{

Nauka o Policji

Dr hab. Janina Czapska, prof. UJ



Czy istnieje nauka o policji ?



Podstawowe pojęcia:



Policja - działalność państwa, której celem utrzymanie
istniejącego stanu państwa i prawa



Policja - umundurowana i uzbrojona formacja służąca
społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa
ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku
publicznego (art. 1 ustawy o Policji, tj. Dz. U. 2007, nr 43, poz.
277 ze zm.)



Policing???



Nauka o policji (Police science)



Nauka o Szczęściu?



Szersze

rozumienie

–

„wybrane

(…)

i przygotowane do celów policyjnych dziedziny

wiedzy, których policja do realizacji swych zadań

potrzebuje”. (B. Hołyst, Policja na świecie, 2011,

s. 19).



Węższe – dziedzina wiedzy, która bada

metodami naukowymi policję jako instytucję

oraz

jej

funkcjonowanie

(pożądane

oraz

rzeczywiste - Sein und Sollen). Nauka o policji ma

charakter

interdyscyplinarny,

normatywny

i empiryczny.



Inne nazwy stosowane w literaturze: police

studies, police research, police theory.



Naukę o policji taktuje się jako:



Część innych nauk, np. kryminologii, socjologii,
nauk politycznych, nauk prawnych.



Jako samodzielną naukę, która integruje różne
nauki wobec jednego przedmiotu.



Aby uzasadnić swą samodzielność, nauka o policji
musi dowieść wartości swych badań, doniosłości
teoretycznych

założeń,

praktycznej

ważności

(K. Niedhardt, Polizeiwissenschaft, w: Wörterbuch zur
inneren Sicherheit, Wiesbaden 2006).



Nauka o policji jest nauką stosowaną.
Jednym z jej celów jest doskonalenie
praktyki policyjnej. Ma gwarantować
postęp

w

wykonywaniu

zadań

policyjnych, policyjnym szkoleniu
i

funkcjonowaniu

policji

jako

organizacji.



Podstawowe pytanie:

Na jakiej podstawie istnieje i jak
funkcjonuje

bliska

społeczeństwu

policja w demokratycznym państwie
prawnym?



Podstawowe perspektywy badawcze



- normatywna



- społeczna



- technologiczna



- historyczna



- porównawcza

Przedmiot nauki o policji



Podstawowe zagadnienia badawcze:

a)

Historyczne źródła i rozwój policji
na świecie. Policja a polityka.

b)

Policja jako organizacja: Jak policja
jest

zorganizowana?

Jak

jest

zarządzana? Zasadnicze modele
policji.

c)

Podstawowe

zadania

policji.

Egzekwowanie prawa i prewencja
kryminalna.



Podstawowe zagadnienia badawcze:

d)

Strategie policyjne; od modelu
profesjonalnego

do

„zero

tolerancji”.

e)

Kształtowanie wizerunku policji w
mediach.

f)

Relacja między społeczeństwem a
policją.



Podstawowe zagadnienia badawcze:

g)

Funkcjonariusze policji - ich prawa
i obowiązki, policyjna edukacja,
problemy z pełnieniem roli.

h)

Policji portret własny – kultura
policyjna.

i)

Współczesne tendencje w rozwoju
policji w różnych krajach –
dywersyfikacja czy konwergencja?



Policyjna kultura (częściej – policyjne kultury) –

system idei, wartości i norm dotyczących

zachowań

policjantów,

akceptowanych

w poszczególnych policyjnych środowiskach.



Tradycyjne

ujęcie:

kulturę

policyjną

charakteryzuje

nieufność,

wewnętrzna

solidarność związana z izolacją społeczną oraz

konserwatyzm.



Najważniejsze tematy współczesnych badań

nad kulturami policyjnymi: rasizm policjantów,

rola

kobiety

w

policji,

rekrutowanie

przedstawicieli

mniejszości

etnicznych

do policji.



Metody badań w nauce o policji



Nauka o policji ma swoisty przedmiot, ale
nie wykształciła własnych metod badań.



Dla rozwoju tej nauki ważny jest pluralizm
stosowanych metod.



Najczęściej stosowane metody empiryczne:
wywiady

ilościowe

i

jakościowe,

eksperymenty,

obserwacja

(„obserwacja

z tylnego siedzenia policyjnego auta”),
analiza treści.



Metody badań w nauce o policji



Kto powinien prowadzić badania (perspektywa

wewnętrzna czy zewnętrzna)?

Na 26 badanych krajów europejskich (25 państw

członkowskich Unii Europejskiej oraz Norwegia)

w 9 krajach badania rozwijają się intensywnie

poza policją, w 8 – w akademiach policyjnych, a

w 5 krajach – wewnątrz policji (G.Hanak, V.

Hofinger, Police science and research in the

European Union, w: Theory and Practice of Police

Research in Europe. Contributions and Presentations

from CEPOL Police Research & Science Conferences

2003-2005, CEPOL 2006)



Przyszłość nauki o policji:



Postępująca instytucjonalizacja - nowe
instytuty

badawcze,

czasopisma,

sympozja i konferencje, nowe programy
studiów



Międzynarodowe badania porównawcze,
rola Europejskiej Akademii Policyjnej
(CEPOL)



Od nauki o policji do badań o
wykonywaniu policyjnych zadań

Dziękuję za uwagę 