Austriacki fort w Niżniowie na Ukrainie

Fort armii austriackiej
W czasach książęcych przez wydłużony grzbiet wzgórza Chełm przechodziła droga do
Halicza. W XIV wieku znajdował się tu rycerski zamek, w XVI-XVII wieku wieża
strażnicza, gdzie mieszkańcy Niżniowa pełnili straż i ostrzegali o zbliżaniu się wojsk
tureckich i tatarskich. Według opowieści lokalnego krajoznawcy D. Łupipsova szczyt
góry Chełm mieszkańcy próbowali użyć pod pola rolne. Jednakże ze względu na często
wyorywanie ludzkich szczątków uprawę ziemi wstrzymano.
W 1900 roku na strategicznie położonym szczycie Chełm armia austriacka zbudowała
fort z liniowymi umocnieniami do kontroli przekroczenia rzeki Dniestr i okolic. Z
początku fort był używany jako poligon do ćwiczeń wojskowych. Jednak wraz z
wybuchem I wojny światowej umocnienia wzmocniono żelbetowymi schronami,
zwiększono długość rowów i wałów.
W zimie 1915 roku, umocniona w forcie, austriacka armia odrzucała ataki Rosjan,
która począwszy od 12 lutego, na linii Jezupol – Niżniów próbowała przebić się przez
obronę. Udało im się to zrobić dopiero w dniu 20 lutego przy czym zajęto też fort
niżniewski. 25 lutego mieścił się tu sztab korpusu 99. Armii rosyjskiej. Na początku
czerwca 1915 Niżniów ponownie znalazł się w strefie działań wojennych. Górę Chełm
teraz broniły wojska rosyjskie. Ostrzał z fortu zniszczył większość budynków wiejskich.
W czerwcu 1919 roku podczas ofensywa czortkowskiej UHA (Ukraińska Armia Halicka)
w fortyfikacjach fortu okopali się Polacy, zagrażając atakiem na skrzydła UHA.
Główna rubież polskich sił oparta była na okopach z czasów wojny pozycyjnej z lat
1915-1918, położonych na bardzo korzystnym dla obrony wzgórzu „292” ze stromymi
brzegami nad Dniestrem. Podczas sześciu dni (12-17 czerwca) żołnierze 89. batalionu
39. brygady UHA przeprowadzali ataki na liniowe umocnienia Polaków, ostrzeliwując
ich z pociągu pancernego. Po sześciu dniach wojska polskie zaczęły słabnąć i wzgórze
zostało zdobyte. Większość Polaków poddała się, wielu zginęło. Wojska UHA zdobyły
pięć karabinów maszynowych i 300 skrzynek amunicji.

W czasie II wojny światowej były austriacki fort wykorzystywany był naprzemiennie
przez wojska sowieckie i niemieckie. Po wojnie przez krótki czas w schronach fortu
znajdował się tajny obiekt wojskowy, który funkcjonował do 1952 roku. Dziś na miejscu
fortu widać głębokie rowy, wały i okopy o długości około czterech kilometrów.
Zachowane są dwa doły ziemianek o regularnym kwadratowym kształcie,
prawdopodobnie magazyn i sztab. W dawnych okopach znaleziono około dziesięciu
dołów po ziemiankach. W centralnej części wzgórza znajdują się pozostałości schronów
z żelbetowymi ścianami.