w w w . l o s i o w i s k o . c o m
1
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o
- m a t e r i a ł y d o d a t k o w e -
G e n e t i i v i
opracowanie:
Dominika Plińska-Narloch
L i p i e c 2 0 1 0
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
2
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
Genetiivi
Kenen?, Minkä?, Millaisen?,
Keiden?, Minkä? Millaisten?
Przypadek genetiivi w liczbie pojedynczej ma końcówkę –n.
Kiedy używamy przypadku genetiivi:
1)
Wskazuje posiadanie
Tämä on Päivin kirja. – to książka Päivi
2)
Wskazuje coś lub relacje między ludźmi lub rzeczami
kirjan
sivu ( strona książki)
talon
ovi ( drzwi domu)
lapsen
nimi ( imię dziecka)
Suomen
presidentti ( prezydent Finlandii)
3)
określa miejsce gdzie coś lub ktoś sie znajduje
Päivi on työssä aseman kioskissa. ( Päivi jest w pracy w kiosku na stadionie.)
Helsingin
yliopisto ( Uniwersytet Helsiński)
4)
jest używany w wielu różnych wyrażeniach, gdzie wiele europejskich
języków używa przymiotników lub przyimków
suomen
kieli ( język Fiński)
Törmäsen
perhe ( rodzina Törmänen)
Maidon
hinta ( cena mleka)
Espanjan
-matka ( wycieczka do Hiszpani)
5)
jest używany jako przypadek przedmiotu (tylko genetiivi liczby pojedynczej)
Haluatteko muovikassin? ( Chcesz torbę plastikową?)
Voinko minä ostaa tämän kartan? ( Czy mogę kupić tą mapę?)
6)
jest używany jako przypadek tematu w niektórych typach zdań
Minun
pitää mennä ( muszę iść)
7)
jest używany z określeniami miejsca
Posti on tuon puiston ja torin takana. ( Poczta jest za tym parkiem i skwerem)
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
3
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
Aseman
ulkopuolella on infopiste ( Punkt informacyjny jest na zewnątrz
dworca.)
Koira nukuu sängyn alla ( Pies śpi pod łóżkiem)
Talon
edessä on auto (przed domem jest auto)
Lehti on television päälä ( gazeta jest na tv)
Puhelin on hissin luonta (telefon jest koło windy)
Suomen
pankin vieressä on kansallisarkisto ( Przy fińskim banku jest
muzeum narodowe)
Sen
lähellä on meri ja metsä ( blisko jest morze i las)
Talon
oikealla puolella on apteeki ( po prawej stronie tego domu jest apteka)
Torin
ympärillä on monta rakkenusta ( jest wiele domów naokoło skweru)
Juotko teeta sitruunan ja hunajan kanssa? (Czy pijesz herbatę z cytryną i
miodem)
Ajaamme Puolan kautta Liettuaan ( jedziemy do Polski przez Litwę)
Asun Helsingin ulkopuolella ( Mieszkam za Helsinkami)
Jak utworzyć genetiivi:
1)
jeśli wyraz zakończony jest na samogłoskę, która nie jest poprzedzona
spółgłoskami k, p lub t, dodajemy końcówkę genitiivu – n do słowa w
nominativie:
Sitruuna + n → sitruunan
Talo
Talon
dom
Kirja
Kirjan
książka
Maa
Maan
kraj
Työ
Työn
praca
Ikkuna
Ikkunan
okno
Päivi
Päivin
Imię żeńskie
Laura
Lauran
Imię żeńskie
2)
jeśli słowo zakończone jest na -i, mamy dwie możliwości:
a)
w wielu słowach -i zamienia się na -e. Słowa te zazwyczaj występują w
języku fińskim od bardzo dawna
Suomi→ Suom
i →
Suom + e → Suome + n →Suomen
lapsi
lapsen
pieni
pienen
suuri
suuren
järvi
järven
kieli
kielen
lumi
lumen
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
4
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
veri
veren
b)
w zapożyczeniach ( wiele z nich zostało zapożyczonych z innych języków)
–i zostaje na swoim miejscu.
Kioski
kioskin
Bussi
bussin
Banaani
banaanin
Kassi
kassin
Lasi
lasin
3)
jeśli słowo zakończone jest na –e, zostaje ono zamienione na końcówkę –ee
huone
huoneen
kirje
kirjeen
perhe
perheen
Wyjątki:
kolme
kolmen
nalle
nallen
nukke nuken
4)
jeśli słowo zakończone jest na spółgłoskę, rdzeń może różnić się znacznie od
nominativu i kończy się na samogłosce
a)
w następujących typach słów samogłoską jest –e:
suomalainen
suomalaisen
nainen
naisen
mies
miehen
puhelin
puhelimen
kysymys
kysymyksen
vastaus
vastauksen
lyhyt
lyhyen
b)
w następujących typach słów zakończenie jest poprzedzone przez długą
samogłoskę
kaunis
kauniin
lounas
lounaan
pylväs
pylvään
c)
obce nazwy zakończone na spółgłoskę - dodajemy –i przed końcówką - n:
Tom
Tomin
Lars
Larsin
Elisabeth
Elisabethin
Birgit
Birgitin
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
5
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
5)
jeśli ostatnia sylaba jest poprzedzona przez – kk, -pp lub –tt; or -k, -p lub –t,
to spółgłoska zmienia się w przedniej części końcówki. Słowa pokazują
zmianę spółgłoski (zgodna gradacja). Mianownik ma mocną spółgłoskę
genetiiviu słabą
( lub nic w miejsce –k).
kukka
kukan
kauppa
kaupan
katto
katon
suku
suvun
lupa
luvan
katu
kadun
vika
vian
6)Słowa kończące sie na –si są specjalnymi przypadkami:
Vesi
veden
käsi
käden
vuosi
vuoden
kuukausi
kuukauden
7)Zmiana spółgłosek może również następować w odwrotna stronę
mianownik ma słabą spółgłoskę a genetiivi mocną:
osoite
osoitteen
asiakas
asiakkaan
lämmin
lämpimän
tytär
tyttären
Zaimki dzierżawcze
Nominative
Genetiivi
Possessiivisuffiksit
minä
minun
mój
moje
-ni
sinä
sinun
twój
twoje
-si
hän
hänen
jego| jej
jego|jej
-nsa/-nsä
me
meidän
nasz
naszy
-mme
te
teidän
wasz
waszy
-nne
he
heidän
ich
ich
-nsa/-nsä
- Kenen tämä kirja on?
-Czyja to książka?
- Se on minun
- To moja książka
- Onko tämä kirja sinun?
- Czy to Twoja książka?
- Ei. Se on hänen
- nie, jest jej.
w w w . l o s i o w i s k o . c o m
6
|
G e n e t i i v i | P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |
Possessiivisuffiksit
Zaimki dzierżawcze stosowane są zarówno przy wyrażaniu własności
i posiadania, jak i przy przyimkach stojących za rzeczownikami (np. kanssa).
Jednak w języku fińskim stosunek własności nie jest wyrażany jedynie za
pomocą zaimków dzierżawczych i genitiivu. Można je również wyrazić za
pomocą sufiksów posesywnych, czyli krótkich elementów dołączanych
przede wszystkim do rzeczownika po końcówce przypadku
Minun
poikani
moj syn
Sinun
poikasi
twój syn
Hänen
poikansa
jej/jego syn
Meidän
poikamme
nasz syn
Teidän
poikanne
wasz syn
Heidän
poikansa
ich syn
Minun vaimoni nimi on Renata
Moja żona ma na imię Renata
Hänen äitinsä elää vielä
Jej matka nadal żyje
Missä sinun äitisi asuu?
Gdzie mieszka Twoja matka?
Tässä on meidän poikamme
To jest nasz syn
Kuinka vanha teidän poikanne on?
W jakim wieku jest Twój syn?
Mikä on sinun poikasi nimi?
Jak ma na imię Twój syn?