I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

1

iejsce dysleksja

na naklejkę
z kodem szkoły

Liczba pkt:

Wynik %:

©

Dariusz Witowski

www.NowaMatura.edu.pl

Oficyna Wydawnicza

NOWA MATURA

MCH-1_A1R-2008

I PRÓBNA MATURA Z CHEMII

Arkusz I

POZIOM PODSTAWOWY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdającego:

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron. Ewentualny brak zgłoś

przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym

zadaniu.

3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do

ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie (tu: oddzielna karta) nie podlegają ocenie.

7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora.

8. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający. Nie wpisuj żadnych

znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

9. Na karcie odpowiedzi (poniżej) wpisz swoje imię i nazwisko oraz kod.

Arkusz opracowany przez OFICYNĘ WYDAWNICZĄ NOWA MATURA

pod kierunkiem prof. Dariusza Witowskiego.

Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zezwolenia wydawcy ZABRONIONE.

Wydawca zezwala na kserowanie zadań przez dyrektorów szkół biorących udział

w I Ogólnopolskiej Próbnej Maturze z Chemii 29 lutego 2008 roku.

Życzymy powodzenia!

ARKUSZ

PODSTAWOWY

29 LUTEGO

ROK 2008

Za rozwiązanie wszystkich

zadań można otrzymać

łącznie

50 punktów

Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy

IMIĘ I NAZWISKO ZDAJĄCEGO

KOD

ZDAJĄCEGO

Miejsce

na naklejkę

z kodem szkoły

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

2

Zadanie 1 (2 pkt.)

Jednym z mechanizmów samooczyszczania się atmosfery z tlenku węgla (II) jest

reakcja polegająca na utlenieniu tlenku węgla (II) tlenem z powietrza pod wpływem światła.
Produktem takiej reakcji jest tlenek węgla (IV).

1) Zapisz równanie tej reakcji: ……………………………………………………………

2) Oblicz, ile m

3

tlenu potrzeba na usunięcie 5 ton tlenku węgla (II) z atmosfery przy

założeniu, że reakcja zachodzi w warunkach normalnych ze 100% wydajnością?

Miejsce na obliczenia:




Odpowiedź: ……………………………………………………………….

Zadanie 2 (2 pkt.)

Fermentacja masłowa to proces rozkładu glukozy C

6

H

12

O

6

pod wpływem bakterii

masłowych (z rodzaju Clostridium) na kwas masłowy (butanowy). Obok kwasu butanowego
wydzielają się także dwa produkty gazowe: tlenek węgla (IV) i wodór. Ponadto jest to
reakcja, w której produktem jest 63 kJ energii na mol fermentowanej glukozy.

1) Zapisz równanie reakcji fermentacji masłowej:

…………………………………………………………………………………………………..

2) Określ, czy proces fermentacji masłowej jest procesem egzo czy endoenergetycznym?

……………………………………………………..

Zadanie 3 (3 pkt.)

4,5 g pewnego metalu leżącego w grupie 13 układu okresowego rozpuszczono

w kwasie solnym i zebrano 5,6 dm

3

wodoru (T = 273K, p = 1013 hPa). Analiza wykazała, że

metal ten w wyniku opisanej reakcji utworzył w roztworze jony typu Me

3+

.

1) Zapisz w formie jonowej skróconej opisaną reakcję, przyjmując jako symbol metalu

oznaczenie Me.

……………………………………………………………………………………………

2) Prowadząc odpowiednie obliczenia ustal, jaki to metal i podaj jego pełną konfigurację

elektronową.

Miejsce na obliczenia:

Konfiguracja elektronowa: ………………………………………………………………

1.1

1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

3

Zadanie 4 (3 pkt.)

Z podanej poniżej listy tlenków a) – d) wybierz i zapisz za pomocą wzorów chemicznych

te, które mogą reagować z wodnym roztworem wodorotlenku potasu i zapisz te reakcje
w formie cząsteczkowej:

a) tlenek azotu (V)
b) tlenek węgla (II)
c) tlenek fosforu (III)
d) tlenek wapnia (wapno palone).

1) Z wodorotlenkiem potasu reagują tlenki: .......................................................................

2) Miejsce na reakcje chemiczne:

Zadanie 5 (2 pkt.)

Siarczan (VI) baru – sól praktycznie nierozpuszczalna w wodzie – stosowana jest

między innymi w diagnostyce rentgenowskiej przewodu pokarmowego jako tzw. kontrast.
Zaproponuj doświadczenie, w wyniku którego otrzymasz siarczan (VI) baru. Dobierz jednak
odczynniki tak, aby równanie reakcji w formie jonowej skróconej wynikające z tego
doświadczenia miało postać:

Ba

2+

+ SO

4

2-

→ BaSO

4

↓

1) Podaj wzory chemiczne odczynników potrzebne do przeprowadzenia doświadczenia:

…………………………………………………

2) Zapisz reakcję w formie cząsteczkowej:

………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 6 (2 pkt.)

Eksperymentator otrzymał dwie szklanki (przyjmij, że każda miała objętość 250 cm

3

):

pierwszą napełnioną wodą a drugą powietrzem a badanie prowadzono w warunkach
normalnych. Oblicz ile moli wody zawierała pierwsza szklanka, a ile moli tlenu druga?

1) Szklanka I

2) Szklanka II

Liczba moli wody: ..................

Liczba moli tlenu: ..................

4.1

4.2

5.1

5.2

6.1

6.2

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

4

Zadanie 7 (4 pkt.)

Na poniższym schemacie pokazano jak doświadczalnie można otrzymać wodorotlenek

sodu.

1 g Na 1 g NaH 1 g Na

2

O

100 wody

1) Zapisz w formie cząsteczkowej reakcje zachodzące w probówkach II i III.

Reakcja w probówce II:

………………………………………………………………………………………

Reakcja w probówce III:

………………………………………………………………………………………

2) Oblicz, przyjmując ilości substancji podane na ilustracji doświadczeń, w której

z probówek wydzieli się najwięcej gazu? Określ (słownie lub wzorem chemicznym),
jaki to gaz?

Wydzielającym się gazem jest ……………………

Miejsce na obliczenia:

Najwięcej gazu wydzieliło się w probówce ……………………………

Zadanie 8 (2 pkt.)

Napisz równania dysocjacji jonowej zachodzącej podczas rozpuszczania w wodzie soli:

1) siarczanu (VI) miedzi (II):

..................................................................................................................................................
2) azotanu (V) amonu

..................................................................................................................................................

7.1

7.2

8.1

8.2

I

II

III

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

5

Zadanie 9 (2 pkt.)

Jednym z endogennych aminokwasów białkowych jest kwas glutaminowy (kwas 2-

aminopentanodiowy) o wzorze:

O
║
HOOC―CH

2

―CH

2

―CH―C―OH

│
NH

2

Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji kwasu glutaminowego z nadmiarem

wodnego roztworu wodorotlenku sodu i roztworem kwasu solnego (chlorowodorowego).
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.

1) Równanie reakcji z wodnym roztworem wodorotlenku sodu:

2) Równanie reakcji z kwasem solnym (chlorowodorowym):

Zadanie 10 (1 pkt.)

Spośród podanych wyrażeń 1 – 6 dotyczących tłuszczów wybierz te, które odpowiednio

dotyczą tłuszczów roślinnych i zwierzęcych, i zapisz je we właściwej kolumnie w poniższej
tabeli.

1) trioleinian gliceryny,
2) masło,
3) tłuszcz ciekły,
4) palmityno – stearyno – maślan gliceryny,
5) tłuszcz stały,
6) olej rzepakowy.

Tłuszcze roślinne

Tłuszcze zwierzęce

Zadanie 11 (2 pkt.)

Ustal wzory półstrukturalne związków A i B użytych w poniższym schemacie:

CuO B

A HCHO HCOOH

Związek A: ……………………………………………….

Związek B: ……………………………………………….

9.1

9.2

10

11A

11B

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

6

Zadanie 12 (3 pkt.)

Korzystając z tablicy elektroujemności (EU) oblicz różnicę elektroujemności (Δ EU)

między pierwiastkami tworzącymi wiązanie w poniższych cząsteczkach a następnie określ,
jaki rodzaj wiązań chemicznych występuje w tych związkach.

Δ EU

Rodzaj wiązania

chlorek sodu

amoniak

tlen

Zadanie 13 (4 pkt.)

Podaj wzory półstrukturalne (grupowe) i nazwy systematyczne związków ukrytych

pod literami A, B w poniższym schemacie.

Al

2

O

3

, 300

0

C Br

2

A B 1,2-dibromopropan

A: ................................................................... ……………………………………………..

(wzór półstrukturalny) (nazwa systematyczna)

B: ................................................................... ……………………………………………..

(wzór półstrukturalny) (nazwa systematyczna)

Zadanie 14 (2 pkt.)

Reklama telewizyjna mydła podawała, że pH skóry wynosi 5,5. Na ulotce

informacyjnej dotyczącej Coca – Coli podano, że napój ten nie powinny pić małe dzieci, gdyż
jego pH może sięgać nawet 3,8. Pamiętamy natomiast, że woda ma pH = 7.
Określ, na podstawie powyższych informacji, odczyn:

skóra – …………………………………….

Coca – Cola – ………………………………

woda – …………………………………….

Zadanie 15 (2 pkt.)

Zapisz dwie obserwacje, jakich dokonano podczas wykonywania doświadczenia

przedstawionego na rysunku:

drut żelazny

stężony wodny roztwór HCl

Obserwacja: ..................................................................................................................................

………………………………………………………………………………………………….

12

13.A

13.B

14

15

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

7

Zadanie 16 (2 pkt.)

Poniżej przedstawiono wzór półstrukturalny izoprenu:

CH

2

= CH – C = CH

2

CH

3

Podaj nazwę systematyczną izoprenu oraz wzór ogólny szeregu homologicznego, do którego
należy izoprenu.

1) nazwa systematyczna: ..................................................................................................

2) wzór ogólny szeregu homologicznego: ........................................................................

Zadanie 17 (4 pkt.)

W dwóch probówkach znajdują się wodne roztwory: AgNO

3

, Zn(NO

3

)

2

.

Korzystając z tabeli rozpuszczalności zaprojektuj doświadczenie, w wyniku którego
rozróżnisz zawartość probówek:

a) podaj nazwy

wszystkich

potrzebnych odczynników

do jego przeprowadzenia

,

b) przedstaw schematyczny rysunek doświadczenia,
c) przedstaw swój tok rozumowania,
d) napisz, w formie jonowej skróconej, równanie zachodzącej reakcji chemicznej.

1) Nazwy potrzebnych odczynników: …………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………..

2) Schematyczny rysunek doświadczenia:

3) Tok rozumowania: ……………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………….

4) Równanie reakcji: ………………………………………………………………………

Zadanie 18 (3 pkt.)

Do 200 g 16% roztworu NaOH wprowadzono 4,48 dm

3

siarkowodoru w warunkach

normalnych.

Obliczyć stężenie procentowe siarczku sodu w otrzymanym roztworze.

Obliczenia:





Odpowiedź: …………………………………………………………………

16.1

16.2

17.1

17.2

17.3

17.4

18

I Ogólnopolska Próbna Matura z Chemii 29 lutego 2008 r. www.NowaMatura.edu.pl

8

Zadanie 19 (3 pkt.)

Dokończ poniższe reakcje chemiczne. Pamiętaj o właściwym dobraniu

współczynników stechiometrycznych.

….. CaC

2

+ ….. H

2

O → ……………………………………………………………………

temp.

….. H

2

O

2

…………………………………………………………………………..

….. Cu(NO

3

)

2

+ ….. K

2

S → ………………………………………………………………

Zadanie 20 (2 pkt.)

Poniżej przedstawiono opis właściwości dwóch cukrów wielkocząsteczkowych X i Y.

Przeczytaj uważnie poniższe zdania i zapisz nazwy cukrów X i Y.

Cukier X jest białą, bezpostaciową substancją bez smaku i zapachu, nierozpuszczalną

w zimnej wodzie. W gorącej wodzie tworzy roztwór koloidalny, zwany kleikiem, ulegający
żelowaniu po ochłodzeniu. Zjawisko to wykorzystuje się do wyrobu kisieli i budyniów. Cukry
X i Y nie są cukrami redukującymi. Ugrupowania hemiacetalowe znajdują się w ich
cząsteczkach tylko na jednym końcu łańcucha, co wobec jego długości nie ma wpływu na
właściwości cukrów. Cukier Y jest substancją o budowie włóknistej, nierozpuszczalną
w wodzie zimnej i gorącej a nawet w rozpuszczalnikach organicznych. Cukier ten nie trawi
człowiek, ponieważ nie posiada odpowiednich enzymów w przeciwieństwie do zwierząt
przeżuwających.

Danikiewicz W., Chemia organiczna, WSiP, Warszawa 1992

Cukier X: …………………………….….. Cukier Y: ……………….…………………….

19

20