Autor: Justyna Czarnomska 1 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum PRZYKAADY WYKORZYSTANIA KOMPUTERA NA LEKCJACH MATEMATYKI W GIMNAZJUM Dostępne na rynku programy komputerowe do matematyki w szkole podstawowej przeznaczone są przede wszystkim do pracy indywidualnej ucznia z komputerem. Rzadko spotyka się takie, które można efektywnie wykorzystać podczas lekcji, mając do dyspozycji jeden komputer. Uważam, że bardzo dobrym programem bazowym do lekcji matematyki jest arkusz kalkulacyjny Excel. Nawet bez dogłębnej znajomości tego programu, można na jego podstawie stworzyć interesujący środek dydaktyczny. Oto przykład zastosowania Excela podczas lekcji na temat dodawania i odejmowania ułamków dziesiętnych. Na początku lekcji lub przed jej rozpoczęciem nauczyciel przygotowuje arkusz, definiując pole E2 jako sumę pól A2 i C2, pole E4 jako różnicę pól A4 i C4, pole E6 jako iloczyn pól A6 i C6, pole E8 jako iloraz pól A8 i C8. W polach: E2, E4, E6, E8 wyniki pojawiają się automatycznie po wprowadzonych danych do komórek arkusza. Autor: Justyna Czarnomska 2 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Arkusz kalkulacyjny może posłużyć również jako dobre narzędzie do obliczania wartości wyrażeń algebraicznych. Jest to zagadnienie, które sprawia często uczniom wiele trudności, bowiem zawiera wiele skomplikowanych działań. Zaprezentuję przygotowany przeze mnie arkusz, który może w dużym stopniu pomóc w realizacji tej jednostki lekcyjnej. Lekcja ta może mieć formę sprawdzającą lub utrwalającą - leży to w inwencji twórczej nauczyciela. Następny arkusz, który przygotowałam dotyczy tematu ,,Mnożenie i dzielenie sumy algebraicznej przez liczbę ''. Jest to lekcja, która przypomina i utrwala prawo rozdzielności mnożenia i dzielenia względem dodawania. Uczniowie uzupełniają arkusz a wynik pojawia się automatycznie w odpowiednich komórkach. Autor: Justyna Czarnomska 3 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Obraz na monitorze musi być czytelny dla każdego ucznia, dlatego też ważną rolę w przygotowaniu arkusza odgrywa kolorystyka. W arkuszu kalkulacyjnym możemy na szczęście zmieniać wielkość komórek, czcionkę oraz kolor tła i tekstu. Dzięki temu nawet na małym monitorze możemy uzyskać duży i wyrazny tekst. Nabycie pewnych umiejętności matematycznych następuje po wykonaniu większej liczby ćwiczeń. Uczniowie nie przepadają jednak za lekcjami ćwiczeniowymi, jeśli nauczyciel nie wprowadza do zajęć elementu ożywiającego. Uważam, że na takich lekcjach czynnikiem wpływającym na atrakcyjność ćwiczeń może być tzw. komputerowa kontrola wyniku ( już samo sformułowanie robi na uczniu wrażenie ). Organizację kontroli można przeprowadzić na trzy różne sposoby: " uczeń - asystent sprawdza na komputerze wyniki kolegów pracujących przy tablicy, " uczeń liczy na tablicy, a potem sam sprawdza poprawność wyniku na komputerze, " jeden uczeń liczy na tablicy, drugi sprawdza jego wynik na komputerze. Jeśli dysponujemy drukarką, każdy uczeń może otrzymać wydruk ,,swojego '' przykładu. Autor: Justyna Czarnomska 4 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Komputerową kontrolę wyniku z powodzeniem można wykorzystać przy sprawdzaniu pracy domowej, przy powtórzeniu wiadomości, jak również przy niekonwencjonalnym podsumowaniu konkursu między grupami - ,,Kto policzył bezbłędnie ? ''. Ale to już kwestia inwencji nauczyciela. Excel to doskonałe narzędzie aby ułatwić i uatrakcyjnić lekcje matematyki dotyczące funkcji liniowej i ilustracji graficznej układu równań I stopnia z dwiema niewiadomymi. Dzięki wizualizacji problemu na indywidualnej tablicy jaką jest ekran monitora komputerowego przedstawiane zagadnienie jest ciekawsze. y = 2x + 1 Zależność funkcji od y 6 y = 2x współczynnika b 5 y = 2x - 1 y = x + 1 4 y = x 3 y = x y = x - 1 2 1 y = x + 1 x 0 y = x - 1 -3 -2 -1 0 1 2 3 -1 y = 2x -2 y = 2x + 1 -3 -4 y = 2x - 1 -5 -6 Excel to doskonały program do prezentacji i analizy wyników pracy uczniów na podstawie wyników pracy uczniów na podstawie sprawdzianów, prac domowych, ocen semestralnych itp. Pierwszym krokiem jest stworzenie tabeli z ocenami całej klasy. Uzyskane przez uczniów oceny przedstawiam w postaci tabeli. W pierwszej kolumnie wpisuję nazwiska uczniów, w drugiej imię ucznia, w trzeciej - uzyskane wyniki (w przykładzie ograniczę liczbę uczniów dla przejrzystości zapisu ). Pod tabelą przygotowuję komórki do podania średniej i zliczenia poszczególnych ocen. W tym celu wykorzystuję formuły średnia i licz jeżeli , dzięki czemu obliczenia zostaną wykonane automatycznie. Zaletą zastosowania formuł jest natychmiastowe uaktualnianie wyznaczanych wartości przy zmianie ocen uczniów, co stwarza możliwość wielokrotnego użycia opracowanego pliku. Autor: Justyna Czarnomska 5 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Tabelę z diagramami można wykonać dla każdej klasy i myślę, że jest to doskonała metoda na przedstawienie wyników nauczania semestralnych lub rocznych. Przygotowane zestawienie stało się podstawą do stworzenia diagramu słupkowego. Podstawą do uzyskania tego diagramu są liczby poszczególnych ocen. Zatem zaznaczam obszar A18: C23 i za pomocą kreatora wykresów tworzę diagram słupkowy. Dane do tworzenia diagramu słupkowego stanowią oceny uczniów i liczba tych ocen . Autor: Justyna Czarnomska 6 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Ogromną zaletą przygotowanego diagramu jest jego dynamiczny charakter: zmiana ocen w komórkach powoduje automatyczne zmiany w diagramie. Daje to możliwość szybkiego wprowadzania poprawek, wielokrotnego stosowania jednego zestawienia oraz możliwość prowadzenia symulacji. Diagramy pozwalają połączyć dwa ważne elementy: ćwiczenie używania tabel, diagramów i wykresów oraz ciekawe przedstawianie wyników sprawdzianu. Znajomość podstawowych narzędzi statystycznych jest wymagana przez podstawę programową i służy przygotowaniu dziecka do dorosłego życia. Interesujące formy prezentacji wyników pozwalają stworzyć atmosferę, w której uczniowie zainteresowani są oceną całej klasy, a także wyłonić tych, którym należą się słowa pochwały, oraz sprawnie wyciągnąć wnioski. Mamy również możliwość porównania osiągnięć z poszczególnych prac klasowych, wyliczania średnich ocen poszczególnych uczniów itp. Uczniowie bardzo chętnie uczestniczą w tego rodzaju analizie wyników nauczania. Okazuje się, że z diagramami stykają się dość często czytając gazety. Nauczenie się odczytywania ocen i analizowanie wyników nauczania z tak przygotowanym arkuszem nie zajmuje dużo czasu. Uczniom starszym nie musimy pokazywać tabeli z ocenami. Analizę rozpoczynamy od diagramu słupkowego. Dzieci odczytują swoje noty, liczą osoby z poszczególnymi ocenami, wyrażają swoje opinie na temat wyników. Autor: Justyna Czarnomska 7 Przykłady wykorzystania komputera na lekcjach matematyki w gimnazjum Istotną zaletą tego sposobu analizy wyników nauczania jest możliwość prowadzenia symulacji. Są to ćwiczenia typu ,, Co by było gdyby ... ? '' na przykład nie było ocen niedostatecznych, gdyby oceny dobre stały się ocenami bardzo dobrymi itp. Dzieci bardzo lubią takie pytania i z łatwością wymyślają podobne. Po sformułowaniu pytania uczniowie próbują postawić hipotezę, której prawdziwość sprawdzają, zmieniając dane w tabeli. Mając do dyspozycji papier i ołówek, nie osiągniemy tego efektu, ponieważ droga od hipotezy do wyniku jest zdecydowanie dłuższa. Ponadto podczas interpretacji danych z diagramów uczniowie wyciągają trafne wnioski, chętnie zabierają głos i - co ciekawe - w ich wypowiedziach nie brakuje, jeśli to konieczne, surowego osądu i ostrej krytyki własnej pracy. Warto więc korzystać z Excela w procesie oceniania.