Marta Pałac

1

, Martyna Siwiec

1

, Dariusz Owczarek

2

, Aleksandra Plucińska

2

Otyłość i jej leczenie z zastosowaniem

metod fizjoterapeutycznych

Obesity and Its Treatment with Physiotherapy Techniques

1

Absolwentki kierunku fizjoterapia, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2

Studenci kierunku pielęgniarstwo, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Streszczenie

Otyłość jest istotnym problemem medycznym obniżającym jakość życia chorego. Należy postrzegać ją zarówno

w wymiarze medycznym, jak i estetycznym. Przyczynia się do powstawania wielu chorób, takich jak: nadciśnienie

tętnicze czy cukrzyca oraz obniża walory estetyczne wyglądu, który w obecnych czasach ma duże znaczenie. Dbałość

o ludzkie ciało jest jednym z głównych powodów poszukiwania nowych, innowacyjnych terapii z zakresu medycy-

ny estetycznej, również z wykorzystaniem technik fizjoterapeutycznych. Do powszechnie stosowanych zabiegów,

mających na celu zmniejszenie tkanki tłuszczowej oraz przywrócenie skórze jędrności i elastyczności, zalicza się

lipolizę laserową, saunę, mezoterapię igłową i bezigłową, masaż manualny, endermologię oraz, wciąż pozostającą

w fazie badań, kriolipolizę. Metody te stały się doskonałą alternatywą dla klasycznej liposukcji. Należy zaznaczyć,

że nie są tak efektywne jak metody chirurgiczne, jednak ze względu na obniżenie ryzyka powikłań i skrócenie czasu

rekonwalescencji mogą być zalecane szerszej grupie odbiorców. Są coraz częściej wybierane ze względu na mniejszą

inwazyjność oraz optymalizację komfortu pacjenta (Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 4, 367–372).
Słowa kluczowe: otyłość, cellulit, zmniejszenie tkanki tłuszczowej, zabiegi fizjoterapeutyczne.

Abstract

Overweight is now one of the biggest problems which can affect patients’ health and life quality. Nowadays it’s

not only a medical but also esthetical problem. It contributes to development of many diseases such as high blood

pressure or diabetes. Furthermore being overweight has become an appearance issue too. Trying to care for the

body we look for some new, innovative techniques including aesthetic medicine and physiotherapy: laser lipolysis,

sauna, mezotherapy, manual massage, enderby, kriolipolise (which is still in research phase) are commonly used

methods of reducing fat tissue and restoring body flexibility or firmness. These methods became a great alternative

for classical liposuction. It should be indicated that these methods will never be as effective as surgery methods,

whilst because of the lower rate of side effects, shorter time of convalescent phase and minimized risk of complica-

tions they can be recommended to wide range of patients. Because of fact that these methods are less invasive and

much more comfortable for patients they are widely used in therapy (Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 4, 367–372).
Key words: obesity, cellulite, fat reduction, physiotherapy.

Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 4, 367–372

ISSN 2082-9876

PrAce POgląDOWe

© copyright by Wroclaw Medical University

W ostatnich latach otyłość coraz częściej staje

się obiektem zainteresowań z pogranicza medy-

cyny i estetyki. Jej postrzeganie zmieniało się na

przestrzeni wieków. W epoce baroku obfite kształ-

ty były symbolem piękna i dobrobytu, podczas gdy

współcześnie nadmiar tkanki tłuszczowej jest po-

wszechnie uważany za czynnik zwiększający ryzyko

śmiertelności [1]. Niekorzystne zmiany nawyków

żywieniowych, brak aktywności fizycznej oraz nad-

mierna podaż energii w stosunku do zapotrzebowa-

nia organizmu sprawiły, że otyłość stała się chorobą

cywilizacyjną [2]. Obecnie z tym problemem zma-

gają się zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijają-

ce się [1]. WHO przestrzega przed lekceważeniem

tego zjawiska, ponieważ jest ono dużym zagroże-

niem społecznym obniżającym standard i długość

życia [3]. Problem otyłości jest więc ogromnym

wyzwaniem dla współczesnej medycyny i kosme-

tologii. Poszukuje się coraz nowszych, efektywniej-

szych, a jednocześnie mniej inwazyjnych rozwiązań

M. Pałac et al.

368

będących alternatywą dla klasycznych metod chi-

rurgicznych. Do tego celu stosuje się zabiegi z wy-

korzystaniem metod fizjoterapeutycznych [4–6].

Otyłość jest definiowana jako patologiczne na-

gromadzenie tkanki tłuszczowej w wyniku dodat-

niego bilansu energetycznego [1]. Znane są dwa

podstawowe typy otyłości: pierwotna (pokarmo-

wa) – determinowana przez czynniki genetyczne

i środowiskowe oraz wtórna, powstająca na skutek

nieprawidłowego funkcjonowania ośrodkowego

układu nerwowego i gospodarki hormonalnej [7].

Tkanka tłuszczowa może występować w dwo-

jakiej postaci:

– biała tkanka tłuszczowa (white adipose tis-

sue – WAT) jest rezerwuarem energetycznym or-

ganizmu [8]. Podstawową jednostką WAT są duże

krople tłuszczu pokryte cienką warstwą cytopla-

zmy z bocznie położonym jądrem;

– brunatna tkanka tłuszczowa (brown adi-

pose tissue – BAT) odpowiada za procesy spalania

tłuszczu i wytwarzanie energii w postaci ciepła.

Jest zbudowana z wielopęcherzykowych komó-

rek zwanych adypocytami, w których znajdują się

liczne mitochondria i niewielkie kropelki tłuszczu.

W dużej ilości występuje u noworodków, a wraz

z wiekiem stopniowo zanika. U dorosłego człowie-

ka występują niewielkie skupiska brunatnej tkanki

tłuszczowej w okolicach karku, nerek i śródpier-

sia [9, 10].

Jednym z powikłań otyłości jest obrzękowo-

-włókniejące zwyrodnienie tkanki łącznej zwane li-

podystrofią (ganoid lipodystrophy – glD) lub cel-

lulitem. coraz częściej glD stwierdza się niezależ-

nie od wieku zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Powstaje w wyniku zaburzeń krążenia krwi i limfy,

nadmiernego gromadzenia się szkodliwych pro-

duktów przemiany materii oraz odkładania tkanki

tłuszczowej, przede wszystkim w obszarze poślad-

ków, bioder i brzucha [11]. Klinicznie wyróżnia

się cztery podstawowe postacie cellulitu: 1) postać

twardą – spoistą tkankę zbitą, charakteryzującą się

spadkiem nawilżenia skóry bez zmiany jej elastycz-

ności, najczęściej występującą u młodych i aktyw-

nych fizycznie kobiet; 2) postać miękką – tkankę

luźną o obniżonej spójności, przy której występuje

również spadek jędrności skóry z widocznymi de-

fektami w postaci zagłębień i bruzd, jest konse-

kwencją znacznej utraty wagi, długotrwałego stoso-

wania leków odwadniających lub braku aktywności

fizycznej; 3) postać obrzękową – spotykaną w gru-

pie kobiet ze skłonnością do tworzenia obrzęków

i zaburzeń krążenia; 4) postać mieszaną – będącą

połączeniem postaci twardej i miękkiej.

Najczęstszymi czynnikami wpływającymi na

rozwój cellulitu są: płeć (głównie u kobiet), ra-

sa (biała), indywidualna zdolność organizmu do

redukcji tkanki tłuszczowej, predyspozycje do

występowania chorób współistniejących oraz od-

żywianie i styl życia [12]. Skuteczna walka ze skut-

kami otyłości jest możliwa wyłącznie przy trafnym

zdiagnozowaniu postaci i stopnia zaawansowania

choroby [7]. Obecnie w tym celu wykorzystuje

się zarówno badania kliniczne, jak i ankietowe.

W przeważającej części interpretacja wyników

ankiet wskazuje na wysoki stopień występowania

cellulitu wśród respondentek. Problem dotyczy

około ¾ badanych kobiet. Jednak w większości

przypadków nie można jednoznacznie określić

przyczyn glD. co ciekawe, badania wskazują, że

kobiety z prawidłowym wskaźnikiem BMI (body

mass index; kg/m

2

) wykazują większą chęć reduk-

cji lipodystrofii, podczas gdy pacjentki z nadwagą

i otyłością bagatelizują rangę problemu [12].

leczenie otyłości i jej skutków musi obej-

mować kompleksowe działania mające na celu

usunięcie złogów tłuszczowych, przywrócanie

jędrności i elastyczności skóry. Terapia polega na

wprowadzeniu zbilansowanej diety i wzmożonej

aktywności fizycznej. Dodatkowo zastosowanie

zabiegów fizjoterapeutycznych pozwala na zwięk-

szenie rezultatów leczenia [3].

Lipoliza laserowa

Jedną z alternatywnych metod redukcji tkan-

ki tłuszczowej jest terapia z zastosowaniem lasera.

lipoliza laserowa jest stosowana głównie w miej-

scach, gdzie nadmiaru tłuszczu nie można usu-

nąć, stosując zbilansowaną dietę oraz ćwiczenia

fizyczne [4]. Podczas zabiegu zostają uszkodzone

błony komórkowe adypocytów. Uwolnione z nich

trójglicerydy zmieniają się w oleistą emulsję. Zde-

cydowana część substancji wypływa przez nacięcia

wykonane w obszarze zabiegowym, a pozostałości

są wydalane w wyniku procesów metabolicznych

przez wątrobę i nerki. gdy zabieg jest przeprowa-

dzony na większej powierzchni ciała, uwolnione

trójglicerydy zostają odessane za pomocą niskociś-

nieniowego urządzenia. W leczeniu wykorzystuje

się wiązkę laserową o długości 924 nm, 1064 nm

lub 1320 nm. Pierwsza z wymienionych długości

charakteryzuje się największym powinowactwem

do tkanki tłuszczowej. laser powoduje wybiórczą

destrukcję komórek tłuszczowych, począwszy od

warstw znajdujących się pod powierzchnią skóry

do położonych na głębokości do 5 cm. W wyniku

zabiegu struktura tkanki zostaje zmieniona [13].

Zmniejsza się jej objętość, a na skutek działania

światła wytwarzanego przez laser powstają nowe

włókna kolagenowe, które przyczyniają się do po-

prawy napięcia i elastyczności skóry. Dzięki koagu-

lacji naczyń krwionośnych jest możliwe zmniej-

szenie obrzęku oraz zmniejszenie liczby powikłań

Otyłość i jej leczenie

369

w porównaniu z tradycyjną liposukcją [4]. lipoliza

laserowa jest jednak metodą mniej skuteczną. Jeden

zabieg umożliwia wyłącznie miejscowe usunięcie

tkanki tłuszczowej (około 500 cm

3

), chirurgiczne

odessanie natomiast pozwala na usunięcie około

2–3 litrów tłuszczu. Dodatkowo terapię z użyciem

lasera można stosować u ludzi szczupłych, mają-

cych problem z cellulitem, ponieważ podczas za-

biegu są niszczone struktury włókniste, co wpływa

na poprawę struktury skóry [13]. lipoliza jest za-

tem przeznaczona głównie dla pacjentów, których

celem jest zmniejszenie tkanki tłuszczowej w okre-

ślonych miejscach ciała oraz oczekujących zabie-

gów mniej inwazyjnych [4, 13]. całkowity rezultat

jest widoczny po około 4 miesiącach. Zabieg moż-

na przeprowadzać wielokrotnie. Warunkiem jest

wykluczenie przeciwwskazań oraz przerwa między

zabiegami trwająca 3–4 miesięce [13].

Kriolipoliza

W ostatnich latach w celu usuwania nadmiaru

tkanki tłuszczowej zaczęto wykorzystywać również

inny rodzaj energii fizykalnej. Zabieg z wykorzysta-

niem niskich temperatur nazwano kriolipolizą [5].

Jest to technika polegająca na kontrolowanej, miej-

scowej ekspozycji na zimno, przyczyniającej się

do obniżenia temperatury tkanek [14]. W przeci-

wieństwie do lipolizy laserowej, charakteryzuje się

wykorzystaniem naturalnej dyfuzji termicznej bez

zniszczenia sąsiednich tkanek. Podczas tego pro-

cesu dochodzi do apoptozy adypocytów, usuwa-

nych następnie przez makrofagi. Już w pierwszym

dniu po zabiegu rozpoczyna się proces zapalny,

nasilający się przez około dwa tygodnie. Jego obec-

ność stwierdzano na podstawie pojawiających się

komórek zapalnych. Po trzech miesiącach tkanka

wracała do stanu równowagi. Intensywność proce-

su zapalnego zależy od zastosowanej temperatury.

Im była niższa, a czas zabiegu dłuższy, tym większe

zmiany zachodziły w tkankach [5].

coleman i Dover przeprowadzili badania,

w których wykazano, że w drugim miesiącu po wy-

konanym zabiegu zmniejszenie tkanki tłuszczowej

średnio wynosi 20,4% (11,5–26,3%), w czwartym

22,4%, a w szóstym 25,5% (10,7–37,5%). Najwięk-

szy jej spadek zanotowano w miejscach, gdzie sto-

sowano niższe temperatury i dłuższy czas działa-

nia zimna. Terapia zimnem jest dobrze tolerowana

przez pacjentów, sporadycznie jednak są obserwo-

wane reakcje bólowe. Kriolipoliza jest nowoczesną

metodą walki z nadwagą i otyłością, jednak nie

wszystkie mechanizmy zostały do końca poznane.

Niezbędne są dalsze badania, by je dokładnie zro-

zumieć i wykorzystać niskie temperatury w walce

z nadwagą i otyłością [5].

Sauna

Inną metodą prowadzącą do obniżenia masy

ciała są zabiegi w saunie na podczerwień (infra

red – Ir) [15]. Promieniowanie podczerwone,

emitowane przez rozgrzane ciała, jest prawie

w całości pochłaniane i zamieniane w ciepło

w skórze. W fizjoterapii Ir jest wykorzystywane

głównie do zwalczania bólu oraz leczenia prze-

wlekłych stanów zapalnych [14]. Obecnie ba-

da się skuteczność zastosowania tej energii do

zmniejszenia tkanki tłuszczowej [15]. Wygląd

i działanie sauny na podczerwień niewiele odbie-

ga od sauny fińskiej. główną różnicą jest jednak

zastosowane źródło ciepła [14]. Piec elektryczny

zastąpiono promiennikami podczerwieni emitu-

jącymi falę o długości 2–5 mikronów. Około 80%

wytworzonego promieniowana jest absorbowane

przez skórę i w niej przekształca się w ciepło, wy-

wołując wiele odpowiedzi ze strony układu ter-

moregulacji sprzężonego z ośrodkowym układem

nerwowym. Pozostałe 20% energii ogrzewa po-

wietrze. W saunach fińskich jedynym nośnikiem

ciepła jest powietrze. Temperatura w fińskiej sau-

nie osiąga ponad 100

o

c, podczas gdy w kabinach

Ir jest ona znacznie niższa i waha się w granicach

50–65

o

c [16]. reakcją organizmu na zwiększenie

temperatury jest pocenie się, rozszerzenie naczyń

włosowatych skóry oraz wzrost przepływu krwi

tętniczej. Oprócz tego ciepło wpływa dodatnio na

pobudzenie receptorów w skórze, czynności wy-

dalniczej nerek, zmniejsza napięcie mięśniowe,

podwyższa próg odczuwania bólu, a także przy-

spiesza przemianę materii [14]. Aby potwierdzić

czy zwiększenie intensywności metabolizmu na

skutek stosowanych zabiegów w saunie Ir mo-

że powodować zmniejszenie masy ciała, prze-

prowadzono badania w Akademii Wychowania

Fizycznego w Warszawie w Katedrze rehabili-

tacji. Przez 14 dni 30-osobowa grupa pacjentów

korzystała z 40-minutowych zabiegów w sau-

nach na podczerwień. Promienniki wytwarzały

falę z zakresu dalekiej podczerwieni, o długości

1200 nm. Okazało się, że średni ubytek masy

u pacjentów z podwyższonym wskaźnikiem BMI

wynosił 1,77 kg, a u pacjentów z prawidłową ma-

są ciała około 1,03 kg. Nie można jednoznacznie

stwierdzić czy podczas tych badań największym

zmianom uległa procentowa zawartość wody czy

tłuszczu w organizmie. Brak dolegliwości bólo-

wych, ogólnego osłabienia, zwiększenie poda-

ży płynów, a także stosowanie diety o podobnej

wartości kalorycznej do diety sprzed terapii, po-

zwalają twierdzić, że zmniejszenie masy ciała nie

wynika tylko z odwodnienia. Japońscy badacze

Biro i wsp. również przeprowadzili eksperyment

potwierdzający tezę dotyczącą zmniejszenia tkan-

M. Pałac et al.

370

ki tłuszczowej po zabiegach w saunie Ir. Pacjent

o wadze 117,5 kg po 10 tygodniach stosowania za-

biegów w kabinach generujących fale podczerwone

schudł 17,5 kg, a zawartość tłuszczowa z 46% spadła

do 35%. Pacjent przez cały czas trwania ekspery-

mentu stosował dietę 1600 kcal. Powyższe badania

dowodzą, że regularne stosowanie zabiegów w sau-

nach na podczerwień mogą być nowym narzędziem

w walce z nieprawidłową masą ciała [15].

Mezoterapia igłowa

i bezigłowa

Intradermoterapia, zwana mezoterapią igłową

obejmuje zabiegi oparte na iniekcji mikroskopij-

nych substancji leczniczych w głąb skóry. Mezote-

rapia została po raz pierwszy zastosowana w latach

pięćdziesiątych ubiegłego wieku przez francuskie-

go lekarza Michela Pistora i od tego czasu bardzo

zyskała na znaczeniu zarówno w profilaktyce, jak

i leczeniu stanów chorobowych [17, 18]. Aplikacja

mieszaniny leczniczej może odbywać się manual-

nie poprzez serię nakłuć z użyciem odpowiedniej

grubości igły bądź za pomocą multiiniektorów po-

zwalających na iniekcję substancji w kilku punk-

tach jednocześnie. W niektórych przypadkach

stosuje się metodę mechaniczną z zastosowaniem

specjalistycznego pistoletu do mezoterapii. Urzą-

dzenie sterowane elektrycznie pozwala na precy-

zyjne wyznaczenie miejsca wkłucia i dostosowanie

objętości aplikowanej mieszaniny [6]. Substancje

czynne uwalnianie ze środków farmakologicznych

przedostają się do układu krwionośnego i limfa-

tycznego znacznie wolniej niż w przypadku apli-

kacji powierzchniowej [17].

Preparaty wykorzystywane w terapii są prze-

ważnie mieszaniną substancji aktywnych, w tym

cząsteczek biostymulujących, witamin i minerałów.

Skład aplikowanej substancji jest zależny od indy-

widualnych predyspozycji pacjenta i efektu, jaki

chcemy uzyskać [18]. Do najczęściej podawanych

substancji czynnych zalicza się m.in. leki immu-

nostymulujące, lipolityczne, przeciwzapalne, hor-

monalne, antybiotyki oraz enzymy proteolityczne.

Okazuje się jednak, że w większości przypadków

nie ma odpowiedniej dokumentacji potwierdzają-

cej skuteczność leczenia proponowanymi substan-

cjami. Stąd wciąż istnieje konieczność przepro-

wadzenia rzetelnych badań pozwalających ustalić

dopuszczalne stężenia substancji czynnych zawar-

tych w preparatach farmakologicznych, ich składu

i bezpieczeństwa stosowania. Najczęstsze wska-

zania do zabiegów mezoterapii obejmują: zabiegi

biorewitalizacji skóry (iniekcje mieszanin terapeu-

tycznych przyśpieszają metabolizm komórkowy,

stymulują produkcje kolagenu i elastyny), terapii

cellulitu (aplikacja preparatów usprawniających

mikrokrążenie w tkance podskórnej i metabolizm

komórek, co pozwala na przywrócenie jędrności

i elastyczności skóry oraz likwidacji cellulitu). Jest

ponadto stosowany w przypadku leczenia rozstę-

pów skórnych i przerosłych blizn [17].

Mezoterapia jest doskonałym narzędziem

w profilaktyce i terapii cellulitu pod warunkiem,

że jest jednym z elementów kompleksowego syste-

mu leczenia. Do uzyskania wyraźnych rezultatów

zaleca się przeprowadzenie serii zabiegów (10–20)

oraz zastosowanie leczenia podtrzymującego (raz

w miesiącu). W trakcie zabiegu do tkanki pod-

skórnej (na głębokość ok. 10 mm) wstrzykuje się

odpowiednio przygotowaną mieszaninę substan-

cji czynnych o działaniu lipolitycznym i rozsze-

rzającym naczynia krwionośne. Technika nappage

również wykorzystywana w terapii lipodystrofii

zakłada z kolei śródskórne nakłucia na głębokość

3–4 mm [17, 18]. W związku z rozbudowaną siecią

naczyń w obszarze dotkniętym zmianami o cha-

rakterze cellulitu powstają liczne zasinienia, które

jednak nie są przeciwwskazaniem do wykonywania

kolejnych zabiegów [6]. Jeżeli zaistnieje koniecz-

ność zwiększenia komfortu pacjenta, to zaleca się

podanie miejscowego znieczulenia [18].

Należy podkreślić, iż w przypadku mezoterpii

igłowej szczególnie istotne staje się przestrzeganie

podstawowych zasad aseptyki w celu ograniczenia

ryzyka infekcji. Zważywszy więc na istniejące nie-

bezpieczeństwo powikłań wzrasta zainteresowanie

nieinwazyjną metodą mezoterapii [6, 18].

Mezoterapia bezigłowa, bo o niej mowa, jest

nieinwazyjną metodą będącą doskonałą alternaty-

wą dla standardowej mezoterapii igłowej. Techni-

ka bezigłowej aplikacji substancji terapeutycznych,

w zależności od urządzenia, wykorzystuje metody

kojarzone. Urządzenie BTl 5010 łączy działanie

biostymulacji laserowej z aquaforezą, czyli meto-

dą ułatwiającą przenikanie substancji aktywnych

w głąb skóry. Faza laserowa aktywizuje natomiast

przemiany komórkowe i przyśpiesza regenerację

skóry. Z kolei system TMT wykorzystuje zjawisko

elektroforoporacji, czyli połączenia elektroporacji

i elektroforezy. elektroporacja, czyli działanie na-

pięcia elektrycznego o krótkim czasie trwania im-

pulsu, wzmaga przepuszczalność naskórka i skóry

właściwej poprzez tworzenie porów w błonach ko-

mórkowych. elektroforeza natomiast odpowiada

za wprowadzanie mieszaniny leczniczej pod wpły-

wem sił elektrostatycznych. W zabiegach mezote-

rapii bezigłowej stosuje się również aparat eporex

K69. W tym przypadku zasada działania opiera się

na zjawisku izoforezy, kawitacji i ultradźwięków.

Kawitacja złuszczająca obumarłe komórki w po-

łączeniu z pozostałymi elementami gwarantuje

swobodniejsze przenikanie substancji czynnych

w głąb skóry [18].

Otyłość i jej leczenie

371

Masaż

Masaż jest obecnie szeroko stosowany w ga-

binetach odnowy biologicznej i we współczesnej

medycynie estetycznej. Może być samodzielnym

zabiegiem leczniczym bądź uzupełnieniem in-

nych form terapii. W zależności od oczekiwanych

rezultatów stosuje się masaż fragmentaryczny

obejmujący określone obszary ciała lub masaż ca-

łościowy. Poszczególne techniki masażu w istotny

sposób wpływają na funkcjonowanie narządów

i tkanek organizmu. Powodują pobudzanie re-

ceptorów skórnych głównie odbierających bodź-

ce mechaniczne i termiczne oraz stymulują mi-

krokrążenie, zwiększając tym samym metabolizm

komórkowy. Dodatkowo przez mechaniczną mo-

bilizację pobudzają fibroblasty do produkcji ko-

lagenu, poprawiają właściwości włókien kolage-

nowych już istniejących, prowadząc tym samym

do zwiększenia elastyczności i jędrności skóry.

Pod wpływem masażu dochodzi do stymulacji

drenażu limfatycznego i krwi żylnej, likwidacji

obrzęków, przyśpieszenia procesów gojenia ran

i zmiękczania blizn. Techniki masażu ingerują po-

nadto w funkcjonowanie układu ruchu, wpływając

na obniżenie napięcia mięśniowego, zapobieganie

zanikom mięśniowym, zwiększenie ruchomości

w stawach oraz wzrost wytrzymałości aparatu

więzadłowego [7]. Masaż jest również uważany za

kluczowy element wspomagający leczenie nadwagi

i otyłości. W połączeniu z regularną aktywnością

fizyczną i dietą bogatą w niezbędne składniki od-

żywcze pomaga regulować gospodarkę lipidową

organizmu i zmniejszyć tkankę tłuszczową [18].

Jest wykorzystywany zarówno w leczeniu, jak

i profilaktyce rozstępów, cellulitu czy likwidacji

złogów tkanki tłuszczowej w wymiarze miejsco-

wym lub ogólnoustrojowym [7]. Wyróżnia się:

– masaż antycellulitowy – systematyczne sto-

sowanie wpływa na poprawę ogólnej kondycji

skóry, która deformuje się w wyniku nadmiernego

nagromadzenia tkanki tłuszczowej i rozrostu tkan-

ki łącznej,

– masaż odchudzający – umożliwia rozbijanie

komórek tkanki tłuszczowej przez drenaż limfa-

tyczny, pobudzanie krążenia, usprawnianie gospo-

darki wodno-elektrolitowej oraz przyśpieszanie

przemiany materii,

– masaż modelujący – metoda masażu opie-

ra się na modelowaniu najbardziej problematycz-

nych partii ciała, takich jak pośladki, uda, brzuch

i ramiona. Zaleca się u pacjentów po zabiegu lipo-

sukcji lub znacznej utracie masy ciała.

Inny podział obejmuje sposób wykonania

masażu. Najbardziej klasyczną formą jest masaż

manualny (ręczny) wykonywany za pomocą dłoni

i innych części ciała terapeuty. Drugi typ to ma-

saż w środowisku wodnym, wykorzystujący stru-

mień wody o temperaturze i ciśnieniu dostosowa-

nym indywidualnie do pacjenta i rezultatów, jakie

chcemy uzyskać [18]. Kolejna technika to masaż

z wykorzystaniem przyrządów. W przypadku ma-

sażu przyrządowego pożądane efekty osiąga się

za pomocą specjalistycznej aparatury o różnym

działaniu. Masowane tkanki, w zależności od za-

stosowanego urządzenia, mogą być poddawane

uciskowi, wibracji, wstrząsaniu bądź zmianom ci-

śnienia [19].

Endermologia

endermologia to masaż podciśnieniowy tka-

nek miękkich wykonywany za pomocą specjalnej

głowicy wyposażonej w ruchome rolki. Należy do

jednej z najskuteczniejszych bezinwazyjnych me-

tod kształtowania sylwetki. Pomysłodawcą i reali-

zatorem pierwszego projektu urządzenia do zabie-

gów endermologii był Francuz louis Paul guitay.

Stworzony przez niego prototyp aparatu ujedno-

licał siłę masażu i jego efektywność w porówna-

niu z klasycznym masażem ręcznym. Początkowo

urządzenie było wykorzystywane wyłącznie w le-

czeniu blizn. Stopniowo korzyści wypływające

z endomasażu znacznie zwiększyły zakres jego za-

stosowania. Zaobserwowano bowiem, że technika

endomasażu przez stymulację układu limfatyczne-

go i aktywacje wymiany komórkowej jest dosko-

nałym narzędziem redukującym tkankę tłuszczo-

wą i zwalczającym objawy lipodystrofii.

W technice endomasażu głowica aparatu jest

zaopatrzona w dwie, sterowane elektronicznie rol-

ki umieszczone w komorze hermetycznej. W wy-

niku działania podciśnienia dochodzi do zasysania

fałdu skóry i tkanki podskórnej. Ta innowacyjna

technologia łączy efekty działania masażu antycel-

lulitowego, ujędrniającego i drenażu limfatyczne-

go, które w przypadku zabiegów manualnych są

wykonywane oddzielnie.

endomasaż przeprowadza się od części dystal-

nej w kierunku ujść żylnych w celu aktywacji ukła-

du limfatycznego, co sprzyja usuwaniu metaboli-

tów komórkowych i ogranicza retencję wody. Aby

poprawić bezpieczeństwo i komfort pacjenta pod-

czas masażu, wykorzystuje się specjalny kombine-

zon zapewniający lepszy poślizg głowicy aparatu

i chroniący skórę przed uszkodzeniem. rezultaty

obserwuje się po zastosowaniu 14–20 zabiegów

w seriach. Zabieg trwa ok. 35 minut i początko-

wo jest przeprowadzany dwa razy, a następnie raz

w tygodniu. Dodatkowo skojarzenie endermo-

logii z zabiegami mezoterapii w znaczący sposób

poprawia absorpcję i działanie substancji aktyw-

nych [18].

M. Pałac et al.

372

Piśmiennictwo

[1] Bik W.: Otyłość – objaw czy choroba o wielu obliczach? Med. Pasje 2010, 8, 12–14.

[2] Mieszczak-Woszczyna D.: Otyłość. Pandemia XXI wieku. Med. estet. Anti-Aging 2010, 1, 47–49.

[3] Kobus G., Łagoda K., Dobrzycki S., Bachórzewska-Gajewska H.: Otyłość jako problem społeczny. leczenie i pre-

wencja otyłości. Kardiodiabetologia. Terapia 2010, 3, 62–67.

[4] Protasewicz A.: lipoliza z użyciem lasera. Dermatol. estet. 2009, 11, 2, 99–112.

[5] Protasewicz A.: Kriolipoliza – metoda redukcji podskórnej tkanki tłuszczowej. Przegląd literatury. Dermatol. estet.

2010, 12, 4, 227–236.

[6] Golęba A.: Mezoterapia jako jedna z metod biorewitalizacji skóry. Dermatol. estet. 2010, 12, 1, 34–39.

[7] Noszczyk M.: Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. PZWl, Warszawa 2011, 190–196, 279–287.

[8] Zdrojewicz Z., Rojek A.: Brunatna tkanka tłuszczowa – budowa oraz znaczenie kliniczne. Probl. Ter. Monitor.

2009, 20, 2, 133–145.

[9] Tatoń J., Czech A., Bernas M.: Otyłość – zespół metaboliczny. PZWl, Warszawa 2006, 97–115.

[10] Wyrobiec G., Stępień M.: Tkanka tłuszczowa brunatna: budowa, występowanie, znaczenie. Post. Biol. Kom. 2001,

28, 3, 395–406.

[11] Woźniak M., Juhnke A., Zegarska B.: cellulit(I). Budowa podskórnej tkanki tłuszczowej. Dermatol. estet. 2010,

12, 4, 215–217.

[12] Załęska-Żyłka I.: cellulit jako problem medyczny. Probl. Hig. epidemiol. 2008, 89, 4, 487–491.

[13] Haber E.: lipoliza laserowa. Sposób na poprawę sylwetki. Med. estet. Anti-Aging 2010, 2, 59–62.

[14] Mika T., Kasprzak W.: Fizykoterapia. PZWl, Warszawa 2004, 25–41, 44–50.

[15] Dąbek A., Bujar M., Domaniecki J., Cabak A.: Zależność między zabiegami w saunie na podczerwień a masą cia-

ła. Fizjoter. Pol. 2009, 4, 9, 332–339.

[16] Tomczak H.: Sauna Infrared – fakty i mity. Balneol. Pol. 2009, 53, 3, 172–181.

[17] Broniarczyk-Dyla G., Tazbir M.: Zastosowanie mezoterapii w lecznictwie dermatologicznym. Przegl. Dermatol.

2009, 96, 121–125.

[18] Adamski Z., Kaszuba A.: Dermatologia dla kosmetologów. elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010, 286–289,

294–297, 435–438.

[19] Kasprzak W., Mańkowska A.: Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA. PZWl, Warszawa 2008, 298–302.

Adres do korespondencji:

Dariusz Owczarek

ul. Malinowa 10

51-361 Wilczyce

tel. [phone]

e-mail: [e-mail]

Konflikt interesów: nie występuje

Praca wpłynęła do redakcji: 14.06.2011 r.

Po recenzji: 2.11.2011 r.

Zaakceptowano do druku: 4.11.2011 r.

received: 14.06.2011

revised: 2.11.2011

Accepted: 4.11.2011