Oprogramowanie 1. systemowe - systemy operacyjne - języki programowania - oprogramowanie narzędziowe 2. aplikacyjne - edytory tekstów - edytory tekstów - arkusze kalkulacyjne - bazy danych - aplikacje sieciowe - multimedia - obliczenia numeryczne - ...................................... EB PWr II 1 EB PWr II 2 Systemy operacyjne Sprzęt i oprogramowanie u\ytkownik człowiek aplikacje oprogramowanie system operacyjny sprzęt sprzęt sprzęt EB PWr II 3 EB PWr II 4 System operacyjny Definicje System operacyjny zbiór programów zarządzających pracą komputera. Podstawowe funkcje: " zarządzanie zadaniami programy " zarządzanie pamięcią operacyjną " zarządzanie urządzeniami zewnętrznymi jądro s.o. jądro s.o. Cel: " udostępnienie zasobów komputera i ich optymalne wykorzystanie wymienne EB PWr II 5 EB PWr II 6 Zarządzanie zadaniami Zarządzanie zadaniami " systemy jednozadaniowe " wieloprzetwarzanie (multiprocessing) " systemy wielozadaniowe Wykorzystanie dwu lub więcej procesorów pracujących jednocześnie. Kilka zadań jest wykonywanych równocześnie ( na ró\nych procesorach). Sposoby realizacji wielozadaniowości: - wielozadaniowość klasyczna Z wieloprocesorowością jest związane przetwarzanie równoległe. Przejście do innego zadania następuje, gdy bie\ące zadanie wymaga np. W przetwarzaniu równoległym kilka procesorów równorzędnych ściśle współ- dostępu do urządzenia zewnętrznego, czyli po napotkaniu przerwania pracuje w wykonywaniu jednoczesnym tego samego zadania. logicznego logicznego Przetwarzanie równoległe wymaga, aby program był napisany dla przetwa- Przetwarzanie równoległe wymaga, aby program był napisany dla przetwa- rzania równoległego. - podział czasu Poszczególnym zadaniom przydziela się z góry określoną wielkość czasu, po czym następuje przejście do zadania drugiego. EB PWr II 7 EB PWr II 8 Zarządzanie pamięcią Zarządzanie zadaniami Ze względu na ograniczona wielkość pamięci operacyjnej zazwyczaj rezyduje w niej tylko część aktualnie wykonywanych programów. Pozostałe znajdują się na dysku i są pobierane w miarę potrzeby. Czynność wymiany zawartości pamięci operacyjnej i dyskowej jest nazywana swappingiem. Obsługa w kolejności zgłoszeń (FCFS) Efektywność pracy komputera w istotny sposób zale\y od sposobu tej wymiany. Dwie strategie wymiany: Dwie strategie wymiany: " pamięć wirtualna " segmentacja pamięci Obsługa Round-Robin EB PWr II 9 EB PWr II 10 Zarządzanie urządzeniami zewnętrznymi Organizacja danych na dysku Dysk fizyczny jest dzielony na dyski logiczne zwane partycjami/wolumenami. Dwa poziomy: " poziom fizyczny (drajwery urządzeń) Format partycji zale\y od rodzaju systemu operacyjnego: Planowanie kolejności operacji, kontrola i naprawa błędów, obróbka przerwań. " FAT16 - DOS, " poziom logiczny Dostęp do danych na poziomie logicznym bez znajomości organizacji " FAT32 - Win95, Win98, W2K, WinXP fizycznej. " NTFS - W2K, WinXP " NetWare - system Nowell NetWare Rodzaj i wielkość partycji określa się podczas formatowania dysku. W niektórych s.o. partycje mo\na podzielić na wolumeny. EB PWr II 11 EB PWr II 12 Hierarchiczna struktura folderów Poziom logiczny System folderów i plików. aplikacje Plik zawiera logiczną jednostkę informacji np. program, rysunek, tekst. Ka\dy plik ma nazwę umo\liwiającą jego identyfikację. bdanych programy teksty Foldery słu\ą do grupowania plików np. zale\nie od ich zawartości. Folder mo\e zawierać pliki lub inne foldery. Najczęściej struktura folderów jest hierarchiczna. czytajto java pascal cpp pascal pr1.pas pr2.pas pr2.exe - folder - plik EB PWr II 13 EB PWr II 14 Przykładowe systemy operacyjne Programy narzędziowe " DOS (Disk Operating System) " diagnostyczne " Unix (serwer i stacja) " antywirusowe " Linux (serwer i stacja) " składowania " NetWare (serwer) " kompresji " Mac OS " do optymalizacji dysków " Windows y WINDOWS = OKNA " odzyskiwanie plików z dysku i ich naprawa - Windows 95 (stacja) " odzyskiwanie plików z dysku i ich naprawa - Windows 95 (stacja) - Windows 98 (stacja) " kodowanie informacji - Windows NT (serwer lub stacja) " monitory sprawności - Windows 2000 (serwer lub stacja) - Windows Milenium " internetowe - Windows XP (stacja) " przechwytywanie ekranów - Windows 2003 (serwer) - Windows Vista (stacja) " odinstalowywanie - Windows 2008 (serwer) - Windows 7 (stacja) EB PWr II 15 EB PWr II 16 - wielozadaniowy, - wielou\ytkowy, Linux występuje najczęściej w postaci dystrybucji. - 32-bitowy system operacyjny typu UNIX, Dystrybucja jest to skompletowany zestaw programów, które wraz - stworzony przez Linusa Torvaldsa (1991) , z systemem Linux tworzą kompletne środowisko u\ytkowe. - podlega licznym udoskonaleniom przez programistów mających dostęp do kodu zródłowego systemu, - System Linux jest rozpowszechniany na zasadach licencji GPL (General Public Najpopularniejsze dystrybucje to: License). Licencja ta zapewnia powszechną mo\liwość bezpłatnego u\ytkowania License). Licencja ta zapewnia powszechną mo\liwość bezpłatnego u\ytkowania - RedHat, systemu i brania udziału w jego rozwoju. - Debian, - S.u.S.E, - LinuxSlackWare, - Caldera OpenLinux. EB PWr II 17 EB PWr II 18 Windows 7 obsługuje do 3,5 GB RAM (wersja 32-bitowa), brak wersji Starter 64-bitowej. Skierowana do podstawowych zastosowań domowych Windows 7 okrojona wersja Home Premium Windows 7 jest dostępny w wersjach 32-bitowej i 64-bitowej. Home Basic obsługuje do 8 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB Ma być to ostatni Windows dostępny w wersji 32-bitowej. (wersja 32-bitowa) Windows 7 obsługuje do 16 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB Jest on kompatybilny z poprzednimi wersjami systemu Windows. Home (wersja 32-bitowa) Premium skierowana do zastosowań domowych Premium skierowana do zastosowań domowych Jest następcą Windows Vista. Dostępny od pazdziernika 2009. Jest następcą Windows Vista. Dostępny od pazdziernika 2009. Windows 7 obsługuje do 192 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB Professional (wersja 32-bitowa) skierowana do bardziej zaawansowanych u\ytkowników domowych oraz małych firm Windows 7 Enterprise Windows 7 Ultimate EB PWr II 19 EB PWr II 20 Windows XP Windows XP Funkcje XP dziedziczone z poprzednich Windowsów: " Windows XP Professional " obsługa portów USB " Windows XP Home Edition " obsługa partycji FAT32 i NTFS " opcja Windows Update Światowa premiera w 2001 roku. Dostępna jest polska wersja. " porządkowanie dysku Dziedziczy cechy Windows Milenium i Windows 98. " kontroler rejestrów " zintegrowana kompresja ZIP " zintegrowana kompresja ZIP " Internet Explorer 6.0 " przyspieszone uruchamianie systemu " kontrola certyfikacji sterowników " ochrona plików systemowych " moduł regeneracji systemu " szyfrowanie plików EB PWr II 21 EB PWr II 22 Windows XP Windows XP Funkcje specyficzne dla XP: Środowisko pracy " przełączanie się między dwoma zalogowanymi kontami " Pulpit (Desktop) " zdalny pulpit (Windows Terminal Services) Główna część ekranu pokryta ikonami. Podwójne kliknięcie w ikonę powoduje jej uruchomienie (lub otwarcie foldera). " zdalna pomoc " Pasek zadań " osobisty firewall Na samym dole ekranu. Standardowo znajduje się na nim przycisk Start oraz Zegar, Znacznik klawiatury, Aplikacje aktywne. Aplikacje aktywne. " Okna Okno jest podstawowym elementem w systemie Windows XP. Ka\da aplikacja jest wyświetlana w osobnym oknie. Okna mogą być: - otwierane/zamykane - powiększane/pomniejszane - przesuwane EB PWr II 23 EB PWr II 24 Windows XP Dysk twardy i partycje Urządzenia we/wy Mo\na zamontować od jednego do kilku dysków twardych. Ka\dy dysk mo\na podzielić na partycje i dyski logiczne. Urządzenia we/wy maja swoje nazwy: " NULL - puste urządzenie FAT-32 - klastry 4kB, 8kB, 16kB Format wychodzący z u\ycia. " CON - klawiatura/monitor NTFS " COM1 - pierwszy port szeregowy Podstawowy format dla systemów Windows " COM2 - drugi port szeregowy " COM2 - drugi port szeregowy Większe bezpieczeństwo i stabilność systemu. " LPT1 - pierwszy port równoległy Umo\liwia nadawanie u\ytkownikom uprawnień do plików i folderów. Umo\liwia szyfrowanie i kompresję danych. " LPT2 - drugi port równoległy Obok partycji podstawowych mo\na utworzyć partycję rozszerzoną, którą " A: - stacja dyskietek mo\na następnie podzielić na dyski logiczne. " C: - dysk twardy " D:, ... Z: - kolejne dyski EB PWr II 25 EB PWr II 26 Przykładowe podziały dysku na partycje Foldery Są tworzone dla uporządkowania (grupowania) plików. Mają organizacje hierarchiczną. Windows XP Windows XP W Windows XP wszystkie nośniki dyskowe wchodzą w skład jednej struktury folderów. Linux Operacje na folderach: Aplikacje Archiwum " zakładanie/kasowanie Archiwum " zakładanie/kasowanie " kopiowanie/przenoszenie Windows XP aplikacje dane EB PWr II 27 EB PWr II 28 Pliki Pulpit Plik - logiczna jednostka danych. Moje miejsca Mój komputer Moje dokumenty Kosz Operacje na plikach: sieciowe " tworzenie/usuwanie " kopiowanie/przenoszenie " tworzenie skrótów Dyskietka A: Dysk C: Dysk D: Dysk X: Dyskietka A: Dysk C: Dysk D: Dysk X: " usuwanie do kosza " usuwanie do kosza Pakowanie/archiwizacja, kompresja U\ytkownicy Program Files Windows Początkowa struktura folderów w Windows XP EB PWr II 29 EB PWr II 30 Nazwy plików Nazwy plików Nazwa pliku składa się z 2 części: Rozszerzenie nazwy najczęściej świadczy o zawartości pliku. nazwa_główna.rozszerzenie Przykładowe rozszerzenia: do 256 znaków .bat .doc .txt .mp3 .rar W nazwach plików nie mo\na u\ywać znaków: \ / ? : * " > < | .com .xls .sys .jpg .zip .exe .ppt .gif .docx nc.exe moje_dane.txt Jan_Nowak.doc .bak .hlp .java .html .bak .hlp .java .html Rozszerzenie nazwy pliku jest zestawem znaków ułatwiającym systemowi Windows określenie, jakiego typu informacje są zawarte w pliku i jaki program powinien być u\ywany do otwierania tego pliku. Jest ono dodawane na końcu Pokazywanie/ukrywanie rozszerzeń nazw plików: nazwy pliku, po kropce. Narzędzia/Opcje folderów/Widok| Ustawienia zaawansowane Pełna nazwa pliku zawiera nazwy folderów le\ących na ście\ce od korzenia do folderu zawierającego plik: C:\Program Files\Java\jdk1.6.01\demo\applets\DrawTest\DrawPanel.java EB PWr II 31 EB PWr II 32 Nazwy plików Nazwy folderów Nazwa foldera ciąg znaków (do 64). Ka\dy program zainstalowany w komputerze otwiera jeden lub więcej typów plików, z których ka\dy jest identyfikowany przez Zazwyczaj jeden wyraz, ale mo\e być z rozszerzeniem. rozszerzenie nazwy pliku. Je\eli więcej ni\ jeden program w komputerze mo\e otwierać dany Przykłady: typ pliku, jeden z programów jest ustawiany jako domyślny. System Program Files System Program Files Zmiana programu, w którym pliki danego typu są otwierane Windows Moje Dokumenty automatycznie: Java Adobe Narzędzia/Opcje folderów/Typy plików EB PWr II 33 EB PWr II 34 Aplikacje Konfiguracja Windows XP Uruchamianie aplikacji: Start/Panel Sterowania " aplikacje na pulpicie " Czcionki Podwójne kliknięcie " Data/godzina " aplikacje z menu Start Start/Wszystkie Programy " Dodaj/Usuń program " aplikacje z okna folderu " Ekran Podwójne kliknięcie na plik Podwójne kliknięcie na plik " Klawiatura " Klawiatura " Konta u\ytkowników " Mysz " Narzędzia administratora Drukarki i faksy Połączenia sieciowe EB PWr II 35 EB PWr II 36 Windows 8 Ma być następcą systemu Windows 7. Przewidywana premiera wrzesień 2012. " przebudowanie jądra " dodanie obsługi klastrów " interfejs w jakości 3D " wybór przeglądarki internetowej podczas instalacji systemu " podstawowe oprogramowanie biurowe (Microsoft Office Starter) " podstawowe oprogramowanie biurowe (Microsoft Office Starter) Koniec Koniec " dostępne dwa interfejsy: - interfejs kafelkowy, inspirowany Windows Phone 7 - interfejs klasyczny " efektywna obsługa dowolnego typu PC (desktopy, laptopy, tablety) " integralne wsparcie USB 3.0 " zmodyfikowany i ulepszony Windows Explorer EB PWr II 37 EB PWr II 38