Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

1

Wykład 1-2

Wprowadzenie do rachunkowości

Literatura obowiązkowa

1. Ewa Wanda Maruszewska, Marzena Strojek-

Filus: Wprowadzenie do rachunkowości. Teoria, przykłady, zadania.

Wydawnictwo PKJS, Gliwice 2012.

Rozdział 1 oraz 2, 3.1.

RACHUNKOWOŚĆ

„ (...) system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania

wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczegółowych danych

liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej i finansowej jednostki

gospodarującej”.

Stanisław Skrzywan

Podstawowa zasada sporządzania sprawozdań finansowych

Sprawozdanie finansowe powinno przedstawiać jasno i rzetelnie sytuację majątkową,

finansową oraz wynik finansowy jednostki.

Dla zapewnienia wiernego i rzetelnego obrazu konie

cznym jest spełnienie następujących zasad

dokumentacji, kompletności oraz jasności.

Przedmiotem rachunkowości przedsiębiorstwa są jego majątek, źródła jego pochodzenia,

koszty, przychody oraz wynik finansowy osiągnięty na działalności gospodarczej w określonym

czasie.

Metoda

bilansowa

polega na ujmowaniu, grupowaniu i przedstawianiu majątku

przedsiębiorstwa i wszystkich zjawisk gospodarczych dwustronnie i równoważnie, czyli

bilansowo.

Metoda podmiotowa

polega na tym, że rachunkowość jest prowadzona odrębnie dla każdego

podmiotu gospodarczego.

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

2

Majątek jednostek gospodarczych - aktywa

A.

Aktywa trwałe

I .W artości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1.

Środki trwałe

2.

Środki trwałe w budowie

3.

Zaliczki na środki trwałe

III.

Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

1.

Nieruchomości

2.

Wartości niematerialne i prawne

3.

Długoterminowe aktywa finansowe

4.

Inne inwestycje długoterminowe

B. Akt yw a obro towe

I. Zapas y

1.

Materiały

2.

Półprodukty i produkty w toku

3. Produkt y got owe
4. Towar y
5. Zalic zki na dosta wy

II.

Należności krótkoterminowe

1.

Należności z tytułu dostaw i usług

( od odbiorców)

2.

Należności z tytułu podatków , dotacji , ceł, ubezpieczeń społecznych i
zdrowotnych oraz innych świadczeń

3.

Inne należności

4.

Należności dochodzone na drodze sądowej

III.

Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

2. Środki pieniężne
3. Inne inwestycje krótkoterminowe

Źródła pochodzenia (finansowania) majątku - pasywa

A.

Kapitały / fundusze własne

I. Kapitał / fundusz podstawowy
II.

Kapitał/ fundusz zapasowy

III. Kapitał/ fundusz rezerwowy
IV. W ynik f inans o wy

B. Kapitały / fundusze obce = zobow….

I.

Zobowiązania długoterminowe

II.

Zobowiązania krótkoterminowe

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

3

Aktywa

– rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o

wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują

w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Wartości niematerialne i prawne – rozumie się przez to (...) nabyte przez jednostkę,

zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego

wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok,

przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz

zdobniczych,

c) know-how.

Środki trwałe – rozumie się przez to (...) rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o

przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne

do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

a) n

ieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i

budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do

lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,

d) inwentarz żywy.

Środki trwałe w budowie – rozumie się przez to zaliczane do aktywów trwałych środki

trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

4

Inwestycje

– rozumie się przez to aktywa posiadane w celu osiągnięcia korzyści

ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich

przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków (...).

Rzeczowe aktywa obrotowe

– rozumie się przez to materiały nabyte w celu zużycia na

własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby

i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu

odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Zobowiązania – rozumie się przez to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek

wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie

już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

5

Bilans

Dwustronne i równoważne zestawienie środków gospodarczych (aktywów) i źródeł jego

pochodzenia (pasywów) sporządzone na określony dzień i w określonej przez regulacje prawne

formie.

AKTYWA

PASYWA

Formy przejawiania się majątku

Źródła pochodzenia majątku

AKTYWA TRWAŁE

KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

AKTYWA OBROTOWE

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA
ZOBOWIĄZANIA

Zakres rzeczowy: gdzie został
zainwestowany kapitał

Zakres prawny: skąd pochodzi kapitał
(własny i obcy)

AKTYWA RAZEM

PASYWA RAZEM

Podstawowa zasada bilansowa

AKTYWA = PASYWA

Równość aktywów i pasywów można zapisać za pomocą następujących równań:

Majątek = Kapitał

Majątek = Kapitał własny + Kapitał obcy

Kapitał obcy = Majątek – Kapitał własny

Przykład 1
W spółce „Krokus” sp. z o.o. stany kont na 1. I. 20XX roku przedstawiały się
następująco:

1.

Środki trwałe

24.000

7.

Kapitał zakładowy

50.000

2.

Materiały

25.000

8.

Kapitał zapasowy

3.000

3. Wyroby gotowe

8.000

9. Wynik finansowy (zysk)

4.000

4.

Należność od
odbiorców

3.000

10.Kredyty bankowe

10.000

5. Kasa

4.000

11.

Zobowiązania wobec

dostawców

1.000

6. Rachunek

bankowy

6.000

12.

Zobowiązania z tytułu

wynagrodzeń

2.000

Sporządź bilans otwarcia na dzień 1 stycznia 20XX r.

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

6

Aktywa

70 000

A. Aktywa trwałe

24 000

I .W artości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

24 000

1.Środki trwałe

24 000

2. Środki trwałe w budowie

3. Zaliczki na środki trwałe

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości

2. W artości niematerialne i prawne

3. Długoterminowe aktywa finansowe

4. Inne inwestycje długoterminowe

B. Akt yw a obro towe

46 000

I. Zapas y

33 000

1. Materiały

25 000

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Pr odukt y goto we

8 000

4. To war y

5. Zalic zk i na dost awy

II.

Należności krótkoterminowe

3 000

1. Należności z tytułu dostaw i usług

3 000

2. Należności z tytułu podatków , dotacji , ceł,
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych
świadczeń

3. Inne należności

4. Należności dochodzone na drodze sądowej

III. Inwestycje krótkoterminowe

10 000

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

2. Środki pieniężne

10 000

3. Inne inwestycje krótkoterminowe

Pasywa

70 000

A. Kapitały / fundusze własne

57 000

I. Kapitał / fundusz podstawowy

50 000

II. Kapitał/ fundusz zapasowy

3 000

III. Kapitał/ fundusz rezerwowy

IV. W ynik f inans o wy

4 000

B. Kapitały / fundusze obce

13 000

I. Zobowiązania długoterminowe

10 000

II. Zobowiązania krótkoterminowe

3 000

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

7

Materiał do samodzielnego studiowania:

Zgodnie z

metodą grupowania następuje selekcja i dobór (grupowanie) operacji

gospodarczych jednorodnych co do treści i rodzaju. W systemie rachunkowości przyjmuje się

różne kryteria grupowania operacji gospodarczych.

Metoda okresów sprawozdawczych

Funkcje

rachunkowości:

- informacyjna,

- kontrolna,

- sprawozdawczo - analityczna,

- dowodowa.

Nadrzędne zasady rachunkowości:



kontynuacji działania,



memoriału,



współmierności przychodów i kosztów,



ciągłości,



ostrożnej wyceny,



przewagi treści nad formą,



istotności.

Wykład „Rachunkowość” , Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

8

Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza

CECHA

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA

Użytkownicy

Głównie wewnętrzni, menedżerowie

różnych poziomów zarządzania

Głównie zewnętrzni; informacje

przeznaczone są dla urzędów

skarbowych, banków, GUS,

akcjonariuszy, potencjalnych inwestorów

Podstawa prawna

Nie jest uregulowana prawem

Ustawa o rachunkowości, kodeks spółek

handlowych, prawo podatkowe itd.

Zasady wyceny

Różne np. zdyskontowane

przepływy pieniężne

Jednolite

Zastosowanie

użytkowe

Informacje tworzone wybiórczo (do

podejmowania decyzji)

Pomiar i obserwacja zjawisk

przeprowadzana kompletnie i

kompleksowo

Częstotliwość

Zmienna (do podejmowania decyzji)

Obowiązuje ścisła periodyzacja

Sprawozdania

Szczegółowe – mogą dotyczyć

produktów, linii produkcyjnych,

ośrodków odpowiedzialności itd.

Zbiorcze

– dotyczą podmiotu jako całości

lub grupy kapitałowej

Dane pomiaru

Dane dotyczące wartości, ilości,

jakości

Pomiar wartościowy

Metody

Nieostro określone

Ściśle określone

Źródło : opracowanie na podstawie Z. Messner i inni : Podstawy rachunkowości. SKwP, Katowice 1996; str. 6.

Zakres rachunkowości :

-

księgowość,

-

rachunek kosztów,

-

sprawozdawczość finansowa.

Użytkownicy informacji z zakresu rachunkowości:

-

wewnętrzni,

-

zewnętrzni.