RYSUNEK TECHNICZNY 2012/2013
Katedra Konstrukcji Metalowych i ZarzÄ…dzania w Budownictwie
B.Sołtysik
WYMIAROWANIE
WYMIAROWANIE jest to podawanie wymiarów przedmiotów na rysunkach
technicznych za pomocą linii, liczb i znaków wymiarowych.
1. OGÓLNE ZASADY WYMIAROWANIA
LINIE WYMIAROWE I POMOCNICZE LINIE WYMIAROWE
a) LINIE WYMIAROWE - rysuje się linią ciągłą cienką równolegle
do wymiarowanego odcinka w odległości co najmniej 10 mm,
zakooczone są grotami dotykającymi ostrzem krawędzi
przedmiotu, pomocniczych linii wymiarowych lub osi symetrii.
Linie wymiarowe nie mogą się przecinać.
b) POMOCNICZE LINIE WYMIAROWE - są to linie ciągłe cienkie,
będące przedłużeniami linii rysunku. Rysuje się je prostopadle
do mierzonego odcinka.
Pomocnicze linie wymiarowe mogą się przecinać.
STRZAA
KI WYMIAROWE
×ð PrawidÅ‚owy ksztaÅ‚t grotów przedstawia rys.1. Dopuszcza siÄ™ groty
niezaczernione  rys.2.
×ð DÅ‚ugoÅ›d grota powinna wynosid 6-8 gruboÅ›ci linii zarysu przedmiotu,
lecz nie mniej niż 2,5 mm. Długośd grotów powinna byd jednakowa dla
wszystkich wymiarów na rysunku.
×ð Ostrza grotów powinny dotykad od wewnÄ…trz linii, miÄ™dzy którymi
wymiar podajemy  rys.3.
×ð Przy podawaniu maÅ‚ych wymiarów groty można umieszczad na zewnÄ…trz
tych linii, na przedłużeniach linii wymiarowej  rys.4.
×ð Dopuszcza siÄ™ zastÄ™powanie grotów cienkimi kreskami o dÅ‚ugoÅ›ci co
najmniej 3,5 mm, nachylonymi pod kÄ…tem 45o do linii wymiarowej 
rys.5.
1
RYSUNEK TECHNICZNY 2012/2013
Katedra Konstrukcji Metalowych i ZarzÄ…dzania w Budownictwie
B.Sołtysik
LICZBY WYMIAROWE
Na rysunkach technicznych wymiary liniowe (długościowe) podaje się w
milimetrach, przy czym oznaczenie "mm" pomija siÄ™ !
×ð Liczby wymiarowe pisze siÄ™ nad liniami wymiarowymi w odlegÅ‚oÅ›ci
0,5 - 1,5 mm od nich, mniej więcej na środku  rys.1.
×ð Jeżeli linia wymiarowa jest krótka, to liczbÄ™ wymiarowÄ… można
napisad nad jej przedłużeniem  rys.2.
×ð Wymiary powinny byd tak rozmieszczone, żeby jak najwiÄ™cej z nich
można było odczytad patrząc na rysunek od dołu lub od prawej
strony  rys.3.
Na wszystkich rysunkach wykonanych na jednym arkuszu liczby
wymiarowe powinny mied jednakową wysokośd, niezależnie od wielkości
rzutów i wartości wymiarów.
Należy unikad umieszczania liczb wymiarowych na liniach zarysu przedmiotu, osiach i liniach
kreskowania przekrojów.
ZNAKI WYMIAROWE
Do wymiarowania wielkości średnic i promieni krzywizn stosujemy specjalne znaki wymiarowe.
a) ÅšREDNICE wymiarujemy poprzedzajÄ…c liczbÄ™ wymiarowÄ… znakiem
Ćð (fi).
b) PROMIENIE A
UKÓW wymiarujemy poprzedzając liczbę
wymiarową znakiem R. Linię wymiarową prowadzi się od środka
Å‚uku i zakaocza siÄ™ grotem tylko od strony Å‚uku  rys.
c) GRUBOÅšD PA
ASKICH PRZEDMIOTÓW o nieskomplikowanych
kształtach zaznaczamy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem x.
2
RYSUNEK TECHNICZNY 2012/2013
Katedra Konstrukcji Metalowych i ZarzÄ…dzania w Budownictwie
B.Sołtysik
2. PODSTAWOWE ZASADY WYMIAROWANIA
A. Zasada wymiarów koniecznych.
Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary
mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu.
Zawsze podajemy tylko tyle i takich wymiarów które są niezbędne
do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu.
B. Zasada niepowtarzania wymiarów.
Wymiarów nie należy nigdy powtarzad ani na tym samym rzucie,
ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu.
Każdy wymiar powinien byd podany na rysunku tylko raz i to w
miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do
odszukania i potrzebny ze względu na przebieg obróbki.
C. Zasada niezamykania łaocuchów wymiarowych.
A
aocuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów
równoległych (tzw. łaocuchy wymiarowe proste - rys. 1) lub dowolnie
skierowanych (tzw. łaocuchy wymiarowe złożone - rys. 2).
W obu rodzajach łaocuchów nie należy wpisywad wszystkich
wymiarów, gdyż łaocuch zamknięty zawiera wymiary zbędne
wynikające z innych wymiarów. A
aocuchy wymiarowe powinny więc
pozostad otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.
D. Zasada pomijania wymiarów oczywistych.
Pomijanie wymiarów oczywistych dotyczy przede wszystkim
wymiarów kątowych, wynoszących 0o lub 90o, tj. odnoszących się do
linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych.
3
RYSUNEK TECHNICZNY 2012/2013
Katedra Konstrukcji Metalowych i ZarzÄ…dzania w Budownictwie
B.Sołtysik
3. PRZYKA
ADY WYMIAROWANIA
a) BA

DNY !!!
Popełnione błędy:
×ð linie wymiarowe przecinajÄ… siÄ™, a jest to
niedozwolone,
×ð nie wszÄ™dzie sÄ… wpisane liczby wymiarowe,
×ð na jednej z linii wymiarowych brakuje grotu
strzałki,
×ð liczba wymiarowa (60) jest rozdzielona liniÄ…
wymiarowÄ…,
×ð na rzucie poziomym (z góry) powtórzone
zostały wymiary, które są już zaznaczone na rzucie
pionowym (głównym).
b) POPRAWNY
Ten rysunek został zwymiarowany zgodnie z
przedstawionymi wcześniej zasadami:
×ð przy pomocy linii pomocniczych wiÄ™kszoÅ›d
linii wymiarowych umieszczono na zewnÄ…trz
przedmiotu, co zwiększa przejrzystośd
rysunku,
×ð wymiary krótsze podane sÄ… bliżej krawÄ™dzi
przedmiotu niż wymiary dłuższe, dzięki
czemu unikamy przecinania siÄ™ linii
wymiarowych,
×ð wiÄ™kszoÅ›d wymiarów zgrupowana jest na
rzucie głównym,
×ð żaden wymiar nie zostaÅ‚ powtórzony,
×ð liczby wymiarowe okreÅ›lajÄ… wymiary w mm,
ale nazwa jednostki na rysunku jest
pomijana.
4