PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 1 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. PODSTAWY ZARZDZANIA POJCIA PODSTAWOWE I. Kierowanie Wg popularnych poglądów: " "Kierowanie to realizowanie czegoś poprzez innych ludzi." " "Kierowanie polega na wskazywaniu celów oraz na kontroli działania podwładnych." " "Kierowanie to (również) pobudzanie ludzi do działania" 1.1. Definicja Kierowanie w znaczeniu ogólnym: Oddziaływanie osoby kierującej na obiekt kierowany tak, aby ten działał bądz zachowywał się zgodnie z wolą kierującego. 1.2. Kierowanie w organizacji To działalność zmierzająca do spowodowania zachowania się ludzi zgodnie z celami osoby kierującej oraz etyką i kulturą zatrudniającej ich firmy. Jest to proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów. TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu. PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 2 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. 1.3. Pojęcia pokrewne pojęciu kierowania: RZDZENIE " wyraz (realizacja) polityki, " władza opiera się na możności sprawowania legalnego przymusu, WYMUSZANIE " sprawowanie władzy ma charakter nielegalny, PRZYWÓDZTWO " sprawowanie władzy, odnosi się do organizacji nieformalnej, oddziaływanie o charkterze kierowniczym jest realizowane bez uciekania się do przymusu bądz grozby kary. STEROWANIE " odnosi się do kierowania procesami technologicznymi, urządzeniami, maszynami itd. TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu. PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 3 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. II. Zarządzanie 2.1. Definicje Zarządzanie - to rodzaj kierowania, przy którym kierujący (zarządzający) ma uprawnienia zwierzchnie w stosunku do podległych mu pracowników lub instytucji, wynikające bezpośrednio z własności środków produkcji albo nadane przez organy reprezentujące właściciela środków produkcji. Zarządzanie - to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji lub prawa dysponowania nimi. Przykład - struktura SA Zarząd spółki akcyjnej zarządza przedsiębiorstwem (spółką), bowiem posiada uprawnienia zwierzchnie nadane mu przez Radę Nadzorczą reprezentującą interesy akcjonariuszy, czyli współwłaścicieli przedsiębiorstwa. TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu. PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 4 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. 2.2. Relacje między kierowaniem a zarządzaniem Pojęcie kierowania jest pojęciem szerszym (pojemniejszym) niż pojęcie zarządzania. 2.3. Funkcje zarządzania Zarządzanie to bardzo złożona, kompleksowa działalność. Aatwiej zrozumieć jej istotę wyróżniwszy główne elementy tego działania. Nazwano je funkcjami. Poniżej krótka prezentacja typowych układów (zestawów) funkcji oraz samych funkcji. Planowanie " Określanie przyszłych działań oraz środków niezbędnych do ich zrealizowania Przykłady: " Gromadzenie informacji o zasobach, potrzebach, szansach, analiza diagnostyczna. " Prognozowanie (studiowanie dostępnych prognoz i sporządzanie własnych). " Bilansowanie, koordynowanie i optymalizacja treści planów. " Pomoc w opracowaniu planów przez podległe komórki bądz wydziały. Organizowanie " Proces łączenia osobowych i rzeczowych składników działania, a także zorganizowanych już działań w systemy bardziej złożone, zdolne do wykonywania odpowiednich funkcji. " Grupowanie zespołów materialnych i ludzkich oraz ustalenie relacji pomiędzy nimi. [red. A. K. Kozmiński, W. Piotrowski: Zarządzanie. Teoria i Praktyka ] Przykłady: " Przydzielanie zadań, prac, narzędzi i materiałów. " Delegowanie i rozgraniczanie uprawnień. " Dobór i rozstawianie kadr kierowniczych. " Sprecyzowanie zasad działania. Motywowanie " Określa, w jaki sposób kierownicy wpływają na podwładnych, doprowadzając do tego, by wykonywali potrzebne zadania. " Proces regulacji psychologicznej nadający energię zachowaniu człowieka i ukierunkowujący je; może mieć charakter świadomy lub nieświadomy. [Nowa Encyklopedia Powszechna PWN] Przykłady: " Wyznaczanie zadań i określanie kryteriów oceny ich realizacji. " Projektowanie systemów wynagrodzadzania i premiowania. Wynagradzanie i preniowanie pracowników. TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu. PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 5 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. " Ocena i rozwój pracowników. " Stosowanie bodzców pozapłacowych, m.in. kształtowanie korzystnych relacji międzyludzkich i kultury organizacyjnej. Kontrolowanie: " sprawdzanie zgodności rzeczywiście realizowanych działań i ich wyników z przyjętymi założeniami . [red. A. K. Kozmiński: Zarządzanie... " kierownicy starają się zapewnić to, by organizacja zmierzała do swych celów. Jeśli jakaś część organizacji podąża w złym kierunku, kierownicy starają się wykryć tego przyczyny i poprawić sytuację. [J. Stoner, Ch. Wankel: Kierowanie ] Przykłady: " Ustalenie celów, zadń, metod ich oceny (pomiaru) ich osiągnięcia (realizacji) i ustanowienie procedur kontrolnych. " Kontrola poprzez system finansowy (bilanse, rachunki kosztów i wyników). " Kontrola wykonanych zadań i analiza efektów i formułowanie zaleceń pokontrolnych w celu doskonalenia organizacji. Nowsze typologii funkcji zarządzania A.F.Stoner, L.R.Bittel (1994) H.Steinmann, L.H. Haber (1993) G.Schreyogg Ch.Wankel (1992) (1992) 1. Planowanie 1. Planowanie 1. Planowanie 1. Planowanie 2. Organizowanie 2. 2. Organizowanie 2. Organizowanie Organizowanie 3. Zatrudnianie 3. Zabezpieczanie 3. Zatrudnianie kadr (staffing) (staffing) 3. Przewodzenie 4. Kierowanie 4. Kierowanie 4. Kierowanie (directing) (directing) 5. Motywowanie 4. Kontrolowanie 5 Kontrolowanie 5. Kontrolowanie 6. Kontrolowanie (controlling) (controlling) TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu. PODSTAWY ZARZDZANIA strona: 6 Materiał pomocniczy dla studentów studiów zaocznych. III. Organizacja 3.1. Definicja Organizacja to dostatecznie wyodrębniona z otoczenia całość ludzkiego działania skierowana na osiąganie jednego lub więcej celów. 3.2. Cechy Cechy organizacji: " celowość, czyli nastawienie na osiągnięcie jednego lub więcej celów (np. przetrwanie i rozwój organizacji), " sposób zorganizowania, czyli celowe połączenie składników ludzkich, rzeczowych, czasowych i przestrzennych, dające strukturę (budowę) organizacyjną całości, " wyodrębnienie z otoczenia, a jednocześnie powiązanie z nim przez cel lub cele i sposób zorganizowania, " poddanie kierowaniu, czyli oddziaływaniu zmierzającemu do osiągnięcia celu lub celów działania. 3.3. Znaczenia Pojęcie "organizacja" może być stosowana w znaczeniach: " Rzeczowym - jako całość złożona z ludzi wyposażonych w środki rzeczowe i połączona określonymi więzami. Rzeczy zorganizowane, instytucje. Np. "Tu mieści sie jakaś organizacja". " Atrybutowym (strukturalnym) - jako cecha przedmiotów złożonych, która nazywa sie sposobem wewnętrznego zorganizowania. Np. "W tym przedsiębiorstwie panuje dobra organizacja produkcji". " Czynnościowym - stanowiącym rodzaj działania zorganizowanego - chodzi o samą czynność organizowania. Np. "Trwa organizacja festiwalu". TEMAT: Podstawy zarządzania pojęcia podstawowe UWAGA: Niniejszy materiał nie stanowi kompletnego tekstu wykładu.