książka spis treści Prawo o ruchu drogowym

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA

Prawo o ruchu drogowym

W sprzeda¿y:

Wojciech Kotowski
ZASADY BEZPIECZEÑSTWA W RUCHU DROGOWYM

Krótkie Komentarze Becka

KODEKS KARNY, wyd. 19

Twoje Prawo

PRAWO WYKROCZEÑ, wyd. 5

Twoje Prawo

KODEKS KARNY I KODEKS POSTÊPOWANIA
KARNEGO, wyd. 4

Edycja Prokuratorska

Wprowadzenie prof. Andrzeja Marka
KODEKS KARNY, wyd. 12

Teksty Ustaw Becka

Magdalena Czernicka
KODEKS KARNY. EDYCJA DRUGA

KodeksSystem

Andrzej Marek
PRAWO WYKROCZEÑ, wyd. 4

Podrêczniki Prawnicze

www.sklep.beck.pl

Prawo

o ruchu drogowym

Zasady bezpieczeñstwa

Kierowca/Wypadki

Komentarz

Dr Kazimierz J. Pawelec

Adwokat

Prawo drogowe

Stan prawny: maj 2005 r.

Redakcja: Anna Szewczyk

© Wydawnictwo C.H. Beck 2005

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.

ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa

Sk³ad i ³amanie:

Krzysztof Biesaga

Druk i oprawa: WDG Drukarnia w Gdyni Sp. z o.o.

ISBN 83-7387-415-1

Spis treœci

Spis treœci

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A. Teksty Ÿród³owe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r.

(t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 ze zm.) . . . . . . . . .

Rozporz¹dzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw

Wewnêtrznych i Administracji w sprawie znaków
i sygna³ów drogowych z dnia 31 lipca 2002 r.
(Dz.U. Nr 170, poz. 1393) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

139

B. Komentarz dla kieruj¹cych. Zagadnienia wybrane . . . . . .

179

Krótka charakterystyka Prawa o ruchu drogowym. . . . . . . .

181

1. Budowa aktu prawnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

181

2. Przepisy o ruchu drogowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

182

3. System znaków i sygna³ów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

184

Dzia³ I. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

186

Art. 1. Zakres regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

186

Art. 2. S³owniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

189

Dzia³ II. Ruch drogowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

198

Rozdzia³ 1. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

198

Art. 3. Zasady zachowania na drodze. . . . . . . . . . . . . . .

198

Art. 4. Zaufanie do uczestników ruchu . . . . . . . . . . . . . .

202

Art. 5. Obowi¹zki uczestników ruchu. . . . . . . . . . . . . . .

207

Art. 6. Osoby upowa¿nione do kierowania ruchem . . . . . .

208

Art. 7. Obowi¹zuj¹ce znaki i sygna³y. . . . . . . . . . . . . . .

210

Art. 8. Szczególne uprawnienia niepe³nosprawnych. . . . . .

212

Art. 8a. (skreœlony). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

215

Art. 9. Pojazd uprzywilejowany na drodze . . . . . . . . . . .

215

Art. 10. Zarz¹dzanie ruchem na drogach . . . . . . . . . . . .

216

Rozdzia³ 3. Ruch pojazdów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

219

Oddzia³ 1. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

219

Art. 16. Obowi¹zki kieruj¹cego pojazdem. . . . . . . . . . . . 219

Oddzia³ 2. W³¹czanie siê do ruchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

Art. 17. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Art. 18. Zachowanie ostro¿noœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Art. 18a. Autobus szkolny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

Oddzia³ 3. Prêdkoœæ i hamowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Art. 19. Bezpieczna prêdkoœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Art. 20. Prêdkoœæ dopuszczalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Art. 21. Uprawnienia organu zarz¹dzaj¹cego ruchem. . . . . 233

Oddzia³ 4. Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu . . . . . . . . . 234

Art. 22. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

Oddzia³ 5. Wymijanie, omijanie i cofanie . . . . . . . . . . . . . . 236

Art. 23. Wymijanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

Oddzia³ 6. Wyprzedzanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

Art. 24. Wyprzedzanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

Oddzia³ 7. Przecinanie siê kierunków ruchu . . . . . . . . . . . . . 244

Art. 25. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Art. 26. Obowi¹zki kieruj¹cego pojazdem. . . . . . . . . . . . 247
Art. 27. Obowi¹zki wobec rowerzystów . . . . . . . . . . . . . 251
Art. 28. Ruch na torach kolejowych . . . . . . . . . . . . . . . 252

Oddzia³ 8. Ostrzeganie oraz jazda w warunkach

zmniejszonej przejrzystoœci powietrza . . . . . . . . . . . . . . 254
Art. 29. U¿ywanie sygna³u dŸwiêkowego lub œwietlnego . . . 254
Art. 30. Zasady ruchu w trudnych warunkach . . . . . . . . . 256

Oddzia³ 9. Holowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

Art. 31. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

Oddzia³ 10. Ruch pojazdów w kolumnie . . . . . . . . . . . . . . . 258

Art. 32. Zorganizowana kolumna . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

Rozdzia³ 5. Porz¹dek i bezpieczeñstwo ruchu na drogach . . . . . . 260

Oddzia³ 1. Przepisy porz¹dkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

Art. 38. Niezbêdne dokumenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Art. 39. U¿ywanie pasów bezpieczeñstwa . . . . . . . . . . . . 264
Art. 40. U¿ywanie he³mów ochronnych . . . . . . . . . . . . . 265
Art. 44. Postêpowanie w razie wypadku . . . . . . . . . . . . . 266
Art. 45. Zasady poruszania siê po drodze . . . . . . . . . . . . 270

Oddzia³ 2. Zatrzymanie i postój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

Art. 46. Miejsca dozwolone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Art. 47. Postój na chodniku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Art. 48. (skreœlony). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Art. 49. Zakaz zatrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Art. 50. Obowi¹zek sygnalizowania postoju . . . . . . . . . . 281

Spis treœci

Art. 50a. Usuniêcie pojazdu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283

Oddzia³ 3. U¿ywanie œwiate³ zewnêtrznych . . . . . . . . . . . . . 284

Art. 51. Zasady u¿ywania œwiate³ . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Art. 52. Rozwiniêcie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

Oddzia³ 4. Warunki u¿ywania pojazdów w ruchu drogowym . . 287

Art. 53. Zasady ruchu pojazdów uprzywilejowanych. . . . . 287
Art. 54. U¿ywanie ¿ó³tych sygna³ów b³yskowych . . . . . . . 289
Art. 55. Pojazd do nauki jazdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Art. 56. (skreœlony). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Art. 57. Oznaczenie pojazdu przewo¿¹cego dzieci . . . . . . 290
Art. 57a. Autobus szkolny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Art. 58. Przewo¿enie osób niepe³nosprawnych . . . . . . . . . 291
Art. 59. Oznaczenie pojazdu w ruchu miêdzynarodowym . . . 291
Art. 60. U¿ywanie pojazdu – zakazy . . . . . . . . . . . . . . . 293
Art. 61. Sposób umieszczania ³adunku . . . . . . . . . . . . . . 295
Art. 62. Masa przyczepy; zespó³ pojazdów . . . . . . . . . . . 298
Art. 63. Zasady przewozu osób. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Art. 64. Delegacja ustawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

Dzia³ III. Pojazdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

Rozdzia³ 1. Warunki techniczne pojazdów . . . . . . . . . . . . . . . 303

Art. 66. Warunki dopuszczaj¹ce pojazd do ruchu . . . . . . . 303

Rozdzia³ 3. Badania techniczne pojazdów. . . . . . . . . . . . . . . . 308

Art. 81. Okresowe badania pojazdów . . . . . . . . . . . . . . . 308
Art. 82. Wpis do dowodu rejestracyjnego . . . . . . . . . . . .

311

Art. 83. Badania techniczne pojazdu . . . . . . . . . . . . . . .

311

Dzia³ IV. Kieruj¹cy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

Rozdzia³ 4. Sprawdzenie stanu zdrowia i predyspozycji

psychicznych do kierowania pojazdami . . . . . . . . . . . . . . . 313

Art. 122. Osoby podlegaj¹ce badaniu . . . . . . . . . . . . . . . 313

Dzia³ V. Kontrola ruchu drogowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

Rozdzia³ 2. Zatrzymanie i zwracanie dowodów rejestracyjnych . . . 317

Art. 132. Przyczyny zatrzymania dowodu . . . . . . . . . . . . 317
Art. 133. Zwrot zatrzymanego dokumentu . . . . . . . . . . . 318

Rozdzia³ 3. Zatrzymanie praw jazdy i pozwoleñ oraz cofanie

i przywracanie uprawnieñ do kierowania pojazdów. . . . . . . . 319

Art. 135. Powody zatrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
Art. 136. Przekazanie w³aœciwemu organowi . . . . . . . . . . 320

VII

Spis treœci

Art. 137. Postanowienie o zatrzymaniu. . . . . . . . . . . . . . 321
Art. 138. Organ podejmuj¹cy decyzjê o zatrzymaniu. . . . . 321
Art. 139. Odpowiednie zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . 321

C. Wybrane orzecznictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333

VIII

Spis treœci

Przedmowa

Przedmowa

Podstawowym aktem prawnym reguluj¹cym ruch drogowy jest ustawa

z 20.5.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 58,
poz. 515 ze zm.). Prawo o ruchu drogowym zast¹pi³o ustawê – Prawo o ru-
chu drogowym z 1.2.1983 r. (Dz.U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 ze zm.), która
z kolei zast¹pi³a rozporz¹dzenie w sprawie ruchu na drogach publicznych
– zwane Kodeksem drogowym. Tak czêste zmiany stanu prawnego nie wy-
nika³y jedynie z koniecznoœci ich dostosowania do miêdzynarodowych
konwencji (Konwencja o ruchu drogowym, podpisana w Wiedniu
8.11.1968 r., Dz.U. z 1988 r. Nr 5, poz. 40; Porozumienie europejskie uzu-
pe³niaj¹ce wymienion¹ konwencjê, podpisane w Genewie 1.5.1971 r.,
Dz.U. z 1988 r. Nr 5, poz. 44; Porozumienie Europejskie Komitetu Trans-
portu Wewnêtrznego, Europejskiej Komisji Ekonomicznej, Rady Ekono-
micznej i Spo³ecznej ONZ z 6.11.1990 r.), ale tak¿e wynika³y z potrzeb
bie¿¹cych. Tak wa¿na dziedzina spo³eczna, jak¹ jest ruch drogowy, musi
nad¹¿aæ za ¿yciem, dostosowywaæ zmasowany ruch drogowy, aktywnoœæ
pieszych itp. do nowoczesnych regu³ postêpowania. Regu³y owe powinny
tworzyæ powszechnie akceptowane modele postêpowania. Nie mog¹ byæ
one jednak zawieszone w pró¿ni, oderwane od istniej¹cych realiów, od pol-
skiej rzeczywistoœci, braku dobrych dróg, z³ej nawierzchni, wadliwej orga-
nizacji ruchu, niedoskona³ego szkolenia kierowców itd. Prawo o ruchu dro-
gowym ma przede wszystkim eliminowaæ wadliwoœci postêpowania
uczestników ruchu. Jednak nie jest uczciwe, jeœli pomija siê wiele okolicz-
noœci obiektywnych, które kierowcom i pieszym „u³atwiaj¹” wadliwe lub
utrudniaj¹ postêpowanie niewadliwe. Skoro kierowca ma siê liczyæ z takimi
czynnikami jak: stan i wyposa¿enie dróg, stan pojazdów, organizacja ruchu,
to na³o¿ony na niego obowi¹zek przystosowania siê do wszelkich warun-
ków, w jakich prowadzi pojazd, da siê wyt³umaczyæ. Jednak to „przystoso-
wanie siê do warunków ruchu” jest pojêciem ocennym, wymagaj¹cym in-
terpretacji. Skoro prawo zak³ada pewn¹ fikcjê, ¿e ka¿dy kierowca
wyposa¿ony jest w dostateczny zasób wiedzy, wprawy i doœwiadczenia
w trudnoœciach i niebezpieczeñstwach, to jednak ów modelowy kierowca
nie mo¿e przewidzieæ wszystkiego, jak te¿ dokonaæ prawid³owej interpreta-
cji, czêstokroæ skomplikowanych, a skierowanych bezpoœrednio do niego,
norm prawnych. Normy prawne zawarte w Prawie o ruchu drogowym nie
nale¿¹ do ³atwych w interpretacji. Autor niniejszego opracowania,
niew¹tpliwie dogmatyk prawa, zdaje sobie sprawê, ¿e ka¿dy prawnik,
stoj¹c w obliczu wyboru spoœród wy³¹czaj¹cych siê znaczeñ mo¿liwych,

jakie kryj¹ w sobie pojêcia tworz¹ce normy prawne, musi kierowaæ siê jak¹œ
norm¹ natury ogólnej. Przez wiele lat takich dyrektyw poszukiwano w sa-
mym prawie, jego idei, doktrynie. Tymczasem interpretacja musi nastêpo-
waæ w oparciu o konfrontacjê z realiami, do których norma prawna siê od-
nosi. Jest to swoisty sposób interpretacji, ale za to bardzo wspó³czesny,
zwi¹zany z powodowaniem spo³ecznie ujemnych nastêpstw, które norma
prawna ma likwidowaæ. Likwidacja zagro¿eñ ma nastêpowaæ poprzez
rozs¹dne przestrzeganie norm prawnych, których interpretacja powinna
byæ realistyczna, dostosowana do konkretnej sytuacji czy te¿ zmieniaj¹cych
siê warunków.

Konstrukcjê pracy tworz¹ dwie czêœci. Pierwsza zawiera ogóln¹ charak-

terystykê ustawy – Prawo o ruchu drogowym, jak te¿ omówienie podstawo-
wych pojêæ wchodz¹cych w sk³ad szeroko pojêtych zasad bezpieczeñstwa.
Czêœæ druga to komentarz do ustawy omawiaj¹cy wy³¹cznie zagadnienia
dotycz¹ce kieruj¹cych, jako tych znajduj¹cych siê w bezpoœrednim zainte-
resowaniu organów Policji, prokuratury i s¹dów.

Oddawana do r¹k Czytelników ksi¹¿ka przeznaczona jest przede wszyst-

kim dla praktyków, tj. policjantów, prokuratorów, sêdziów, adwokatów,
a tak¿e aplikantów i studentów prawa zainteresowanych problematyk¹ wy-
padkowoœci oraz bezpieczeñstwa ruchu drogowego.

Odejœciem od analizy zasad bezpieczeñstwa, czy szczegó³owych przepi-

sów, s¹ zagadnienia zwi¹zane z zatrzymaniem i zwracaniem dowodów reje-
stracyjnych oraz praw jazdy. Kwestie te wywo³uj¹ szerokie zainteresowanie
spo³eczne, tote¿ chocia¿ skrótowe ich omówienie w krótkim komentarzu do
Prawa o ruchu drogowym dla kierowców wydaje siê niezbêdne.

Warszawa, maj 2005 r.

adw. dr Kazimierz J. Pawelec

Przedmowa

normy prawne, musi kierowaæ siê jak¹œ norm¹ natury ogólnej. Przez wiele
lat takich dyrektyw poszukiwano w samym prawie, jego idei, doktrynie.
Tymczasem interpretacja musi nastêpowaæ w oparciu o konfrontacjê z re-
aliami, do których norma prawna siê odnosi. Jest to swoisty sposób interpre-
tacji, ale za to bardzo wspó³czesny, zwi¹zany z powodowaniem spo³ecznie
ujemnych nastêpstw, które norma prawna ma likwidowaæ. Likwidacja za-
gro¿eñ ma nastêpowaæ poprzez rozs¹dne przestrzeganie norm prawnych,
których interpretacja powinna byæ realistyczna, dostosowana do konkretnej
sytuacji czy te¿ zmieniaj¹cych siê warunków.

Konstrukcjê pracy tworz¹ dwie czêœci. Pierwsza zawiera ogóln¹ charak-

Oddawana do r¹k Czytelników ksi¹¿ka przeznaczona jest przede wszyst-

Odejœciem od analizy zasad bezpieczeñstwa, czy szczegó³owych przepi-

Warszawa, maj 2005 r.

adw. dr Kazimierz J. Pawelec

Przedmowa

Wykaz skrótów

Wykaz skrótów

1. ród³a prawa

KC. . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1994 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.

Nr 16, poz. 93 ze zm.)

KK. . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,

poz. 553 ze zm.)

KK69. . . . . . . . . . . . . . ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U.

Nr 13, poz. 94 ze zm.)

KKW. . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy

(Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.)

Konstytucja . . . . . . . . . ustawa z 2.4.1997 r. Konstytucja Rzeczypospoli-

tej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost.)

KW . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeñ (Dz.U.

Nr 12, poz. 114 ze zm.)

PrDrog. . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym

(t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 ze zm.)

RehZawU . . . . . . . . . . ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej

i spo³ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe³no-
sprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.)

ZnakiDrogR . . . . . . . . rozporz¹dzenie z 31.7.2002 r. Ministrów Infra-

struktury oraz Spraw Wewnêtrznych i Admini-
stracji w sprawie znaków i sygna³ów drogowych
(Dz.U. Nr 170, poz. 1393)

2. Organy orzekaj¹ce

ETPC. . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka w Strasburgu
NSA . . . . . . . . . . . . . . Naczelny S¹d Administracyjny
SN . . . . . . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy
SN (7) . . . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy w sk³adzie siedmiu sêdziów
SW . . . . . . . . . . . . . . . S¹d Wojewódzki
SO . . . . . . . . . . . . . . . . S¹d Okrêgowy

3. Czasopisma

Dz.U. . . . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
Inf. Prawn. . . . . . . . . . Informator Prawniczy

ONSA . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyj-

nego

OSN . . . . . . . . . . . . . . Zbiór Orzeczeñ S¹du Najwy¿szego. Orzeczenia

Izby Cywilnej (w latach 1933–1952), Orzecznic-
two S¹du Najwy¿szego (w latach 1953–1961:
Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby
Cywilnej, w latach 1963–1981: Izby Cywilnej
oraz Izby Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, w la-
tach 1982–1989: Izby Cywilnej i Administracji
oraz Izby Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, w la-
tach 1990–1994: Izby Cywilnej oraz Izby Admini-
stracyjnej, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, od
1995 roku: Izby Cywilnej, od 2003 roku: Izby Pra-
cy, Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Spraw Publicz-
nych)

OG. . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Gospodarcze
OTK . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego
M.P. . . . . . . . . . . . . . . Monitor Polski
MoP. . . . . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy
Pal. . . . . . . . . . . . . . . . Palestra
PiP. . . . . . . . . . . . . . . . Pañstwo i Prawo
Prob. Krym. . . . . . . . . Problemy Kryminalistyki
Prok. i Pr. . . . . . . . . . . Prokuratura i Prawo
PS . . . . . . . . . . . . . . . . Przegl¹d S¹dowy
R. Pr. . . . . . . . . . . . . . Radca Prawny
Rej. . . . . . . . . . . . . . . . Rejent
Wok. . . . . . . . . . . . . . . Wokanda

4. Inne skróty

art. . . . . . . . . . . . . . . . artyku³
cyt. . . . . . . . . . . . . . . . cytowany (a, e)
cz. . . . . . . . . . . . . . . . . czêœæ
dot. . . . . . . . . . . . . . . . dotycz¹cy (a, e)
ds. . . . . . . . . . . . . . . . . do spraw
EKPCz . . . . . . . . . . . . Europejska Konwencja Praw Cz³owieka
ew. . . . . . . . . . . . . . . . ewentualnie
itp. . . . . . . . . . . . . . . . i temu podobne
jw. . . . . . . . . . . . . . . . jak wy¿ej
ks. . . . . . . . . . . . . . . . . ksiêga

XII

Wykaz skrótów

lit. . . . . . . . . . . . . . . . . litera
m.in. . . . . . . . . . . . . . . miêdzy innymi
n. . . . . . . . . . . . . . . . . nastêpny (a, e)
np. . . . . . . . . . . . . . . . na przyk³ad
Nr . . . . . . . . . . . . . . . . numer
orzecz. . . . . . . . . . . . . orzeczenie
pkt. . . . . . . . . . . . . . . . punkt
por. . . . . . . . . . . . . . . . porównaj
post. . . . . . . . . . . . . . . postanowienie
poz. . . . . . . . . . . . . . . . pozycja
publ. . . . . . . . . . . . . . . publiczny (a, e)
red. . . . . . . . . . . . . . . . redakcja
RM . . . . . . . . . . . . . . . Rada Ministrów
rozdz. . . . . . . . . . . . . . rozdzia³
rozp. . . . . . . . . . . . . . . rozporz¹dzenie
RPO. . . . . . . . . . . . . . . Rzecznik Praw Obywatelskich
s. . . . . . . . . . . . . . . . . . strona (y)
t. . . . . . . . . . . . . . . . . . tom
t.j. . . . . . . . . . . . . . . . . tekst jednolity
tj. . . . . . . . . . . . . . . . . to jest
tzn. . . . . . . . . . . . . . . . to znaczy
uchw. . . . . . . . . . . . . . uchwa³a
ust. . . . . . . . . . . . . . . . ustêp
w zw. . . . . . . . . . . . . . w zwi¹zku
ww. . . . . . . . . . . . . . . . wy¿ej wymieniony (a, e)
zd. . . . . . . . . . . . . . . . . zdanie
zm. . . . . . . . . . . . . . . . zmiana (y)

XIII

Wykaz skrótów

Literatura

Literatura

Bachrach A., Ryzyko i nieostro¿noœæ komunikacji a oceny prawnokarne,

Wroc³aw – Warszawa – Kraków 1965,

Bachrach A., Elementy ogólnej profilaktyki wypadków drogowych, War

szawa 1978,

Bachrach A., Przestêpstwa i wykroczenia drogowe w prawie polskim,

Warszawa 1980,

Bojarski M., Radecki W., Kodeks wykroczeñ. Komentarz, Warszawa

2000,

Bucha³a K., Przestêpstwa w komunikacji drogowej, Warszawa 1961,
Bucha³a K., Bezprawnoœæ przestêpstw nieumyœlnych oraz wy³¹czaj¹ce je

dozwolone ryzyka, Warszawa 1971,

Bucha³a K., Przestêpstwa i wykroczenia przeciwko bezpieczeñstwu w ko-

munikacji drogowej. Komentarz, Bydgoszcz 1997,

Cyprian T., Wypadki drogowe w œwietle prawa karnego, Warszawa 1963,
Dobrzyñski A. A., Rozwa¿ania nad prawem o ruchu drogowym, Warszawa

1995,

Drexler Z., Kochanowski J., Rychter W., Tomczyk W., Kodeks drogowy.

Komentarz, Warszawa 1998,

Gaberle A., Wypadki drogowe, Aspekty kryminologiczne, Warszawa

1986,

Kochanowski J., Zagadnienia przestêpstw drogowych i przeciwko bezpie-

czeñstwu w komunikacji, Warszawa 1990,

Kochanowski J., Przestêpstwa i wykroczenia drogowe. Komentarz, War-

szawa 1991,

Pawelec K. J., Na drodze, Warszawa 1980,
Pawelec K. J., Kierowca i pojazd w ruchu drogowym, Warszawa 2001,
Pawelec K. J., Wypadek drogowy, Warszawa 2003,
Pijanowski B., Samochód – kierowca – droga, Warszawa 1989,
Polony J., Zarys techniki œcigania przestêpstw drogowych, Warszawa

1969,

Rychter W., Kierowca doskona³y. Rady dla wszystkich, Warszawa 1971,
Rychter W., Doœwiadczony kierowca radzi, Warszawa 1971,
Stefañski R. A., Zakaz prowadzenia pojazdów, Warszawa 1990,
Stefañski R. A., Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego w sprawach o przestêp-

stwa i wykroczenia drogowe, Warszawa 1995,

Stefañski R. A., Przestêpstwa i wykroczenia drogowe w orzecznictwie

S¹du Najwy¿szego, Warszawa 1997,

Stefañski R. A., Przestêpstwa przeciwko bezpieczeñstwu powszechnemu

komunikacji. Rozdzia³ XX i XXI Kodeksu karnego. Komentarz, War-
szawa 2000,

Stefañski R. A., Ustawa – Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Kraków

2003,

Zasada S., Szybkoœæ bezpieczeñstwa, Warszawa 1992.

XVI

Literatura

A. Teksty Ÿród³owe