MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Janina Żurek
Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych
744[01].O1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Smerda
inż. Stanisław Pietryka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Janina Żurek
Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[01].O1.02
charakteryzowanie wyrobów kaletniczych, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu kaletnik 744[01]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Klasyfikacja wyrobów kaletniczych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Charakterystyka wyrobów kaletniczych 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
5. Sprawdzian osiągnięć 21
6. Literatura 26
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat charakteryzowania
wyrobów kaletniczych ze szczególnym uwzględnieniem podziału, charakterystyki oraz
technik montażu wyrobów kaletniczych.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia, jakie powinieneś osiągnąć w czasie zajęć edukacyjnych tej jednostki
modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwiający Ci samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów.
4. Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń.
5. Ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych oraz sprawdzenie
wiadomości teoretycznych.
6. Sprawdzian postępów.
7. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki modułowej
8. Wykaz literatury, którą możesz wykorzystać do poszerzenia wiedzy.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa: Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych, której treści teraz
poznasz zapozna Cię z podziałem, charakterystyką wyrobów, terminologią dotyczącą
wyrobów jak również dodatków stosowanych do wytwarzania wyrobów oraz technikami
montażu wyrobów kaletniczych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w laboratorium lub na wydziale produkcji musisz przestrzegać
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikajÄ…cych z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
744[01].O1
Podstawy zawodu
744[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska
744[01].O1.02
Charakteryzowanie wyrobów
kaletniczych
744[01]. O1.03 744[01]. O1.04
Sporządzanie rysunków Stosowanie maszyn, urządzeń
technicznych i narzędzi kaletniczych
i odręcznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 posługiwać się terminologią dotyczącą wyrobów kaletniczych,
 posługiwać się terminologią części składowych i dodatków kaletniczych,
 znać podstawowe badania organoleptyczne materiałów stosowanych do wytwarzania
wyrobów kaletniczych,
 rozróżniać wyroby kaletnicze z podziałem na grupy asortymentowe,
 rozróżniać elementy wyrobów,
 rozpoznawać części składowe i dodatki w wyrobach kaletniczych,
 znać techniki montażu wyrobów,
 posługiwać się normami branżowymi,
 zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- posłużyć się terminologią dotyczącą wyrobów, części składowych, półproduktów
i dodatków kaletniczych,
- rozróżnić rodzaje wyrobów kaletniczych,
- rozróżnić elementy wyrobów kaletniczych,
- rozpoznać części składowe i dodatki w wyrobie kaletniczym,
- określić techniki montażu i wykończenia wyrobów kaletniczych,
- dokonać podziału wyrobów kaletniczych na grupy asortymentowe,
- określić kryteria podziału wyrobów kaletniczych w aspekcie rozwiązań konstrukcyjnych
i materiałowych,
- dokonać analizy norm dotyczących wyrobów kaletniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Klasyfikacja wyrobów kaletniczych
4.1.1. Materiał nauczania
Wyroby kaletnicze dzielimy na:
1. Grupy  według nazwy wyrobu wynikającej z jego ogólnego przeznaczenia użytkowego
np. torebki, paski, etui, walizy itp. W normie pod wspólną nazwą torebki występują
rodzaje jak np. wyjściowe, wizytowe, balowe, sportowe, torebki podręczne itp.
2. Działy  według ogólnego określenia rodzaju materiału zastosowanego w wyrobie.
3. Rodzaje  według szczegółowej charakterystyki materiałów wyrobu tzn.
a) wyroby ze skóry naturalnej,
b) wyroby z materiałów skóropodobnych,
c) wyroby z tkanin naturalnych, impregnowanych, laminowanych.
4. Typy  według cech konstrukcyjnych wyrobu tzn. wyroby:
a) sztywne,
b) półsztywne,
c) miękkie.
5. Systemy  według sposobu łączenia wyrobu.
Części składowe wyrobów
Wykrój  część składowa wyrobu wykrojona lub wycięta ze skóry, tkaniny lub innego
materiału zastępującego skórę, niepoddana jeszcze obróbce technologicznej.
Korpus  główna część składowa wyrobu obejmująca ściankę przednią, tylną, niekiedy boki
oraz spód wyrobu.
Klapa  część składowa wyrobu zamykająca dostęp do jego wnętrza.
Podklapa  podszewka klapy lub materiał właściwy.
Ścianka przednia  przednia część składowa korpusu wyrobu.
Ścianka tylna  tylna część składowa korpusu wyrobu.
Rączka  uchwyt o różnych kształtach służący do trzymania i noszenia wyrobu.
Przegroda  część składowa wyrobu dzieląca jego wnętrze.
Lamówka  pasek lub taśma załamana wzdłuż długości obejmująca brzegi wyrobu i przyszyta
do niego jako wzmocnienie lub ozdoba.
Biza  wypustka z igielitu lub innego materiału wszyta na krawędzi elementu wyrobu.
Bodno  boczna i dolna część wyrobu (nie dotyczy to wierzchu i spodu walizy).
Spód  dolna zewnętrzna część wyrobu stykająca się całą powierzchnią z płaszczyzną
podłoża.
Dno  dolna składowa część wyrobu stanowiąca jego element wewnętrzny.
Kiedra  pasek materiału ( skóry, tworzywa, tkaniny) złożony na pół w kształcie wypustki
wszyty między części składowe wyrobu.
Grzbiet  górna część wyrobu lub linia załamania ( zagięcia) klapy.
Kapel  pasek przymocowany do wyrobu przytrzymujący półkółko.
Kieszeń wewnętrzna  kieszeń przyszyta do wewnętrznej ścianki stanowiąca schowek.
Kieszeń zewnętrzna  kieszeń naszyta na zewnętrznej ściance korpusu.
Listek ( coperek)  mały paseczek przymocowany jednym końcem do wyrobu służący jako
uchwyt przy otwieraniu zamka lub odciąganiu odchylonej części składowej.
Przesuwka  wąski pasek złączony trwale na końcach nałożony na pas służący do
przewlekania jego końca po zapięciu na sprzączkę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Wsuwka  wąski pasek wszyty końcami do pasa na stałe w miejscu przymocowania sprzączki
służący do przewlekania końcówki pasa po zapięciu.
Wieko  górna ruchoma część walizy nakrywająca spód.
Wkład ( dusza)  materiał wypełniający wnętrze rączki.
Nazwy dodatków kaletniczych
Antabka  metalowy uchwyt półkółko przymocowany do wyrobu.
Krążek, oczko  krążek z metalu lub innego materiału służący jako wzmocnienie otworów
wyciętych w elemencie.
Klamra  rodzaj sprzączki o różnej konstrukcji i kształtach z różnych materiałów najczęściej
metalowe bez trzpienia spinającego końce paska.
Kółko  krążek z drutu z końcami spawanymi lub zetkniętymi ze sobą, służące do łączenia
części składowych wyrobów.
Półkółko  ramka z drutu o kształcie półkola zamkniętego średnicą spawaną lub końcami
zetkniętymi służące do łączenia części składowych wyrobów.
Narożnik  nakładka z metalu fibry lub innego trwałego materiału zabezpieczająca naroża
wyrobu przed uszkodzeniem.
Nit  gwóz
dz
z metalu o tępym zaostrzonym lub rozciętym trzonie stosowany w produkcji
kaletniczej do łączenia w sposób trwały części składowych wyrobu lub spełniający funkcję
ochronnÄ… lub zdobiÄ…cÄ….
Podkładka nitu  cienki metalowy krążek, nakładany na trzpień nitu w celu wzmocnienia
nitowania.
Pukiel  gwóz
dz
z dużą wypukłą główką o rozdwojonym i rozginanym trzonie chroniący
spód wyrobu przed uszkodzeniami.
Ramka  prostokąt z drutu o końcach trwale połączonych lub zetkniętych ze sobą.
Sprzączka  ramka z metalu różnego kształtu stanowiąca składowy element paska tj:
a) sprzączka pojedyncza  sprzączka na której bok nałożony jest jeden trzpień,
b) sprzączka podwójna  mająca poprzeczkę z nałożonym jednym lub dwoma
trzpieniami,
c) sprzączka z rolką  sprzączka na której ramieniu nałożona jest rolka ułatwiająca
przeciÄ…ganie pasa.
Szyna (stalka)  listwa metalowa umocowana wewnÄ…trz w grzbiecie wyrobu usztywniajÄ…ca
jego korpus w części górnej i stanowiąca podkładkę do przymocowania antabek.
Zamek kaletniczy  urządzenie zamykające dostęp do wnętrza wyrobu zabezpieczające przed
przypadkowym lub niepożądanym jego otwarciem.
Zbitka  nit dwuczęściowy, który łączy elementy wyrobu przez wciśnięcie jednej części
w drugÄ….
Karabińczyk  uchwyt sprężynujący służący jako zaczep końcówki pasa (rys. 1).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Rys.1. Przykładowe dodatki kaletnicze [2]
a) szyna do teczki, b) antabki, c) zawias do walizy, d) zbitki,
e) półkółko.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak dzielimy wyroby kaletnicze?
2. Jakie znasz typy wyrobów kaletniczych?
3. Jakie znasz rodzaje torebek?
4. Jakie znasz główne części składowe wyrobów?
5. Jaką rolę w wyrobie spełnia lamówka?
6. Jakie znasz dodatki kaletnicze?
7. Co to jest narożnik?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału wyrobów kaletniczych na grupy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat wyrobów kaletniczych,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować wyroby gotowe lub na planszach,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5) dokonać podziału wyrobów na grupy,
6) zapisać w dzienniczku praktyk lub na planszy podział wyrobów,
7) podzielić się uwagami z innymi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 plansze z wyrobami lub wyroby gotowe,
 normy,
 przybory do pisania,
 dzienniczek praktyk,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Dobierz dodatki kaletnicze służące do wzmocnienia i łączenia części składowych wyrobu
kaletniczego np. teczki męskiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat dodatków kaletniczych,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować dodatki kaletnicze do łączenia i wzmocnienia wyrobu,
5) dobrać dodatki do wskazanego wyrobu,
6) podzielić się swoimi wiadomościami z innymi,
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dzienniczek praktyk,
 dodatki kaletnicze (np. narożniki, półkółka, szyna)
 plansze z dodatkami,
 wyrób kaletniczy,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Nazwij części składowe wskazanego wyrobu kaletniczego np. teczki aktówki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat nazw części wyrobów,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować wyrób gotowy ( teczkę),
5) zapisać w dzienniczku części składowe wskazanego wyrobu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 Wyposażenie stanowiska pracy:
 teczka aktówka,
 normy branżowe,
 przybory do pisania,
 dzienniczek praktyk,
 literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dokonać podziału wyrobów kaletniczych?
2) wymienić typy wyrobów kaletniczych?
3) wymienić główne części składowe wskazanego wyrobu ?
4) wymienić dodatki kaletnicze?
5) zastosować dodatki kaletnicze?
6) rozróżnić wyroby kaletnicze z podziałem grupy?
7) rozróżnić wyroby z podziałem na typy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Charakterystyka wyrobów kaletniczych
4.2.1. Materiał nauczania
Ważniejsze wyroby kaletnicze
Zmieniające się kierunki mody, szczególnie damskiej pociągają za sobą również zmianę
wzornictwa wyrobów kaletniczych. Dotyczy to doboru kolorystyki, akcesoriów zdobniczych
i ich konstrukcji. Głównym wskazaniem projektowania wyrobów kaletniczych jest ich
funkcjonalność. Omówione poniżej wyroby kaletnicze są jednocześnie przeglądem wzorów
o zróżnicowanej konstrukcji, wielkości i przeznaczeniu.
Walizy kufry  stosowana do dłuższej podróży, przeprowadzek i jako sprzęt domowy.
Wykonane są ze skór świńskich. Zaopatrzone są w mocne zamki, zatrzaski i narożniki.
Dostosowane są do przedmiotów osobistych.
Walizy  służą do przedmiotów osobistego użytku wykonane są ze skór, tkanin
technicznych, materiałów syntetycznych. Najistotniejszą cechą jest ich lekkość (rys. 2, 3).
Rys.2. Kufry [10]
Rys.3. Walizy [11]
Nesesery  wykonane są ze skór i tkanin. Nesesery mogą być półsztywne lub miękkie.
Zapinane na zamki błyskawiczne lub zamki kopertowe. Dostosowane są do przyborów
toaletowych (rys. 4).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 Rys.4. Nesesery [12]
Torby podróżne  przystosowane są do przewożenia przedmiotów w czasie podróży.
Wykonane są z materiałów skóropodobnych, tkanin powlekanych, skaju. Torby te posiadają
zamki błyskawiczne. Torby podróżne należą do wyrobów półsztywnych i miękkich. Dużym
powodzeniem cieszą się torby miękkie z niemnącego się materiału, które nabierają formy po
ich wypełnieniu (rys. 5).
Rys.5. Torby podróżne [13]
Torby turystyczne i sportowe  w zależności od przeznaczenia kształt ich jest różny. Są
mniejsze od toreb podróżnych, gdyż spełniają rolę ręcznego bagażu. Charakterystyczną cechą
jest pasek zastępujący rączkę, skracając lub przedłużając pasek można ich nosić w ręku lub
przewieszać przez ramię. Torby te wykonane są z materiałów skóropodobnych, skaju (rys. 6).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys.6. Torby turystyczne i sportowe [14]
Torby gospodarcze  przeznaczone do przenoszenia artykułów żywnościowych.
Wykonane są z tkanin powlekanych i lnianych. Wśród różnorodnych form można wyróżnić
dwa typy, z dnem usztywnionym i miękkim (rys. 7).
Rys.7. Torby gospodarcze [15]
Teczki  są półsztywne lub miękkie. Wykonane są ze skór świńskich, bydlęcych,
końskich, kozich, owczych. Dzielą się na: tornistry szkolne, aktówki, teczki biurowe, teczki
podróżne.
a) tornistry szkolne  w środku znajdują się przegrody. Wykonane są ze skóry i z materiałów
nieskórzanych. Powinny być lekkie i nieprzemakalne. Zamki i zapięcia trwałe i łatwe
w obsłudze, zaopatrzone w dwa paski nośne o regulowanej długości.
b) aktówki, teczki biurowe  powinny być lekkie przeznaczone na drobne przedmioty
osobistego użytku. Teczki biurowe wykonuje się ze skóry i dermy.
c) teczki podróżne  używane są przez osoby wyjeżdżające w delegacje. Różnią się od teczek
zwykłych wielkością i pakownością (rys. 8).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys.8. Teczki [16]
Torebki damskie  wyroby o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych i wzorniczych,
wielkościach i kształtach, mających różne rodzaje zapięć, przeznaczone do przechowywania
i noszenia poza domem przedmiotów niezbędnych kobiecie.
Rozróżniamy rodzaje torebek:
wizytowe  wyrób przeznaczony do okolicznościowego przechowywania drobnych
przedmiotów i kosmetyków koniecznych w czasie składania wizyt,
balowe  wyroby o małych wymiarach wykonane ze szlachetnych skór, mas plastycznych
i tkanin najczęściej zdobionych biżuterią lub ozdobnym haftem,
plażowe  wyroby wykonane najczęściej z tworzyw sztucznych lub tkanin powlekanych,
wodoodpornych gładkich lub wzorzystych przeznaczonych do przechowywania
i przenoszenia wszelkich przedmiotów użytku osobistego na plaży,
wyjściowe, sportowe, podręczne  wyroby o różnych kształtach, wielkościach wykonane
z różnych materiałów stosowanych w kaletnictwie (rys. 9).
Rys.9. Torebki wyjściowe [17]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Torebki młodzieżowe  różnią się od torebek damskich nie tylko żywszymi kolorami,
ale i konstrukcjÄ…, posiadajÄ… rÄ…czkÄ™ i dodatkowo pasek do zawieszania przez ramie. Wykonuje
się je ze skóry cielęcej, świńskiej, koziej, skóry gadów i płazów, dermy i materiałów
skóropodobnych (rys. 10).
Rys.10. Torebki młodzieżowe [17]
Drobne wyroby kaletnicze
Paski  dzielą się na paski męskie, damskie i dziecięce. Paski męskie wykonuje się ze
skóry lub z gumowych taśm. Paski damskie wykonuje się ze skór lakierowanych,
zamszowych
a paski dziecięce są bardzo kolorowe. Podstawową cechą pasków jest nieskomplikowane
zapięcie (rys. 11).
Rys.11. Paski [18]
Portfele  przedmioty osobistego użytku o kształcie prostokąta lub kwadratu
z wewnętrznymi kieszonkami, służące do przechowywania banknotów i dokumentów.
Portfele eleganckie wykonuje się z najwyższego gatunku skór kozich, cielęcych w kolorze
czarnym lub ciemnobrązowym. Portfele mogą być wykonane także ze skór świńskich.
Portfele dzieli się na: dwuskrzydłowe,  którego korpus składa się z dwóch złożonych
elementów o jednym miejscu ich załamania; trzyskrzydłowe,  których korpus składa się
z trzech złożonych elementów o dwóch miejscach ich załamania; z mieszkami  wyrób dwu-
lub trzy - skrzydłowy o harmonijkowato uformowanych boczkach, umożliwiających
zwiększenie jego pojemności; z klapą  wyrób dwu lub trzyskrzydłowy zapinany zewnętrzną
klapkÄ… (rys. 12).
Rys.12. Portfele [19]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Etui  futerały służące do przechowywania kluczy, okularów i wykonane są z odpadów
skór oraz folii. O specjalnym przeznaczeniu są futerały na aparaty fotograficzne i lornetki
wykonane ze skór blankowych bydlęcych (rys. 13).
a) b) c)
Rys.13. Etui [20]
a) na klucze, b) na długopisy, c) na płyty CD
Portmonetki  są różnego kształtu. Przegródki i kieszonki służą do przechowywania
pieniędzy. Wykonane są z odpadów skór lub folii (rys. 14).
Rys.14. Portmonetki [21]
Podczas projektowania wyrobów kaletniczych zwłaszcza: toreb, tornistrów i teczek
szkolnych oraz portfeli, portmonetek i futerałów należy ściśle przestrzegać wymagań
zawartych w normach branżowych, które dotyczą m.in. wymiarów podstawowych,
konstrukcji i sposobu ich wykonania, materiałów, z których będą wykonane oraz zawierają
wymagania dodatkowe jakie należy uwzględnić przy wykonaniu określonego wyrobu.
Techniki montażu wyrobów
Wyroby kaletnicze sÄ… wykonywane za pomocÄ…: szycia, zgrzewania, okuwania.
Szycie  łączenie części składowych wyrobu za pomocą ściegów wykonywanych ręcznie
lub maszynowo. Szycie ręczne w kaletnictwie stosuje się wtedy, gdy wymagane jest mocne
połączenie elementów, a łączenie tego nie można wykonać maszynowo np. rączki do waliz ze
skór twardych. Wyroby kaletnicze wykonywane za pomocą szycia maszynowego maga być
o brzegach ciętych do kantu, zawijanych, zszywanych i wywracanych po ich zszyciu. Brzegi
takie należy odpowiednio wykończyć, aby wyrób gotowy miał estetyczny wygląd.
Zgrzewanie- łączenie ze sobą części składowych z materiałów termoplastycznych za
pomocą zgrzewarki. Wycięte lub wykrojone części składowe z folii z tworzyw
termoplastycznych łączy się w gotowy wyrób kaletniczy metodą zgrzewania
pojemnościowego np. kosmetyczki, torebki dziecięce, worki na odzież itp..
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Okuwanie - łączenie części składowych wyrobu za pomocą nitów lub sztywnych
łączników. Polega na umocowaniu części metalowych na elementach wyrobu lub gotowym
wyrobie np. przynitowanie rączki, znitowanie w całość torby monterskie itp.. Szczegółowo
sposoby montażu wyrobów kaletniczych za pomocą szycia, zgrzewania, nitowania zostaną
omówione w dalszych jednostkach modułowych.
Wykończenie brzegów
Estetyczny wygląd wyrobów kaletniczych podnosi wykończenie ich brzegów. Dobrym
efektem jest zawijanie krawędzi lub wywracanie wyrobów po ich zszyciu. Przy wykonaniu
wyrobów ze skór grubszych brzegi elementów pozostawia się niezawijane,
z widocznym przekrojem skóry. Skóry garbowania roślinnego, których kolor przekroju jest
bardzo zbliżony do powierzchni lica, wykończenie takich brzegów nie sprawia trudności, albo
wykończenie brzegów nie jest konieczne. W przypadku skór garbowania chromowego brzegi
cięte należy barwić. Nowoczesne sposoby barwienia brzegów polegają na stosowaniu do
wykończenia takich samych farb kryjących, jakimi skóry zostały pokryte w garbarni. Brzegi
elementów barwi się ręcznie za pomocą pędzla lub przez natrysk elementów równo
ułożonych w stosie.
Czyszczenie brzegów  cięte brzegi po zwilżeniu wodą klejową czyści się do połysku
ręcznie tkaniną, lub maszynowo na polerce.
Zawijanie brzegów ma na celu podniesienie estetycznego wyglądu wyrobów kaletniczych
wykonanych ze skór. Sposób zawijania zależy od rodzaju i grubości materiałów oraz od
wielkości i konstrukcji wyrobów.
Ze względu na wygląd zawijanie dzieli się na:
- zawijanie kryte  stosowane jest, gdy zawijany element będzie zakryty inną częścią
składową wyrobu, ciętą do kantu. Zawijanie kryte stosuje się przy wyrobie patek, rączek do
torebek damskich, klap w teczkach, przy nakładaniu ornamentów.
- zawijanie odkryte  rodzaj zawijania, w którym krawędz
zawiniętego elementu jest
widoczna na elemencie spodnim. Zawijanie odkryte stosuje się przy zawijaniu korpusów
w teczkach, oraz klapach w portfelach, portmonetkach.
Liniowanie  polega na wyciskaniu na brzegach trwałych linii, w celu nadania im
estetycznego wyglądu. Liniowanie odbywa się na zimno i gorąco. Efekt liniowania zależy od
temperatury nagrzewania liniarek, rodzaju garbowania skór, sposobu wykończenia lica oraz
od wielkości liniowanych elementów. Skóry o wyprawie roślinnej poddaje się łatwo
liniowaniu i do uzyskania odpowiedniego efektu, liniarkÄ™ podgrzewa siÄ™ do temperatury
55÷600C. W celu uzyskania wyraz
nej linii na powierzchni skory garbowania chromowego
przy wyższej temperaturze liniarki 80 ÷900C, trzeba użyć wiÄ™kszego nacisku.
Lamowanie  polega na obszyciu brzegów elementów wąskim paskiem materiału
Å‚Ä…czonych maszynowo.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie przeznaczenie użytkowe mają walizy?
2. Jakie przeznaczenie użytkowe mają torby podróżne?
3. Z jakiego materiału mogą być wykonane torby gospodarcze?
4. Jakie przeznaczenie mają różne paski?
5. Jak dzielÄ… siÄ™ paski?
6. Jakie rozróżniamy rodzaje torebek damskich?
7. Z jakich materiałów mogą być wykonane torebki damskie?
8. Jakie znasz techniki montażu wyrobów kaletniczych?
9. Jakie przeznaczenie użytkowe mają teczki?
10. Jakie znasz sposoby wykończania brzegów wyrobów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
MajÄ…c torebkÄ™ np. wizytowÄ…, dokonaj charakterystyki i zakwalifikuj jÄ… do odpowiedniej
grupy asortymentowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat charakterystyki wyrobów
kaletniczych,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub
w pracowni technologicznej gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować torebkę,
5) przygotować przykładową charakterystykę innego wyrobu,
6) porównać charakterystykę z normą,
7) zakwalifikować wyrób do odpowiedniej grupy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
przykładowa charakterystyka wyrobów,
torebka damska wizytowa,
przybory do pisania,
dzienniczek praktyk,
norma branżowa,
literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Dobierz sposób i wykonaj wykończenie brzegów w saszetce męskiej ciętej do kantu
wykonanej ze skóry garbowania chromowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat wykańczania brzegów,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie,
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) założyć odzież ochronną,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować środki do wykończenia brzegów saszetki,
6) wykonać wykończenie brzegów,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) podzielić się uwagami z innymi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wyrób (saszetka męska),
 środki do wykończenia brzegów( farby),
 przybory do barwienia (gąbka lub pędzel),
 dzienniczek praktyk,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 3
Wykonaj liniowanie na zimno brzegów paska męskiego ze skóry garbowania roślinnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat liniowania,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie,
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) założyć odzież ochronną,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować pasek męski,
6) przygotować liniarkę,
7) wykonać liniowanie,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) podzielić się uwagami z innymi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wyrób (pasek męski),
 środki do wykończenia brzegów( liniarka),
 próbki skór,
 dzienniczek praktyk,
 literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić przeznaczenie użytkowe wyrobów?
2) dokonać podziału pasków?
3) określić rodzaj materiału na torbę gospodarczą ?
4) wymienić rodzaje torebek damskich?
5) wymienić wyroby jakie można wykonać z odpadu skór?
6) wymienić sposoby wykończenia brzegów wyrobów?
7) określić przeznaczenie etui ?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących charakteryzowania wyrobów kaletniczych. Wszystkie
pytania sÄ… pytaniami wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
 w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję
z wykonanego zadania.
7. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania: 1, 15, 18, gdyż są one na poziomie trudniejszym
niż pozostałe.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do ochrony brzegów portfela można zastosować
a) półkółko.
b) pukiel.
c) narożnik.
d) klamrÄ™.
2. Urządzenie zamykające wyrób przed przypadkowym otwarciem to
a) karabińczyk.
b) antabka.
c) sprzÄ…czka kaletnicza.
d) zamek kaletniczy.
3. Część składowa wyrobu kaletniczego zamykająca dostęp do jego wnętrza to
a) podklapa.
b) grzbiet.
c) kiedra.
d) klapa.
4. Który z wymienionych poniżej wyrób kaletniczy przeznaczony jest do celów szkolnych?
a) Torba.
b) Neseser.
c) Tornister.
d) Aktówka.
5. Wyrób kaletniczy wykonany z odpadów skór to
a) pasek męski.
b) etui na klucze.
c) torebka damska.
d) portmonetka z folii.
6. Kieszeń naszyta na zewnętrznej ściance wyrobu kaletniczego to
a) kieszeń wewnętrzna.
b) kieszeń wpuszczana.
c) kieszeń zewnętrzna.
d) kieszeń ozdobna.
7. A
ączenie części składowych wyrobów za pomocą nitów to
a) sklepywanie.
b) nitowanie.
c) zbijanie.
d) zaciskanie.
8. Wyroby o małych wymiarach wykonane ze szlachetnych skór i tkanin zdobionych
biżuterią to wyroby
a) gospodarcze.
b) młodzieżowe.
c) wyjściowe.
d) balowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
9. Na rysunku przedstawiony sposób wykończenia brzegów wyrobów to
a) zawijanie.
b) kiedrowanie.
c) lamowanie.
d) ścienianie.
10. Materiał wypełniający wnętrze rączki to
a) wkład.
b) uszczelka.
c) filc.
d) wata.
11. Który z wymienionych wyrobów kaletniczych to typowy wyrób przeznaczony do pracy
w biurze?
a) Neseser.
b) Kufer.
c) Aktówka.
d) Plecak.
12. Przedstawiony na rysunku wyrób kaletniczy to
a) etui na płyty.
b) etui na kasety.
c) etui na długopisy.
d) etui na kosmetyki.
13. Wyrób kaletniczy przeznaczony do celów turystyki górskiej to torba
a) wyjściowa.
b) gospodarcza.
c) podróżna.
d) turystyczna.
14. Który z przedstawionych na rysunku wyrób kaletniczy posiada konstrukcję sztywną?
a) Torba gospodarcza.
b) Torba sakiewka.
c) Teczka
d) Kufer.
a) b) c) d)
15. Dolna zewnętrzna część wyrobu stykająca się całą powierzchnią z płaszczyzną podłoża to
a) biza.
b) dno.
c) spód.
d) bodno.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
16. Cześć składowa wyrobu dzieląca jego wnętrze to
a) wykrój.
b) przegroda.
c) przód.
d) podklapa.
17. Według sposobu łączenia wyroby kaletnicze dzielimy na
a) grupy.
b) rodzaje
c) sposoby.
d) systemy.
18. Normy branżowe dotyczą
a) nazw dodatków kaletniczych.
b) wykonywania czynności np: badań.
c) metody normowania czasu pracy.
d) metody normowania zużycia materiałów.
19. Uchwyt o różnych kształtach służący do trzymania i noszenia wyrobu to
a) przesuwka.
b) Kapel.
c) rÄ…czka.
d) listek.
20. W wyrobach z grubszych skór wykonanych do kantu brzegi elementów wykańcza się przez
a) zawijanie.
b) lamowanie.
c) apreturowanie.
d) barwienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. LITERATURA
1. Borzeszkowski A. Borzeszkowski W. Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe. Część I.
WSiP, Warszawa 1979
2. Christ J. W.: Kaletnictwo  Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991
3. Dobrosz K., Matysiak A.: Tworzywa sztuczne. Materiałoznawstwo i przetwórstwo.
WSiP, Warszawa 1994
4. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5. Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych. WPLiS, Warszawa 1962
6. Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa
1992
7. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych. WSiP, Warszawa 1997
8. Persz T.: Analiza techniczna w przemyśle skórzanym. WPLiS, Warszawa 1967
9. Praca zbiorowa.: Tworzywa sztuczne w przemyśle obuwniczym. WN-T, Warszawa 1971
10. www.paco-cases.pl/ spec/SPEC_old/alarm.jpg
11. www.vip-firma.com.pl/ rysunki/pucinni1800.jpg
12. www.blog.portfelik.pl/.../uploads/2007/08/11.jpg
13. www.finpap.poznan.pl/ sklep/gfx/g930270.jpg
14. www.bagsport.pl/images/big_pro/14.jpg
15. www.ikea.com/ms/pl_PL/img/torba_279.jpg
16. www.akart.com.pl/ zdj/114.jpg
17. www.vipfirma.com.pl/rysunki/torebki.jpg
18. www.grg.com.pl/Pasek_7483.jpg
19. www.gazetamsp.pl/.../Portfele%20big%20www.jpg
21. warin.pl/sklep/
22. www.studiosiedem.com/.../9310103.jpg
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26