Repetytorium gramatyczne języka
niemieckiego nie tylko dla maturzystów
k
atarzyna
m
atusiak
, G
uiDo
h
eitkötter
,
m
aciej
G
anczar
(redakcja naukowa)
ISBN: 978-83-7561-117-5
format 165/235, oprawa miękka
liczba stron: 320
cena: 44,90 zł
Repetytorium jest przeznaczone dla osób uczących się języka niemieckiego
na poziomie od A1+ do B1 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia
Językowego. Stanowi ono nieocenioną pomoc zwłaszcza dla uczniów liceów
ogólnokształcących oraz maturzystów zdających maturę z języka niemieckiego
zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Ponadto z repetyto-
rium mogą korzystać studenci germanistyki, słuchacze kolegiów językowych,
uczestnicy kursów językowych przygotowujących do certyfikatów, młodzi lu-
dzie rozpoczynający pracę w firmach niemieckich, jak i wszyscy uczący się
indywidualnie.
o
autorach
Katarzyna Matusiak
– absolwentka Nauczycielskiego Kolegium Języków Ob-
cych w Sieradzu oraz filologii germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego; nauczyciel
praktycznej nauki języka niemieckiego w NKJO w Sieradzu; autorka podręcz-
nika do nauki rozumienia ze słuchu Hörverstehen; współprowadzi audycję ra-
diową Język niemiecki na co dzień w Naszym Radiu w Sieradzu.
Guido Heitkötter
– absolwent Westfalskiego Uniwersytetu Wilhelma w Mün-
ster oraz wielu kursów z metodyki nauczania języka niemieckiego, m.in. na Uni-
wersytecie Ludwiga Maximiliana w Monachium i w Goethe-Institut; mieszka
od kilku lat w Polsce, gdzie pracuje w charakterze lektora języka niemieckiego
oraz tłumacza, współpracuje z licznymi wydawnictwami.
Maciej Ganczar
– dr n. hum., absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego oraz
Studium Doktoranckiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Ślą-
skiego; nauczyciel akademicki; tłumacz literatury niemieckojęzycznej; autor pu-
blikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu literaturoznawstwa oraz
języków specjalistycznych; rzeczoznawca MEN ds. podręczników szkolnych
przeznaczonych do kształcenia ogólnego.
5
Spis treĈci
Säowo wstöpne ................................................................................. 7
Lista skrótów ................................................................................... 8
Odmiana czasowników
1.
............................................................... 9
Czasowniki
2.
haben, sein i werden
.............................................. 15
Czasowniki modalne
3.
................................................................ 17
Znaczenia czasowników modalnych
4.
........................................... 21
Czasowniki zwrotne
5.
.................................................................. 26
Czasowniki zäoĔone
6.
.................................................................. 34
Czas teraĒniejszy Präsens
7.
........................................................ 39
Czas przeszäy Perfekt
8.
............................................................... 41
Perfekt z
9.
haben
i sein .............................................................. 50
Czas przeszäy Präteritum
10.
.......................................................... 54
Czas zaprzeszäy Plusquamperfekt
11.
.............................................. 61
Czas przyszäy Futur I
12.
................................................................. 63
Tryb rozkazujñcy
13.
....................................................................... 65
Tryb przypuszczajñcy Konjunktiv II
14.
.............................................. 71
Strona bierna Vorgangspassiv
15.
................................................... 79
Bezokolicznik z
16.
zu i bez zu
........................................................ 84
Imiesäowy
17.
Partizip Präsens oraz Partizip Perfekt ......................... 88
Rekcja czasowników
18.
................................................................ 92
Rodzaj rzeczownika
19.
.................................................................. 95
Deklinacja rzeczowników w liczbie pojedynczej
20.
............................ 99
Deklinacja rzeczowników w liczbie mnogiej
21.
............................... 103
Deklinacja nazw wäasnych
22.
....................................................... 108
Deklinacja rzeczowników odprzymiotnikowych i odimiesäowowych
23.
... 111
Rekcja rzeczowników
24.
.............................................................. 113
Deklinacja przymiotników
25.
........................................................ 116
Stopniowanie przymiotników
26.
................................................... 121
Rekcja przymiotników
27.
............................................................. 125
Liczebniki
28.
.............................................................................. 127
OkreĈlenia czasu
29.
................................................................... 131
Przysäówki
30.
............................................................................. 134
Rodzajniki
31.
............................................................................. 139
Deutsche Grammatik für alle
6
Zaimki osobowe
32.
.................................................................... 144
Zaimki dzierĔawcze
33.
................................................................ 149
Zaimki wskazujñce
34.
................................................................. 154
Zaimki nieokreĈlone
35.
.............................................................. 156
Zaimki pytajne
36.
....................................................................... 164
Zaimki wzglödne
37.
.................................................................... 167
Zaimek
38.
es
............................................................................. 169
Przyimki z biernikiem
39.
.............................................................. 171
Przyimki z celownikiem
40.
........................................................... 174
Przyimki z biernikiem lub celownikiem
41.
..................................... 177
Przyimki z dopeäniaczem
42.
......................................................... 181
Przyimki czasu
43.
....................................................................... 183
Przyimki miejsca i kierunku
44.
..................................................... 188
Przyimki przyczyny
45.
.................................................................. 197
Przeczenia
46.
nein, nicht
i kein ................................................... 199
Zdania pojedyncze
47.
................................................................. 202
Zdania zäoĔone wspóärzödnie
48.
................................................... 207
Zdania
49.
zäoĔone podrzödnie ..................................................... 212
Zdania okolicznikowe przyczyny
50.
............................................... 215
Zdania okolicznikowe czasu
51.
.................................................... 219
Zdania okolicznikowe przyzwolenia
52.
.......................................... 224
Zdania okolicznikowe celu
53.
...................................................... 226
Zdania okolicznikowe warunku
54.
................................................ 228
Zdania dopeänieniowe
55.
............................................................ 230
Zdania przydawkowe/wzglödne
56.
............................................... 237
Säowotwórstwo
57.
...................................................................... 240
WyraĔenia rzeczownikowo-czasownikowe
58.
.................................. 245
Test sprawdzajñcy znajomoĈè gramatyki na poziomie A1-B1 ............. 249
Tabele gramatyczne ..................................................................... 257
Niemiecko-polski glosariusz pojöè gramatycznych ............................ 275
Polsko-niemiecki glosariusz pojöè gramatycznych ............................ 279
Rozwiñzania ................................................................................. 283
Deutsche Grammatik für alle
9
1
Odmiana czasowników
Ze wzglödu na odmianö czasowniki w jözyku niemieckim moĔna podzieliè
na regularne i nieregularne.
Odmiana czasowników regularnych
W czasie teraĒniejszym Präsens czasowniki regularne odmieniajñ siö przez
dodanie do tematu czasownika odpowiedniej koþcówki koniugacyjnej, cha-
rakterystycznej dla danej osoby i liczby. Tematem jest ta czöĈè czasownika,
która pozostaje po odjöciu koþcówki -
en od bezokolicznika. Temat czasow-
ników regularnych pozostaje niezmienny.
besuchen
p
besuch-
Koþcówki koniugacyjne czasowników
w czasie teraĒniejszym Präsens
Singular
Plural
1. Person
-e
-en
2. Person
-st
-t
3. Person
-t
-en
Odmiana czasowników regularnych
besuchen
– odwiedzaè, uczöszczaè do
Singular
Plural
1. Person
ich besuch
e
wir besuch
en
2. Person
du besuch
st
ihr besuch
t
3. Person
er/sie/es besuch
t
sie besuch
en
Forma grzecznoĈciowa (pan, pani, paþstwo, panowie, panie) zarówno dla
liczby pojedynczej, jak i liczby mnogiej pokrywa siö w formie z czasownikiem
w 3. osobie liczby mnogiej:
Sie besuchen. Zaimek formy grzecznoĈciowej
zawsze piszemy wielkñ literñ.
Deutsche Grammatik für alle
10
Odmiana czasowników
1
Odmiana czasowników nieregularnych
Czasowniki nieregularne otrzymujñ w czasie teraĒniejszym Präsens do te-
matu czasownika te same koþcówki koniugacyjne, co czasowniki regularne.
NieregularnoĈè przejawia siö obocznoĈciami w samogäoskach rdzennych.
Do zmiany tej dochodzi
tylko w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej, np. -e- na
-ie- (sehen: du siehst, er sieht). ObocznoĈci samogäosek rdzennych
wiökszoĈci czasowników nieregularnych znajdujñ siö w tabeli Czasowniki
nieregularne na stronie 257.
Odmiana czasowników nieregularnych
treffen
– spotykaè
Singular
Plural
1. Person
ich treffe
wir treffen
2. Person
du triffst
ihr trefft
3. Person
er/sie/es trifft
sie/Sie treffen
1. JeĈli temat czasownika koþczy siö na
-t lub -d, to w 2. i 3. osobie
liczby pojedynczej oraz w 2. osobie liczby mnogiej miödzy temat
a koþcówkö dodaje siö samogäoskö
-e.
arbeiten
– pracowaè
Singular
Plural
1. Person
ich arbeite
wir arbeiten
2. Person
du arbeitest
ihr arbeitet
3. Person
er/sie/es arbeitet
sie/Sie arbeiten
Podobnie czyni siö, jeĈli temat czasownika koþczy siö na pojedyncze
2.
-m lub -n poprzedzone spóägäoskñ, z wyjñtkiem spóägäosek -l oraz -r.
atmen
– oddychaè
Singular
Plural
1. Person
ich atme
wir atmen
2. Person
du atmest
ihr atmet
3. Person
er/sie/es atmet
sie/Sie atmen
WyjĎtki
Deutsche Grammatik für alle
11
Odmiana czasowników
1
ale
lernen
– uczyè siö
Singular
Plural
1. Person
ich lerne
wir lernen
2. Person
du lernst
ihr lernt
3. Person
er/sie/es lernt
sie/Sie lernen
kommen
– przychodziè
Singular
Plural
1. Person
ich komme
wir kommen
2. Person
du kommst
ihr kommt
3. Person
er/sie/es kommt
sie/Sie kommen
JeĈli temat czasownika koþczy siö na
3.
-s, -ß, -x lub -z, to w 2.
osobie liczby pojedynczej koþcówkö koniugacyjnñ skraca siö do
spóägäoski
-t.
grüßen
– pozdrawiaè
Singular
Plural
1. Person
ich grüße
wir grüßen
2. Person
du grüßt
ihr grüßt
3. Person
er/sie/es grüßt
sie/Sie grüßen
Czasowniki koþczñce siö na
4.
-eln lub -ern tracñ w 1. osobie liczby
pojedynczej samogäoskö
-e.
wechseln
– wymieniaè
Singular
Plural
1. Person
ich wechsle
wir wechseln
2. Person
du wechselst
ihr wechselt
3. Person
er/sie/es wechselt
sie/Sie wechseln
Deutsche Grammatik für alle
12
Odmiana czasowników
1
W jözyku niemieckim naleĔy pamiötaè o zgodnoĈci podmiotu i orzecze-
nia. JeĈli w zdaniu wystöpujñ czasowniki w róĔnych osobach, to postö-
pujemy wg wzoru:
ich und du = wir
wir und ihr = wir
du, er und ich = wir
ihr, sie und ich = wir
du und er = ihr
ihr und sie = ihr
Przykäady
Ich und du
machen heute Einkäufe. (Ja i ty robimy dzisiaj zakupy).
Wir und ihr
lernen heute bei mir zu Hause. (My i wy uczymy siö
dzisiaj u mnie w domu).
Du, er und ich
spielen heute zusammen Karten. (Ty, on i ja gramy
dzisiaj razem w karty).
Ihr, sie und ich
essen heute Abend im Restaurant. (Wy, ona i ja
jemy wieczorem w restauracji).
Du und er
geht um sieben nach Hause. (Ty i on idziecie do domu
o siódmej).
Ihr und sie
nutzt diesen Computer gemeinsam und ich nehme den
da. (Wy i oni korzystacie wspólnie z tego komputera, a ja wezmö
ten tam).
Uwaga
Specyficznñ odmianñ charakteryzuje siö czasownik
5.
wissen.
wissen
– wiedzieè
Singular
Plural
1. Person
ich weiß
wir wissen
2. Person
du weißt
ihr wisst
3. Person
er/sie/es weiß
sie/Sie wissen
çwiczenia
1.
Wstaw odpowiedniñ koþcówkö.
Ich heiß__ Klaus Wischniewski.
1.
Mein Freund Luigi hör__ Deutsche Welle im Internet.
2.
Gabi lach__ oft.
3.
Deutsche Grammatik für alle
13
Odmiana czasowników
1
Er schrei__ viel zu laut.
4.
Warum dank__ du mir?
5.
Ohne seine Mutter wein__ das Kind immer.
6.
Wir tanz__ nicht, aber Maja tanz__ mit Erich.
7.
Was such__ du hier?
8.
Die Musik stör__ mich nicht beim Lernen.
9.
Wir trink__ Cola, aber ihr und sie trink__ nur Mineralwasser, oder?
10.
Die Mutter setz__ das Kind auf das rote Sofa.
11.
Die Kinder renn__ zur Schule.
12.
Beate schick__ ihr Kind dieses Jahr in die Schule.
13.
Ulrich verdien__ mehr als seine Ehefrau.
14.
Herr Schulze wäsch__ sein Auto mindestens einmal pro Woche.
15.
Ihr, sie und ich fahr__ heute alle geschäftlich nach Dortmund.
16.
Du und ich bleib__ länger in der Schule.
17.
Wir und ihr diskutier__ im Unterricht über die Todesstrafe.
18.
Du und er denk__ nur an euren Urlaub!
19.
Lauf__ ihr und sie wirklich jeden Tag 10 Kilometer?
20.
2.
Uzupeänij zdania czasownikami podanymi w nawiasach w czasie
Präsens
.
Frau Francke __________ in München. (wohnen)
1.
Das Brot __________ auf dem Tisch. (liegen)
2.
Ich __________ ein interessantes Buch. (lesen)
3.
Wir __________ wirklich nicht! (lügen)
4.
Michael __________ seiner Oma. (winken)
5.
Ihr __________ für das Abendessen und ich ___________ für die Kino-
6.
karten, in Ordnung? (zahlen)
Viola und Georg __________ die ganze Zeit über die Reise nach Kenia.
7.
(sprechen)
Der Direktor ___________ seine Angestellten und ___________ in sein
8.
Büro. (grüßen, gehen)
Ihr __________ immer bei Tante Christina. (schlafen)
9.
Du __________ einen Brief und ich __________meine Hausaufgabe.
10.
(schreiben, machen)
Der Kleine __________ seine Mutter. (küssen)
11.
Hier in München __________ viele Schauspieler. (leben)
12.
In der Schule __________ Jakob Französisch und Englisch. (lernen)
13.
Annemarie und Stefanie __________ als Kellnerinnen. (arbeiten)
14.
Du __________ morgen das Geld ganz sicher! (bekommen)
15.
geschäftlich
–
säuĔbowo
Todesstrafe, die
–
kara Ĉmierci
winken
–
machaè
Schauspieler, der
–
aktor
Deutsche Grammatik für alle
14
Odmiana czasowników
1
3.
Uzupeänij zdania czasownikami z ramki w czasie Präsens.
antworten, bauen, beginnen, benutzen, fahren, fragen,
helfen, nehmen, reden, sagen, wissen
Wer __________ mir auf diese Frage?
1.
Steffi __________ ihrem Freund beim Umzug.
2.
Connie und Tobias __________ ein kleines Haus.
3.
In den Urlaub __________ wir nur Sommerkleidung und Sandalen.
4.
Zu diesem Thema __________ ich nichts.
5.
Mein neuer Arbeitskollege __________ zu viel.
6.
Um wie viel Uhr __________ der Film?
7.
Elena __________ morgen geschäftlich nach Dortmund.
8.
Warum __________ du mich, ich __________ doch nichts.
9.
10. Beim Zähneputzen __________ er immer Zahnseide.
4.
UäóĔ zdania z podanych wyrazów. Pamiötaj o odmianie czasownika.
ein großes Haus / Erich / besitzen
1.
....................................................................................................
Steffi / zum Geburtstag / ihrer Mutter / gratulieren
2.
....................................................................................................
dem Schüler / der Lehrer / nicht / glauben
3.
....................................................................................................
alleine / das kleine Mädchen / in den Park / gehen
4.
....................................................................................................
warum / ihr / kein Geld / uns / geben?
5.
....................................................................................................
6. noch / Feuer / im Kamin / brennen
....................................................................................................
ihren Hund / Melanie / jede Woche / bürsten
7.
....................................................................................................
um ihre Rechte / Frauen / kämpfen
8.
....................................................................................................
9. seit dem Autounfall / Karlheinz / im Rollstuhl / sitzen
....................................................................................................
etwas Leckeres / hier / ich / riechen
10.
....................................................................................................
5.
Uzupeänij dialog czasownikami z ramki.
arbeite, fahren, fragst, gehen, heiße, heiße, heißt, kenne, komme,
komme, kommst, machst, machst, sagst, studiere
Zahnseide, die
–
niè dentystyczna
Kamin, der
–
kominek
Rollstuhl, der
–
wózek inwalidzki
Deutsche Grammatik für alle
15
Czasowniki haben, sein i werden
2
A: Hallo, wie __________ du?
B: Ich __________ Martina, und du?
A: Ich __________ Olaf. Woher __________ du, Martina?
B: Aus Berlin, und du?
A: Ich __________ aus Bremen.
B: Olaf, was __________ du hier in Stuttgart?
A: Ich __________ an der Uni Hohenheim, und du?
B: Ich __________ bei Porsche.
A: Oh, interessant! Und was __________ du heute Abend?
B: Nichts Besonderes, warum __________ du?
A: Vielleicht __________ wir zusammen ins Kino? Was ________ du dazu?
B: Ja, gerne, aber ich __________ Stuttgart noch nicht so gut.
A: Kein Problem! Ich __________ um 7:00 Uhr zu dir und wir __________
mit der U-Bahn ins Stadtzentrum.
B: Super! Hier ist meine Adresse.
A: Danke, also bis um 7:00.
B: Ja, bis dann!
2
Czasowniki
haben, sein i werden
Czasowniki haben, sein i werden odgrywajñ w jözyku niemieckim szczegól-
nñ rolö. Obok znaczenia podstawowego peäniñ one funkcje czasowników
posiäkowych Hilfsverben, säuĔñcych do tworzenia czasów, stron i trybów.
Odmiana czasowników haben, sein i werden
haben
– mieè
Singular
Plural
1. Person
ich habe
wir haben
2. Person
du hast
ihr habt
3. Person
er/sie/es hat
sie/Sie haben
Uni, die
– skrót od
säowa Universität,
czyli uniwersytet
U-Bahn, die
– metro
Zachęcamy do lektury!
Deutsche Grammatik für alle