{
Nauka o Policji
Dr hab. Janina Czapska, prof. UJ
{
Nauka o Policji
Dr hab. Janina Czapska, prof. UJ
Czy istnieje nauka o policji ?
Podstawowe pojęcia:
Policja - działalność państwa, której celem utrzymanie
istniejącego stanu państwa i prawa
Policja - umundurowana i uzbrojona formacja służąca
społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa
ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku
publicznego (art. 1 ustawy o Policji, tj. Dz. U. 2007, nr 43, poz.
277 ze zm.)
Policing???
Nauka o policji (Police science)
Nauka o Szczęściu?
Szersze
rozumienie
–
„wybrane
(…)
i przygotowane do celów policyjnych dziedziny
wiedzy, których policja do realizacji swych zadań
potrzebuje”. (B. Hołyst, Policja na świecie, 2011,
s. 19).
Węższe – dziedzina wiedzy, która bada
metodami naukowymi policję jako instytucję
oraz
jej
funkcjonowanie
(pożądane
oraz
rzeczywiste - Sein und Sollen). Nauka o policji ma
charakter
interdyscyplinarny,
normatywny
i empiryczny.
Inne nazwy stosowane w literaturze: police
studies, police research, police theory.
Naukę o policji taktuje się jako:
Część innych nauk, np. kryminologii, socjologii,
nauk politycznych, nauk prawnych.
Jako samodzielną naukę, która integruje różne
nauki wobec jednego przedmiotu.
Aby uzasadnić swą samodzielność, nauka o policji
musi dowieść wartości swych badań, doniosłości
teoretycznych
założeń,
praktycznej
ważności
(K. Niedhardt, Polizeiwissenschaft, w: Wörterbuch zur
inneren Sicherheit, Wiesbaden 2006).
Nauka o policji jest nauką stosowaną.
Jednym z jej celów jest doskonalenie
praktyki policyjnej. Ma gwarantować
postęp
w
wykonywaniu
zadań
policyjnych, policyjnym szkoleniu
i
funkcjonowaniu
policji
jako
organizacji.
Podstawowe pytanie:
Na jakiej podstawie istnieje i jak
funkcjonuje
bliska
społeczeństwu
policja w demokratycznym państwie
prawnym?
Podstawowe perspektywy badawcze
- normatywna
- społeczna
- technologiczna
- historyczna
- porównawcza
Przedmiot nauki o policji
Podstawowe zagadnienia badawcze:
a)
Historyczne źródła i rozwój policji
na świecie. Policja a polityka.
b)
Policja jako organizacja: Jak policja
jest
zorganizowana?
Jak
jest
zarządzana? Zasadnicze modele
policji.
c)
Podstawowe
zadania
policji.
Egzekwowanie prawa i prewencja
kryminalna.
Podstawowe zagadnienia badawcze:
d)
Strategie policyjne; od modelu
profesjonalnego
do
„zero
tolerancji”.
e)
Kształtowanie wizerunku policji w
mediach.
f)
Relacja między społeczeństwem a
policją.
Podstawowe zagadnienia badawcze:
g)
Funkcjonariusze policji - ich prawa
i obowiązki, policyjna edukacja,
problemy z pełnieniem roli.
h)
Policji portret własny – kultura
policyjna.
i)
Współczesne tendencje w rozwoju
policji w różnych krajach –
dywersyfikacja czy konwergencja?
Policyjna kultura (częściej – policyjne kultury) –
system idei, wartości i norm dotyczących
zachowań
policjantów,
akceptowanych
w poszczególnych policyjnych środowiskach.
Tradycyjne
ujęcie:
kulturę
policyjną
charakteryzuje
nieufność,
wewnętrzna
solidarność związana z izolacją społeczną oraz
konserwatyzm.
Najważniejsze tematy współczesnych badań
nad kulturami policyjnymi: rasizm policjantów,
rola
kobiety
w
policji,
rekrutowanie
przedstawicieli
mniejszości
etnicznych
do policji.
Metody badań w nauce o policji
Nauka o policji ma swoisty przedmiot, ale
nie wykształciła własnych metod badań.
Dla rozwoju tej nauki ważny jest pluralizm
stosowanych metod.
Najczęściej stosowane metody empiryczne:
wywiady
ilościowe
i
jakościowe,
eksperymenty,
obserwacja
(„obserwacja
z tylnego siedzenia policyjnego auta”),
analiza treści.
Metody badań w nauce o policji
Kto powinien prowadzić badania (perspektywa
wewnętrzna czy zewnętrzna)?
Na 26 badanych krajów europejskich (25 państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz Norwegia)
w 9 krajach badania rozwijają się intensywnie
poza policją, w 8 – w akademiach policyjnych, a
w 5 krajach – wewnątrz policji (G.Hanak, V.
Hofinger, Police science and research in the
European Union, w: Theory and Practice of Police
Research in Europe. Contributions and Presentations
from CEPOL Police Research & Science Conferences
2003-2005, CEPOL 2006)
Przyszłość nauki o policji:
Postępująca instytucjonalizacja - nowe
instytuty
badawcze,
czasopisma,
sympozja i konferencje, nowe programy
studiów
Międzynarodowe badania porównawcze,
rola Europejskiej Akademii Policyjnej
(CEPOL)
Od nauki o policji do badań o
wykonywaniu policyjnych zadań
Dziękuję za uwagę