1. Analiza podstawowa- weendeńska…………………………………………………………………………………
Klasyczna analiza składników pokarmowych pasz obejmuje oznaczenie: wody, białka ogólnego, tłuszczu surowego,
włókna surowego, związków bezazotowych wyciągowych i popiołu surowego.
Została opracowana w Niemczech w drugiej połowie XIX wieku.

Oznaczanie wody: oznacza się metodami wagowymi, destylacją, w bliskiej podczerwieni, pomiaru oporności elektrycznej
i chromatograficznie.
Metoda wagowa polega na suszeniu próbki paszy w temp 105

o

C w ciagu 3-5h do masy stałej.

Metoda destylacji stosowana jest do oznaczenia zawartości suchej masy w paszach fermentowanych oraz w treści treści
przewodu pokarmowego z wykorzystaniem toluenu lub ksylenu.

Oznaczanie związków azotowych: do oznaczenia zawartości azotu stosowana jest metoda Kjeldahla. Polega na
mineralizacji paszy w stężonym kwasie siarkowym z dodatkiem utleniaczy. Powstaje siarczan amonowy. Następnym
etapem jest pomiar ilości amoniaku uwalnianego z mineralizatu.

Oznaczanie tłuszczu surowego: oznaczany metodą wagową. Polega na ciągłej ekstrakcji badanej próbki w ekstraktorze
Soxhleta w rozpuszczalniku organicznym. Zawartość tłuszczu surowego w próbce wylicza się z różnicy masy próbki
przed i po analizie.

Oznaczanie włókna surowego: oznaczane wagowo jako pozostałość po gorącej hydrolizie w 5% kwasie siarkowym a
następnie w 5% ługu sodowym i przemyciu acetonem.

Oznaczanie popiołu: polega na mineralizacji paszy w temp 550-600

o

C.

Oznaczanie związków bezazotowych wyciągowych : wyliczane są z różnicy miedzy zawartością masy organicznej a sumą
białka ogólnego, tłuszczu sur i włókna sur.

Pasza:

1) Woda
2) Sucha masa

a) Substancje nieorganiczne (popiół surowy)
b) Substancje organiczne

 Związki azotowe – BO (białko właściwe + związki azotowe niebiałkowe)

 Związki bezazotowe – tłuszcz surowy i węglowodany(BAW + WS)

2. Dla jakich pasz wyznacza się współczynnik podsuszenia? Wyjaśnij przyczynę, dla której trzeba podsuszać

próbki pasz:

WPP jest to stosunek masy paszy po podsuszeniu i przed podsuszeniem. [%]
- służy do przeliczenia zawartości oznaczonych składników w próbce paszy podsuszonej (powietrznie suchej masie
paszy) na ich zawartość w paszy świeżej.
- oblicza się go dla pasz objętościowych.
- oblicza się go dla pasz wilgotnych, aby znając zawartość danego składnika w materiale podsuszonym, móc obliczyć
zawartość tego składnika w paszy świeżej
- pasze zostają podsuszone, co częściowo pozbawia je wody i pozwala na łatwiejsze mielenie.
- dzięki podsuszeniu i rozdrobnieniu otrzymujemy materiał jednorodny, który można również długo przechowywać.
- w takim materiale wykonujemy większość analiz chemicznych.
Np. trawa, zielonki, kiszonki, marchew

3. Woda metaboliczna – opisz powstawanie i rolę fizjologiczną:………………………………………………………..
- Woda metaboliczna jest o 14 do 17 % większa od tej pobieranej.
- wydziela się podczas spalania związków organicznych.(składników energetycznych)
- powstaje podczas spalania: 1g tłuszczu  1,1g wody
1g węglowodanów0,6g wody
1g białek 0,4g wody
Funkcje wody:
- utrzymanie równowagi wodnej organizmu
-rozpuszczalnik związków organicznych i nieorganicznych.
- ośrodek dyspersyjny w układach koloidalnych.
- wchodzi w skład szeregu reakcji biochemicznych.
- dzięki dużemu ciepłu właściwemu zapobiega gwałtownym zmianom temperatury w komórkach.
- czynnik transportujący związki między komórkami a tkankami. Cząsteczka wody ma charakter dipolowy dzięki
wiązaniom wodorowym, na rozszczepienie których potrzebna jest niewielka ilość energii. Dzięki nim woda może tworzyć
połączenia z udziałem cząsteczek spolaryzowanych tj. kwasy, zasady, sole organiczne i nieorganiczne, aminokwasy,
białka, kwasy nukleinowe, cukrowce.
Przebieg procesów metabolicznych w komórkach jest czuły na zmiany pH.
- pomaga utrzymać obojętne pH w komórkach i płynie ustrojowym.

4. Mając na uwadze zasadę oznaczania białka surowego podaj definicję oraz wymień kilka takich substancji,

które można uznać za ten składnik

Białko surowe - wszystkie składniki zawierające azot (białko i związki azotowe niebiałkowe)
Białko ogólne dzieli się na białko właściwe(białko proste- proteiny i białka złożone-proteidy) oraz związki azotowe
niebiałkowe (wolne aminokwasy, wolne peptydy, amidy kwasowe, asparagina, glutamina, mocznik, sole amonowe,
zasady organiczne i ich związki- aminy, puryny, alkaloidy).
Metoda Kjeldahla - określenie ilości azotu zawartego w próbie.
a) spalenie próbki w stężonym H2SO4 z dodatkiem katalizatorów, podwyższających temp wrzenia kwasu siarkowego,
utlenienie substancji organicznych do związków prostych – azot redukuje się do amoniaku który z nadmiarem kwasu
siarkowego tworzy siarczan amonowy
b) destylacja NH4; siarczan amonowy po rozcieńczeniu płynnej zawartości próbki wodą destylowaną przenosi się
ilościowo do aparatu destylacyjnego Parnesa – Wagnera i działa stężonym r-rem NaOH, co prowadzi do uwolnienia
amoniaku
c) miareczkowanie – nadmiar nie związanego przez amoniak kwasu borowego miareczkuje się mianowanym roztworem
H

2

SO

4

. Z ilości związanego przez amoniak kwasu określa się ilość N w badanej próbce:

zaw N% = V

bad

* 1,4008 * n/masa próbki świeżej (g)

d) ilość azotu * 6,25 = ilość białka ogólnego
Substancje: kazeina mleka, albuminy, mocznik, glutamina, asparagina

5. Mając na uwadze zasadę oznaczania włókna surowego podaj jego definicję oraz wymień kilka substancji, które

można uznać za ten składnik
włókno surowe – frakcja powstała w wyniku gotowania próbki pasz w roztworze kwasu siarkowego, a następnie ługu
potasowego – mieszanina polisacharydów trudno strawnych i trudno rozpuszczalnych, będących składnikami ścian
komórek roślinnych, nie wchłanialne w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka.

O charakterze polisacharydowym (celuloza, hemiceluloza, pektyny, gumy i śluzy) i ligniny.
Ma istotny wpływ na wartość pokarmową paszy, zdrowie zwierząt i produkcje.
Oznacza się wagowo poprzez jego pozostałość po gorącej hydrolizie w 5% kw siarkowym a następnie 5% ługu sodowym
i przemyciu acetonem (nie przechodzi do roztworu)

Podstawowe frakcje: NDF (włókno neutralne detergentowe)
ADF (włókno kwaśne detergentowe)
ADL (lignina kwaśna detergentowa)
Substancje: celuloza, hemiceluloza, ligniny

6. Mając na uwadze zasadę oznaczania tłuszczu surowego podaj jego definicję oraz wymień kilka substancji które

można uznać za ten składnik:
tłuszcz surowy – frakcja paszy, która podczas analizy standardowej została wyodrębniona przez ekstrakcję eterem
dwuetylowym w aparacie Soxleta
- zalicza się do substancji i związków bezazotowych.
Frakcja rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych (alkohole, estry, alkany, ketony , kwasy karboksylowe) a
nie rozpuszczalnych w wodzie
metoda Soxhleta:
a) próbka powietrznie suchej masy ekstrahuje się eterem dwumetylowym w aparacie Soxhleta a do całkowitej
ekstrakcji
b) oddestylowuje się w tym samym aparacie eter z kolby ekstrakcyjnej
c) pozostałości jako tłuszcz surowy suszy się do stałej masy i waży

tłuszcz surowy = suma związków które przeszły do ekstraktu
substancje: triacyloglicerole, tłuszcze właściwe stałe i ciekłe, wyższe kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, sterole,
witaminy A D E K, karotenoidy, związki towarzyszące – nie tłuszczowe np. chlorofile, olejki eteryczne

7. Analiza węglowodanów wg van Soesta…………………………………………………………………………………

Frakcjonowana analiza włókna pasz metodą Van Soesta uwzględnia podział masy organicznej pasz na dwie grupy:

a) składniki wnętrza komórkowego(CC)
100-NDF – rozpuszczalne białko, azot niebiałkowy, tłuszcz, cukry rozpuszczalne, skrobia
Składniki wnętrza komórkowego trawione są przez enzymy przewodu pokarmowego zwierząt w całości

b) składniki ściany komórkowej(CWC) – kompleks celulozowo-ligninowy
* NDF – włókno naturalne detergentowe (celuloza, hemiceluloza, lignina)
* ADF – włókno kwaśno detergentowe (celuloza, lignina, kutyna) – częściowo trawiona
* ADL – lignina kwaśno detergentowa (lignina, kutyna, suberyna, woski) – niestrawna

Aby otrzymać frakcje ADF musimy NDF poddać hydrolizie w słabym detergencie.
Gdy ADF potraktujemy 72% H2SO4 rozpuszczeniu ulegnie hemiceluloza, celuloza i zdegradowane chemicznie
białka i uzyskujemy frakcję ADL składającą się z ligniny, kutyny, wosku i popiołu ścian komórkowych.
Aby uzyskać czystą ligninę musimy potraktować ADL nadmanganianem potasu.

Zastosowanie: - oznaczanie węglowodanów strukturalnych pasz pochodzenia roślinnego
- określanie stopnia strawności paszy

8. Jakie substancje chemiczne znajdują się we frakcji NDF……………………………………………………………

NDF - włókno neutralne detergentowe
skład: celuloza, hemiceluloza, lignina, popiół ścian, produkty reakcji Mailarda(cukry+białka)

9. Jakie substancje chemiczne znajdują się we frakcji ADF…………………………………………………………….

ADF - włókno kwaśno detergentowe
Skład: celuloza, lignina, kutyna, produkty reakcji Mailarda(białka + cukry), popiół ścian, kutyna, suberyna

10. Podział węglowodanów z przykładami…………………………………………………………………………………

Ze względu na budowę chemiczną węglowodany dzielą się na proste (monosacharydy) i złożone (oligo- i
polisachararydy).
Klasyfikacja węglowodanów:
-Jednocukrowce (monosacharydy, cukry proste): triozy (aldehyd glicerynowy), tetrozy (erytruloza, erytroza,treoza),
pentozy(arabinoza, ksyloza, ryboza), heksozy(glukoza, fruktoza, mannoza, galaktoza)
-Kilkucukrowce (oligosacharydy): dwurcukrowce (sacharoza, maltoza, laktoza, celobioza), trójcukrowce(rafinoza)
-Wielocukrowce jednoskładnikowe: pentozany (arabany, ksylany), heksozany(skrobia, celuloza, glikogen, inulina,
dekstryna)
-Wielocukry wieloskładnikowe: hemiceluloza, pektyny, gumy, śluzy i zwyczajowo zaliczana lignina

11. Podaj definicję włókna pokarmowego. Wymień podstawowe frakcje włókna pokarmowego……………………...

włókno pokarmowe – obejmuje substancje wchodzące w skład włókna surowego, rozpuszczalne frakcje niestrawnych
pentoz i heksoz oraz pektyny( polisacharydy nie skrobiowe)

W skład włókna surowego wchodzą następujące frakcje:
- NDF(włókno neutralne detergentowe)
- ADF(wł. kwaśne detergentowe)
- ADL(Lignina kwaśna detergentowa)
- CEL(sama celuloza)
- HCEL(sama hemiceluloza)

Rozpuszczalne poliasacharydy nieskrobiowe:
- gumy i kleje roślinne
- pektyny
-alginiany, agar, karageny

12. Nierozpuszczalne w wodzie polisacharydy nie skrobiowe – budowa, podział, właściwości..……………………….

a) celuloza - nierozgałęziony biopolimer
- polisacharyd zbudowany liniowo z cząsteczek glukozy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi;
- składnik budulcowy ściany komórkowej roślin wyższych oraz niektórych glonów, grzybów i bakterii.
- występuje z innymi substancjami podporowymi (np. ligniną, pektyną, hemicelulozą)
- główny składnik włókna surowego
- tylko u roślinożernych jest ona wykorzystywana w dużej ilości dzięki rozkładowi przez mikroflorę
Żwacza (konie – flora jelita ślepego)

b) β-glukany – zbudowany z β- glukoz połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi(w 3 pierwszych resztach),
potem β-1,3 glikozydowe i znowu 3 wiązania β-1,4- glikozydowe
- jeden ze składników błonnika pokarmowego.
- związki hydrofilne – pęcznieją w środowisku wodnym, zwiększając lepkość
- występują w roślinach (budują ściany komórkowe lub tworzą materiał zapasowy)
- najwięcej zawierają zboża (jęczmień, owies, żyto)
- nie trawione u monogastryków
- chłonąc wodę zwiększają lepkość treści jelita, przez co jest utrudniona perystaltyka i utrudnione
wchłanianie składników pokarmowych
- obklejanie dzioba u ptaków

c) chityna - zbudowana z reszt N-acetylo-D-glukozaminy połączonych wiązaniem β-1,4- glikozydowym
- nierozgałęziona
- buduje szkielety zewnętrzne stawonogów.
- można ją spotkać w grzybach

13. Rozpuszczalne w wodzie polisacharydy nie skrobiowe – opisz właściwości antyżywieniowe………………………

- wzrost lepkości treści pokarmowej
- utrudniają mieszanie się treści pokarmowej i perystaltykę
- utrudniają kontakt między składnikami pokarmowymi a sokami trawiennymi
- powodują intensywne wydzielanie śluzu jelitowego
- utrudniają absorbcję składników pokarmowych w przewodzie
- obniżają stopień wykorzystania paszy,
- obniżenie jakości odchodów (XD)

np. arabinoksylany

14. Enzymy biorące udział w rozkładzie węglowodanów świni……………………………………………………...
Jama ustna:
a) amylaza ślinowa (diastaza)– zapoczątkowuje wstępne trawienie węglowodanów, rozcina długołańcuchowe
polisacharydy (skrobię i glikogen) na dekstryny (oligosacharydy) i maltozę.
- rozcina wiązanie β-1,4- glikozydowe

Dwunastnica:
a) amylaza trzustkowa - Kontynuuje rozkład polisacharydów na dekstryny (oligosacharydy) i maltozę
b) maltaza - Rozkład maltozy (disacharydu) na 2 cząsteczki glukozy.
- rozcina wiązanie β-1,6- glikozydowym

Jelito cienkie:
a) amylaza jelitowa - Rozkłada polisacharydy na disacharydy (np. maltozę)

b) laktaza - Rozkłada disacharyd laktozę do glukozy i galaktozy.
- rozkłada β-1,4- glikozydowe

c) sacharaza - Rozkłada disacharyd sacharozę do glukozy i fruktozy.
- rozkłada β-1,4- glikozydowe

15. Klasyfikacja tłuszczy…………………………………………………………………………………………………….
 Ze względu na pochodzenie wyróżniamy tłuszcze:
* naturalne
- roślinne (np. oliwa, olej słonecznikowy)
- zwierzęce (np. masło, smalec, tran)
* sztuczne

 Ze względu na stan skupienia:
* stałe (tłuszcze zwierzęce za wyjątkiem tranu), których głównymi składnikami są glicerydy wyższych nasyconych
kwasów tłuszczowych
* ciekłe (głównie tłuszcze roślinne, np. oliwa, olej rzepakowy, słonecznikowy oraz tran), w skład których wchodzą
głównie glicerydy wyższych nienasyconych kwasów tłuszczowych

 Ze względu na budowę chemiczną:
* lipidy proste
- lipidy właściwe proste i mieszane
- woski

* tłuszcze złożone – lipidy proste połączone ze związkami pochodzenia organicznego i mineralnego
- fosfolipidy
- glicerofosfolipidy
- glikolipidy (np. glikoglicerolipidy, glikosfingolipidy) – zawierają resztę cukrową połączoną z częścią tłuszczową
wiązaniem glikozydowym
* lipidy izoprenowe
- steroidy
- karotenowce

* pochodne
- kwasy tłuszczowe (nasycone, jednonienasycone, wielonienasycone)

16. Lipidy proste - budowa, przykłady związków wchodzące w skład, tłuszcze zwierzęce i roślinne – różnice……….

Budowa:
-tłuszcze właściwe - estry kwasów tłuszczowych(nasyconych i nienasyconych) i alkoholu (glicerolu)
- woski – estry wyższych kwasów tłuszczowych z alkoholem jednowodorotlenowym
Wosk pszczeli
Lanolina
- to jakie kwasy tłuszczowe i w jakiej ilości wchodzą w skład lipidów prostych zależy od gatunku

- w tłuszczach zwierzęcych z nienasyconych kwasów występują kwasy oleinowy, linolowy i palmitylodienowy.
- tłuszcze mleka zawierają dużo kwasów nienasyconych i nasyconych (przewaga kwasu palmitynowego i ‘
oleinowego), stosunkowo dużo kwasów krótkołańcuchowych np. masłowy, laurynowy

-najwięcej tłuszczów właściwych w nasionach lnu, rzepaku, soi, w owocach wiesiołka, amarantus, oliwek, kokosa,
nasionach słonecznika i orzeszkach ziemnych -> zapasowe tłuszcze właściwe (oleje)

-produkty nietrwałe; ulegają tzw. jełczeniu, przez co są niezdatne do spożycia
*niekorzystne zmiany zachodzą pod wpływem: tlenu atmosferycznego, światła, wilgoci lub enzymów wydzielanych
przez drobnoustroje

różnice:
- w tłuszczach roślinnych zwanych olejami występuje przewaga kwasów nienasyconych,
- w lipidach zwierzęcych przewaga kwasów nasyconych (głównie stearynowy i palmitynowy, powodujące, że
tłuszcze te są stałe w temperaturze pokojowej).

17. Nasycone kwasy tłuszczowe- budowa, własności, występowanie tłuszczów zawierających głównie ten rodzaj …

CH3(CH2)n – COOH

Budowa:
- to kwasy tłuszczowe nie zawierające podwójnych wiązań w cząsteczce.
- prosty łańcuch zawierający 2-34 atomów C

Właściwości:
- w warunkach normalnych są zwykle białymi ciałami stałymi.
- kwasy zawierające w łańcuchu więcej niż 10 atomów węgla są nierozpuszczalne w wodzie i są nielotne.

Występowanie:
Głównie w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego, ale sporo zawierają też tłuszcze roślinne.
Kwas palmitynowy - olej palmowy,
Kwas stearynowy – łój bydlęcy

18. Nienasycone kwasy tłuszczowe – budowa, własności, występowanie tłuszczów zawierających głównie ten rodzaj

Budowa:
- są to kwasy tłuszczowe zawierające wiązania podwójne.
- każde podwójne wiązanie oddzielone jest od następnego przynajmniej jednym wiązaniem nasyconym (układy
niesprzężone)

Właściwości:
-są one z reguły bezbarwnymi cieczami.
Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się grupę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które,
jak sama nazwa wskazuje, zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne. Są one niezbędnym elementem diety
człowieka (stanowią grupę tzw. witamin F, inaczej egzogenne lub niezbędne kwasy tłuszczowe), gdyż są nam
potrzebne do tworzenia ważnych związków (np. prostaglandyn), a nie są syntezowane przez nasze organizmy (mogą
je syntezować jedynie rośliny i część zwierząt (np.: olej rybny).
Izomery cis kwasów tłuszczowych występują w naturze, natomiast izomery trans powstają w wyniku przemysłowej
przeróbki tłuszczów. Stwierdzono, że tłuszcze zawierające postać trans kwasów tłuszczowych są szkodliwe dla
zdrowia doprowadzając do miażdżycy tętnic i z tego względu należy ograniczyć ich spożycie.

- Ważniejsze nienasycone kwasy tłuszczowe to:

* kwasy jednonienasycone (monoenowe), zawierające jedno wiązanie podwójne:

 kwas oleopalmitynowy 16C
 kwas oleinowy 18C
 kwas erukowy 22C – nasiona nieuszlachetnianego rzepaku (substancja antyodżywcza)
 kwas nerwonowy 24C

* kwasy dwunienasycone (dienowe), zawierające 2 wiązania podwójne:
 kwas linolowy 18C

* kwasy trójnienasycone (trienowe), zawierające 3 wiązania podwójne:
 kwas α-linolenowy 18C
 kwas γ-linolenowy 18C

* kwasy czteronienasycone (tetraenowe), zawierające 4 wiązania podwójne:
 kwas arachidonowy 20C

19. Kwasy tłuszczowe z grupy omega – 3…………………………………………………………………………………..

Nienasycone kwasy tłuszczowe, których ostatnie wiązanie podwójne w łańcuchu węglowym znajduje się przy trzecim od
końca atomie węgla. Do tej grupy należą m.in. wielonienasycone kwasy pełniące ważną rolę w odżywianiu:

Olej z łososia dużo omega 3, dobry dla psów i kotów!

- kwas α-linolenowy (ALA) - źródłem tego kwasu w pożywieniu są: tłoczone na zimno oleje: lniany i rzepakowy, nasiona
lnu i rzepaku, siemię lniane, orzechy włoskie, kiełki pszenicy
- kwas eikozapentaenowy (EPA) - jest niezbędny do przekazywania informacji między włóknami nerwowymi
- kwas dokozaheksaenowy (DHA) - Jego źródło stanowią algi oraz ryby, które odżywiają się algami. Występuje też w
nasionach lnu.
- wykazuje szereg pozytywnych oddziaływań na organizm. Spożywane w pokarmach
powoduj obniżenie poziomu triacylogliceroli we krwi. Z kolei niedobór kwasu
dokozaheksaenowego powoduje niski poziomu serotoniny w mózgu.

20. Kwasy tłuszczowe niezbędne – które to są i dlaczego?...................................................................................................

Istnieją 2 Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (witamina F) oraz kilka innych, które jednak nie muszą być
dostarczane, jeżeli jest wystarczająca ilość dwóch pierwszych

Niezbędne to znaczy musimy pozyskiwać je z pożywienia ponieważ organizm nie potrafi ich sam wytworzyć.
Zwierzęta nie potrafią syntezować kwasów należących do rodziny N-6 i N-3 i muszą one być dostarczane z
pokarmem.

- kwas α-linolenowy należący do rodziny kwasów omega-3.
Źródłem tego kwasu w pożywieniu są: tłoczone na zimno oleje: lniany i rzepakowy, nasiona lnu i rzepaku,
siemię lniane, orzechy włoskie, kiełki pszenicy.

- kwas linolowy należący do rodziny omega-6
Źródło w tłoczonych na zimno oleju sojowym i kukurydzianym, nasionach słonecznika, nasionach dyni,
nasionach sezamu i w większości orzechów.

Z tych kwasów organizm może zsyntezować inne potrzebne mu kwasy (arachidonowy, DHA, EPA)

Opisywane kwasy są niezbędne dla prawidłowego rozwoju młodych organizmów i zachowania zdrowia u dorosłych.
Poza funkcją budulcową, wykorzystywane są do tworzenia prostaglandyn (hormonów tkankowych), wpływających na
czynność układu krążenia, na trawienie i wiele innych procesów. Biorą udział w transportowaniu lipidów w ustroju,
przez co powodują obniżenie stężenia cholesterolu, wpływają również na zmniejszenie agregacji płytek krwi, przez co
w sumie zapobiegają powstawaniu zakrzepów i miażdżycy.

21. Opisz proces utleniania kwasów tłuszczowych:………………………………………………………………………..

utlenianie kwasów tłuszczowych – beta-oksydacja

Stopniowa degradacja w serii reakcji, w których odszczepiane są po dwa atomy węgla począwszy od karboksylowego
końca ich łańcucha.
Pierwszym etapem tej reakcji jest połączenie grupy acylowej kwasu tłuszczowego Z CoA i utworzenie acylo-CoA
(aktywny kwas tłuszczowy).
Następnie pod wpływem enzymu dehydrogenazy następuje usunięcie 2 atomów wodoru z wytworzeniem podwójnego
wiązania w pozycji alfa, beta i powstanie nienasyconego acylo-CoA.
W wyniku działania odpowiednich enzymów do podwójnego wiązania dołącza się cząsteczka wody tworząc (np. w
przypadku kw stearynowego) nasycony beta-hydroksystearylo-CoA, nastepnie powstaje beta-ketostearylo-CoA,,
który jest rozszczepiany w pozycji alfa , beta na palmityno-CoA i acetylo-CoA.
Utworzony palmityno-CoA jest dalej w ten sam sposób skracany o dwa węgle, reakcja ta przebiega do czasu, aż z
cząsteczki utlenianego kw. Tłuszczowego pozostaną wyłącznie dwuwęglowe cząst acetylo-CoA(aktywny kwas
octowy). Ten ostatni wchodzi w reakcję z kwasem szczawiooctowym, tworząc kwas cytrynowy, a następnie jest
utleniany do CO2 i H2O w cyklu Krebsa.

22. Klasyfikacja steroidów i rola fizjologiczna……………………………………………………………………………..
Steroidy to związki zawierające strukturę steranową

* w zależności od budowy:
- pochodne estranu, np. estradiol, estron stanowiące żeńskie hormony płciowe
- pochodne androstanu, np. testosteron i androsteron, stanowiące męskie hormony płciowe
- pochodne pregnanu, np. aldosteron, kortekson, kortykosteron i kortyzon, będące przedstawicielami hormonów kory
nadnerczy oraz progesteron − hormon wydzielany m.in. w przebiegu cyklu miesiączkowego
kobiety i w czasie ciąży
- pochodne cholanu, np. kwas cholanowy i kwasy cholowe − substancje obecne w żółci
- pochodne cholestanu, np. cholesterol, stigmasterol, ergosterol.

* w zależności od funkcji i zastosowań:
- sterole (np. cholesterol) − obecne we krwi i błonach komórkowych
- funkcje budulcowe
- substrat do syntezy kwasów żółciowych, hormonów płciowych i kory nadnerczy
- hormony płciowe − sterujące zachowaniami seksualnymi
- kortykosteroidy − sterujące metabolizmem, równowagą elektrolityczną
- sterydy anaboliczne − grupa sterydów, mających zdolność sterowania anabolizmem organizmu i wykorzystywanych w
dopingu wydolnościowym (niedozwolonych w sporcie)

23. Aminokwasy egzogenne………………………………………………………………………………………………….

aminokwasy, których organizm nie może syntetyzować samodzielnie, więc muszą być dostarczane w pożywieniu, w
przeciwieństwie do aminokwasów endogennych.

Phe, Ile Leu, Lys, Met, Thr, Trp, Val

Istnieją również aminokwasy warunkowo niezbędne w pożywieniu (tzw. względnie egzogenne), które mogą być
syntetyzowane wewnątrz ustroju z innych aminokwasów egzogennych, jednak przy nieodpowiedniej diecie lub
innych zmianach metabolizmu, ich synteza wewnątrzustrojowa może być niewystarczająca, stąd wymagane może być
ich przyjmowanie z zewnątrz. Należą do nich:
- arginina – może być wytwarzana z ornityny w cyklu ornitynowym,
- histydyna – może być wytwarzana w przemianach zasad purynowych,
- tyrozyna – może być wytwarzana z fenyloalaniny.

24. Aminokwasy endogenne…………………………………………………………………………………………………

aminokwasy które organizm sam syntetyzuje.

Zaliczamy tutaj: Ala, Asn, Gly, Ser, Glu, Gln, Asp, Pro, Hyp, Cys

25. Arginina czy to aminokwas egzo czy endogenny? Uzasadnij ………………………………………………………...

względnie egzogenne - które mogą być syntetyzowane wewnątrz ustroju z innych aminokwasów egzogennych, jednak
przy nieodpowiedniej diecie lub innych zmianach metabolizmu, ich synteza wewnątrzustrojowa może być
niewystarczająca, stąd wymagane może być ich przyjmowanie z zewnątrz (np. prosięta przy intensywnym tuczu)

arginina – może być wytwarzana z ornityny w cyklu ornitynowym
Poziom jej biosyntezy jest zależny od spożywania wystarczających ilości jej naturalnych prekursorów – proliny
i kwasu glutaminowego

26. Aminokwasy niebiałkowe………………………………………………………………………………………………..

- aminokwasy, które nie występują w białkach, pełnią natomiast inne funkcje biologicznie.
- do tej grupy należą wszystkie aminokwasy, które nie są α-aminokwasami,
- u mikroorganizmów występują jako produkty metabolizmu i są składnikami antybiotyków (np. D-seryna, D-
leucyna).
- Niektóre z aminokwasów niebiałkowych roślin mogą wywoływać zaburzenia u zwierząt.
- mogą stanowić one źródło azotu aminowego do syntezy aminokwasów endogennych

ornityna, cytrulina – aminokwasy czynne w syntezie mocznika
β- alanina – wchodzi w skład koenzymu A
β-cyjanoalanina -znajdowana w wyce, powoduje neurolatyzm
Kanawanina – nasiona roślin motylkowatych
- magazynuje azot
Allicyna
GABA
Tauryna

27. Białka……………………………………………………………………………………………………………………..

- biopolimery wielkocząsteczkowe zbudowane z reszt aminokwasowych połączonych wiązaniami peptydowymi
tworzącymi podjednostki wchodzące w struktury wielorzędowe z których najwyższy stopień uporządkowania
wykazują białka 4 rzędowe.
I – rzędowa – kolejność aminokwasów połączonych wiązaniem peptydowym
II- rzędowa – przestrzenne ułożenie łańcucha polipeptydowego(zwinięcie, pofałdowanie) otrwalone wiązaniami
wodorowymi i mostkami disiarczkowymi
III-rzędowa – podjednostka
IV rzędowa – położenie podjednostek białkowych wobec siebie.
- ich synteza zachodzi w rybosomach.
- wchodzą w skład wszystkich żywych organizmów
- Mogą wiązać inne związki w postaci koenzymów lub jonów metali za pomocą wiązań wodorowych, jak i
kowalencyjnych wieksze cząsteczki np. cukry.
- Wiążą też wodę (hydratacja) część z nich również jest w niej rozpuszczalna (prócz bialek fibrylarnych).
- Podatne na działanie temperatur, pH, soli metali ciężkich, mocnych kwasów i zasad, promieniowania - łatwo ulegają
denaturacji.
- Pełnią praktycznie wszystkie funkcje w ogranizmach: katalizy enzymatycznej, transportową, budulcową, buforową,
immunologiczną, regulatorową, enzymatyczną.

Ze względu na rozpuszczalność i kształt, białka dzielą się na:
- globularne (kuliste) - białka obojętne (albuminy, globuliny), białka kwaśne (prolaminy, gluteiny) oraz
białka zasadowe (histony, protaminy).
- fibrylarne (włókienkowate, skleroproteiny) - α-keratyny włosów, wełny, piór, paznokci, kolageny zawarte
głównie w tkance łącznej, elastyny, fibroina jedwabiu

28. Proces trawienia białek u zwierząt monogastrycznych:……………………………………………………………...

Trawienie białek zachodzi dzięki specyficznym enzymom proteolitycznym (endo i egzopeptydazy)

Enzymy proteolityczne żołądka i trzustki wydzielane są w nieaktywnej postaci, które ulegają aktywacji w świetle
odpowiednio żołądka i dwunastnicy.
W żołądku gruczoły właściwe żołądka wydzielają pepsynogen i chymozynogen, które ulegają aktywacji pod
wpływem kwasu solnego. Pepsyna wstępnie trawi białko pokarmowe - rozrywa ona białka przez hydrolizę wiązań
peptydowych wewnątrz łańcucha, powodując powstawanie peptydów mniejszej długości.
Proces ten jest kontynuowany w jelicie cienkim.
U młodych osobników występuje chymozyna (podpuszczka), której rolą jest ścinanie białka mleka, kazeiny w
parakazeinian wapnia.
Kwas solny w żołądku także wykazuje silne działanie hydrolityczne, czym wspomaga procesy enzymatyczne.
Enzymy żołądka i HCl mają minimalny udział w trawieniu białek.
Trawienie białek kontynuowane jest w świetle jelita dzięki enzymom zawartym w soku trzustkowym (trypsyna i
chymotrypsyna). Nieaktywne enzymy soku trzustkowego ulegają aktywacji na zasadzie reakcji przebiegającej
kaskadowo. Czynnikiem aktywującym trypsynogen do trypsyny jest enterokinaza(wytwarzana przez enterocyty).Na
etapie trawienia w świetle jelita dzięki aminopeptydazie, karboksypeptydazie A,B i dipeptydazie dochodzi do rozpadu
białek do oligopeptydów, a następnie w rąbku szczoteczkowym do krótkich peptydów i aminokwasów.

29. Współczynnik strawności………………………………………………………………………………………………

- jest liczbą wskazującą w jakim stopniu składnik pokarmowy pobrany przez zwierzę został strawiony w jego
przewodzie pokarmowym.
- zależy od zwierzęcia (wiek, gatunek, stadium fizjologiczne, płeć, stan zdrowia) i od paszy (skład chemiczny, sposób
przechowywania, rozdrobnienie, gotowanie, wielkość pobrania paszy, skład komponentowy dawki pokarmowej)
-Wartości od 0-100% (0-1)

- Strawność POZORNA- opiera się na założeniu, że strawność jest równa różnicy składników pobranych z paszy i
wydalonych w kale
- strawność RZECZYWISTA- przyjmujemy, że część składników pokarmowych pochodzi z procesów
metabolicznych zachodzących w organizmie zwierzęcia (ponieważ z kałem wydalane
są również substancje wytwarzane przez organizm zwierzęcia, np. złuszczający się
nabłonek, czy soki trawienne).

-Strawność poszczególnych składników pokarmowych jest określana na podstawie współczynnika strawności
- oznacza się go metodami in vivo (Metoda bilansowa, wskaźnikowa, in sacco) i in vitro (dzieli się na metody z
zastosowaniem płynu żwacza, enzymatyczne, chemiczno-enzymatyczne i chemiczno-fizyczne)

30. Czym się różni współczynnik strawności pozornej od rzeczywistej?...........................................................................

WYŻEJ

31. Przemiany białka paszowego w żwaczu………………………………………………………………………………..

Białko paszowe rozkładane jest w żwaczu przez: - enzymy proteolityczne syntezowane przez bakterie

- pierwotniaki żwacza

a) degradacja białka paszowego w żwaczu i szybkość przepływu.

Białko częściowo rozkładane przez enzymy proteolityczne. Następuje dekarboksylacja i deaminacja.
Aminokwasy z rozłożonego białka są zużywane do syntezy białek bakteryjnych lub ulegają dalszym
przemianom  ulegają daminacji, powstaje amoniak i LKT (w środowisku obojętnym lub lekko zasadowym)
Do krwi – materiał energetyczny, równowaga kwasowo-zasadowa
Przy dużych spadkach pH poniżej 5,5 aminokwasy ulegają dekarboksylacji, w czasie której postają trujące dla
zwierzęcia aminy.

b) Synteza białka bakteryjnego:
do syntezy białka mikroorganizmów potrzebna jest podaż składników azotowych i podaż łatwo dostępnej energii.
Konieczne jest dostarczenie niektórych składników mineralnych, głownie siarki, fosforu i kobaltu. Siarka
wykorzystywana jest w syntezie aminokwasów siarkowych (metioniny, cystyny). Fosfor niezbędny w syntezie
kwasów nukleinowych znajdujących się w kom drobnoustrojów.
Bakterie w namnażaniu się wykorzystują energię z ATP.
Efektywność syntezy białka zależy od pożywienia, np. jest niska w przypadku z kiszonek z traw.

32. Wyjaśnij pojęcie wartości biologicznej białka…………………………………………………………………………

Wartość biologiczna białka - Stopień przyswajalności białek, ich przydatność żywieniową oraz ocenę jakościową
określa się jako wartość odżywczą (biologiczną) białka. Im wyższa wartość biologiczna białka, tym wyższy stopień
jego wykorzystania.

- Pod pojęciem wartości odżywczej (biologicznej) białka należy rozumieć z jednej strony stopień w jakim białko
teoretycznie pokrywa zapotrzebowanie organizmu, a z drugiej strony stopień w jakim organizm to białko
wykorzysta.
- wartość biologiczna białka jest to zdolność podawanego w paszach białka do zaspokojenia wszystkich potrzeb
bytowych i produkcyjnych zwierząt.
O jakości i wartości odżywczej białka decyduje przede wszystkim zawartość aminokwasów niezbędnych.(wśród nich
najistotniejsze są aa ograniczające – te których jest w białku najmniej w stosunku do potrzeb zwierzęcia, najczęściej
Lys i Met)

* Wartość biologiczna białka – metody biologiczne bezpośrednie:
- Metody biologiczne (bezpośrednie) polegają na oznaczaniu wartości białka doświadczalnie na zwierzętach
rosnących (w oparciu o przyrost masy ciała). Wśród metod biologicznych bezpośrednich stosowanych do oceny
wartości białka wyróżnia się: metodę bilansową; metody wzrostową ; metodę ubojową .

* Wartość biologiczna białka – metody biologiczne pośrednie:
- Metody biologiczne pośrednie oparte są na pomiarze szybkości regeneracji białka w tkankach (narządów i krwi) i
zmianach w aktywności enzymów pod wpływem badanego białka. Obejmują one oznaczenia pewnych wskaźników w
wyciągach wątrobowych (ilości białek labilnych - białka ogólnego, fosfolipidów lub RNA lub stosunek RNA : DNA),
w krwi (ilość wolnych aminokwasów w surowicy krwi, wskaźnik aminokwasowy osocza krwi lub stosunek albumin
do globulin) i w moczu (wskaźnik kreatyninowy, wartośd N - restytucyjnego).

* Wartość biologiczna białka – metody chemiczne:
- Metody chemiczne polegają na ocenie wartości odżywczej (biologicznej) białka na podstawie składu
aminokwasowego, a ściślej zawartości aminokwasów egzogennych w tym białku i porównaniu każdego z nich do
ilości tego samego aminokwasu w białku wzorcowym jaja kurzego lub białku mleka.

* Wartość biologiczna białka – metody mikrobiologiczne
- Wartość odżywczą białka można również ocenić metodami mikrobiologicznymi w oparciu o np.: szybkość wzrostu
bakterii na pożywce zawierającej badane białko, w porównaniu do szybkości wzrostu bakterii na kazeinie przyjętej
jako białko standardowe. Jest to jedna z najszybszych i stosunkowo wysoce miarodajnych metod biologicznych. Inne
metody mikrobiologiczne polegają na ocenie wartości odżywczej białka na podstawie ilości kwasów organicznych
bądź też ilości amoniaku wyprodukowanego przez pierwotniaki (Tetrahymena pyriformis). Wartość badanego białka
wyraża się w procentach wartości białka standardowego (kazeiny).

33. Ru w mniejszym stopniu niż monogastryczne reagują na wartość biologiczną białka, T czy F? uzasadnij……….

PRAWDA
Przeżuwacze są w mniejszym stopniu uzależnione od WBB paszy z uwagi na obecność mikroflory saprofitycznej
zasiedlającej ich przedżołądki (głównie żwacz).
Bakterie bytujące w żwaczu dostarczają przeżuwaczowi niezbędnych aminokwasów egzogennych (m.in. lizyny oraz
metioniny). W pierwszej kolejności ww. aminokwasy są wykorzystywane do biosyntezy białek bakteryjnych, a
następnie białek pierwotniaczych (pierwotniaki żywią się bakteriami zasiedlającymi żwacz). Dzięki czemu ciała
pierwotniaków ulegając strawieniu w trawieńcu stają się źródłem białka o wysokiej strawności oraz wartości
biologicznej . Zwierzę staje się mniej uzależnione od WBB paszy, którą jest skarmiane.

34. Enzymy proteolityczne u świni…………………………………………………………………………………………

Enzym

Co trawi?

Gdzie wydzielany?

Co powstaje?

Pepsyna

Białka

Żołądek

Polipeptydy

Trypsyna

Białka

Dwunastnica

Polipeptydy

Chymotrypsyna

Białka

j. cienkie

Polipeptydy

Karboksypeptydazy

Białka, polipeptydy

j. cienkie

Aminokwasy

Aminopeptydazy

j. cienkie

Aminokwas

Dipeptydazy

Dipeptydy

j. cienkie

Aminokwas

Procesy trawienia białek zaczynają się już w żolądku. Nastepuje tu pęcznienie białka i denaturacja pod wpływem
niskiego pH soku żoładkowego. W żoładku wydzielane są enzymy proteolityczne, które rozpoczynają proces
rozkładu enzymatycznego. W dwunastnicy, do której ujście ma trzustka, nastepuje dalszy rozkład białka na
aminokwasy, dzięki enzymom proteolitycznym soku trzustkowego. Szybkość rozkładu i wchłaniania białka jest tak
duża, że ponad 50% białka jest trawione i wchłaniane już w dwunastnicy, dalsze 40% w jelicie czczym. Oprócz
enzymów proteolitycznych w procesie rozkładu białka na aminokwasy i peptydy dużą rolę odgrywa rąbek
szczoteczkowy enterocytów. Zawiera on szereg enzymów- peptydaz- rozkładających białka.

35. Regulacja chemostatyczna pobierania pasz u przeżuwaczy………………………………………………………….

O pobieraniu pasz nie decyduje sam poziom glukozy, a różnica stężenia glukozy w krwi tętniczej i żylnej, szczególna
rola receptorów znajdujących się w wątrobie → przekazują do mózgu.
Chemoreceptory też w ścianie żwacza, dwunastnicy i jelita cienkiego. Stężenie glukozy we krwi przeżuwaczy jest
wysokie, następuje wzrost poziomu insuliny. Chemoreceptory wrażliwe na obniżenie pH płynu żwacza, wynikające z
gromadzenia się w nim nadmiernej ilości kwasu mlekowego. Obniżenie pH powoduje natychmiastowe zmniejszenie
pobrania paszy. Role odgrywają kwas octowy i propionowy, w dużo mniejszym masłowy. Wymienione kwasy po
wchłonięciu w żwaczu przedostają się do podwzgórza, gdzie produkowana jest CCK, która może obniżać łaknienie.
Oprócz glukozy decydują inne składniki znajdujące się we krwi, mogą to być wolne kwasy tłuszczowe, peptydy,
aminokwasy, składniki mineralne a także witaminy. Kwas mlekowy, prostanglandyny, niedobór białka-> obniżenie
poziomu pobierania pokarmu. Dodatek białka do dawki powoduje intensyfikację trawienia żwaczowego, co
przyspiesza przepływ dawki pokarmowej i przez to zwiększa pobierania dawki pokarmowej ( znaczenia nabiera
regulacja mechaniczna. Udział białka poniżej 7% s.m → zmniejszenie pobierania paszy.

36. Definicja trawienia……………………………………………………………………………………………………….

to złożony proces enzymatyczny polegający na rozkładzie wielkocząsteczkowych związków chemicznych w prostsze,
w celu ich wchłonięcia i przyswojenia przez organizm. Trawienie przebiega etapami na nieomal całej długości
przewodu pokarmowego. Fizyczne rozdrabnianie pokarmu odbywa się w jamie ustnej podczas żucia i jest
kontynuowane w żołądku za pomocą pepsyny i soku żołądkowego. W jelicie cienkim trawienie polega na
chemicznym oddziaływaniu na pokarm(hydroliza składników pokarmowych).
U przeżuwaczy w procesie tym biorą udział także pierwotniaki i mikroorganizmy

37. Definicja wchłaniania…………………………………………………………………………………………………...

Wchłanianie pokarmu – pobieranie substancji pokarmowych przez powierzchnię błon śluzowych i błon
komórkowych, np. wchłanianie produktów trawienia w jelicie. Zachodzi dzięki pracy komórek, głównie ich swoistej
wybiórczości, wspomagane jest przez procesy dyfuzji i osmozy. Niewielkie cząsteczki obojętne elektrycznie bądź
rozpuszczalne w tłuszczach przenikają bezpośrednio przez błonę komórkową zgodnie z gradientem stężeń. Jony i
większe cząsteczki (np. glukoza, aminokwasy) przenikają przez błonę na zasadzie transportu aktywnego. U człowieka
podstawowa część wchłaniania składników pokarmowych ma miejsce w jelicie cienkim (dwunastnica, jelito czcze i
jelito kręte).Tylko nieliczne substancje wchłaniane są w innych częściach przewodu pokarmowego: jama ustna,
żołądek, jelito grube.
Przedostawanie się prostych składników pokarmowych z przewodu pokarmowego do krwi lub limfy.

38. Enzymy hydrolizujące tłuszcze………………………………………………………………………………………….

Głównym enzymem rozkładającym tłuszcze jest lipaza trzustkowa. Enzym ten hydrolizuje triacyloglicerole w
pozycji 1 i 3 glicerolu, czego skutkiem jest rozkład na wolne kwasy tłuszczowe i monoacyloglicerole. Sole żółciowe i
jony wodorowęglanowe pełnia kluczową rolę w procesie trawienia tłuszczy.
Sole żółciowe emulgują tłuszcze i tworzą micele tłuszczowe rozpuszczalne w wodzie. Micele wędrują w kierunku
rąbka szczoteczkowego enterocytów i tam ulegają rozpadowi, a uwolnione produkty rozpadu ulegają wchłanianiu na
drodze dyfuzji prostej.

* Żołądek:
a) lipaza żołądkowa - Zapoczątkowuje rozkład zemulgowanych tłuszczów (np. mleko, śmietana) na diacyloglicerole,
monoacyloglicerole, glicerol i kwasy tłuszczowe.

* Dwunastnica
a) lipaza trzustkowa - Rozkład zemulgowanych tłuszczów na diacyloglicerole, monoacyloglicerole, glicerol i kwasy
tłuszczowe. Żółć pomaga w emulgacji tłuszczów.

* Jelito cienkie:
a) lipaza jelitowa - Rozkład zemulgowanych tłuszczów na monoacyloglicerole, glicerol i kwasy tłuszczowe.

39. Skład i funkcje śliny……………………………………………………………………………………………………..

* Skład śliny:
- 99.5 % woda
- 0.5 % składniki stałe w tym:
• sole (NaCl, KCl), dwuwęglan sodu, kwaśny i zasadowy fosforan sodu, fosforan wapnia,
• białka surowicy krwi- albuminy, globuliny, glikoproteidy, substancje grupowe krwi, enzymy (lizozym, amylaza,
fosfataza), parotyna, substancje parotynopodobne
• Białka enzymatyczne - a-amylaza, maltaza, lipaza językowa
• niebiałkowe substancje azotowe- mocznik, aminokwasy, kwas moczowy, kreatynina
• bezazotowe subst. Organiczne- cukier (glukoza)
• lipidy- trójglicerydy, dwuglicerydy, cholesterol, estry cholesterolu, fosfolipidy
• składniki nieorganiczne-jony (Na

+

, K

+

, Ca

+

, Mg

+

, Cl

-

, HCO3

-

, C03

2-

)

- IgA, lizozym, defensyny: ochrona przeciwko mikroorganizmom

• Czynniki wzrostowe (EGF, IGF, NGF), neuroprzekaźniki (VIP, NPY, s.P), hormony (gastryna, somatostatyna,
glukagon, leptyna)

* Funkcja śliny:
- wypłukiwanie resztek pokarmowych i bakterii z jamy ustnej i powierzchni zębów,
- ślina resztkowa tworzy cienki film, ochraniający błonę śluzową przed mikrourazami i wysuszeniem,
- neutralizuje kwaśne pH
- wpływa na zachowanie równowagi wodnej organizmu,
- współdziała w odbieraniu bodźców smakowych,
- bierze udział w tworzeniu kęsa pokarmowego,
- bierze udział we wchłanianiu niektórych leków,
- jest drogą eliminacji szkodliwych substancji z organizmu,
- zwilża powierzchnię zębów i błony śluzowej,
- bierze udział w połykaniu pokarmów,
- zapoczątkowuje trawienie węglowodanów i lipidów,
- zawiera szereg enzymów i substancji czynnych, które niszczą bakterie i inne drobnoustroje,
- pomaga w rozdrabnianiu i żuciu pokarmów.

40. Rozkład mikrobiologiczny węglowodanów w jelicie grubym monogastrycznych - przebieg i znaczenie

żywieniowe:
treść napływająca do j. grubego składa się w większości z niestrawionych składników pokarmowych – celulozy,
hemicelulozy, ligniny.
W jelicie grubym, zachodzą przede wszystkim procesy fermentacyjne, związane z aktywnością bakterii
zasiedlających ten odcinek przewodu pokarmowego. W ich w efekcie z węglowodanów strukturalnych (celulozy ,
hemicelulozy) powstają lotne kwasy tłuszczowe (LKT). Szczególne znaczenie ma trawienie w jelicie grubym u konia
i królika. Funkcjonalnie jelito grube czy ślepe odpowiada żwaczowi. Powstałe LKT stanowią główne źródło energii
dla konia. Za odczyn zasadowy odp. NaHCO3 , Na2HPO4. W przypadku (świni i mięsożernych) nie ma większego
znaczenia w bilansie energii ale jest niezbędna dla bytujących tam bakterii . W jelicie grubym odbywa się również
fermentacja węglowodanów nieskrobiowych , które nie mogły być strawione w jelicie cienkim. Odbywa się tu

synteza witamin z grupy B oraz K, ale zbyt mała aby pokryć zapotrzebowanie zwierząt, oraz rozkład białek
pochodzenia endogennego w wyniku czego powstaje amoniak.

U kur zachodzi w jelicie grubym fermentacja węglowodanów nieskrobiowych (np. beta-glukanów). Fermentacja ta
prowadzi do zwiększenia treści jelitowej, zwolnienia perystaltyki i zaburzenia wchłaniania.

41. Opisz etapy rozkładu węglowodanów w żwaczu……………………………………………………………………….

Przemiany węglowodanów w żwaczu odbywają się w dwóch etapach.

I. Etap
Następuje rozkład węglowodanów złożonych (celuloz, hemiceluloz, fruktozy, skrobi) do dwucukrów a następnie do
cukrów prostych (heksoz).
Rozkład celulozy: rozpoczyna się od rozkładu celulozy przez celulazę do celobiozy. Następnie celobiaza rozkłada
celobiozę do glukozy lub glukozo-6-fosoforanu (bierze tu także udział enzym fosforylaza).
Rozkład skrobi i amylaz: pod wpływem amylaz powstają maltoza i izomaltoza. Te pod wpływem maltaz, 1,6-
gklukozydaz i fosforylaz są przekształcane także do glukozy lub glukozo-6-fosforanu.
Rozkład sacharozy i fruktanów: rozkład do fruktozy a po jej fosforylacji do frukotozo-6-fosforanu
Rozkład hemicelulozy: do pentoz (ksyloz) lub do kwasów uronowych a te do ksylanów. Enzymy: ksylulaza i
ksylobiaza. Pektyny rozkładane także do kwasów uronowych. Pentozany rozkładane do pentoz. Na zakończenie I
etapu następuje glikoliza, beztlenowy rozkład heksozy do 2 cząsteczek kwasu pirogronowego.

II. etap
przemian węglowodanów: rozkład kwasu pirogronowego do lotnych kwasów tłuszczowych (kw. octowy,
propionowy. masłowy). Powstanie kwasu octowego: poprzez acetylo-P. Powstają tutaj też pewne ilości kwasu
mrówkowego, który rozkłada sie do CO

2

i H

2

. Powstanie kwasu masłowego: poprzez acetylo-CoA. Powstanie kwasu

propionowego: poprzez kwas szczawiooctowy. W tym etapie może też powstać kwas mlekowy, który jest następnie
przekształcany do kw. propionowego.

42. Proces lipolizy w żwaczu………………………………………………………………………………………………

Procesowi przemiany tłuszczu w żwaczy towarzyszą 2 przemiany:
1) działanie lipazy – która ma zdolność rozkładu tłuszczu i związków tłuszczopochodnych na glicerol i kwasy
tłuszczowe.
2) Rozpad glicerolu – na krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe

Glicerol wchodzi w cykl przemian węglowodanów w wyniku których powstają LKT


nienasycone kwasy tłuszczowe ulegają uwodornieniu, potem (już jako nasycone) wędrują do dalszych odcinków
przewodu pokarmowego gdzie są wchłaniane.

Uwodornienie nienasyconych kwasów tłuszczowych może silnie oddziaływać na zawartość tłuszczu w mleku, czyli
poprzez żywienie można oddziaływać na skład chemiczny mleka. Kwasy tłuszczowe absorbowane są na cząsteczki
paszy, dostają się do jelita cienkiego a następnie jest trawione.
Odkładanie tłuszczu u zwierząt jest spowodowane depresją strawność (depresja strawności włókna surowego,
celulozy – gdy do dawki dodamy kwasy tłuszczowe i przekroczymy granice). Dawki zawierające do 700-800 g
tłuszczu przy przyroście 300 g powodują zatrzymanie produkcji kwasu octowego na rzecz produkcji propionowego.

43. Przemiany lotnych kwasów tłuszczowych w żwaczu…………………………………………………………………..

lotne kwasy tłuszczowe głównie:
octowy (50-70%),
propionowy (10-30%),
masłowy (10-20%).
Występują one w postaci zdysocjowanej w żwaczu. gazy: CO2, CH4 , H2, H2S. LKT zobojętniane są przez węglany i
fosforany napływające ze śliną do przedżoładków. W wyniku powstają sole tych kwasów: octan, propionian i maślan
sodu. LKT oraz sole wchłaniane są do krwi lub w dalszych przedżoładkach i są wykorzystywane energetycznie
(stanowią 70% energii z przewodu pokarmowego) oraz wpływają na równowagę kwasowo-zasadową krwi.

Wykorzystanie LKT
Wchłonięte do krwi LKT są głównym źródłem energii dla przeżuwacza i pokrywają ok 70% zapotrzebowania na energię.
Kwas octowy (wraz z beta-hydroksymasłowym) bierze udział w syntezie tłuszczu mleka
Kwas propionowy bierze udział w syntezie glukozy w wątrobie, z której powstają aminokwasy (w wątrobie) oraz laktoza
(w gruczole mlekowym). Wzrost młodych zwierząt i opas są najszybsze, gdy fermentacja prowadzi do wytworzenia
dużych ilości kwasu propionowego
Kwas masłowy jest podstawowym źródłem energii dla komórek ściany żwacza, bierze również udział w syntezie tłuszczu
mleka oraz tkanki tłuszczowej.

44. Skład i funkcje soku trzustkowego u monogastrycznych…………………………………………………………….

TRAWIENIE BIAŁEK:
- trypsyna, chymotrypsyna – trawi białka do polipeptydów. Wydzielana przez trzustkę;
- trypsyna (rozrywa wiązania peptydowe, w których grupa-COOH pochodzi od Lys i Arg, TRAWI BIAŁKA)
- chymotrypsyna (rozrywa wiązania w których grupa –COOH pochodzi od tyrozyny, tryptofanu, fenyloalaniny i
leucyny),
- karboksypeptydazy, które odrywają końcowe aminokwasy od łańcucha peptydowego.

- elastaza (skleroproteiny) rozkłada wiązania peptydowe trudno strawnych elastyn (białka ścięgien, mięśni itd.)

TRAWIENIE CUKRÓW:
- amylaza trzustkowa i disacharydazy
- alfa-amylaza (skrobia do dekstryn)
- beta-amylaza (dekstryny do monocukrów  gł. maltoza)

TRAWIENIE TŁUSZCZY:
- lipaza trzustkowa
- (triacyloglicerole) hydrolizuje wiązania estrowe monoacyloglicerole i 2 x wolne kw. tłuszczowe

TRAWIENIE KWASÓW NUKLEINOWYCH
- nukleazy
- rybonukleazy (RNA) – do nukleotydów
- deoksyrybonukleaza (DNA) – do nukleotydów

Sok trawienny produkowany przez trzustkę ma charakter alkaliczny i neutralizuje kwaśny odczyn treści pokarmowej
napływającej do dwunastnicy z żołądka.

45. Skład i funkcje żółci u monogastrycznych……………………………………………………………………………..

Żółć – płynna wydzielina wątroby, jedna z substancji wspomagających soki trawienne.
- produkowana przez hepatocyty (wątroba)
- magazynowana w pęcherzyku żółciowym, z którego spływa do dwunastnicy po zadziałaniu cholecystokininy w
czasie trawienia pokarmu
- zielonkawo-brunatny, lepki i kleisty płyn.
- Zawiera barwniki żółciowe (biliwerdyna, bilirubina), kwasy żółciowe i ich sole, cholesterol, lecytynę, mocznik,
sole mineralne, sole kwasów tłuszczowych., śluz (mucyna)
- jest niezbędna w procesie emulgowania tłuszczów, czyli rozbijania ich na drobną zawiesinę umożliwiającą
trawienie.
- Żółć wspomaga trawienie i wchłanianie tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K i F.

Razem z żółcią wydalany jest cholesterol, kwasy żółciowe, leki, toksyny, barwniki żółciowe i substancje
nieorganiczne, takie jak związki miedzi, cynku i rtęci.
Wydzielone do jelita kwasy żółciowe po zakończeniu swego udziału w trawieniu podlegają reabsorpcji w procesie
krążenia wątrobowo-jelitowego.

46. Sposoby wchłaniania produktów trawienia……………………………………………………………………………

Wchłanianie następuje w jelicie cienkim, głównie czczym.
* Sprawność wchłaniania warunkują:
- pofałdowane ściany,
- kosmki i mikrokosmki
- przenośniki błonowe.

* Wchłanianie:
– Polega ono na transporcie produktów trawienia przez błonę komórek nabłonka jelita do krwi lub limfy.
– Wchłanianie odbywa się:
 na drodze dyfuzji ułatwionej – zgodnie z różnicą stężeń, np. fruktoza,
 na zasadzie aktywnego transportu przy udziale przenośników i ATP – pozostałe produkty trawienia, np.
aminokwasy i glukoza do krwi, triglicerydy do limfy.
 przy udziale pinocytozy - niektóre składniki mogą być wchłaniane na zewnątrz powierzchni komórek błony
śluzowej jelita cienkiego i następnie otaczane lipidową błoną komórkową. Tak "zamknięte" wchłaniane są do
wnętrza komórki.

* Wchłanianie w pozostałych odcinkach przewodu pokarmowego następuje w:
- jamie ustnej – nikotyna, alkohol, trucizny, np. cyjanki,
- żołądku – alkohol, trucizny,
- jelicie grubym – głównie woda, niektóre jony i witaminy (wytwarzane przez bakterie), leki, narkotyki, niewielkie
ilości glukozy i aminokwasów.

Ślina przeżuwaczy, skład i rola………………………………………………………………………………………….
Ślina
- odczyn alkaliczny (pH 8,-8,6), gdyż zawiera NaHCO

3

i Na

2

HPO

4

- właściwości buforujące, zapewnia optymalne warunki dla mikroorganizmów
- wydzielana przez ślinianki przyuszne stymulowane przez receptory jamy gębowej, przełyku i żwaczo-czepcu
- stanowi 70-80% objętości płynu żwacza
- 50-200l/dobę Bo
10-15l/dobę Ov
- nie zawiera alfa-amylazy – nie ma możliwości trawienia skrobi
- zawiera stosunkowo dużo mocznika, wytwarzanego w wątrobie, głównie z amoniaku wchłanianego w żwaczu a
przedostającego się do ślinianek wraz z krwią. Azot mocznika śliny wykorzystywany jest przez mikroorganizmy
żwacza jako typowy azot niebiałkowy

* Skład - oprócz normalnego składu dodatkowo zawiera:
- dwuwęglan sodu
- węglan wapnia
- fosforan sodu
- fosforan wapnia
Nie zawiera amylazy i nie wpływa na przebieg trawienia węglowodanów.
* Funkcje: mechaniczne ułatwienie wejścia pokarmu do przewodu pokarmowego, zlepianie pokarmu w kęs,
mechaniczne spłukiwanie śluzówki, rozcieńczanie soli w pokarmach, zabezpiecznie przed czynnikami osmotycznymi,
buforowanie kwaśnych/zasadowych składników pokarmowych, wytwarzanie nabłonkowego czynnika EGF - szybka
regeneracja nabłonków w przewodzie pokarmowym, udział w regulacji wodnej organizmu, termoregulacji, regulacja
pH w przedżołądkach (wodorowęglany neutralizują LKT), bierze udział w przekazywaniu mocznika do żwacza

47. Wit A – retinol…………………………………………………………………………………………………………...

 Retinol jest związkiem podstawowym, jest to alkohol

 Dehydroretinol, czyli Wit A2, ma o dwa atomy wodoru w pierścieniu mniej i jedno podwójne wiązanie więcej niż

retinol.

Najbardziej pospolitą formą występowania wit A jest ester retinolowy, spotykany w polaczeniu z kwasem palmitynowym.
Palmitynian retinol przechodzi z jelit do krwi i w wątrobie jest magazynowany, jako ester, a jako alkohol jest
transportowany do innych tkanek. Te dwie formy łatwo w siebie przechodzą.
Występuje w różnych produktach zwierzęcych. W roślinach wit A występuje, jako prowitaminy: alfa, beta, gamma –
karotenoidy i kryptoksantyna. Beta karoten jest najważniejsza prowitamina wit A, gdyż jest go najwięcej w roślinach i jest
najbardziej wydajny w przetwarzaniu na wit A. Dobrze karoteny na wit A przetwarza drób(2: 1), a Ru przetwarzają
źle(8:1). Zapotrzebowanie na wit A 100-200jm/1kg masy ciała jest zależny od wielu czynników(1jm=0,3mcg retinolu=10
do -6 potęgi g retinolu.
Wit A jest tylko w paszach pochodzenia zwierzęcego, gdyż może być magazynowana, podobnie jak karotenoidy w
wątrobie i tłuszczach. Najbogatszy w wit A jest tran i mleko pełnotłuste. Karoteny gromadzą się w poroście łąkowym,
roślinach zielonych, sianie, kiszonkach.

Wit.A odpowiada za:

 Prawidłowy wzrok

 regenerację nabłonka

 tworzenie purpury oka

 bierze udział w przemianach tłuszczy, syntezie białek, procesie zapłodnienia

Niedobór wit A powoduje:

 Kseloflaturię

 Kurzą ślepotę

 Zaburzenia regeneracji nabłonków i ich złuszczania

 Obniżenie odporności na choroby

 Drgawki

 Osłabienie lub zahamowanie wzrostu

 Skazę białkową

 Duże wydalanie kw. Moczowego

Nadmiar jest szkodliwy głównie dla kurcząt.

Zapotrzebowanie:

 Krowy 50-100 tyś j.m./dobę

 Cielęta 20-300 tyś/dobę

 Tuczniki 5-8 tyś j.m/dobę

 Kury 10-12 tyś j.m/dobę

Niedobór występuje u cieląt i kur karmionych całym ziarnem. Hiper witaminoze możemy wywołać tylko doświadczanie.

Prowitamina: beta-karoten

48. Witamina D – kalcyferol………………………………………………………………………………………………..

Najważniejszymi ze związków są egzokalcyferol (Wit D2) i holokalcyferol (Wit D3). Witamina D2 występuje w
roślinach, jej prowitaminą jest ergosterol. Witamina D3 powstaje z 7-dehydrocholesterolu, występuje w zwierzętach,
może być magazynowana w wątrobie. Wit D2 i D3 są oporne na ogrzewanie. 1jm=0,025mcg krystalicznego
holykalcyferolu.

Występowanie:
Wit D jest bardzo mało w paszach. A u zwierząt występuje w jajach i mleku, rybim tranie oraz niektórych maczkach
rybnych. Spotyka się go w sianie z lucerny i w sianie suszonym na łące.
Stosuje się naświetlanie pasz promieniami Rtg. Głównym źródłem jej powstawania jest słońce. Powstaje tak głownie Wit
D3. Może być zlizywana ze skóry i przenoszona do środka organizmu, a zależy to od oświetlenia i barwy skory.

Rola Wit D3:

 Mineralizacja kości

 Regulacja gospodarka wapnia, magnezu

 Przy reprodukcji

 Powoduje osadzenie jonów wapnia i magnezu w tkankach kostnych

 Regulacja gospodarki fosforanowej w organizmie

 W nerkach reguluje procesy wydalania Ca i P

Niedobór Wit D3 powoduje:

 Krzywicę

 Deformację embrionów i młodych

 Deformacja układu kostnego, krzywica, rachityzm, osłabienie zdolności wzrokowej

 Syndrom zmęczenia klatkowego

 Słabe skorupki i lęgi

Szczególnie wrażliwe na niedobory są zwierzęta młode. U osobników dorosłych dochodzi do rozmiękczania kości –
łomikostu.
Wit D3 nie ma wpływu na laktację. Zapotrzebowanie jest zaspakajane dzięki syntezie pod wpływem słońca lub poprzez
karmienie dobrym ziarnem. Przy nadmiarze Wit D3 dochodzi do odwapnienia kości, wzrostu stężenia wapnia i fosforu we
krwi, chudnięcia. Antagonistycznie wobec tej Wit działa Wit A i dlatego stosunek Wit A do D, powinien wynosić 10:1.

FORMY AKTYWNE:
- D2 – ergokalcyferol – najlepiej wykorzystywana przez ptaki
-D3 – cholekalcyferol

49. Witamina E……………………………………………………………………………………………………………….

Jest pochodną tokoferolu i tokotrienolu, towarzyszących tłuszczom roślinnym. Najważniejszy jest alfa tokoferol. Wit
jest bardzo odporna na ogrzewanie. Pod wpływem tlenu atmosferycznego łatwo się utlenia. Zwierzęta mają zdolność
zatrzymywania dużej ilości tokoferolu. Jest silnym utleniaczem i działa, jako biologiczny antyoksydant

FUNKCJE:
- działa przeciwutleniająco
- reguluje przepuszczalność błon
- zapobiega utlenianiu żelaza w hemoglobinie
- chroni komórki mięśniowe przed dystrofią
- witamina płodności – chroni czynniki bioregulacji funkcji rozrodczych
- zapobiega patologicznym uszkodzeniom tkanki łącznej u drobiu
- chroni witaminy A i K przed utlenieniem

WYSTĘPOWANIE:
- w olejach i zarodkach nasion zbóż
- wątroba i narządy miąższowe
- tkanka tłuszczowa
- tłuszcz mleka

NIEDOBÓR:
- pogłębia się, gdy w dawce pokarmowej jest dużo NNKT
- powoduje okresową niepłodność
- przyczynia się do rodzenia martwych płodów, powstania zmian w jądrach, obniżenia wylęgowości jaj
- zmiany takie występują nie u wszystkich gatunków.
- spotyka się też skaże wysiękową i encefalomację, czyli rozmiękczenie mózgu objawiającymi się drgawkami,
odrzucaniem głowy do tyłu. Wynika to z zaburzeń w ruchu i z kruchości naczyń krwionośnych w móżdżku.
- dystrofia mięsni, uszkodzenia mięśnia sercowego (choroba morwowego serca), krwotoczna martwica wątroby,
zmiany w odkładaniu tłuszczu, zmiany w zabarwieniu zębów.

* Najwięcej Wit E występuje w kiełkach ziarniaków i roślinach zielonych. Mało jest w paszach odzwierzęcych.
* Aminokwasy siarkowe, selen, antyoksydanty, NNKT obniżają przyswajanie Wit E.
* Wit jest antyoksydantem Wit A i NNKT. Wit E obniża zapotrzebowanie kurcząt na selen przez obniżenie jego strat.
Chroni lipidy błon kom przed autooksydacją, hamuje tworzenie nadtlenków, które uszkadzają kom zwierzęcej
stymulują powstawanie przeciwciał.

* Zapotrzebowanie:
Su Na zapotrzebowanie wpływa skład paszy, zawartość aminokwasów siarkowych, ilość i jakość tłuszczów w dawce,
zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz poziom wydajności, dlatego różne zapotrzebowanie. 2-3 mg na 1 g
nienasyconych kw.tł. , dla tuczników mięsnych 50-100mg wit E /kg mieszanki. Ogólnie zapotrzebowanie jest nieznaczne.
Psy- 1,1 iu/kg masy ciała (2 razy więcej dla szczeniąt i psów rosnących).
Bydło: krowy zasuszone- 80j.m./ kg sm paszy, krowy do 3tyg po wycieleniu 88j.m./kg sm paszy, krowy w
środkowymokresie laktacji 23j.m/kg sm paszy. Kury nioski- 3mg/kg zadawanej paszy. Szczególna rola w żywieniu kur
hodowlanych.

50. Witamina K……………………………………………………………………………………………………………...

Wit grupy K są zbudowane z układów chininowych z bocznymi łańcuchami z jednostek izoprenowych, tj.
- Filochinon – witamina K1
- Menachinon – witamina K2
- Menadion – witamina K3

- syntezowana w p. pokarmowym, jako jedna z litofilnych witamin (Ru- żwacz / inne – jelito grube albo ślepe)

FUNKCJE:
- transportuje elektrony
- bierze udział w fosforylacji oksydacyjnej
- niezbędna do prawidłowej krzepliwości krwi

Niedobory:
- nie występują (Spotyka się je jedynie u ptaków, które mają krótki przewód pokarmowy, a w nim żyje niewielka
ilość bakterii)

* Są wrażliwe na tlen i ulegają rozkładowi pod wpływem światła. Bez tlenu znoszą długie ogrzewanie.

* antywitaminą jest dikumarol, powstający z kumaryny, związku pospolitego w roślinach.

51. Witamina B

1

……………………………………………………………………………………………………………..

FUNKCJE:
- odgrywa istotną rolę w przemianie węglowodanów – umożliwia prawidłowe spalanie glukozy. Przy niedoborze
witaminy B1 wskutek niecałkowitego utleniania glukozy gromadzi się w ustroju toksyczny kwas pirogronowy, który
powoduje uszkodzenie najwrażliwszych tkanek ustroju: nerwów i śródbłonków włośniczek, porażenia mięśni
okoruchowych
- lipotiamina – czynna w biosyntezie tłuszczu
- wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego, wspomaga układ sercowo - naczyniowy, wspomaga proces wzrostu.

NIEDOBÓR:
- pojawia się w wyniku zbyt małego dostarczenia jej z pożywieniem.
- Objawy występują głównie w układzie nerwowym i układzie krążenia.
- Zaburzenia wynikające z niedoboru tej witaminy to: zaburzenia trawienia (utrata łaknienia, nudności, wymioty oraz
biegunki), niewydolność krążenia (przyspieszony rytm serca - tachykardia, obrzęki kończyn), zanik gruczołów
dokrewnych, zaburzenia w funkcjonowaniu centralnego układu nerwowego (zaburzenia pamięci, oczopląs,
zaburzenia koncentracji, zakłócenia równowagi emocjonalnej), porażenie nerwów i atrofia mięśni kończyn (choroba
beri beri).

WYSTĘPOWANIE:
* W naszym kraju głównym źródłem witaminy B1 są: produkty zbożowe, mięso, wędliny (szczególnie wieprzowina)
oraz rośliny strączkowe - groch, fasola. Ponieważ tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren
zbóż, procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają mąkę w tę witaminę. Bogatym źródłem
witaminy B1 są również drożdże.

U bydła jest ona wytwarzania przez mikroorganizmy w żwaczu. Trzoda chlewna: 4,5 mg na 100 kg masy zwierzęcia.
Brojlery: 2 mg na 1 kg paszy.

52. Witamina B

2

– ryboflawina……………………………………………………………………………………………...

* Słabo rozpuszcza się w wodzie; jest dość trwała w środowisku kwaśnym i obojętnym.
* Odporna na ogrzewanie.
* Rozkłada się w środowisku alkalicznym i pod wpływem UV.

FUNKCJE:
- Wchodzi w skład koenzymów( FMN, FAD, FADP), które mogą stanowić grupy prostetyczne
dla wielu enzymów z grupy oksydoreduktaz biorących udział w oddychaniu tkankowym.
- jest składnikiem oksydazy L-aminokwasowej, która katalizuje końcowy rozkład białek i ureazy
- FAD ma znaczenie w tworzeniu białek siatkówki oka

NIEDOBÓR:
- występuje częściej niż innych wit z grupy B
- Wstrzymanie wzrostu
- Obniżenie wykorzystanie paszy
- U kur prowadzi do typowego objawu paralitycznego(skrzywienie pleców, zaciśnięcie w pięści, utrudnione
poruszanie), biegunki
- obniżenie nieśności możliwości wylęgowej jaj u świń utrudniony chód; skóra na bokach grubieje, pokrywa się
wypryskani utrata apetytu, wymioty zaburzenia w rozrodzie
- u Ru niedobór nie występuje

występowanie:
- Zapotrzebowanie na B2 zależy od rodzaju węglowodanów w dawce pokarmowej.
- Ziarna zbóż mają mało wit B2, a dużo jej w roślinach zielonych suszonych, drożdżach.

ZAPOTRZEBOWANIE:
Zwierzęta tolerują jak jej jest za dużo, mało toksyczna

53. Witamina PP – kwas nikotynowy………………………………………………………………………………………

* amid kwasu nikotynowego, niacyna

FUNKCJE:
* Wchodzi w skład dwóch koenzymów (NAD, NADP), współdziałających z dehydrogenazami i przenoszącymi jony
H w łańcuchu oddechowym, kataboliznie, anabolizmie, cyklu krebsa i przemianach ADP/ATP
* Bierze udział w przemianie białek, tłuszczy i układach dostarczających energię.

NIEDOBÓR:
- powoduje pelagrę, która objawia się zaczerwieniem skóry, biegunką, zapaleniem błony śluzowej w jamie ustnej,
ogólnym wyczerpaniem.
- wrażliwy jest drób
- objawy krzywiczopodobne
- Ca – choroba czarnego języka
- podwyzszona śmiertelność ryb


WYSTĘPOWANIE:
- Dużo witaminy PP jest w drożdżach, lucernie, makuchach, paszach odzwierzęcych.
- Mało w mleku, ziarnie owsa i żyta.
- Niedobór rzadko spotykany przy dużym udziale kukurydzy w żywieniu – hipowitaminoza.

- Witamina PP może być syntezowana z tryptofanu.

54. Wapń - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w Ca, zapotrzebowanie zwierząt……………….
FUNKCJE:
- reguluje przepuszczalność błony komórkowej,
- jest składnikiem tkanek i reguluje pracę serca
- warunkuje pobudliwość nerwową
- bierze udział w mineralizacji kości i skorupy jaj
- bierze udział w krzepnięciu krwi (przy przechodzeniu protrombiny w trombinę) i utrzymaniu równowagi kwasowo
zasadowej
- wpływa na wchłanianie składników mineralnych
- występuje w płynach ustrojowych, w wiązkach włókien kolagenowych
- aktywizuje enzymy metabolizmu składników pokarmowych
* Poziom wapnia reguluje: parahormon, kalcytonina, witamina D i C.

NIEDOBÓR:
- nadmierna pobudliwość układu nerwowego
- zahamowanie wzrostu
- osłabienie
- ospałość u ptaków
- osteomalacja – deformacja układu kostnego
- krzywica
- zmniejszenie ruchliwości
- wybroczyny
- zmniejszenie liczby i masy jaj, pogorszenie wylęgowości i wytrzymałości skorupy jaj,
- spadek produkcji mleka,
- wzrost selekcji ponad normę,
- zwiększenie pobrania paszy,
- gorączka poporodowa

* Miernikiem zaopatrzenia organizmu w Ca jest jego ilość w kościach.
* Wysokie zapotrzebowanie: krowy mleczne i nioski, które powinny dostawać taką ilość Ca aby mogła go pobrać na
produkcję jaja,
- u ptaków w końcowej fazie intensywnej nieśności zmniejsza się absorpcja i wykorzystanie Ca, dlatego więcej podajemy
w paszy

* Źródłem są rośliny motylkowe, pasz poch. zwierzęcego, dodatki mineralne
* Pasze bogate w Ca: siano z lucerny (18,3 g/kg sm),
liście buraka cukrowego (12,4 g/kg sm),
siano łąkowe (7,15 g/kg sm),
mączka mięsna (6,79g/kg sm),
mleko chude (12,43 g/kg sm)
* Zapotrzebowanie: bydło - 35g/dzień, trzoda - 13g/dzień, owce - 2-4g/dzień

55. Fosfor - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w P, zapotrzebowanie zwierząt………………

FUNKCJE:
- wchodzi w skład DNA i RNA
- składnik ADP i ATP
- krew, kości
- bierze udział w przemianach energii i składników pokarmowych
- bierze udział w transporcie lipidów
- bierze udział w procesie fosforylacji

NIEDOBÓR:
- zmniejszenie intensywności metabolizmu
- brak apetytu
- nieregularne ruje
- zmniejszenie wzrostu zwierząt
- osteomalacja
- zmniejszneie mineralizacji skorupy

* Zapotrzebowanie:
- optymalny poziom w paszy: 0,4-0,6% fosforu ogólnego lub 0,23-0,46% fosforu przyswajalnego
- kozy wykazują większe zapotrzebowanie
- normowanie P musi być skorelowane z poziomem energetycznym paszy
- zapotrzebowanie bytowe krów mlecznych 23 mg/kg MC/dzień, na produkcję 1kg mleka netto 0,90g, w 3 ostatnich
miesiącach ciąży zwiększa się zapotrzebowanie o 4 g/dzień
- duże zapotrzebowanie na P wykazują bakterie trawiące włókno w żwaczu

* Dostępność w paszach(śruta rzepakowa, otręby pszenne, sruta sojowa, przenżyto)
- najlepiej przyswajalny z uwodnionych ortofosforanów jednowapiowych (MCP), trochę gorzej z dwu- i
trójwapniowych (TCP), mieszaniny jedno- i dwuwapniowych (DCP) fosforanów, mączek mięsno – kostnych i
mączek rybnych,
- z fosforanów bezwodnych wykorzystywany gorzej o 8-12%,
- w ziarnie zbóż i innych paszach pochodzenia roślinnego w formie fitynianów i jest prawie nieprzyswajalny przez
monogastryczne,
- P niefitynowy wchłaniany w jelicie cienkim w 40% u bo, 60-70% u drobiu
- u Bo: większość pasz objętościowych (zielonki, pastwisko) zawiera zbyt mało P, więcej w ziarnach zbóż – czyli
pasze treściwe, w tym otręby pszenne,
- zaleca się stosowanie enzymu pochodzenia roślinnego – fitazy, który umożliwia wykorzystanie fosforu fitynowego
oraz korektę norm w zawartości fosforu w dawkach pokarmowych zwierząt, a przez to zmniejszenie wydalania P w
odchodach i redukowanie obciążenia środowiska, P = eutrofizacja

56. Sód - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w Na, zapotrzebowanie zwierząt…………………

FUNKCJE:
- pierwiastek zycia
- reguluje odczyn ustroju, homeostazę, ciśnienie osmotyczne, struktury koloidów, odczyn płynów ustrojowych,
funkcje pompy sodowo – potasowej
- reguluje poziom K w komórkach, gospodarkę wodną i cieplną, ciśnienie krwi i jej objętość
- ma wpływ na syntezę białek, apetyt, pobieranie paszy

- Poziom Na jest kontrolowany przez aldosteron.

NADMIAR:
zatrucia, wzrost wydalania wody w odchodach, odwodnienie, wzrost ciśnienia tętniczego, spadek pobierania paszy,
nerwowość ptaków i śluzowy wyciek z nosa, wole wypełnione płynem, wzrasta śmiertelność, na nadmiar wrażliwe
także świnie

NIEDOBÓR:
zmniejszenie objętości płynów ustrojowych i osocza, zmiany czynnościowe w komórkach spadek ciś tętniczego,
spadek syntezy białek, elastyczności tkanki podskórnej, mniejsza mleczność, rośnie poziom wydalanego azotu, gorsze
zużycie paszy- słabsze wykorzystanie białka i energii.

* Zapotrzebowanie na sód 0,11 - 0,2% (max0,5%) paszy suchej
* Mieszanki złożone z pasz roślinnych powodują niedobory Na i wystarczający poziom Cl
* Krowy mleczne i nioski mają większe zapotrzebowanie na Na, bo wydalają go w mleku i jajach. Krowy mleczne
mogą go dostawać w postaci kwaśnego węglanu sodu, trzoda i drób- chlorek sodu, można też dawać siarczan sodu.

57. Żelazo - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w Fe, zapotrzebowanie zwierząt……………….

FUNKCJE:
-Część składowa hemu, niezbędny do syntezy enzymów, aktywuje cytochromy, peroksydazy, katalazy,
- odpowiada za transport elektrolitów.
- niezbędny do syntezy białek przenoszących tlen

NIEDOBÓR:
Powoduje uwalnianie rezerw ze szpiku
- anemia
- niedobór u młodych przy dysfunkcji i stanach zapalnych ścian jelitowych powoduje utratę apetytu i słabsze przyrosty
- bladość błon śluzowych
Nie spotyka się u dorosłych

NADMIAR:
- hemachromatoza – uszkodzenie narządów

* Wchłaniane jest głównie w żołądku i dwunastnicy. Absorpcja Fe z przewodu pokarmowego rośnie przy deficycie Fe, a
zmniejsza się w przypadku obniżenia intensywności procesu erytropoezy.
*Organizm traci Fe przez złuszczanie nabłonków, w moczu, przez skórę lub produkty wydzielania w przew. pok, w
okresie rui

* Zapotrzebowanie 30 - 70 mg. Krowa mleczna 50 mg/kg powietrznie suchej masy; koń 80-100, locha 80-90, tucznik 50-
60, drób rzeźny 40-60, nioski 30 - 50
* Prosięta i cielęta są bardzo wrażliwe na niedobór Fe występujący przy schorzeniach przewodu pokarmowego,
* u drobiu anemia występuje w wyniku chorób wirusowych, zarobaczenia, kokcydiozy i syndromu upośledzonego
wchłaniania Fe.
* Ru lepiej wykorzystują Fe ze względu na bakterie w żwaczu, nie ma niedoborów, ale u cieląt anemia może występować,
bo mleko zawiera mało Fe.
* Mleko loch nie pokrywa zapotrzebowania na Fe szybko rosnących prosiąt. (należy podawać preparaty żelazowe)
* Wpływ składników paszy na wchłanianie żelaza:, (-) Ca, P, fityniany, szczawiany, tanina, Mn, Zn, Co, (+) EDTA,
witamina C, aminokwasy (tworzą z Fe zw chelatowe), subst redukujące (zamieniają jony żelazowe w żelazawe).
* Źródła: mączki z krwi, podrobów, mięsne, roślina strączkowe, produkty skrobiowe i nasiona roślin oleistych.

58. Cynk - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w Zn, zapotrzebowanie zwierząt………………..

Obecny we wszystkich narządach, tkankach, w nasieniu i w płynach ustrojowych, 90% w kościach i mm
szkieletowych.

FUNKCJE:
- udział w stabilizacji błon komórkowych
- udział w syntezie i przemianie białek, tłuszczów, kw. nukleinowych
- niezbędny w procesach wzrostu, w ekspresji genów.
- składnik wielu enzymów: karboanhydrazy, karboksypeptydazy, fosfatazy alkalicznej, insuliny.
- u krów enzymy decydujące o implantacji zarodka, chroni prosięta w okresie okołoodsadzeniowym przed
biegunkami spowodowanymi zmianą żywienia, u drobiu to czynnik prawidłowego rozwoju zarodka, regeneracji
nabłonków, wytworów skóry
- bierze udział w wykorzystaniu Witaminy. A, B2, biotyny, B6, regeneracji naskórka, w prawidłowym przebiegu lęgu
i w wykształcaniu się piór.
- aktywator insuliny i reakcji immunologicznej
- przy zakazie wprowadzania antybiotyków paszowych dajemy 40 - 100 mg/kg paszy, a przy reakcji immunologicznej
organizmu więcej.

NADMIAR:
kumulacja w wątrobie i wzrost stężenia glukozy we krwi

NIEDOBÓR:
- zakłócenia metabolizmu komórek
- zakłócenie syntezy kw nukleinowych i białek,
- zmniejszenie tempa wzrostu,
- brak apetytu,
- gorsze wykorzystanie paszy,
- parakeratoza skóry i ścian żwacza,
- schorzenia wymienia i racic krów,
- zaburzenia regeneracji nabłonków i procesów keratynizacji wytworów skóry, słabe gojenie się ran, słabe libido

* Absorbowany w dwunastnicy i magazynowany w metalotioninie
* Przyswajalny cynk jest w mączkach zwierzęcych i produktach mlecznych, premiksy ze zbilansowaną dawka Ca:Zn

59. Jod - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w I, zapotrzebowanie zwierząt…………………….

*Jest składnikiem tyroksyny, tri- i tetrajodotyroniny,
* 80% jodu znajduje się w tarczycy

FUNKCJE:
- reguluje wzrost i rozwój narządów, produkcję ciepła, syntezę białek, produkcję mleka, jaj, wpływa na rozrodczość
zwierząt i prawidłową spermatogenezę.
- niezbędny w syntezie hormonów tarczycy

NIEDOBÓR:
- zmniejszenie tworzenia hormonów tarczycy-niedoczynność- rozrost gruczołu-wole,
- trudność w zachodzeniu w ciążę,
- zwiększona śmiertelność zarodków,
- ronienia,
- wypadanie sierści,
- obniżona mleczność.

* Jest resorbowany w żwaczu i przewód pokarmowy z wszystkich poł nieorganicznych, w połączeniach organicznych
(z białkami) tylko 50%
* Wydalanie z moczem, mlekiem, jajami, kałem-z poł organ.
* Zapotrzebowanie zależy od położenia geograficznego 0, 3 - 1 mg.

60. Miedź - funkcje fizjologiczne, niedobory (objawy), pasze bogate w Cu, zapotrzebowanie zwierząt……………….

FUNKCJE:
- składnik antyoksydacyjny enzymów, wys. w dysmutazie nadtlenkowej, oksydazie cytochromu c, ceruloplazminie
(synteza hemoglobiny)
- Bierze udział w hemopoezie, (anemia,) tworzeniu barwników, (pigmentów)
- występuje w metaloenzymach w wątrobie, mięśniach, szkielecie
- bierze udział w tworzeniu piór, w syntezie kolagenu, produkcji katecholamin i neuropeptydów
- Niezbędna w rozrodzie samic i procesie spermatogenezy

* Absorpcja zachodzi w żołądku ale gł. w dwunastnicy i j. biodrowym, jest stosunkowo niska u zw młodych a rośnie
u starszych, (40 - 60%.)
* wydalana gł w kale.

NIEDOBÓR:
- zmniejszenie przemian Fe i występowanie anemii,
- zwłóknienie m. sercowego,
- słaby wzrost,
- obrzęk stawów
- zmiany struktury włosa (zanikanie karbikowatości),
- dysfunkcja ukł. nerwowego (neonatalne ataksje),
- zamieranie zarodków, zaburzenia w rozrodzie i spermatogenezie,
- nieprawidłowe tworzenie kości,

- depigmentacja,
- zmniejszenie tworzenia melaniny z tyrozyny (fenolooksydaza),
- osłabienie procesów tworzenia tk. łącznej(u Fe słabe więzadła kończyn),
- obniżenie mleczności

* Duża ilość Ca w diecie obniża poziom wchłaniania Cu.

NADMIAR: jest toksyczny, (kumulacja w wątrobie i mięśniach.) Wysoką tolerancję wykazują Su, bardzo dobrze
wykorzystują miedź jako środek przeciw robakom, stymulujący wzrost, wspierający tworzenie hemoglobiny. Ov są
wrażliwe na nadmiar - nekroza kom wątrobowych, utrata apetytu, śmierć w wyniku śpiączki wątrobowej.
* Zawartość Cu w paszach zależy od ilości w glebie. Ilość w mleku jest niska.
* Zalecany poziom 4 - 10mg. Dla dorosłych Su do 35 mg/kg, a dla Su do 16 tyg. 175 mg/kg.
* Cu ma silnie stymulujące działanie, (stymulacja wzrostu.)
* W czasie tuczu zwierząt nie wolno przekraczać tej dawki.
* Dla indyków do 50 mg/kg, one intensywnie rosną ok. 14 - 16 tyg. życia i mogą chorować na pękanie aorty.

61. Schemat energii…………………………………………………………………………………………………………..

ENERGIA BRUTTO
- suma ciepła spalania wszystkich składników organicznych w bombie kalorymetycznej
- w najnowszych systemach żywienia obliczana jest z równań regresji (przeliczniki poszczególnych składników
pokarmowych)

ENERGIA KAŁU
- część energii (straty), która nie jest trawiona i zostaje wydalona wraz z kałem
- celuloza, lignina, woski
- straty energii w kale ok. 20-30%

ENERGIA STRAWNA
- energia składników pokarmowych uzyskana w czasie ich trawienia

ENERGIA MOCZU I GAZÓW
- straty gazów powstających w procesie fermentacji w żwaczu
- straty azotu w moczu (grupy aminowe)

ENERGIA METABOLICZNA
- energia, która jest wykorzystana do procesów bytowych i produkcyjnych (określa wartość energetyczną
paszy u zwierząt monogastrycznych, młodych przeżuwaczy i opasów
- w przypadku niskiej temperatury zwiększa się wykorzystanie energii na utrzymanie stałej temperatury ciała

ENERGIA TERMICZNA
- wydatek energetyczny związany z procesami zachodzącymi w żwaczu krów mlecznych

ENERGIA NETTO
- energia potrzebna na pokrycie zapotrzebowania bytowego i produkcyjnego (określa wartość energetyczną
paszy w żywieniu krów mlecznych)
- pasza zawierająca 3,17 MJ - NEL wystarczy na wyprodukowanie 1kg mleka o zawartości tłuszczu 4%

62. Poziom wykorzystania energii brutto zależy od……………………………………………………………………….

a) stosunku zawartości węglowodanów i tłuszczów do białka
b) współczynnika strawności paszy

- wieku
- masy ciała
- kierunku użytkowości
- strat energii w kale -E. STRAWNA (ES)
- strat energii w moczu i gazach jelitowych -E. METABOLICZNA (EM)
- strat energii cieplnej -E. NETTO (EN); przeznaczona na potrzeby bytowe i produkcyjne (mleko, jaja, wełna).
* Energia strawna [ES] -Ilość energii strawnej (ES) zależy od rodzaju skarmianej paszy, a przede wszystkim od
zawartości włókna surowego.
[100%] -Suma ciepła spalania wszystkich składników organicznych w bombie kalorymetrycznej

NIE WIEM

63. Poziom metabolizmu- definicja………………………………………………………………………………………...

Metabolizm są to kolejno zachodzące procesy chemiczne w organizmie żywym.

Poziom metabolizmu – dobowa produkcja ciepła zwierzęcia podzielona przez metaboliczną jednostkę masy ciała
(masa ciała

0,75

)

Poziom metabolizmu jest wyrażany w jednostkach met (1met=58,2 W/m2), odpowiada metabolizmowi osoby w
stanie spoczynku.
Zależy od wieku, aktywności, uwarunkowań genetycznych, kierunku użytkowości. Poziom metabolizmu jest
odwrotnie proporcjonalny do masy ciała zwierzęcia.

64. Utrzymywanie stałej temperatury ciała w strefie gorąca…………………………………………………………….

- rozszerzenie naczyń krwionośnych,
- położony włos/sierść,
- dyszenie,
- zianie – szybki i płytki oddech (głównie Car)
- chowanie się w cieniu,
- leżenie na ziemi – jak największa powierzchnia,
- wypijanie wody,
- taplanie się w błocie
- kąpiel w wodzie
- nurzanie się w kale i moczu
- lizanie sierści
- wzrost skórnego przepływu krwi

65. Zasady kalorymetrii pośredniej………………………………………………………………………………………..

Energia wykorzystywana przez organizm wyzwalana jest na drodze utleniania składników odżywczych.
Oznaczenie polega na pomiarze respiracyjnym , w określonym czasie, objętości zużytego tlenu i objętości
wydychanego CO2.
Zasada kalorymetrii pośredniej opiera się na zależności między ilością pobieranego przez organizm tlenu w jednostce
czasu a ilością energii uwolnionej w procesach metabolicznych.
Wartość energetyczna 1 litra tlenu wynosi ok. 5 kcal.
Do pomiarów wykorzystuje się worek Haldena- Douglasa oraz respirometry. Działanie worka Douglasa polega na
oznaczeniu składu i mierzeniu objętości wydychanego powietrza do specjalnego worka.
Porównując skład powietrza atmosferycznego i skład powietrza zebranego w worku wyznacza się ilość zużytego tlenu
i wydzielanego przez badany organizm dwutlenku węgla. Konstrukcja wymienionego aparatu pozwala przeprowadzić
pomiar wydatków energii w czasie wykonywania pracy, co ma duże znaczenie przy obliczaniu zapotrzebowania na
energię na podstawie znajomości zapotrzebowania na energię.

66. Współczynniki w systemie INRA……………………………………………………………………………………..

W systemie INRA występuje kilka współczynników K ze względu na to, że stosuje się odmienny sposób przeliczania
energii netto dla zwierząt w zależności od charakteru produkcji w jakiej uczestniczą.
EM (EN = EM * k)
Wyróżniamy:
- Kb – współczynnik wykorzystania EM w procentach bytowych
- Kl – współczynnik wykorzystania EM zużytej na produkcję mleka
- Kp- współczynnik wykorzystania EM w procentach wzrostu w opasie ekstensywnym
- Kbp- współczynnik wykorzystania EM w opasie intensywnym

67. Energetyczne potrzeby produkcyjne krowy mlecznej w systemie INRA zależą od………………………………...

wydajności mleka oraz jego wartości energetycznej. W systemie przyjęto, że mleko o zawartości 40 g. tłuszczu w 1
kg ma wartość 740 kcal EN

1

, co odpowiada 0,44 JPM ( 740/1700). Gdy zawartość tłuszczów w mleku różni się od

tego standardu, zapotrzebowanie oblicza się ze wzoru:
JPM/kg mleka = 0,44 * (0,4+0,15 * % tłuszczu)
* JPM – jednostka produkcji mleka  Ilość energii netto w wyprodukowanym mleku (ENl), którą dostarcza 1 kg
standardowego ziarna jęczmienia podawanego krowom jako pasza w okresie laktacji

68. Energetyczne potrzeby bytowe krowy mlecznej w systemie INRA………………………………………………….

JPM – jednostka produkcji mleka  Ilość energii netto w wyprodukowanym mleku (ENl), którą dostarcza 1 kg
standardowego ziarna jęczmienia podawanego krowom jako pasza w okresie laktacji

zależy od: cyklu produkcyjnego, zmian kondycji zwierzęcia, zapotrzebowania bytowego i produkcyjnego, stadium

laktacji, potencjału wzrostowego, intensywności opasu lub tuczu

a krowy mięsnej:
JPŻ – jednostka produkcji żywca
- ilość energii netto powstała przy produkcji żywca, którą dostarcza 1kg standardowego ziarna
jęczmienia podawanego jako pasza bytowa i produkcyjna

69. Pasze objętościowe w systemie INRA mają przypisane dwie wartości białkowe. Jakie i dlaczego? ………………

Każdej paszy przypisane są 2 wartości BTJN i BTJE. Część białka ogólnego ulega rozkładowi w żwaczu, a część
przechodzi do jelita cienkiego. Uwolniony z białka paszy azot w żwaczu wykorzystywany jest na budowę białka
mikroorganizmów. Białko mikroorganizmów i nie strawionej w żwaczu paszy podlega trawieniu w jelicie cienkim.
Białko mikroorganizmów trawione jelitowo i część białka nie ulegającego rozkładowi w żwaczu stanowi wspólnie
białko trawione jelitowo pochodzenia azotowego (BTJN). Część strawnej masy organicznej paszy podlega
rozkładowi w żwaczu. Białko mikroorganizmów powstałe z uwzględnieniem dostępnej energii trawione jelitowo i
część białka nie ulegającego rozkładowi w żwaczu tworzą wspólnie białko trawione jelitowo pochodzenia
energetycznego (BTJE). Przy układaniu dawki pok. w zakresie normowania białka podstawowe znaczenie ma jak
najlepsze zbilansowanie obu wartości BTJN oraz BTJE pochodzących z wszystkich pasz dawki.

70. BTJ(N) białko trawione jelitowo z przemian azotowych……………………………………………………………...

białko mikroorganizmów obliczone na podstawie dostępnego azotu w żwaczu(trawione jelitowo) + część białka nie
ulegającego rozkładowi w żwaczu

71. BTJ(E): białko trawione jelitowo pochodzenia energetycznego……………………………………………………..

białko mikroorganizmów powstałe z uwzględnieniem dostępnej energii(trawione jelitowo) + białko nie ulegające
rozkładowi w żwaczu

72. Wartość wypełnieniowa paszy………………………………………………………………………………………….

W systemie INRA jest to wyrażony w odpowiednich jednostkach wypełnieniowych (JWK – dla krów, JWB – dla
bydła, JWO – dla owiec) miernik służący ocenie pobrania pasz, charakterystyczny dla danej paszy.
Wartość wypełnieniową pasz objętościowych ustala się, porównując DPSM (dowolne pobranie suchej masy) badanej
paszy przez standardowe zwierzę z DPSM porostu pastwiskowego (jest to pasza standardowa, o określonej zawartości
BO, WS, strawności i wartości energetycznej wyrażonej w JPM/kg SM).
Przyjęto, że 1 kg SM porostu pastwiskowego ma wartość wypełnieniową równą 1JW.
Wartość wypełnieniowa pasz uwzględnia ich skład chemiczny (zwłaszcza zawartość ścian komórkowych i stopień ich
lignifikacji) i im jest większa, tym gorsze jest pobranie paszy przez zwierzę.
Pasze treściwe nie mają stałej wartości wypełnieniowej.
Dodatek paszy treściwej powoduje wzrost pobrania SM całej dawki, ale jednocześnie zmniejsza się DPSM pasz
objętościowych – ten mechanizm to tzw. efekt podstawienia. Do określenia, w jakim stopniu zmniejsza się DPMS
paszy objętościowej na każdy kg paszy treściwej stosuje się współczynnik podstawienia(S). Wartość wypełnieniową
paszy treściwej oblicza się ze wzoru: WWt (JW/kg SM) = S*WWo (wartość wypełnieniowa paszy obj.)

73. 3 jednostki wypełnieniowe paszy objętościowej w systemie INRA…………………………………………………

Wartość wypełnieniowa (WW) paszy warunkowana jest przez jej dowolne pobranie przez zwierzęta poszczególnych
gatunków przeżuwaczy (bydło opasowe, krowy mleczne, owce). Określa się ją w jednostkach wypełnieniowych (JW).
Liczne eksperymenty żywieniowe wykazały, że dowolne pobranie pasz, przeliczone na tzw. metaboliczną masę ciała
(MC0,75), przyjmuje określone wartości dla poszczególnych gatunków, grup i stanów. Każdej paszy objętościowej
przypisana jest wartość wypełnieniowa wyrażona w 3 jednostkach wypełnieniowych: JWK, - krowy, JWB – bydło
rosnące, JWO –owce.
a) Owce: WW (JWO/kg s.m.) = 75/DPSM (g/kg * MC0,75)
b) Bydło: WW (JWB/kg s.m.) = 95/DPSM (g/kg * MC0,75)
c) Krowa: WW (JWK/kg s.m.) = 140/DPSM (g/kg MC0,75)

74. Współczynnik strawności – wyliczenie azotu endogennego…………………………………………………………

Główną część azotu wydalonego w kale stanowi azot niestrawionego białka paszy, zaś mniejszą część stanowi u
zwierząt żywionych paszami naturalnymi o standardowej zawartości białka - azot białek pochodzenia endogennego
(nabłonek jelitowy, enzymy trawienne, bakterie), który bywa także nazywany N metabolicznym kału.

Ilość azotu pochodzenia endogennego zależy od ilości spożytej s.m. paszy (tzw. straty podstawowe), od obecności w
paszy włókna i czynników antyodżywczych (straty dodatkowe). Wydalaną ilość azotu endogennego oznacza się
najczęściej żywiąc zwierzęta dietą bezbiałkową lub zawierającą niewielką jego ilość. Przyjmuje się wtedy, że białko
znajdujące się w kale pochodzi całkowicie z organizmu zwierzęcia.

Współczynnik strawności rzeczywistej: WS=ilość skł. w paszy - il. skł w kale - il. skł. metabolicznego/ilość skł. w paszy

Metoda bezpośrednia biologiczna oznaczania azotu:
WWB= N paszy – N kału – N metab. kału – N moczu – N metab. moczu/N paszy – N kału – N metab. Kału

75. Wartość biologiczna białek paszowych – zasady na jakich opierają się metody wzrostowe………………………

wartość biologiczna białek – stopień w jakim może ono być wykorzystane do zaspokojenia potrzeb zwierzęcia.
-zależy ściśle od zawartości i proporcji aminokwasów niezbędnych orz od ich dostępności

Metody wzrostowe–wykorzystują do oceny WBB pomiary przyrostów masy ciała zwierząt, karmionych badaną paszą

Wskaźnik wydajności wzrostowej (PER) - na wzrastających szczurach karmionych pasza z dodatkiem 10% badanego
białka przez ok 4 tyg
- jest to stosunek przyrostu masy ciała do spożycia białka ogółem podczas
testu
wskaźnik wydajności białka netto(NPR) - podobnie jak PER, lecz do przyrostu szczurów żywionych ocenianym

białkiem dodaje się ubytek masy ciała zwierząt żywionych dietą

bezbiałkową.

76. Opisz wybraną metodę biologiczną bezpośrednia bilansową oceny wartości biologicznej białka………………….

metoda Thomasa-Mitchella - celem określenia wartości biologicznej białka w danym pokarmie, zwierzęciu zadaje się
paszę o znanym udziale azotu.
BV – stosunek azotu zatrzymanego do azotu strawionego paszy z uwzględnieniem ilości azotu metabolicznego w kale
i endogennego w moczu.
Prowadzi się też zbiórkę moczu i ekskrementów, dla których również określa się zawartość azotu. By wyliczyć
wartość należy N paszy pomniejszyć o N kału i n metaboliczny, a także o N moczu i N endogenny, a następnie
podzielić przez N paszy pomniejszony o N kału i N metaboliczny:
WBBW = N paszy - (N kału - N metaboliczny) - (N moczu - N endogenny) / N paszy - (N kału - N metaboliczny)

77. Omów na przykładzie Osera oznaczanie WBB zasady, na których oparte są metody chemiczne…………………

Metoda Osera – porównanie składu aminokwasowego białka paszy do białka jaja kurzego.
EAAI jest to średnia geometryczna z iloczynu stosunków każdego niezbędnego aminokwasu w białku badanej paszy
do jego zawartości w białku jaja kurzego.
Mały EAAI mają białka o dużej zawartości aminokwasów endogennych oraz białko pasz zawierających NPN
Wskaźnik EAAI uwzględnia zawartość wszystkich aminokwasów niezbędnych w ocenianym białku i również odnosi
ją do zawartości w białku wzorcowym (białko jaja kurzego)

78. Białko idealne…………………………………………………………………………………………………………….

Koncepcja białka idealnego stwierdza że zwierzęta wykazują zapotrzebowania nie tyle na białko ile na
ODPOWIEDNIE ilości poszczególnych aminokwasów.
Białko zawierające wszystkie aminokwasy w odpowiednich proporcjach, którego skład aminokwasowy jest tak
zbilansowany, ze przekształcenie białek paszy w białka ustrojowe jest maksymalnie efektywne, jednocześnie straty N
metabolicznego są najmniejsza
- nie istnieje w przyrodzie
- najbardziej do niego zbliżonym jest białko jaja kurzego
- Wartość biologiczna białka – określana na podstawie zawartości aminokwasów niezbędnych w syntezie białek
- przy określani proporcji białka idealnego należy zwrócić uwagę na zmienne zapotrzebowanie na aminokwasy, w
zależności od wieku, okresu produkcji, typu użytkowania

79. Podaj etapy degradacji białka paszowego w żwaczu…………………………………………………………………:

Białko paszowe rozkładane jest w żwaczu przez: - enzymy proteolityczne syntezowane przez bakterie

- pierwotniaki żwacza

c) degradacja białka paszowego w żwaczu i szybkość przepływu.

Białko częściowo rozkładane przez enzymy proteolityczne. Następuje dekarboksylacja i deaminacja.
Aminokwasy z rozłożonego białka są zużywane do syntezy białek bakteryjnych lub ulegają dalszym
przemianom  ulegają daminacji, powstaje amoniak i LKT (w środowisku obojętnym lub lekko zasadowym)
Do krwi – materiał energetyczny, równowaga kwasowo-zasadowa
Przy dużych spadkach pH poniżej 5,5 aminokwasy ulegają dekarboksylacji, w czasie której postają trujące dla
zwierzęcia aminy.

b) Synteza białka bakteryjnego:
do syntezy białka mikroorganizmów potrzebna jest podaż składników azotowych i podaż łatwo dostępnej energii.
Konieczne jest dostarczenie niektórych składników mineralnych, głownie siarki, fosforu i kobaltu. Siarka
wykorzystywana jest w syntezie aminokwasów siarkowych (metioniny, cystyny). Fosfor niezbędny w syntezie
kwasów nukleinowych znajdujących się w kom drobnoustrojów.
Bakterie w namnażaniu się wykorzystują energię z ATP.
Efektywność syntezy białka zależy od pożywienia, np. jest niska w przypadku z kiszonek z traw.

80. Technika badań „in sacco”……………………………………………………………………………………………

Metoda in sacco
- Klasyczna metoda stosowana u przeżuwaczy
- woreczki są inkubowane przez określony czas 2-48h
- bakterie swobodnie wnikają do woreczka wraz z płynem żwaczowym, jednak cząstki pokarmowe nie wydostają się z
woreczka
- służy do oznaczenia efektywnego rozkładu białka w żwaczu ( współczynnik r niezbędny do wyliczenia zawartości BTJE
i BTJN)

Czynniki mające wpływ na wynik oznaczenia:
- wielkość otworów w tkaninie
- rozdrobnienie i ilość paszy
- stosunek wielkości próbki paszy do powierzchni woreczka
- metoda umieszczenia woreczka w żwaczu
- dawka pokarmowa dla zwierząt doświadczalnych

Metoda ta służy do oznaczania współczynnika strawności, czyli w jakim stopniu dany składnik został wykorzystany
przez zwierzę, głównie do oznaczania wartości pokarmowych białka pasz dla przeżuwaczy. Polega na trawieniu
próbek badanej paszy umieszczonych w woreczkach nylonowych i inkubowanych w odpowiednim odcinku przewodu
pokarmowego zwierzęcia, przeważnie woreczek umieszcza się w żwaczu na określony czas.
U krowy wykonuje się przetokę, woreczek nylonowy umieszcza się w żwaczu.
Wykonanie:
- standardowe żywienie (siano, śruta jęczmienna)
- umieszczenie zmielonej próbki paszy w woreczku nylonowym
- inkubacja w żwaczu w określonym czasie (2,4,6,12 i 24 godziny)
- płukanie ok. 10 min dopóki przesącz nie będzie czysty.
- oznaczenie zawartości składników pokarmowych
Rozkład białka wylicza się na podstawie ubytku białka z próbki w wyniku działania bakterii. Rozkład białka oznacza
się dla poszczególnych czasów inkubacji, służy to do wyliczenia efektywnego rozkładu białka w żwaczu
wykorzystywanego do wyliczenia zawartości BTJN i BTJE w paszach. Czynniki wpływające na wyniki oznaczenia
to: wielkość otworów w tkaninie, wielkość próbki, rozdrobnienie paszy, stosunek wielkości próbki paszy do
powierzchni woreczka, metody umieszczenia woreczków, dawka pokarmowa, stopień zanieczyszczenia po inkubacji
mikroorganizmami.

81. Potrzeby energetyczne bytowe…………………………………………………………………………………………..

potrzeby energetyczne bytowe – zapotrzebowanie zwierząt na energię pokrywające procesy i czynności organizmu,
takie jak:

* Zaspokajane są w pierwszej kolejności:
- Termoregulacja
- Procesy obronne w organizmie
- Procesy trawienne
- czynności mechaniczne

* Czynniki wpływające na zapotrzebowanie energetyczne:
- Wiek – im młodsze, tym szybsza jest przemiana materii, a przez to większe zapotrzebowanie na składniki
energetyczne
- Masa ciała – im większe tym mniej potrzebuje składników pokarmowych w przeliczeniu na jednostkę wagową
- Kierunek użytkowości
- temperatura środowiska
- płeć – samców większe niż samic

82. Potrzeby białkowe bytowe……………………………………………………………………………………………...
pokrywane jest w pierwszej kolejności, związane jest z prawidłowym przebiegiem podstawowych funkcji życiowych.
oblicza się metodą bilansu azotu.
* potrzeby bytowe zwierząt zależą od następujących czynników:
• WIELKOŚĆ ZWIERZĘCIA - na ogół im zwierzę jest większe (cięższe), tym mniej potrzebuje składników
pokarmowych w przeliczeniu na jednostkę wagową ciała. Związane to jest z tym, że zwierzę o dużej masie ciała ma
stosunkowo mniejszą jego powierzchnię (w porównaniu do ciężaru). Wskutek tego i straty ciepła w przeliczeniu na
jednostkę wagową są u niego mniejsze. Wynika z tego, że największe potrzeby bytowe w przeliczeniu na 1 kg ciężaru
ciała mają zwierzęta małe.
• TEMPERATURA ŚRODOWISKA - im niższa temperatura otoczenia, tym większe są straty ciepła, a zatem więcej
składników energetycznych zużywa zwierzę na utrzymanie stałej ciepłoty ciała.
• WIEK ZWIERZĄT – im młodsze zwierzę, tym szybsza jest przemiana materii, a przez to większe zapotrzebowanie na
składniki energetyczne. Z powodu większych przyrostów tkanki mięsnej większe jest też zapotrzebowanie na białko, a na
składniki mineralne — z powodu szybkiego rozwoju kośćca u młodych zwierząt.
• GATUNEK ZWIERZĄT - poszczególne gatunki zwierząt różnią się szybkością przemiany materii, szybkością wzrostu
i aktywnością, co oczywiście ma wpływ na ich potrzeby bytowe.
• PŁEĆ – potrzeby bytowe samców są zwykle większe niż samic.

83. Potrzeby energetyczne wynikające ze wzrostu………………………………………………………………………...
Potrzeby energetyczne wynikające ze wzrostu zależne są od poziomu przyrostu, jaki chcemy osiągnąć oraz masy
zwierzęcia
Im większe przyrosty tym większe potrzeby energetyczne

84. Mechanizm zatrucia mocznikiem……………………………………………………………………………………….

- po spożyciu przez krowę mocznik podlega w żwaczu procesowi hydrolizy bakteryjnej do amoniaku i CO2
- w przypadku nadmiaru amoniaku w żwaczu w stosunku do możliwości przetworzenia go w masę bakterii
jest on wchłaniany przez ściany żwacza do krwi i następnie przetwarzany w wątrobie w mocznik
- powstały mocznik jest wydalany z organizmu z moczem lub częściowo wraca do przewodu pokarmowego
- zatrucie mocznikiem (a właściwie nadmiarem amoniaku) ma miejsce wtedym, gdy nadmierna ilość
amoniaku wchłoniętego do krwi przekracza możliwości przetworzenia go przez wątrobę
- Nadmiar amoniaku jest wchłaniany do krwi i działa toksycznie na układ nerwowy i narządy oddechowe

Przyczyny: -zbyt duża dawka mocznika w paszy (również kiedy jest zbrylony i źle wymieszany)
- nagłe przejście na paszę z dodatkiem mocznika

objawy (już po 20-30 min): - przyspieszone oddychanie
- drżenie mięśni
- duszność
- woń amoniaku
- utrata koordynacji ruchowej
- nadmierne ślinienie
- pianisty wypływ z nozdrzy
- wytrzeszcz oczu
- utrudnione oddychanie i niemożliwość stania
- pH sięga do 10

zapobieganie: - stopniowe przyzwyczajanie zwierząt do spożywania mocznika

POSTEPOWANIE: podać 1-3l 2% kwasu octowego lub mieszaninę równych ilości 2-3% roztworu octanu sodowego
20% glukozy. Dodatkowo 100-200g kw. glutaminowego

85. Tężyczka pastwiskowa…………………………………………………………………………………………………...

HIPOMAGNEZEMIA

- groźna choroba
- spowodowana niedoborem Mg we krwi
- jest to przede wszystkim zaburzenie pokarmowe zwierząt żywionych na pastwisku (zmiana żywienia z oborowego
na pastwiskowe)
- działanie Mg dodatkowo blokują kwasy tłuszczowe uwalniane w znacznych ilościach z rezerw ciała krowy
we wczesnej laktacji

objawy: - zmniejszone pobranie paszy
- zmniejszona wydajność mleka
- nadmierna nerwowość i pobudliwość (rozszerzone źrenice, wytrzeszcz)
- drżenie mięśni pyska i barku
- nasłuchująca pozycja uszu
- kładzenie się, wyprostowane wszystkie kończyny, głowa do tyłu, głośny ryk
- nadmierne ślinienie się i zgrzytanie zębami
- sztywność chodu
- biegunka
- napinanie się do oddawania moczu

przyczyny: - skarmianie pasz ubogich w Mg
- zmniejszone pobranie paszy
- zwiększone zapotrzebowanie na Mg (np. we wczesnej laktacji)
- działanie czynników zmniejszających dostępność Mg dla zwierzęcia
- nadmierna ilość azotu w młodej zielonce a mała zawartość suchej masy

zapobieganie: - stosowanie w żywieniu pastwiskowym lizawek solnych
- stopniowe wydłużanie okresu przebywania na pastwisku
- unikanie wypasu w czasie przymrozków wiosennych
- unikanie nagłych zmian dawki pokarmowej
- stosowanie właściwego nawożenia azotowo-potasowego

Podczas wystąpienia objawów klinicznych podać podgrzany do temperatury ciała roztwór siarczany magnezu, dożylnie
200min 20% MgSO4 .

86. Ketoza, acetonemia…………………………………………………………………………………………………….

- występuje w fazie rozdojenia
- najczęściej choroba krów starszych
- nieprawidłowe żywienie krów w okresie zasuszenia powoduje, że krowy w momencie wycielenia są zbyt
przetłuszczone
- zwiększa się we krwi stężenie wolnych, niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych, co wpływa ujemnie na
pobranie paszy, w tym energii z węglowodanów
- w rezultacie zmniejsza się poziom glukozy we krwi a to prowadzi do niecałkowitego spalania kw. tł.
- niecałkowite spalanie kwasów tłuszczowych powoduje powstawanie w wątrobie ciał ketonowych: acetonu,
kwas acetooctowy, kwas β-hydroksymasłowy
- może prowadzić do śmierci (głównie z powodu stłuszczenia wątroby)

ketoza pierwotna - 2/3 przypadków
- głównie w wyniku błędów żywieniowych popełnianych w okresie zasuszenia i w
końcowym okresie poprzedniej laktacji i w wyniku nieprawidłowego żywienia w fazie
rozdojenia

ketoza wtórna - 1/3 przypadków
- jako wynik zaburzeń zdrowotnych krowy, w tym zatrzymania łożyska, przemieszczenia
trawieńca czy zapalenia błony śluzowej macicy

przyczyny: - nieprawidłowe żywienie w okresie zasuszenia
- skłonność osobnicza
- nadmierne obtłuszczenie zwierząt
- niedostateczne zaopatrzenie krów po wycieleniu w energię pochodzącą z węglowodanów
- skarmianie pasz sprzyjających powstawaniu w żwaczu kwasu β-hydroksymasłowy (np. zepsutych
kiszonek)

objawy: - drastycznie zmniejszony apetyt
- otępienie, apatia
- kał suchy i śluzowaty
- szybka utrata masy
- mleko i wydychane powietrze mają zapach owoców i acetonu

zapobieganie: - przestrzeganie prawidłowego żywienia w okresie zasuszenia oraz końca laktacji
- maksymalizowanie pobranie paszy w okresie poporodowym
- unikanie skarmiania pasz sprzyjających ketozie
- stosowanie dodatków niacyny, glikolu propylenowego, aminokwasów i tłuszczu chronionego


Następuje spadek glukozy we krwi poniżej 40mg/dl a następnie wzrost ilości ciał ketonowych powyżej 10mg/dl..
Glukoza jest niezbędnym prekursorem laktozy. Zwierzę zaczyna pobierać energię z tkanki tłuszczowej ale przy braku
szczawiooctanu, niezbędnego do całkowitego rozkładu metabolicznego tłuszczy, następuje niepełne spalanie kwasów
tłuszczowych i powstawanie ciał ketonowych.
Kw. tłuszczowe są metabolizowane dla zniwelowania ujemnego bilansu energetycznego, który może wynieść nawet
50 MJ EN/dzień.
Chorobie sprzyja nadmierny rozkład skrobi w żwaczu i niewłaściwy udział pasz treściwych oraz kiszonki zawierające
zbyt dużo kw. masłowego.

POSTĘPOWANIE: Na 2-3 tygodnie przed planowanym terminem porodu należy przyzwyczajać krowy do paszy

treściwej (stopniowo zwiększając jej ilość), pamiętając, że maksymalna dawka przed porodem wynosi 3 kg na
dobę. Takie postępowanie ma na celu przyzwyczajenie krowy do takiej samej paszy (objętościowej i treściwej)
którą będzie otrzymywała po porodzie. Prawidłowe zbilansowanie dawki pokarmowej i jednoczesna adaptacja
krów do pokarmu, który będzie otrzymywała w okresie laktacji, ograniczają osłabienie apetytu, która to sytuacja
pogłębia negatywny bilans energetyczny krowy po porodzie.

87. Przyczyny, objawy, zapobieganie kwasicy żwacza…………………………………………………………………….

kwasica metaboliczna - niefizjologicznie wysoka kwasowość krwi
kwasica żwacza - nadmierna kwasowość płynu żwacza

postać ostra kwasicy - zagraża życiu krowy
- pH płynu żwacza może osiągnąć wartość pKa kwasu mlekowego

postać chroniczna - przejawia się zmniejszeniem pobrania paszy i wydajności mleka oraz utratą masy ciała
- powszechniejsza w praktyce
- populacja mikroorganizmów w żwaczu nie jest stabilna
- krowy są bardziej podatne na zaleganie łożyska, zaleganie poporodowe i infekcje

- pobieranie łatwo fermentujących węglowodanów powoduje wzrost liczebności wszystkich bakterii
zasiedlających żwacz i produkcję dużych ilości LKT, co w efekcie obniża pH płynu żwacza i w konsekwencji
hamuje namnażanie się bakterii celulolitycznych, a stymuluje namnażanie się bakterii amylolitycznych i
wykorzystujących cukier
- odczyn pH poniżej 5,2 praktycznie eliminuje bakterie celulolityczne
- bakterie amylolityczne i wykorzystujące cukier produkują LKT oraz kwas mlekowy
- dodatek pasz zawierających łatwo fermentujące węglowodany powoduje gromadzenie się znacznych ilości
kwasu mlekowego
- kwas mlekowy ulega szybszej dysocjacji w żwaczu niż LKT, dlatego bardziej niż one obniża pH płynu żwacza
- gdy pH spada poniżej 4,7 zmniejsza się tempo namnażania S. bovis i rozwijają się bakterie kwasu

mlekowego, produkujące coraz większe ilości tego kwasu
- nadmiar kwasu mlekowego, przewyższający zdolności buforowe żwacza, prowadzi w końcu do zaniku
motoryki żwacza oraz do wyginięcia mikroflory i ustania fermentacji
- część kwas mlekowego wchłaniana jest ze żwacza do krwi
- nadmiar kwasu mlekowego we krwi powoduje stan kwasicy metabolicznej

objawy: - zmniejszenie lub utrata apetytu
- zmniejszenie wydajności mleka oraz zawartości tłuszczu w mleku
- pogorszenie kondycji zwierzęcia
- biegunki i luźny kał
- apatia
- zobojętnienie
- owrzodzenia kończyn
- ochwat bydła
- kwaśna woń z pyska

przyczyny: - nadmierne spożycie przez zwierzę pasz treściwych (nadmierne spożycie łatwo fermentujących
węglowodanów)
- młode zielonki
- okopowe zawierające sacharozę
- ziarno zbóż (pszenica, owies)
- nagła zmiana dawki zawierającej pasze objętościowe na dawkę zawierającą dużo pasz
treściwych, często po wycieleniu
- kwasicy sprzyjają ziarna zbóż (pszenica, owies)

zapobieganie:
- unikanie gwałtownych zmian dawki pokarmowej
- unikanie skarmiania pasz nadmiernie rozdrobnionych, zmielonych
- stosowanie substancji buforujących pH płynu żwacza
- stosowanie systemu żywienia TMR lub PMR
- podawanie dużej ilości wody

* Jest to niestrawność pierwotna spowodowana obniżeniem pH żwacza do 4-5,5, z objawami zatrucia na skutek
spożycia większej ilości paszy zawierającej nadmiar łatwo fermentujących węglowodanów np. zboża, śruta, otręby,

buraki cukrowe, wysłodki, melasa, ziemniaki itp. Również może wystąpić po nagłej zmianie paszy, kiedy nowa
dawka pokarmowa zawiera niedużo więcej węglowodanów i mieści się to w granicach normy. Taka sytuacja sprzyja
rozwojowi określonych szczepów Gram „+” ziarniaków a później pałeczek kwasu mlekowego. Przy obniżonym pH
giną bakterie Gram „-” i pierwotniaki. Powstają szkodliwe związki jak bezwodnik węglowy, metan, kw. mlekowy
powodujące zakwaszenie. Następuje wzrost ciśnienia osmotycznego płynnej części żwacza co powoduje odwodnienie
tkanek i zagęszczenie krwi.

* POSTĘPOWANIE: jeżeli pH jest większe niż 5,5 doustnie wodorowęglan sodu lub węglan wapnia, jeżeli pH jest
niższe niż 5,5 nie podawać nic dożwaczowo. Usunąć treść żwacza, podać 1kg drożdży rozpuszczonych w 10l wody,
dożylnie 5% NaHCO3, podać treść żwacza od zdrowej krowy i kroplówki.

88. Porażenie (zaleganie) poporodowe – przyczyny, objawy, zapobieganie……………………………………………...

- występuje zwykle w okresie wycieleń, zarówno przed porodem, w trakcie lub natychmiast po porodzie
- dotyczy 5-10% krów mlecznych
- przyczyną jest zwiększone zapotrzebowanie u krów na Ca po porodzie (2-3 krotny) wynikające z
rozpoczęcia sekrecji siary
- krowa nie jest w stanie pokryć tak wzmożonego zapotrzebowania na Ca, co wynika ze słabego w tym
okresie pobrania paszy, oraz często z niewłaściwego przygotowania krowy do uwalniania wapnia z kości
- niedobór Ca we krwi (hipokalcemia) występuje szczególnie u krów starszych , tj. w 3-6 laktacji, co wiąże
się z gorszym wchłanianiem Ca w jelitach, mniej sprawnym uwalnianiem Ca z kości oraz większą
wydajnością mleka

objawy: - pokładanie się
- zataczanie się
- trudności ze wstawaniem
- utrata świadomości
- charakterystyczne esowate skrzywienie kręgosłupa
- osłabienie
- senność
- wstrzymywanie oddawania moczu i kału
- spadek produkcji mleka
- utrata apetytu (nagle przestają jeść, przeżuwać)
zapobieganie: - właściwe żywienie mineralne w okresie zasuszenia
- unikanie otłuszczania krów zasuszonych
- skarmianie pasz ubogich w Ca
- unikanie skarmiania nadmiernych ilości kationów
przyczyny: - nieprawidłowe żywienie mineralne w okresie zasuszenia
- nieprawidłowy stosunek kationowo-anionowy w okresie zasuszenia
- Szybki spadek wapnia w osoczu spowodowany 2-3 krotnie większym zapotrzebowaniem w związku z
produkcją siary i mleka. Dochodzi do hipokalcemii już kilka dni po porodzie.

89. Niedokrwistość u prosiąt- wystepowanie, objwy, przyczyny, zapobieganie…………………………………………

Nowonarodzone prosięta mają dostatecznie wysoki poziom Hb i zapas żelaza w organizmie jednak u prosiąt ssących
w ciągu pierwszego tygodnia życia dochodzi do podwojenia masy ciała, co powoduje potrzebę wytworzenia około
140 ml krwi. Mleko maciory zawiera małe ilości żelaza, tą drogą prosięta otrzymują ok. 1mg tego pierwiastka co
pokrywa 15-20% dziennego zapotrzebowania. Zawartość żelaza w mleku macior nie może ulec zwiększeniu mimo
skarmiania pasz bogatych w ten pierwiastek. Potrzebna ilość żelaza uzupełniana jest początkowo z zapasów w
wątrobie z okresu płodowego. Przy stałym niedoborze żelaza objawy choroby w pełni nasilają się około 14dnia, w
pierwszych tygodniach życia prosiąt deficyt żelaza wynosi ok. 300-350mg. Również zakwaszenie przewodu
pokarmowego kwasami organicznymi powoduje upośledzenie wchłaniania żelaza, które jest wydalane(w
przewodzie pokarmowym wchłaniane jest żelazo dwu wartościowe). Fosforany wapnia natomiast tworzą z żelazem
związki nieprzyswajalne przez organizm. Przyswajanie żelaza jest także zależne od obecności pierwiastków
śladowych jak miedź, kobalt i magnez.

OBJAWY: - powstaje stan niedotlenienia,
- przyspieszaniu ulega akcja serca i wzrasta liczba oddechów.
- bladość skóry i błon śluzowych,
- zmniejszone przyrosty

- niechęć do ssania.
- biegunki, skóra pęka i łuszczy się tworząc strupy.

POSTĘPOWANIE: Stwierdza się, że u macior karmionych w okresie porodowym paszami bogatymi w żelazo jak
zielonki, okopowe lub wzbogaconymi preparatami z żelazem, u prosiąt nie występuje anemia o objawach
patologicznych gdyż mają wystarczające zapasy żelaza w wątrobie. 2-3 dniowym prosiętom wstrzykuje się
pozajelitowo dekstranty żelazowe, przeciętnie otrzymują dawkę 200mg żelaza, preparaty te zawieraj także pierwiastki
śladowe i witaminy B1, B2, B6, PP. Bardzo ważne jest aby prosiętom, których matki miały niedobory witaminy E,
podać do 24h przed zastosowaniem preparatu żelazowego witaminę E, co likwiduje ewentualny problem
nadwrażliwości prosiąt na żelazo. Prosiętom z objawami biegunki nie wolno podawać żelaza przed wyleczeniem z
niej.

90. Dyschondroplazja u kurcząt- objawy, przyczyny, zapobieganie……………………………………………………..
Dyschondroplazja kości piszczelowej jest spowodowana głównie niewłaściwym żywieniem, ale także nieprawidłowymi
warunkami środowiskowymi i czynnikami genetycznymi (szybka przemiana materii), usposabiającymi do wystąpienia
choroby.

OBJAWY: Przeważnie między 21. a 35. dniem życia kurcząt:
- zmiany w chrząstce nasady bliższej kości piszczelowej,
- sztywny chód, kulawizny, zgrubienia kości piszczelowej, ujawnia się kształt pałąkowaty jednej lub obu
kończyn, złamania trzonu kości piszczelowej,
- stany zapalne, odleżyny, odwodnienie i padnięcia - objawy chorobowe stwierdza się u największych i
najszybciej rosnących kurcząt (przeważnie samców)

PRZYCZYNY: - nadmiar fosforu w stosunku do wapnia
- nadmiar chloru w stosunku do sodu i potasu
- niedobory miedzi, manganu i żelaza oraz witamin D3 i B6, które wpływają między innymi na
wchłanianie cynku
- brak aminokwasów egzogennych tryptofanu i histydyny
- nadmierna ilość śrut poekstrakcyjnych i mączek zwierzęcych
- skażenie paszy mikotoksynami

Zapobieganie: spowolnienie wzrostu początkowego kurcząt w wyniku uregulowania długości dnia świetlnego i natężenia
światła oraz zapewnienie prawidłowej wentylacji brojlerni
-w mieszankach paszowych dla brojlerów należy zagwarantować prawidłowy stosunek wapnia do przyswajalnego
fosforu oraz optymalną ilość manganu, żelaza i miedzi, a także witamin D3 i B6
-zapewnienie w mieszance dostatecznej ilości tryptofanu i histydyny
-Tryptofan-> prekursor niektórych hormonów
-Histydyna->prekursor hormonu stymulującego wydzielanie soków trawiennych oraz rozszerzającego naczynia
krwionośne.

91. Peroza u kurcząt - objawy, przyczyny, zapobieganie………………………………………………………………….

PRZYCZYNY:
Peroza jest chorobą powstającą na skutek uszkodzenia chrząstki wzrostowej w kościach długich oraz upośledzenia
wzrostu kości na długość. Prowadzi to do deformacji kości, stawów a następnie do przemieszczenia ścięgna Achillesa i
wykręcenia kości piszczelowych

Czynniki predysponujące do uszkodzenia chrząstek: Niedobory mineralno-witaminowe w paszy, w przebiegu
mykoplazmozy może dochodzić do pogorszenia odżywiania chrząstki, co także może mieć konsekwencje w postaci
perozy, czynnikiem sprzyjającym rozwojowi choroby jest też twarde podłoże w pomieszczeniu.

OBJAWY:
Choroba pojawia się brojlerów między 2-7tyg. życia.
- utrudnione poruszanie się ptaków z postępującą kulawizną.
- zaczynają podpierać się na skrzydłach, aż w końcu leżą na mostku.
- Stawy skokowe są obrzmiałe, zielononiebieskawe.
- kości nóg stają się krótsze i grubsze, ulegają wygięciu i skręceniu- objaw najbardziej charakterystyczny.
- Chore ptaki nie rosną, przestają się przemieszczać, pobierać paszę i wodę przez co padają z wycieńczenia.

Profilaktyka: Zapobieganie występowaniu perozy opiera się głównie na weryfikacji składu paszy lub własnej
suplementacji. Należy zwrócić uwagę na dostarczenie w paszy odpowiedniej ilości, manganu, cynku, choliny, wit. B12

92. Substancje antyżywieniowe w ziarnach pszenicy...........................................................................................................

Rezorcynole- mają właściwości chemicznie charakterystyczne dla fenoli, o czym decyduje głównie rodnik
aromatyczny.
- Najbardziej na alkilorezorcynole są wrażliwe młode zwierzęta,
- negatywnie oddziaływują na wzrost i zdrowie zwierząt.

Polisacharydy nieskrobiowe-(pentozany, kwasy uronowe, B-glukany, arabinoksylany)
- powodują często u młodych zwierząt zmniejszenie tempa wzrosu i pogorszenie
wykorzystania paszy.
Inhibitory enzymów proteolitycznych(trypsyny i chomotrypsyny) – w małej ilości

Lektyny - wiążąc cukry lub glukoproteiny powodując aglutynacje komórek.

Taniny – koagulacja białek śliny, co nadaje cierpki smak paszy i obniża jej spożycie

Zanieczyszczenia naturalne wpływają bezpośrednio lub pośrednio na obniżenie strawności i wykorzystanie białka. W
skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do zatruć zwierząt. Najgroźniejszym spośród naturalnych zanieczyszczeń
jest sporysz-forma przetrwalnikowa pasożytniczego grzyba. Mikotoksyny wytwarzane są przez liczne pleśnie.

93. Substancje antyżywieniowe w ziarnie żyta……………………………………………………………………………:
Żyto ma dużo substancji antyżywieniowych, powoduje zaburzenia trawienia i zatrucia

- Polisacharydy nieskrobiowe –zmniejszenie tempa wzrostu, pogorszenie wykorzystania paszy, u młodych ostra
biegunka (lepka konsystencja kału, kał żółto-brązowy ze względu na duże wydalanie
żółci), tworzą z białkami trwałe kompleksy ciężkostrawne, stymuluje wzrost mikrobioty
jelitowej a przez to zmniejszenie wchłaniania kw. tłuszczowych, Ca, Wit D(osłabienie
kości, krzywica), Na
Rezorcynole - negatywnie oddziaływają na wzrost i zdrowie zwierząt, naturalne składniki chroniące żyto przed
drobnoustrojami i szkodnikami (spośród zbóż żyto ma najwięcej)

Sporysz- forma przetrwalnikowa grzyba (buławinka czerwona), głównie w kłosach, zawiera alkaloidy (trujące, bardziej
wrażliwe są ssaki), objawy zatrucia: drgawki, utrata czucia, ślinotok, biegunki, halucynacje, wymioty, pobudzenie
nerwowe, duszności, ogólne osłabienie, w formie ekstremalnej martwica skóry, obrzęk kończyn, gangrena obwodowych
cz. Ciała, śmierć
taniny – koagulacja białek śliny gorzki smak  mniejsze pobranie
- zmniejszają przepuszczalność ścian jelita, podrażnia przewód pokarmowy
Lektyny – właściwości aglutynacyjne, termolabilne
Inhibitory enzymów proteolitycznych- ograniczenie wartości żywieniowej pasz (nie nadaje się dla drobiu, macior
wysokoprośnych, karmiących i prosiaczków)

94. Substancje antyżywieniowe w nasionach strączkowych……………………………………………………………...:
Nasiona strączkowych różnią się od siebie znacznie pod względem zawartości substancji antyodżywczych. W żywieniu
zwierząt młodych i użytkowanych rozpłodowo należy je stosować ostrożnie

alfa-galaktozydy - we wszystkich nasionach strączkowych. Nie ulegają trawieniu enzymatycznemu z powodu braku
odpowiednich enzymów u zwierząt. Są za to fermentowane przez bakterie przewodu pokarmowego, co powoduje
wytworzenie się dużej ilości gazów, a w konsekwencji objawy wzdęcia i gorsze wykorzystanie energii paszy.

inhibitory enzymów proeolitycznych trzustki np. czynnik antytrypsynowy. Najwięcej w soi, mniej w bobiku, grochu,
brak w łubinie. Powodują zwiększenie sekrecji enzymów trzustkowych, wzrost endogennych strat azotu, a w efekcie
znaczne pogorszenie wykorzystania białka paszy.

taniny – to rozpuszczalne w wodzie związki fenolowe. Tworzą kompleksy z białkami paszy i enzymami trawiennymi,
przez co zmniejszają strawność składników pokarmowych, a zwłaszcza białka i aminokwasów oraz dostępność
składników mineralnych. Występują w nasionach peluszki, bobiku i grochu, głównie w łupinach.

hemaglutyniny – lektyny. Występują głównie w nasionach fasoli i soi, mniej w grochu i bobiku, brak w łubinie.
Powodują uszkodzenie nabłonka jelitowego i zmiany w regulacji hormonalnej, prowadzące do zwiększonego katabolizmu
białka, tłuszczu i węglowodanów, a w końcowym etapie do upadków zwierząt.

alkaloidy – występują tylko w łubinach. Toksyczne działanie polega na uszkodzeniu systemu nerwowego – konwulsje,
paraliż. Mniejsze ilości wywołują wymioty i powodują zmniejszenie spożycia paszy, a także zmiany w wątrobie i składzie
krwi. Najbardziej wrażliwe na nie są świnie.

glukozydy – wicyna i konwicyna, występują głównie w bobiku i wyce. Powodują zmniejszenie masy i wylęgowości jaj
oraz częste występowanie krwawych plam w żółtku.

latyrogeny – w lędźwianie i wyce. Mają działanie neurotoksyczne – sztywnienie, skurcze mięśni, paraliż, upadki lun

osteolatyrogenne – zaburzenia wzrostu tk. chrzęstnej i kości.

95. Śruta poekstrakcyjna rzepakowa - przyczyny ograniczeń w żywieniu zwierząt…………….....................................

* może zawierać substancje szkodliwe, jeśli w procesie produkcji nie inaktywowano myrozynazy i nie rozłożono
szkodliwych produktów działania tego enzymu. W porównaniu ze śrutą sojową zawiera mniej lizyny.

* Duża zawartość włókna surowego może sięgać nawet do 16%, jest to pasza o niższej zawartości energii niż śruta
sojowa.

* Zawartość substancji antyodżywczych takich jak glukozynolany, taniny - obniżają strawność, a saponiny –
pogarszają smakowitość.

* Niska strawność aminokwasów. Lepiej nie stosować tej paszy jako jedynej w żywieniu świń.

96. Zdefiniuj „dodatki technologiczne” i wymień grupy funkcjonalne, które tam są zawarte………………………....
Dodatki technologiczne: wszystkie substancje dodawane do paszy do celów technologicznych:

a) konserwanty - substancje lub drobnoustroje, które chronią paszę przed zepsuciem spowodowanym drobnoustrojami lub
ich metabolitami;
b) przeciwutleniacze- substancje przedłużające dopuszczalny czas magazynowania pasz i materiałów paszowych,
chroniące przed zepsuciem spowodowanym utlenieniem;
c) emulgatory- substancje umożliwiają stworzenie lub zachowanie w paszy homogenicznej mieszaniny dwóch lub więcej
nie mieszających się faz;
d) stabilizatory- substancje umożliwiają zachowanie fizykochemicznego stanu paszy;
e) zagęszczacze- substancje zwiększają lepkość paszy;
f) substancje żelujące- substancje naddające paszy strukturę poprzez tworzenie żelu;
g) spoiwa- zwiększają tendencje mikrocząstek paszy do przylegania;
h) środki przeciwzbrylające -zmniejszają tendencje indywidualnych mikrocząstek paszy do przylegania;
i) regulatory kwasowości:- dostosowują pH pasz;
j) dodatki do kiszonki : substancje, włącznie z enzymami lub drobnoustrojami, które są wprowadzone do paszy w celu
poprawienia produkcji kiszonki;
k) denaturaty - stosowane w żywieniu, umożliwiają identyfikację pochodzenia szczególnej żywności lub materiałów
paszowych.

97. Wymień kategorie dodatków paszowych i scharakteryzuj……………………………………………………………
Dodatki paszowe - substancje, drobnoustroje lub preparaty inne niż materiał paszowy i premiks, które są celowo
dodawane do paszy lub wody w celu korzystnego wpływu na paszę lub zdrowie i produkcyjność
zwierząt oraz środowisko.

Kategorie i grupy dodatków paszowych
a) dodatki technologiczne: wszystkie substancje dodawane do paszy do celów technologicznych: np. konserwanty,
przeciwutleniacze, emulgatory, stabilizatory, zagęszczacze, substancje żelujące, spoiwa, środki
przeciwzbrylające, regulatory kwasowości, dodatki do kiszonki, denaturaty


b) dodatki sensoryczne - wszystkie substancje, których dodanie do paszy polepsza lub zmienia właściwości
organoleptyczne paszy lub wizualne cechy żywności pochodzenia zwierzęcego
c) barwniki: substancje, które dodają kolorów lub przywracają kolory w paszach; substancje, które dodają kolorów do
żywności pochodzenia zwierzęcego; substancje, które korzystnie wpływają na kolor ryb lub ptaków
ozdobnych;
d) substancje aromatyzujące: substancje, których dodanie do pasz wzmacnia ich zapach i właściwości smakowe
e) dodatki dietetyczne: witaminy, pro-witaminy i substancje chemiczne o podobnym działaniu; mieszanki pierwiastków
śladowych; aminokwasy, ich sole i podobne produkty; mocznik i jego pochodne.
f) dodatki zootechniczne - wszystkie dodatki stosowane, wpływające korzystnie na cechy użytkowe ze względu na dobry
stan zdrowia zwierząt lub wpływające na środowisko;np. substancje polepszające strawność,
stabilizatory flory jelitowej
g) antybiotyki - kokcydiostatyki i histomonostatyki, powodujące zniszczenie lub zahamowanie rozwoju pierwotniaków.

98. Konserwanty – krótka charakterystyka, działanie……………………………………………………………………
Pasze, szczególnie zawierające łatwo hydrolizujące składniki pokarmowe są dobrym środowiskiem do rozwoju
niepożądanych mikroorganizmów. Rozwijają się one wszędzie tam gdzie wymagane warunki przechowywania pasz lub
ich dystrybucji nie są przestrzegane.
Mimo że nie wszystkie metabolity bakterii są szkodliwe, to jednak względy bezpieczeństwa nakazują zachowanie
środków ostrożności
Aby zapobiec stosuje się konserwanty:
Substancje lub drobnoustroje, które chronią paszę przed zepsuciem spowodowanym drobnoustrojami lub ich metabolitami
Są to krótkołańcuchowe kwasy organiczne, kwas benzoesowy lub ich sole.

Uniemożliwiają one lub ograniczają rozwój niepożądanych bakterii i pleśni. Stosowane w postaci płynnej lub stałej.

Konserwujące działanie ma także proces moczenia mięsa w solance (wodnym roztworze chlorku sodu) i wędzenia

99. Probiotyki – definicja,.......................................................................................................................................................

probiotyki – produkty zawierające żywe lub liofilizowane mikroorganizmy oraz dostarczane przez nie substancje,
które przyczyniają się do stabilizacji populacji mikroorganizmów, jak też aktywności enzymatycznej w przewodzie
pokarmowym (dodatni wpływ na wzrost i rozwój zwierząt)

W produkcji zwierzęcej te mikroorganizmy są uważane za probiotyki:

- bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus)
- drożdże i pleśnie
- bakterie tworzące endospory
- kultury natywne pozyskiwane z przewodu pokarmowego

Wprowadza się je uniemożliwiając tym samym nadmierny rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych, zapewniając
lepsze trawienie i optymalne wykorzystanie paszy.

100.

Probiotyki – mechanizm działania (w punktach)………………………………………………………………..:

- Oddziaływanie z gospodarzem ma charakter symbiotyczny, mechanizm działania -poprzez GALT - tkankę limfatyczną
przewodu pokarmowego (np. Kepki Peyera).
- Stymuluje mechanizmy odpowiedzi nieswoistej

- stabilizacja aktywności enzymatycznej w przewodzie pokarmowym
- zwiększają aktywność niektórych enzymów jelitowych (laktazy, sacharazy, maltazy)
- stymulatory wzrostu, układu immunologicznego
- lepsze trawienie i wykorzystanie paszy (redukcja amin biogennych i amoniaku w przewodzie pokarmowym i krwi)
- efekt - stabilizacja populacji mikroorganizmów zajętego miejsca - korzystne drobnoustroje zasiedlają ściany przewodu
pokarmowego i ograniczają działanie bakterii patogennych, wytwarzają tez substancje o działaniu antybiotykopodobnym
- obniżenie poziomu triacylogliceroli i cholesterolu we krwi
- poprawa zdrowotności zwierząt, zwiększenie odporności na stresy i skrócenie czasu odnowy organizmu po chorobie
- zwiększenie retencji azotu i przyrostów masy ciała
- poprawa wykorzystania wielu składników pokarmowych paszy
- konkurują o miejsce i składniki odżywcze z bakteriami chorobotwórczymi

101.

Prebiotyki – definicja, działanie…………………………………………………………………………………...:

Prebiotyki - substancja obecna lub wprowadzana do pożywienia w celu stymulacji rozwoju prawidłowej flory jelit,
poprawiająca w ten sposób zdrowie.

Prebiotykiem może być naturalny składnik diety np. skrobia, błonnik pokarmowy lub dodatki do żywności
(suplementy diety) o charakterze prozdrowotnym.

W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące.
Prebiotyki to nietrawione – oporne na działanie enzymów trawiennych w przewodzie pokarmowym składniki
żywności, które korzystnie oddziałują na gospodarza przez selektywną stymulację wzrostu i/lub aktywności jednego
rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii w okrężnicy i w ten sposób poprawiają zdrowie gospodarza.
Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie
niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie.

Prebiotyki ulegają fermentacji w przewodzie pokarmowym gospodarza za sprawą działania mikroflory jelitowej, w
procesie tym powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe

102.

Wymień żywieniowe sposoby prowadzące do zmniejszenia wydalanie fosforu przez świnie:

U świń i drobiu duży stopień wydalania fosforu w odchodach wynika ze słabej przyswajalności tego pierwiastka ze zbóż
- stosowanie go wg. najnowszych zaleceń
- stosowanie łatwo przyswajalnych soli fosforu (fosforany jednowapniowe)
- podawanie mikrobiologicznego enzymu – fitazy (umożliwia rozkład fitynianóww)- monogastryki nie potrafią go ‘
produkować, trzeba im go podawać
- precyzyjne zbilansowanie innych składników mineralnych (np. Ca:P)
- zmniejszenie P w paszach

103.

Wymień te czynniki żywieniowe, które prowadzą do nadmiernego wydalania azotu przez zwierzęta

monogastryczne:
- nadmiar białka w żywieniu
- podawanie białka o niskiej wartości biologicznej oraz niskim stopniu trawienia
- żywienie jednofazowe
- niedostatecznie zbilansowany skład aminokwasowy białka
- zły stosunek energetyczno-masowy białka
- zbyt duży udział substancji antyżywieniowych w paszy
- spadek poziomu glukozy we krwi powoduje również wzrost stężenia kortyzolu, który wpływa na zwiększenie
intensywności procesów katabolicznych białek, zachodzących w mięśniach szkieletowych, kościach oraz tkance
limfatycznej. Powoduje to nadmierne wydalanie azotu i ujemny bilans azotowy.

104.

Co można w żywieniu zmienić, aby zmniejszyć wydalanie azotu przez świnie?

- podawanie białka o wysokiej wartości biologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem zawartości aminokwasów
egzogennych i dużego stopnia ich trawienia
- żywienie fazowe w cyklach produkcyjnych ze zróżnicowaniem poziomu białka w paszy
- lepsze zbilansowanie składu aminokwasowego w białku przez dodatek aminokwasów syntetycznych i czystych
- zwiększenie wykorzystania białka przez zachowanie właściwego stosunku energetyczno-aminokwasowego
- stosowanie stymulatorów wzrostu
- zmniejszenie zawartości substancji antyżywieniowych w paszy, stosowanie preparatów enzymatycznych, termiczne
preparowanie pasz.

- zbilansowanie dawek pokarmowych uwzględniając wiek, płeć, stan fizjologiczny, cykl produkcji itp.
- W żywieniu świń należy stosować odpowiedni poziom białka, a przede wszystkim lizyny i w stosunku do lizyny
właśnie dostosowuje się ilości pozostałych aminokwasów według tzw. profilu białka idealnego. To ostatnie pozwala
pokryć zapotrzebowanie na aminokwasy w proporcjach zbliżonych do składu ciała świń. Utrzymanie tych proporcji
umożliwia optymalne wykorzystanie białka paszy, co w konsekwencji wpływa na wskaźniki tuczu przy najmniejszym
wydalaniu azotu do środowiska,
- zastosowanie w żywieniu świń diety niskobiałkowej. Umożliwia ona obniżenie emisji azotu. I tak, ograniczenie
poziomu białka w diecie dla świń o 1% zmniejsza całkowitą ilość wydalanego azotu o 10%. Dieta niskobiałkowa, bez
szkody dla osiąganych przyrostów jest możliwa pod warunkiem uzupełniania poziomu aminokwasów limitujących
przez dodanie ich w czystej formie.

105.

Podaj przyczynę „produkcji” metanu przez przeżuwacze:

W czasie produkcji kwasu octowego w żwaczu w procesie fermentacji węglowodanów powstają pewne ilości kwasu
mrówkowego, który rozkłada się na CO2 i H2

Metan
Metan powstaje w wyniku aktywności bakterii metanogennych, wykorzystujących wodór (powstający z rozkładu kwasu
mrówkowego), którego wysokie stężenie jest niekorzystne dla mikroflory żwacza.

Jest związkiem wysokoenergetycznym, straty energii w wyniku syntezy metanu sięgają 5-10%
Można manipulować procesami fermentacji w kierunku hamowania metanogenezy (np. ograniczając podawanie pokarmu
będącego źródłem kwasu octowego i masłowego, podając inhibitory enzymów niezbędnych metanogenezy)

106.

Zasada wykonania bilansu energetycznego metodą ubojową.............................................................................

Należy wyznaczyć 2 grupy zwierząt:
- grupę kontrolną
- grupę doświadczalną
Na początku doświadczenia należy poddać zwierzęta kontrolne ubojowi i zrobić analizę składu ciała
Zwierzęta doświadczalne należy żywić i oznaczać ilość pobranej z paszy energii metabolicznej.
Koniec doświadczenia, kolejno należy ubić zwierzęta doświadczalne i wykonać analizę składu ciała.
Wyniki analizy pozwalają obliczyć energię w ciele zwierząt. Pomniejszenie jej o wartość tej z ciała zwierząt w grupie
kontrolnej daje ilość energii odłożonej.
Odjęcie od energii odłożonej w ciele energii pobranej w paszach pozwala obliczyć produkcję ciepła w organizmie.

107.

Czynniki wpływające na zapotrzebowanie energetyczne u zwierząt rosnących……………………………….

- wielkość przyrostu
- tempo przyrostu
- tempo metabolizmu
- gatunek i rasa zwierzęcia
- płeć
- odpowiednio zbilansowana dawka pokarmowa