

m

e c ha n

iz

m

inte gr a c ji.

Z a uwa ż

m

y

,

ż e

inte

gr a

c ja

nie

m

oż

e

pole ga ć

na

a lge br a ic z n

y

m

s

um

owaniu

s

y

gna

łów

ja ko

e l

e

m

e ntó

w

pr z e

s

tr z e ni

we

ktor owe j

,

gd

y

ż

su

m

ą

dowo

lne j

il

oś

c i

we ktor

ów

je

st

pr z e c ie ż

je de n

we kt

or

,

re sp.

inf

or m

a c ja

ja

k

ośc iowa ,

a

m

a

m

y

uz

yska ć

inf

or m

a c ję

str uktur a lną

w

y

ż sz e

go

r z ę du.

S

u

mowa nie

a lg

e br a ic z ne

( we

ktor ów)

dot

y

c z

y

s

y

t

ua c ji,

kie d

y

pe

wna

i

lość

a

ksonów

pr e s

y

na

pt

y

c z

n

y

c

h

z bie

ga

si

ę

na

je dne j

ko

m

ór

c e

posts

y

na pt

y

c

z ne j

( kon

we r ge nc ja ) .

Ab

y

na t

o

m

ia

st

m

óc

uz

y

ska ć

i

nte gr a c ję ,

na le ż

y

w

y

k

or z

y

sta

ć

f

a kt,

iż

je de n

ne ur on

m

a

połą c z e n

ia

z

wie l

oma

na s

tę pn

y

mi

( d

y

w

e r ge nc j

a ) ,

c o

pr owa dz i

do

na kła da

nia

się

pól

r e c e pc

y

jn

y

c h

są sie dnic h

c z

y

bliskic h

ne ur o

nów,

a

w

konse kwe nc ji

do

m

oż li

wośc i

ic h

pł

y

nne go

„

skle ja nia ”

( m

a

te

m

a t

y

c z

nie

m

ó

wi

o t

y

m tz w.

te or ia s

nopó

w) .

P

osta w

m

y

p

y

t

a nie :

d

la c z e go

w

ogóle

ist

nie ją

dr z e wka

a kso

n

a lne

( c z

y

li

połą c z e nia

t

y

p

u

d

y

we

r ge nc

y

jne go

,

„

je de n- wie le ” ) ?

Gd

y

b

y

is

tnia ł

y

t

y

lk

o

połą c z e ni

a

t

y

p

u

je de

n- je de n,

m

i

e lib

y

ś

m

y

do

c z

y

n

ie ni

a

je d

y

nie

z

tr a

ns

m

isj

ą

s

y

gna łó

w,

be

z

pr z e twa r z a nia

.

Gd

y

b

y

je dna k

c h

odz iło

j

e

d

y

n

ie

o

tr a

ns

m

isj

ę

s

y

g

na łu,

s

y

n

a ps

y

pośr e dnie

nie

b

y

ł

y

b

y

wc

a le

potr z e

bne .

Z

kole i

połą c z e

n

ia

„

wie le - je de n”

( konwe r ge n

c ja )

spr a wi

a ją ,

ż e

ka ż d

y

ne ur on

p

osts

y

na pt

y

c

z n

y

posia

d

a

pole

r e c e pc

y

jne

bę dą c e

mnogośc i

ową

su

m

ą

pó

l

ne u

r onów

p

r e s

y

n

a pt

y

c z

n

y

c h.

Gd

y

b

y

z a te

m

istn

ia ł

y

t

y

l

ko

połą c

z e nia

k

onwe r ge nc

y

j

ne ,

sku

t

kowa łob

y

t

o

je d

y

n

ie

stopnio

w

y

m

powię ksz a n

ie

m

się

p

ó

l

r e c e pc

y

jn

y

c

h

kole jn

y

c

h

popula c j

i

ne ur on

ó

w,

a

t

y

m

sa

m

y

m

utr a tą

sz c z e gółó

w.

T

y

m

c z

a se

m

,

m

i

mo

iż

po

la

r e c e pc

y

jne

ne ur o

nó

w

kor

y

o

be j

m

ują

sobą

dość

z na c z n

y

obs

z a r

sia tkówki,

to

f

a kte m

je st,

ż e

pe r c e pc

y

j

nie

r oz r óż nia

m

y

wie

le

sz c z e gółów

o r oz c ią g

ło

śc i mnie jsz

e j od r oz

mia

r u pól r e c e pc

y

j

n

y

c h.

Cz

y

ż b

y

na le ż a ło

wię c

z a łoż

y

ć ,

ż e

poje

d

y

nc z

y

ne ur on

m

oż e

nie

t

y

l

ko

kodo

wa ć

e le

m

e nta r ną

inf

or

m

a c j

ę

ja kośc iową

o

t

y

m

obsz a r z e ,

a le

i

te n

obsz a r

ja koś

w

z r óż nic owa n

y

sp

osób

odz wie r c ie dl

a ć ,

to

je st

uz

y

ski

wa ć

inf

or

m

a c ję

str uktur

a lną ?

Je st

to

nie

m

oż

liwe .

P

oje d

y

nc z

y

ne ur o

n

sz la

ku

z

m

y

s

łowe g

o,

któr

y

w

y

s

y

ł

a

s

y

gna ł

bę dą c

y

liniową

odpo

wie dz ią

n

a

pobudz e nie

je go

s

y

n

a

ps

pr z e z

r e c e ptor

y

z na j

dują c e

się

w

je go

polu

r e c e

pc

y

jn

y

m,

m

o

ż e

t

y

l

ko

ko

dowa ć

inf

or m

a c

ję

o

w

y

pa

dkow

y

m

bila nsi

e

pobudz e ń

i

h

a

m

owa ń

s

we go

po

la ,

c o

nie

m

ów

i

nic z e go

o

ge o

m

e t

r ii

c

z

y

pr z e str

z e nn

y

m

r oz kła dz ie

bodź c a

w

polu

r e c

e pc

y

jn

y

m,

bowie

m

z

r a c ji

r a dia

lne j

s

y

me

tr ii

pó

l

r e c e pc

y

jn

y

c h

inf

or

m

a c

ja

kodow

a na

pr

z e z

sta

n

c z

y

nno

śc iow

y

posz c

z e gólne go

ne ur on

u

je st

nie je dn

oz na c z na .

–

te n

sa

m

s

ta n

c z

y

n

n

ośc iow

y

ne ur o

nu

m

o

ż e

odpo

wia da ć

r oz

m

a it

y

m

r oz kła

do

m

pobudz e nia

je go

pola

r e c e pc

y

jne go

m

a ją c

y

m

ta ki

sa

m

we k

tor

w

y

p

a dkow

y

.

T e n

sa

m

s

y

g

na ł

m

oż e

z

a te

m

r e p

r e z e ntowa ć

wi

e le

m

oż l

iw

y

c h

r oz kła

dów;

e r go,

inf

or m

a c j

a

ta

je

st

nie je dnoz n

a c z na ,

nie

dookr e ślon

a

( = okr e śl

o

na

z

dokła dnoś

c ią

do

pe wne j

r e la c ji

r ó

w

nowa ż nośc i

c z

y

k

la s

y

a bstr a kc ji) .

Oz

na c z a

t

o,

ż e

na

poz io

m

ie

poje dy nc ze g

o

ne ur o

n

u

posts

y

na

pt

y

c z ne g

o

tr a c ona

je st

inf

or ma c ja

o

r oz kła

dz ie

pr z e str z e nn

y

m bodź c

a

dz ia ła ją c e go

na je go

po

le r e c e pc

y

jne .

Uje dnoz na c z

nie nie

to

m

o

ż na

uz

y

s

ka ć

pr z e z

uwz glę dnie

nie

sta nu

wsz

y

stkic h

sąsie dnic h

ne

ur onów

,

m

a j

ą c

y

c h

pola

r e

c e pc

y

jne

na kła da ją c e

s

ię

na

je go

pole ,

c o

je st

wła śnie

uz

y

ski

wa ne

d

z ię ki

połą c z e nio

m

„

je de n- wie le ” .

Ope r

a c ją

któr a

je st

w

sta nie

do

te go

do

pr owa dz

ić

je st

ope r a c j

a

k ore l

ac ji ,

m

a te

ma t

y

c z nie

opis

y

wa na

c a łką

(

ha

m

ow

a

ni

e

pr

e

s

y

na

pt

y

c

z

ne

)

i

pol

e

g

a

na

hi

pe

r

pol

a

r

y

z

ac

j

i

. M

ów

i

s

i

ę

w

t

ym

k

ont

e

k

ś

c

i

e

o f

i

l

t

r

ac

y

j

ny

c

h

w

ł

a

ś

c

i

w

oś

c

i

a

c

h po

ł

ą

c

z

e

ń p

opr

z

e

c

z

ny

c

h r

e

s

p. h

a

m

ow

a

ni

a

p

r

e

s

y

na

p

t

y

c

z

ne

g

o.

1

1



f

( x ’ ) g( x ’ - x ) dx ’ ,

w

r a ma c h

któr e j

su

m

o

wa niu

podle ga ją

ja k

wida ć

i

loc z

y

n

y

ska la r

ne

we ktor ów

( = f

unkc ji)

odpowie dn

ie j

pr z e str

z

e ni,

pr z

y

c z

y

m

je dn

a

z

f

unkc ji

je st

pr z e sunię ta

wz glę

de

m

dr ugie j

wz dłuż

pe wne

go

kie r u

nku

–

na

c o

w

ska z uje

a

r gu

m

e nt

( x ’ - x )

-

c o

wła śnie

odpowia da

c z ę

śc iowo

na kła da ją c

y

m

s

ię

po

lo

m

r e c e pc

y

jn

y

m.

F

unkc ja

kor

e la c ji

–

w

y

n

i

k

wska z a

ne go

c a łk

owa nia

-

je st

f

unkc ją

wła śnie ,

a

wię c

opisuje

r

oz kła d

s

y

gn

a łów

e le

me nta r n

y

c

h

wz dłuż

te

go

k

ie r unk

u.

Z a kła d

a ją c ,

ż

e

kor e la c ja

ta ka

obli

c z a n

a

je st

dla

wsz

y

stkic

h

k

ie r unków

–

na

c o

wsk

a z uje

istnie nie

w

kor z e

wz r o

kowe j

kolu

m

n

ko

mór e k

wr

a ż liw

y

c h

na

or i

e nta c ję

bodź c

a

wiz ua lne

go,

pr

z

y

c z

y

m

ka ż da

kolu

m

n

a

w

y

k

a z uje

ma ks

y

ma

lną

wr a ż liwość

na

nie c o

i

nn

y

kie r une

k,

a

ic h

z e spół

twor z

ą c

y

tz w.

m

o

duł

kor t

y

k

a ln

y

p

okr

y

wa

sob

ą

c a ł

y

z a

kr e s

180

st

opni

–

uz

y

s

ka lib

y

ś

m

y

inf

or ma c ję

o

r oz kła dz ie

ośw

ie tle nia

we wną tr z

z a g

r e gowa ne go

pol

a

r e c e pc

y

jne go

ta kie go

m

o

dułu

16

.

S

z c z e gółow

a

inf

or m

a c

ja

o

dz ie dz inie

odwz o

r owa nia

m

oż e

się

wię

c

z a wie r a ć

je d

y

nie

w

sta nie

c a łe j

popula c ji

ne ur onów

.

T a ki

je st

z a te

m

se ns

na kła da nia

się

pól

r e c e pc

y

jn

y

c h

.

E le

m

e nta

m

i

se nsor i

u

m

s

ą

z a te

m

f

unkc je

je dne j

z

m

ie

nne j

pr

z e str z e nne j,

pr z e bie ga ją c e

j

pe wną

r oz c ią głość

w

z dłuż

ja

kie goś

kie r u

nku,

pr z

y

pa r a

m

e tr

y

c z n

y

m

usta le niu

dr

ugie j,

spe

c

y

f

i

kują c e j

kie

r une k

( n

p.

ką t

we

wsp

ółr z ę dn

y

c h

bie gunow

y

c

h) .

Na

ka ż dą

ta ką

f

unkc ję

skła da ją

się

sta n

y

c z

y

n

nośc iowe

ne ur

onów

po

łoż on

y

c h

wz dł

uż

te go

kie r unku,

z

któr

y

c

h

ka ż

d

y

r e

pr e z e ntu

je

e le m

e

nta r ną

inf

or m

a c

ję

ja kośc iow

ą

dot

y

c z ą c ą

ja k

ie goś

p

u

nk tu

–

a

nie

c a

łe go

s

we go

pola

r e

c e pc

y

jne

go

-

na

sia tk

ówc e .

Kor e lują c

na stę p

nie

z e

sobą

s

y

gna

ł

y

z

pól

r e c e pc

y

j

n

y

c h

wz

dłuż

wsz

y

s

tkic h

kie r unków

i

su

mują c

u

z

y

s

ka ne

r oz kła d

y

mno

gośc iowo

m

oż

na

w

te n

sposób

uz

y

ska ć

inf

or m

a c ję

( str ukt

ur a ln

ą )

o

r oz kł

a dz ie

p

obud

z e nia

w

pe

wn

y

m

polu

z a gr e gowa

n

y

m,

obe j

m

ują c

y

m

sobą

il

oc z

y

n

m

no

gośc io

w

y

( c z ę ść

wspó

lną )

na k

ł

a da ją c

y

c h

si

ę

pól

r e c e pc

y

jn

y

c h

. T e z a gr

e

gowa ne pol

a to ws

po

mnia ne wc z e ś

nie j obs

z a r

y

G

a bor ow

skie .

*

W

te n

spo

sób

w

y

jśc i

o

wa

f

unkc ja

–

e le m

e nt

s

e nsor iu

m

-

r e pr e z e n

tuj

ą c a

r oz kła d

oświe tle nia

sia tków

ki

wz dłuż

pe wn

e go

kie r

u

nku,

a

ogr a nic

z ona

w

sw

y

m

pr z e b

ie gu

do

sz e r okośc i

kol

u

mn

y

kor

y

,

z osta je

pr z

e dsta wiona

w

po

sta c i

swe go

wid

m

a ,

z a wie r a ją c e go

su

pe r po

z

y

c j

ę

skońc z one j

ilo

śc i

f

unkc ji

e le m

e nt

a r n

y

c

h

–

we kt

or ów

ba z ow

y

c h

se nsor i

u

m

.

Dot

y

c z

y

to

pe wn

y

c h

ogr a ni

c z on

y

c h

o

bsz a r ów

( „

Ga bor owskic h” ;

w

r oli

te j

w

y

stę

pują

z a

gr e gowa ne

p

ola

r e c e

pc

y

j

ne

m

odu

łów

kor t

y

ka ln

y

c

h) , któr

e w

na stę pn

y

m

kr oku t

r z e b

a ” skle ić ” .

*

Z a łoż e nie

ist

nie nia

we ktor ów

ba

z ow

y

c h,

tj.

-

z

f

iz jologic z n

e go

punktu

widz e nia

–

ne ur onó

w

bę dą c

y

c h

f

iltr a

m

i

c z ę stośc i

p

r z e str z e n

n

y

c

h,

poz w

a la

w

sz c z e gólnoś

c i

z r oz u

mie ć ,

w

ja ki

sposób

ukła d

wz r oko

w

y

r e a l

iz uje

ope r a c ję

o

kluc z ow

y

m

z na c z e n

iu

dla

da lsz

y

c

h

sta

diów

kognit

y

w

ne go

f

unkc j

onowa nia

móz gu,

m

ia

nowic ie

w

y

o

dr ę bni

e nie

r e pr e z e nta c ji

ko

n

kr e tne go

obie kt

u

z na j

dują c e go

się

w

polu

widz e

nia

z

sz e r

s

z e go

tła ,

je j

„

w

y

c ię c i

e ”

z e

str u

m

ie

nia

inf

or m

a

c ji

-

w

p

olu

widz e nia

z na

jduje

się

wsz a k

na jc z

ę śc ie j

wie le

obie kt

ów.

Dla

da ne j

m

oda l

nośc i

z m

y

s

łowe j

i

da

ne j

c hw

ili

ta kie

w

y

odr ę

bnie nie

je st

moż liwe

t

y

l

ko

dla

je dne go

obie

ktu.

16

P

ol

e

z

a

g

r

e

g

ow

a

ne

ni

e

j

e

s

t

po

l

e

m

r

e

c

e

p

c

y

j

ny

m

ż

a

d

ne

g

o

k

on

k

r

e

t

ne

g

o

ne

u

r

on

u,

l

e

c

z

i

l

oc

z

y

ne

m

m

no

g

oś

c

i

ow

ym

pól

z

bi

or

u

ne

ur

on

ów

na

l

e

ż

ą

c

y

c

h do

j

a

k

i

e

g

oś

m

oduł

u k

or

t

y

k

a

l

ne

g

o.

1

2

Musi

z a te

m

is

tnie ć

ja kie ś

kr

y

te r iu

m

r

oz str z

y

ga ją c e

,

któr

y

obie kt

z osta ni

e

w

y

o

dr ę bni

on

y

.

S

ą dz ę ,

ż e

w

pr z

y

pa dk

u

wiz ua ln

y

m

ta ki

m

na

tur a ln

y

m

ka nd

y

d

a te

m

je st

obie kt

na

któr

y

m

z a f

iksowa

n

y

je

st

wz r ok

,

to

je st

obie kt

z na jd

ują c

y

się

w

c e ntr u

m

p

ola

widz e nia

( z

kt

ór e go

s

y

gna ł

y

odwz

or owują

n

a

jwię c e j

sz c z e g

ółów,

tj.

któr

y

c h

wid

mo

z a wie r a

w

y

s

okie

c z ę

st

ośc i

pr z e str

z e nne ) .

Dl

a te go

te ż

są

dz ę ,

ż e

w

odnie sie ni

u

do

inf

or m

a c ji

wiz ua ln

e j

ope r a c ja

w

y

odr ę b

nie nia

odb

y

w

a

si

ę

w

obsz a r

z e

inf

e r ote m

po

r a ln

y

m

pła

ta

skr o

niowe go

kor

y

,

stwie r

dz ono

bowie

m

e

m

pir

y

c z

nie ,

ż

e

pola

r e c e pc

y

jne

wsz

y

s

t

kic h

ne ur onów

te g

o

oś

r odka ,

m

a ją c e go

p

ołą c

z e nia

a f

e r e ntne

z

kor ą wz r ok

ową , ob

e j

mują c e ntr u

m

pola wi

dz e

nia .

Je śli

s

y

gna ł

doc ie r a ją

c

y

d

o

obsz a r

u

inf

e r ote mpor a lne g

o

je st

tr a

nsf

or m

a t

ą

f

our ie r owską ,

to

ła tw

o

na

nie j

dokona ć

op

e r a c ji

f

iltr owa nia .

Us

unię c ie

z

wid

m

a

na jw

y

ż sz

y

c

h

c z ę stoś

c i

( odpowia da

ją c

y

c h

dr

obn

y

m

sz c z e

góło

m

w

c e ntr u

m

p

ola

widz e nia )

spr a w

iłob

y

,

ż e

w

ta kim

z r e d

ukowa

n

y

m

o

br a z ie

osta ł

y

b

y

się

je d

y

n

ie

duż e

r óż nic e

c z

y

te ż

kont

r a

st

y

,

r e je str

owa ne

p

r z e

z

f

iltr

y

na s

ta wione

na

niż sz e

c z ę s

tośc i.

Na jwię ksz e

kont

r a st

y

w

y

s

tę pują

na jc z ę

śc ie j

na

gr

a nic

y

obie kt

–

tło.

Ope r a c ja

ta

poz woliła b

y

z a t

e

m

na

w

y

odr

ę bnie nie

obi

e k

tu

z

tła .

Z

kole i

usunię c ie

z

wid

m

a

c z ę stośc i

na j

niż sz

y

c

h,

poz woliłob

y

na

w

y

e

li

m

i

nowa nie

inf

or m

a

c ji

o

tle ,

któr e

–

ja ko

odwz or ow

y

w

a ne

m

nie j

dokła dnie

niż

obie kt

n

a

któr

y

m

z a f

iksowa

n

y

je st

wz r ok

–

da je

pr z

y

c z

y

ne k

do

wi

d

m

a

głównie

w

pa ś

mie

nis

k

ic h

c z ę stoś

c i.

Je ś

li

z a te

m

z a łoż

y

ć ,

ż e

w

obsz a r z e

i

nf

e r ote mpor

a ln

y

m

z na

jdują

się

f

ilt

r

y

odc ina j

ą c e

z a r

ówno

na jw

y

ż sz

e ,

ja k

i

na jniż sz e

c z ę sto

śc i

pr

z e str z e nne ,

to

na

w

y

jśc iu

z

te go

obsz a r u

uz

y

ska li

b

y

ś

m

y

r e pr e z e nta c ję

sa

m

e go

o

bie ktu.

*

D

y

s

ponują

c

r e pr e z e nt

a

c ja

m

i,

c z

y

li

inf

or

m

a c j

a m

i

dr ugie g

o

r z ę du,

a

ni

m

a

m

oż e

twor z

y

ć

inf

or m

a

c je

r z ę du

tr z e c ie go,

tj.

z bior

y

inf

or

m

a c ji

dr ugie g

o

r z ę du,

tj.

z bior

y

z bior ów

inf

or

m

a c ji

pie

r wsz e go

r z ę du

1

7

.

T a ki

m

i

inf

or m

a c ja

m

i

tr

z e c ie g

o

r z ę du

są

tz w.

asoc jac je

( skoja r z e

nia )

,

c z

y

li

z a

pa

m

ię ta n

e

z

wią z ki

na s

tę pstwa

c z a

sowe go

p

o

m

ię dz

y

dwo

m

a

r e pr e

z e nta c ja

m

i.

Na

twor

z e niu

te g

o

r odz a ju

a s

oc ja c ji

po

le ga

powsta

wa ni

e

odr uc hów

na b

y

t

y

c h

, bę

dą c

y

c h pod

sta wow

y

m

m

e c

ha niz

m

e

m uc z e ni

a

się z wie r z ą t.

Ab

y

do

ta kie go

sk

oja r

z e nia

dosz ło,

pr z

y

n

a j

mnie j

je dna

z

wc hodz

ą c

y

c

h

w

gr

ę

r e pr e z e nta c ji

m

us

i

b

y

ć

dla

da ne go

z wie r z ę c ia

wita lnie

istotna

.

Oc e na

te j

istotnośc i,

tj.

pr z

y

pisa nie

te j

r e pr e z

e

nta c ji

okr e śl

one j

w

agi,

uz a le ż niona

je st

od

st

osunku,

w

ja ki

m

da na

r e pr e z e nta c

ja

po

z osta je

do

str u

ktur

y

p

opę dów

te go

z

wie r z ę c

ia ,

od

któr

y

c h

z

kole i z a le ż

y

d

y

na

m

i

ka

je go z a c how

a ń.

P

opę d

y

t

o e nd

oge nnie

ge ne r owa ne

sta n

y

nie r

ównowa gi

we wn

ę tr z ne

j, z wią z a ne

na jc z ę śc ie j

z

odpo

wi

e dni

m

stę ż e nie

m

ja ki

e goś

hor

m

on

u.

S

ta n

y

te

r ównie ż

są

r e pr e z e ntowa

ne

w

c e n

tr a ln

y

m

ukła dz ie

ne r w

ow

y

m,

pr z

y

c z

y

m

r e

p

r e z e nta c je

t

e

są

inf

or m

a c ja

mi

pie r wsz e

go

r z ę du,

gd

y

ż

pole ga

j

ą

na

z ide nt

y

f

ikowa

niu

pr z e z

odpowie d

ni

de te ktor

te go,

ja ki

je st

a ktua ln

y

pozio

m

popę d

u

( = któr

y

z

r oz r

óż nia n

y

c

h

sta

nów,

c z

y

li

np.

poz io

mów

stę ż e ni

a

hor

m

onu)

a

ktua lnie

w

y

s

tę puje .

J

a ko

ta ki

e

nie

m

a ją

on

e

17

P

oni

e

w

a

ż

m

a

m

y

t

u

do

c

z

y

ni

e

ni

a

z

e

z

bi

o

r

a

m

i

k

ol

e

k

t

y

w

n

ym

i

,

w

s

t

os

u

nk

u

do

k

t

ór

y

c

h

obow

i

ą

z

u

j

e

z

a

s

a

da

p

r

z

e

c

hodn

i

oś

c

i

,

oz

n

a

c

z

a

t

o,

ż

e

i

nf

o

r

m

a

c

j

a

t

r

z

e

c

i

e

g

o

r

z

ę

du

j

e

s

t

w

i

s

t

oc

i

e

i

nf

or

m

a

c

j

ą

w

s

e

n

s

i

e

m

oj

e

j

w

y

j

ś

c

i

ow

e

j

de

f

i

n

i

c

j

i

,

bo

j

e

s

t

z

bi

o

r

e

m

i

nf

o

r

m

a

c

j

i

pi

e

r

w

s

z

e

g

o r

z

ę

du.

1

3

c ha r a kte r u

kognit

y

w

ne

go,

odno

śne

o

dwz or o

wa nia

nie

są

b

owie

m

m

o

r f

iz m

a

mi,

le c z

z w

y

k

ł

y

m p

r z

y

por z ą

dk

owa nie

m

.

A

z a te

m

z a c

howa ni

e

z wie r z ą t

je

st

w

oc z

y

wist

y

sposób

z a

le ż ne

od

uz

y

s

kiwa n

y

c

h

pr z e z

ni

e

inf

or m

a c ji

–

ta k

o

st

a nie

śr odow

iska

z e w

n

ę tr z ne go,

ja k

i

o

sta nie wła s

ne go or g

a ni

z mu.

*

P

r z e jdź

m

y

n

a

z a końc z

e nie

do

sc ha r a

kte r

y

z o

wa nia

z wią z k

u,

w

ja ki

m

d

o

poję c i

a

inf

or m

a c ji

poz

osta je

ka te gor ia

se nsu

.

P

r z

y

po

m

nę ,

ż e

we dług

z a

pr e z e ntowa n

e j

na

pie r wsz

y

m

w

y

k

ła dz ie

ontologii

se ns

je st

z a sa dą

de te r

m

ina c

y

j

ną

w

dz ie dz inie

( wa r stwie )

b

y

t

ów

duc h

ow

y

c h,

tj.

w

dz ie dz ini

e

a kt

y

w

nośc i

osó

b

-

pod

m

iotów

a kt

ów

duc how

y

c h

.

W

s

y

ste

mie

poję ć

onto

logii

inte gr a lne j

se n

s

de f

iniowa n

y

je st

ja ko

do

mnie man

e

prze z

jak i

ś

pod

miot

u

moc owanie

by tow

e

c z

e goś,

c o

t

e mu

p

odmiot

owi

be zp

ośre dni

o

dostę pne

( „

da ne ” ) ,

a

z a r a z e

m

tr a ktow

a ne

p

r z e z e ń

ja ko

nie sa

mod

z ie lne ,

od

c z e goś

z a le ż ne , tj.

ma ją c e ja k

i

e ś z e wnę tr z n

e c z

y

nni

ki

de te r

m

ina c j

i

1

8

.

P

odsta wo

wa

z

m

ia na

ja

ką

w

stosunku

d

o

a ni

m

y

wnosi

hu

ma na

pol

e ga

na

t

y

m,

ż e

r e pr e z e nta c je

z osta j

ą

pr z e z

nią

potr a ktowa

ne

ja ko

ta kie ,

tj.

znak i

c z e goś.

Na

m

oc

y

de f

inic ji

z na ku

ka ż d

y

z na

k

c oś

r e pr e z e

n

tuje ,

a le

nie

odwr

ot

nie

–

nie

ka ż da

r e pr e z e nta c ja

je st

z na

ki

e m

.

A

b

y

ja ka ś

r e pr e z e

nta c ja

z osta ła

pr z e z

ko

goś

potr a ktow

a na

ja ko

z na k,

m

usi

ona

pr z e z

tą

osobę

z ost

a ć

z ide nt

y

f

ikowa na

j

a ko

r e pr e z e

nta c ja

wła śnie ,

musi

w

ię c

z os

ta ć

uc hw

y

c

ona

je j

istot

a .

Je śli

ta

k

się

sta nie

w

ówc z a s

kol

e jn

y

m

kr okie

m

je s

t

m

y

ślo

w

y

pr

oc e s

pr z e j

śc ia

o

d

r e pr e z e nta c ji

do

te

go,

c o

pr z e z

ni

ą

r e pr e z e ntowa

ne ( odw

z

or ow

y

wa ne )

, c z

y

li d

o u

c hw

y

c e nia je

j pr z e d

mi

otu.

Ów

pr z e d

miot

to

ni

c

inne go,

ja k

wspo

mnia

n

y

wc z e śnie

j

se ns.

S

y

tua c ja

je st

bowie

m

na stę p

ują c a :

c

o

m

usz ę

z a ło

ż

y

ć ,

a b

y

to,

c o

je st

m

i

dostę p

n

e ,

b

y

ło

z na ki

e

m

c z e goś?

I na c z e j

m

ówi

ą c ,

od

c z e go

z a le ż

y

to

,

ż e

da n

y

z na

k

c oś

r e p

r e z e ntuje .

M

usz

ę

oc z

y

wiśc ie

w

t

y

m

c e l

u

z a łoż

y

ć ,

ż e

istnie

je

ja kiś

pr z e d

m

io

t,

któr

y

je st

p

r z e z

nią

r e pr e z e ntowa

n

y

,

któr

y

wię c

je st

je j

u

moc owa

nie

m

b

y

tow

y

m.

A

z a te

m

uc

hw

y

t

y

w

a ni

e

pr z e d

m

iotu

z na ku t

o uc

hw

y

t

y

wa ni

e je go se

nsu

.

W

z a l

e ż nośc i

o

d

te g

o

na

ja kie j

z a sa dz

ie

ja kiś

z na k

c oś

r e

pr e z

e ntuje ,

w

se

m

iot

y

c e

r o

z r óż nia

si

ę

tr z

y

r

odz a je

z na

ków:

oznak i ,

tj.

z na

ki

r e pr e

z e ntują c e

c oś

n

a

m

o

c

y

swe g

o

z wią z ku

na tur a lne go

(

np.

pr z

y

c

z

y

n

owe go;

pr z

y

kła d:

d

y

m

ja ko

oz na

ka

ognia )

z

t

y

m

c z

y

mś,

ik ony ,

r e pr e z e ntuj

ą c e

c oś

na

m

oc

y

po

dobie

ństwa

( pr z

y

kła d

:

por tr e t,

m

a

pa

ja kie

goś

te r e nu)

or a z

sy mbo

le ,

t

j.

z na ki

u

mowne

( r e pr e

z e ntują c e

c o

ś

na

m

o

c

y

u

mow

y

;

pr

z

y

kła

de

m

wsz

y

s

tkie

sł

owa ) .

W sz

y

stkie

z na ki

u

m

o

wne

r e pr e z e

ntują

c oś

na

m

oc

y

ja

kie goś

posta nowie

nia ,

pole ga j

ą c e go

a lbo

wpr ost

na

p

r z

y

p

isa niu

ic h

do

pe wne go

pr z e d

miotu

(

= imiona

wła s

ne ) ,

a lbo

na

okr e śle niu

ic h

z

nac z

e nia ,

c o

w

y

ma ga

swe go

r odz a ju

„

pr z e kł

a du”

da ne go

z na k

u

na

inne

z na ki.

Ale

te

inne

z na ki

–

je śli

te ż

są

um

o

wne

–

r ównie ż

pr z e c ie ż

w

y

ma ga j

ą

pr z e kła du.

Ab

y

z a te

m

nie

b

y

ł

o

to

na le wa ni

e

z

puste g

o

w

pr óż n

e ,

osta te c z nie

m

usi

doj

ś

ć

do

pr z e kła d

u

z na

kó

w

u

m

o

wn

y

c h

na

18

P

r

z

y

po

m

i

na

m

,

ż

e

c

z

y

nni

k

de

t

e

r

m

i

na

c

j

i

j

a

k

i

e

g

oś

X

t

o

t

a

k

i

c

z

y

nni

k

,

od

k

t

ór

e

g

o

z

a

l

e

ż

y

,

ż

e

ow

o

X

j

e

s

t

t

y

m

, c

z

ym

j

e

s

t

(

n

a

pr

z

y

k

ł

a

d r

e

p

r

e

z

e

nt

a

c

j

ą

c

z

e

g

oś

)

.

1

4

nie u

m

owne

,

któr e

c ha r

a kte r

y

z ują

się

t

y

m,

ż e

z a wie r a ją

w

sobie

inf

or m

a

c ję

o

t

y

m,

c o

r e pr e z e ntują

1

9

. Osta te c z

n

ie z a te

m

z na c

z e nie z na

ku to je go z

a wa r toś

ć in

f

or m

a c

y

jna .

W

te

or ii

z na k

ów

( se

mi

ot

y

c

e )

r oz r óż

nia

się

z

r e guł

y

dwie

r

e la c je

se

m

a

nt

y

c z ne ,

m

ia

nowic ie

znac ze ni

e

i

oznac zani

e ,

pr z

y

c z

y

m

pr

z e z

to,

c o

oz

na c z

a ne

r oz u

m

ie

si

ę

ja kiś

f

r a gm

e

nt

r z e c z

y

w

istośc i

istn

ie ją c

y

nie

z a l

e ż nie

od

z na k

ów

i

ic h

z na c z e ń.

Moż

na

to z ilustr o

wa ć na stę

puj

ą c o ( r

y

sune

k) .

W

e

dług

m

nie

d

o

t

y

c h

dwu

r e la c ji

na le

ż

y

do

da ć

tr z e c ią ,

mia nowic ie

wy znac zan

ie ,

w

kons

e kwe nc ji

c z e go

s

tr uk

tur a

s

y

tua c ji

z na

kow

e j

m

u

si

z osta ć

na stę pują c o

z

m

od

y

f

iko

wa na ( r

y

su

ne k) .

T

y

m

c

o

w

y

z na c z a ne

-

pr z e z

z na c z e nie

z na ku,

c z

y

l

i

pr z e z

z a wa r

te

w

nic h

inf

or m

a c je

-

je s

t

se ns

z

na ku,

tj.

pr z e d

miot

je d

y

n

i

e

domnie

my wany ,

k

tór

y

r

e a lnie

m

o

ż e

wc a le nie ist

nie ć

2

0

.

Uniwe r su

m

ta kic h

do

m

n

ie

m

y

wa

n

y

c h

pr z

e z

kogoś

pr z e

d

m

iotó

w,

r e

sp.

se nsó

w,

m

o

ż na

na z wa

ć

„

kosm

o

se

m

we w

nę tr z n

y

m

”

-

w

odr óż nie n

iu

od

obie kt

y

w

nie

istnie ją c e go

kos

m

o

su

„

z e wnę tr z ne go”

2

1

.

Ka ż dy

c z ł

owie k

ż

y

j

e

z a r a z

e m

w

obu

t

y

c

h

kos

m

osa c h

:

ja ko

c z ło

wie k

z

kr wi

i

kośc i

( = osobnik)

st

a nowi

o

n

c z ę ść

kos

m

os

u

z e wnę tr z ne g

o,

na to

m

i

a

st

ja ko

osoba

ż

y

je

w

konst

y

tuo

wa n

y

m

p

r z e z

sie bie

kos

mosie

we wnę tr z n

y

m.

T

y

m

c

o

na da je

je dn

ość

t

y

m

dwu

kos

mo

so

m

są

we dług

m

n

ie

zasady

rac jonalno

śc i ,

któr e

pole ga ją

na

sz tuc

e

odpowie dni

e go

łą

c z e nia

w

y

mog

ów

se nsownoś

c i( = kos

mos

we wnę tr z n

y

)

i

r e a liz

m

u

( = lic z e ni

a

się

z

t

ym

c

o

obie k

t

y

wnie

istnie ją c e , c z

y

l

i z ko

s

mose

m

z e wnę

tr z n

y

m) .

W

skła

d

kos

m

os

u

we wnę tr z ne go

wc

h

odz ą

je dna k

nie

t

y

l

k

o

se ns

y

pr z e d

m

ioto

we ,

tj

.

se n

s

y

z na kó

w,

bo

ka te g

or ia

se nsu

odnos

i

się

nie

t

y

lko

do

z na kó

w

–

se ns

(

w

moi

m

j

e go

r

oz u

m

ie niu,

c z

y

li

d

o

m

n

ie ma ne

u

moc owa ni

e

b

y

t

o

we )

po

sia da ją

r ównie ż

te

pie r wia st

ki

na sz e go

ż

y

c ia

du

c howe go,

któr e

nie

są

z na ka

m

i

c z

y

pr z e dsta wie

nie

m

c z e g

oś

–

np.

uc z uc ia ,

pos

ta w

y

,

dą ż e nia .

Na z

wij

m

y

te g

o

r odz a ju

pie r wia stki

f

e no

m

e na

m

i

w

y

r

a z ow

y

mi,

a

ic h

u

m

oc owa

nie

b

y

t

owe

–

se nsa

m

i

w

y

r

a z ow

y

mi

2

2

.

Moja

te z a

je s

t

na stę p

u

ją c a :

osta te c z

n

y

m

u

mo

c owa nie

m

b

y

t

ow

y

m

f

e no

m

e nów

w

y

r

a z ow

y

c

h są wa r t

oś

c i.

Konse kwe

ntnie

z a te

m

,

na sz

kos

m

o

s

we

wnę

tr z n

y

-

poję t

y

ja ko

u

niwe r su

m

se nsów - z

a wie r a r ó

wn

ie ż uz na wa ne

pr z e z na

s

wa r tośc i.

19

Z

na

k

i

t

a

k

i

e

m

oż

na

na

z

w

a

ć

pr

e

z

e

n

t

uj

ą

c

y

m

i

W

s

z

y

s

t

k

i

e

z

na

k

i

z

de

f

i

n

i

c

j

i

c

o

ś

r

e

pr

e

z

e

nt

u

j

ą

,

na

t

om

i

a

s

t

pe

w

ne

z

na

k

i

doda

t

k

ow

o

t

a

kż

e

w

pe

w

i

e

n

s

pos

ób

pr

e

z

e

nt

u

j

ą

t

o

c

o

r

e

pr

e

z

e

n

t

ow

a

n

e

,

c

z

y

l

i

z

a

w

i

e

r

a

j

ą

w

s

obi

e

i

n

f

or

m

a

c

j

e

o s

w

y

m

pr

z

e

d

m

i

oc

i

e

.

20

J

e

s

t

t

o

pr

z

e

dm

i

ot

i

r

r

e

a

l

ny

.

21

K

o

s

m

os

w

e

w

nę

t

r

z

ny

a

ni

n

i

e

j

e

s

t

c

z

ym

ś

obi

e

k

t

y

w

ni

e

i

s

t

ni

e

j

ą

c

y

m

,

a

ni

t

e

ż

c

z

ym

ś

c

z

y

s

t

o

s

ubi

e

k

t

y

w

nym

;

j

e

s

t

t

o

dz

i

e

dz

i

na

t

e

g

o

c

o

t

r

an

s

s

ub

i

e

k

t

y

w

ne

.

J

e

s

t

t

o

–

uż

y

w

a

j

ą

c

z

na

ne

g

o

z

a

pe

w

ne

P

a

ńs

t

w

u ok

r

e

ś

l

e

ni

a

– r

z

e

c

z

y

w

i

s

t

oś

ć

w

i

r

t

ua

l

na

,

w

y

t

w

or

z

ona

pr

z

e

z

t

e

n

k

om

put

e

r

,

k

t

ór

y

nos

i

m

y

m

i

ę

dz

y

us

z

a

m

i

.

22

P

r

z

y

t

ym

r

oz

r

óż

ni

e

ni

u

w

s

pom

ni

a

ne

w

y

ż

e

j

z

a

s

a

dy

r

a

c

j

ona

l

no

ś

c

i

po

l

e

g

a

j

ą

na

s

z

t

uc

e

o

dpow

i

e

dni

e

g

o

(

t

j

. w

odpow

i

e

dn

i

e

j

„

p

r

opo

r

c

j

i

”

)

ł

ą

c

z

e

n

i

a

p

r

z

e

ds

t

a

w

i

e

ń

(

w

i

e

dz

y

)

i

f

e

nom

e

nów

w

y

r

a

z

ow

y

c

h.