Centralka telefoniczna P R O J E K T Y Centralka telefoniczna kit AVT-475 Do niedawna pojcie centrala telefoniczna kojarzyło si najczściej z budynkiem lub przynajmniej dułym pomieszczeniem pełnym tajemniczo wyglądających urządze. Obecnie, gdy w telekomunikacji krluje zaawansowana elektronika, nastąpiła gwałtowna miniaturyzacja. Wspłczesne Producenci oferują centralki wanie poziomw nadawanych centrale publiczne osiągają na o pojemności od kilku linii miej- i odbieranych sygnałw akustycz- tej samej powierzni skich i kilkunastu numerw we- nych do wymaga pola komuta- wielokrotnie wikszą pojemnośĘ wntrznych. Najmniejsza, jaką cyjnego. W małych centralkach nił ich elektromechaniczne spotkałem, miała jedną lini miej- AZL powinien ponadto zapewniĘ poprzedniczki. Centrale ską i cztery numery wewntrzne. ochron przeciwprzepiciową. abonenckie zamiast pokoju W zastosowaniu domowym mołe Zespł łącza miejskiego odpo- zajmują najczściej kawałek si zdarzyĘ, łe pojemnośĘ nawet wiada za wspłprac z centralą ściany i oferują znacznie takiej centralki nie zostanie w peł- nadrzdną. Do jego zada naleły wicej usług. Wraz z tym ni wykorzystana. wykrywanie sygnału dzwonienia, pojawiło si zupełnie nowe Wybr liczby linii miejskich zamykanie ptli dla prądu stałego, pojcie telefonicznej centralki w nowo projektowanej centralce zmiana poziomw sygnałw akus- domowej był stosunkowo prosty. tycznych, ochrona przeciwprze- domowej. Rzadko w ktrym domu mamy do piciowa. Przykład konstrukcji takiego dyspozycji wicej nił jedną lini Pole komutacyjne umołliwia urządzenia przedstawiamy telefoniczną. Wystarczy zatem, jeś- łączenie torw rozmwnych abo- w artykule. li nasza centralka bdzie miała jedno wejście dla linii miejskiej. Podstawowe cechy centrali: Troch trudniejsze było ustale- nie liczby abonentw wewntrz- pojemność: 1 linia miejska, 2 numery wew- nętrzne; nych i to z kilku powodw. Pier- współpracuje z dowolnymi telefonicznymi wszy jest związany ze złołonością urządzeniami końcowymi; układu. Schemat blokowy typowej realizuje połączenia wewnętrzne; centrali abonenckiej przedstawio- umożliwia przełączanie rozmowy miejskiej z zapowiedzią lub bez zapowiedzi; no na rys. 1. umożliwia realizację połączeń konsultacyjnych Jak widaĘ centrala składa si (połączenie wewnętrzne w czasie rozmowy zasadniczo z piciu elementw: miejskiej); - abonenckich zespołw liniowych generuje muzykę na linii miejskiej w stanie oczekiwania; AZL; generuje standardowe sygnały tonowe: zgło- - zespołw łączy miejskich ZLM; szenie, zajętość, zwrotny sygnał wywołania; - pola komutacyjnego PK; wysyła rozróżnialne sygnały dzwonienia miej- - układu sterowania US; skiego i wewnętrznego; - nadajnika tonu 400Hz GEN; akceptuje FLASH o czasie trwania od 80 do 800ms; - generatora melodii MEL; umożliwia zablokowanie wyjścia na miasto - zasilacza ZAS. i dzwonienia z miasta dla jednego telefonu; Abonencki zespł liniowy za- posiada wbudowaną ochronę przeciwprzepię- sila telefon abonenta wewntrzne- ciową na obu numerach wewnętrznych i linii miejskiej; go i umołliwia: testowanie stanu przy braku zasilania przyłącza jeden telefon ptli abonenckiej, włączanie na- bezpośrednio do linii miejskiej; picia dzwonienia oraz dostoso- jest zasilana z sieci 220V. Elektronika Praktyczna 10/98 34 Centralka telefoniczna nic nowego. Wiele nowoczesnych central abonenckich udostpnia dodatkowe usługi po uderzeniu w widełki. W starszych telefonach naleły po prostu przycisnąĘ na chwil widełki. Nowoczesne tele- fony, rwnieł bezprzewodowe, są wyposałane w przycisk FLASH. Naciśnicie tego przycisku powo- duje chwilowe przerwanie ptli. Czas takiego rozwarcia musi byĘ dłułszy nił przerwa podczas impulsowania (66ms) i krtszy nił czas odłołenia (200ms..800ms). Ostatecznie zdecydowałem si na dwa numery wewntrzne i jedną lini miejską. Jest to naj- mniejsza sensowna pojemnośĘ centralki, wystarczająca jednak w wikszości zastosowa domo- wych. Opis działania Prezentacj projektu centralki rozpoczn nietypowo, od przed- stawienia jej mołliwości. Zapew- ne zachci to wielu Czytelnikw Rys. 1. Budowa matrycy komutacyjnej. do budowy tego połytecznego urządzenia na własne potrzeby. nenckich zespołw liniowych jest dosyĘ skomplikowanym urzą- Na kocu opisu zamieściłem kilka z zespołami linii miejskich i z ge- dzeniem. uwag dotyczących ogranicze neratorem sygnałw tonowych. Drugi aspekt to silna zalełnośĘ w instalowaniu centralki. Dziki Bardzo czsto do pola komutacyj- złołoności (i ceny) od pojemnoś- temu kałdy mołe sprawdziĘ czy nego są podawane dodatkowe syg- ci. Pomijając koszt zespołw abo- centralka bdzie poprawnie wspł- nały akustyczne z wbudowanego nenckich, ktrych musi byĘ tyle, pracowaĘ z jego siecią telefonicz- generatora melodii MEL lub z wej- ile jest numerw wewntrznych, ną. ścia audio. Słułą one uprzyjem- najwałniejszym czynnikiem ce- Na początek wyjaśnienie przy- nianiu czasu osobie oczekującej notwrczym jest pole komutacyj- jtego nazewnictwa: na połączenie. W małych central- ne. WielkośĘ pola, czyli liczba - dzwonienie (miejskie) jest to kach pola komutacyjne buduje si punktw łączeniowych rośnie kombinacja sygnałw: 1s sygnał/ z przekanikw, w wikszych cen- z iloczynem liczby abonentw we- 4s cisza; tralach są to matryce kluczy ana- wntrznych i liczby linii miejs- - pukanie (dzwonienie wewntrz- logowych. kich. ne) jest to kombinacja sygnałw: Układ sterowania odczytuje de- Ostatni i bodaj najwałniejszy 400ms sygnał/200ms cisza/ tektory w AZL i ZLM. Na tej problem jest natury technicznej. 400ms sygnał/4s cisza; podstawie steruje wysyłaniem Mamy rozpowszechnione w kraju - sygnał zgłoszenia: ciągły ton dzwonienia w AZL, zamyka linie dwa systemy wybierania nume- 400Hz; miejskie w ZLM i zestawia drogi rw: impulsowy i tonowy. Szanu- - sygnał zajtości: 500ms ton/ połączeniowe w polu komutacyj- jąca si centralka powinna wspł- 500ms cisza; nym. pracowaĘ z kałdym telefonem, - sygnał zwrotny pukania: 400ms Zasilacz ZAS musi dostarczyĘ w przeciwnym wypadku dla ton/200ms cisza/400ms ton/4s wszystkich niezbdnych napiĘ. znacznej czści Czytelnikw b- cisza; Nie jest tego mało. Zasilanie dzie bezułyteczna. Odbiorniki syg- - sygnał oferowania: 1s ton/4s telefonw to najczściej 24V, ste- nalizacji tonowej wprawdzie dro- cisza. rowanie wymaga +5V, do dzwo- gie nie są, ale jeśli wemiemy Opis rozpoczniemy od stanu, nienia potrzebne jest napicie pod uwag fakt, łe takie odbior- w ktrym mamy podłączone do zmienne 35..90V. niki powinni mieĘ wszyscy abo- centralki dwa telefony i lini miej- Generator GEN wytwarza za- nenci wewntrzni, a kałdy od- ską, a sama centralka jest odłączo- zwyczaj jeden ton o czstotliwości biornik wymaga do pracy kilku na od sieci energetycznej. W ta- 400Hz. Kluczowania tego sygnału elementw dodatkowych, sprawa kim przypadku telefon Ab. 1 jest dokonuje si w polu komutacyj- si troch komplikuje. Najlepiej dołączony bezpośrednio do linii nym. wykorzystaĘ coś, co mają wszys- miejskiej, a telefon Ab. 2 jest Juł z tego pobiełnego opisu tkie telefony - przełącznik obwo- nieczynny. Nie są teł dostpne widaĘ, łe nawet mała centralka dw czyli widełki. Nie ma w tym ładne usługi. Elektronika Praktyczna 10/98 35 Centralka telefoniczna Połączenia wewntrzne duje zestawienie połączenia we- Po podniesieniu mikrotelefo- wntrznego. Takie połączenie jest nu przez trzy sekundy otrzymu- rozłączane po odłołeniu słu- jemy sygnał zgłoszenia centralki. chawki przez jednego z rozmw- Jeśli w tym czasie naciśniemy cw. FLASH, otrzymamy sygnał zwrot- Brak podniesienia przez 90 ny pukania. Rwnocześnie do sekund powoduje wyłączenie syg- drugiego abonenta bdzie wysy- nału pukania u abonenta wywoły- łany sygnał pukania. Jeśli teraz wanego i rozpoczcie nadawania odłołymy słuchawk, nadawanie sygnału zajtości do abonenta wy- obu sygnałw zostanie natych- wołującego. Sygnał zajtości jest miast zakoczone. nadawany zawsze przez 90 se- Podniesienie mikrotelefonu kund. Po tym czasie zostaje wy- przez drugiego abonenta powo- łączony, a abonent ustawiony Rys. 2. Schemat elektryczny centrali. Elektronika Praktyczna 10/98 36 Centralka telefoniczna w stan błdnego wywołania, z kt- wrciĘ do rozmowy miejskiej na- go o odłołenie słuchawki. Ww- rego mołe wyjśĘ odkładając mik- ciskając ponownie FLASH. czas linia miejska zostanie odwie- rotelefon. Zgłoszenie drugiego abonenta szona i przełączona na nas. powoduje zestawienie połączenia Połączenia miejskie wewntrznego. Mołemy teraz za- Włączanie blokad Ab. 2 przychodzące powiedzieĘ rozmwc oczekujące- Na obwodzie drukowanym cen- Dzwonienie na linii miejskiej go na linii miejskiej i odłołyĘ tralki znajdują si dwie zworki. powoduje wysyłanie do wolnego słuchawk. Linia miejska zostanie Ustawienie zworki ZW1 w pozycji abonenta sygnału dzwonienia, odwieszona i przełączona na dru- TAK powoduje zablokowanie syg- przy czym sygnał ten dla abonen- giego abonenta. nału dzwonienia przy połącze- ta Ab. 2 jest opniony o jedną niach miejskich przychodzących. sekund w stosunku do sygnału Przełączenie rozmowy Nie jest blokowany sygnał dzwo- dzwonienia abonenta Ab. 1. Po miejskiej bez zapowiedzi nienia wynikający z przełączenia podniesieniu mikrotelefonu cent- Naciśnicie FLASH w czasie rozmowy miejskiej bez zapowie- ralka natychmiast zestawi połą- rozmowy miejskiej zawiesza lini dzi i sygnał pukania. Nasuwają czenie z linią miejską. Jeśli drugi miejską, dostajemy sygnał zwrot- si dwa zastosowania tej blokady. abonent zrobi to samo szybciej, ny pukania, a drugi abonent syg- Pierwsza to wyłączenie dzwo- otrzymamy sygnał zajtości. nał pukania. Mołemy teraz odło- nienia w pokoju dziecka lub czło- Sygnał oferowania pojawiający łyĘ mikrotelefon bez czekania na wieka w starszym wieku. Osoba si w czasie rozmowy wewntrz- zgłoszenie drugiego abonenta. taka, jeśli ma kłopoty z przełącza- nej oznacza, łe wystąpiło dzwo- Spowoduje to zmian sygnału niem rozmw, nie powinna od- nienie na linii miejskiej. Naleły pukania na sygnał dzwonienia. bieraĘ rozmw przychodzących wwczas odłołyĘ słuchawk, aby Drugi abonent po podniesieniu z miasta. Natomiast nie ma prze- zakoczyĘ połączenie wewntrz- słuchawki od razu otrzyma połą- szkd, aby rozmowy przychodzą- ne, a nastpnie podnieśĘ w celu czenie z miastem. ce do takiej osoby przełączaĘ. odebrania rozmowy miejskiej. Jeśli abonent wywoływany nie Drugi przypadek wystąpi, gdy zgłosi si w ciągu 45s, dzwonie- jako telefon Ab. 2 zostanie włą- Połączenia miejskie nie zostanie skierowane do pier- czony telefaks. Po wykryciu dzwo- wychodzące wszego abonenta. Tu rwnieł nienia urządzenie takie z zasady Po podniesieniu mikrotelefo- dzwonienie trwa maksymalnie odbiera połączenie. Po załołeniu nu przez trzy sekundy otrzymu- 45s. Po tym czasie dzwonienie blokady telefaks bdzie reagował jemy sygnał zgłoszenia centralki. jest wyłączane, a linia miejska tylko na połączenia specjalnie do Po tym czasie centralka zestawia odwieszana. niego skierowane. połączenie z linią miejską Ustawienie zworki ZW2 w po- i otrzymujemy sygnał zgłoszenia Konsultacja w czasie zycji TAK powoduje zablokowa- centrali miejskiej. Sygnał zgło- rozmowy miejskiej nie wyjścia na miasto. Po trzy- szenia centralki jest prostokątny, Naciśnicie FLASH w czasie sekundowym sygnale zgłoszenia rłni si poziomem i zawartoś- rozmowy miejskiej zawiesza to centralki zablokowany abonent cią harmonicznych od sinusoi- połączenie. Otrzymujemy sygnał otrzyma zajtośĘ. dalnego sygnału zgłoszenia cen- zwrotny pukania, a do drugiego Opcja taka przyda si na przy- trali miejskiej. Dziki temu mo- abonenta rozpoczyna si wysyła- kład jeśli mamy sąsiada, ktry ment przełączenia jest wyranie nie sygnału pukania. posługuje si naszym numerem słyszalny. Po połączeniu z cen- Jeśli drugi abonent si nie telefonu do kontaktw ze świa- tralą miejską mołemy normalnie zgłasza mołemy wrciĘ do rozmo- tem. Zamiast ciągle gościĘ takiego wybraĘ numer impulsowo lub wy miejskiej naciskając ponownie intruza we własnym domu, insta- tonowo. Trzeba tylko pamitaĘ, FLASH. Zgłoszenie drugiego abo- lujemy mu telefon wewntrzny łe po zakoczeniu jednej rozmo- nenta powoduje zestawienie połą- (koniecznie Ab. 2!) i zakładamy wy naleły odłołyĘ mikrotelefon czenia wewntrznego. Mołemy te- obie blokady. Rozmowy przycho- przynajmniej na 0,8 sekundy raz skonsultowaĘ si z drugim dzące do niego po prostu prze- i dopiero po tym czasie rozpo- abonentem, a nastpnie poprosiĘ łączamy. Ostatecznie mołemy na- czynaĘ nowe połączenie. Krtsze odłołenie centralka potraktuje ja- ko FLASH. Przełączenie rozmowy miejskiej z zapowiedzią Naciśnicie FLASH w czasie rozmowy miejskiej zawiesza to połączenie. Otrzymujemy sygnał zwrotny pukania, a do drugiego abonenta rozpoczyna si wysyła- nie sygnału pukania. Jeśli drugi abonent si nie zgłasza lub jest zajty, mołemy Rys. 3. Schemat elektryczny obwodu zasilania centrali. Elektronika Praktyczna 10/98 37 Centralka telefoniczna wet wyjśĘ na lini miejską, wy- wanego. Jest to czas przewidziany nych do Ab. 1, takich jak sygnał braĘ za niego łądany numer i taką na przeniesienie telefonu z jedne- zgłoszenia, zajtości, itp. Sygnał rozpocztą rozmow przełączyĘ. go miejsca na drugie. jest generowany i kluczowany pro- Uwaga: Obie blokady dotyczą Przy rozmowie zainicjowanej gramowo w mikroprocesorze. tylko Ab. 2 i mołna je zakładaĘ przez nas, dułe znaczenie ma Włączenie kondensatora C17 niezalełnie od siebie. czas trwania przerwy. FLASH midzy baz i emiter tranzystora o długości 80..200ms nie powi- T1 powoduje, łe układ wtrnika Ograniczenia nien powodowaĘ ładnych efek- przedstawia znaczną impedancj w stosowaniu centralki tw. Dłułsze czasy mogą powo- dla sygnałw zmiennoprądowych Konstrukcja centralki jest bar- dowaĘ rozłączenie. Dla nas nie i nie tłumi rozmw wewntrz- dzo uproszczona. Abonent we- jest to znaczące ograniczenie, bo- nych. Rezystory R5 i R7 ograni- wntrzny w czasie rozmowy wiem bardzo rzadko przełączamy czają prąd zasilający telefon. Do- miejskiej jest galwanicznie połą- rozmow, ktrą sami rozpoczliś- datkowo, przy braku prądu w pt- czony z linią centralową. Dodat- my. Jeśli jednak przewidujemy li abonenckiej Ab. 1, przez rezys- kowym elementem w obwodzie taką mołliwośĘ, to FLASH musi tor R7 i diod D1 jest podawana jest tylko detektor prądu. Naciś- zawieraĘ si midzy minimalnym masa na wejście P3.3 procesora. nicie FLASH w czasie takiego czasem wykrywanym przez cent- Elementy te tworzą detektor pod- połączenia jest widziane zar- ralk (80ms) i maksymalnym cza- niesienia mikrotelefonu. wno przez centralk, jak i cen- sem odłołenia mikrotelefonu ig- Mostek prostowniczy MD1 pra- tral miejską. norowanym przez central miejs- cuje tutaj w nietypowej roli. Otł Jeśli centrala publiczna, do ką (200..800ms). diody tego mostka ograniczają ktrej jest dołączona nasza linia napicie w obu łyłach linii roz- telefoniczna, wykrywa i interpre- Opis układu mwnej Ab. 1. Obce napicia tuje w jakiś sposb uderzenie Schemat elektryczny centralki mogą pojawiĘ si z kabla (poblis- w widełki, korzystanie z central- przedstawiono na rys. 2. Mołna kie wyładowanie atmosferyczne, ki mołe okazaĘ si niemołliwe. na nim znaleĘ wszystkie bloki zwarcie z siecią energetyczną) lub Czy tak jest, mołemy dowiedzieĘ centrali abonenckiej wymienione z samego telefonu (układ LC utwo- si w Biurze Obsługi Klienta na- na wstpie. rzony z uzwojenia dzwonka i sze- szego operatora telekomunikacyj- Układ wtrnika emiterowego regowego kondensatora). nego. z tranzystorem T1 zasila telefon Przekanik P0D umołliwia wy- Mołemy teł dokonaĘ kilku Ab. 1. Napicie zasilające nie jest słanie do telefonu Ab. 1 napicia prostych prb w czasie zwykłej stabilizowane i wynosi około 24V. dzwonienia. Rezystory R17, R19 rozmowy telefonicznej. Kondensator C1 w obwodzie bazy i R21 ograniczają wartośĘ prądu Podczas rozmowy przychodzą- tranzystora T1 radykalnie zmniej- dzwonienia. Napicie dzwonienia cej, naciśnicie widełek nawet na sza ttnienia tego napicia. (45V, 50Hz) jest nałołone na kilka sekund nie powinno powo- Rezystor R14 umołliwia mik- napicie stałe 24V. Takie rozwią- dowaĘ ładnego rozłączania czy roprocesorowi nałołenie na napi- zanie umołliwia wykrycie podnie- zawieszania połączenia. Połącze- cie rozmwne sygnału prostokąt- sienia mikrotelefonu w czasie wy- nia przychodzące są z zasady pod- nego o niewielkiej amplitudzie syłania sygnału dzwonienia. Słu- trzymywane przez 90 sekund li- i czstotliwości 400Hz. WartośĘ ły do tego układ całkujący R16, cząc od chwili odłołenia mikro- tego rezystora decyduje o pozio- C10. W czasie dzwonienia napi- telefonu przez abonenta wywoły- mie sygnałw tonowych nadawa- cie na kondensatorze C10 oscyluje wokł poten- cjału masy. Przy zamkni- ciu ptli dla prądu stałego (podniesienie) napicie za- czyna oscylo- waĘ wokł w a r t o ś c i 3..4V. Stan ta- ki jest wykry- wany we- jściem P1.0/ AIN+ przez mikroproce- sor, ktry na- tychmiast wy- łącza dzwo- nienie chro- niąc uszy oso- by odbierają- Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej. Elektronika Praktyczna 10/98 38 Centralka telefoniczna cej rozmow przed bardzo głoś- wntrzne elementy centralki przed 2. Kondensator C15 i rezystor R11 nym warkotem. Wprawdzie kom- przepiciami mogącymi pojawiĘ stanowią układ zerujący procesor parator z mikroprocesora nie jest si na linii miejskiej. po włączeniu zasilania. wykorzystany, ale bardzo przydała Pole komutacyjne zostało zbu- Schemat zasilacza przedstawio- si duła impedancja związanego dowane z przekanikw elektro- no na rys. 3. Napicie zasilające z nim wejścia. Diody D4 i D3 mechanicznych. Niektrym Czy- mikroprocesor zablokowano kon- zabezpieczają to wejście przed telnikom takie rozwiązanie mołe densatorem C7. Do zasilania cen- pojawieniem si napicia ujemne- wydaĘ si anachroniczne, ale za- tralki potrzebne są trzy napicia: go w stosunku do masy lub prze- stanwmy si czym mołna je +24V, +5V i 45VAC. Zastosowano kraczającego +5V. Przekanik P0M zastąpiĘ. Najprościej przekanika- gotowy transformator typu TS6/41 w stanie spoczynku jest przyciąg- mi OptoMos. Przekanik optyczny o dwch uzwojeniach wtrnych: nity. Jego rola zostanie omwio- z pojedynczym stykiem przełącz- 18V/0,2A i 45V/50mA. na dalej. nym 1C (1A+1B) jest czterokrotnie Napicie 18V jest prostowane Bardzo wałnym elementem jest drołszy od przekanika elektro- w mostku MD3 i wygładzane kon- warystor W1, ktry przyjmuje na mechanicznego. densatorem C4 o dułej pojemnoś- siebie udary napiciowe, chroniąc Pozostają jeszcze stosunkowo ci. Tak uzyskane niestabilizowane elementy wewnątrz centralki. Wy- tanie klucze analogowe. Jednak, napicie o wartości około 24V mienione dotąd elementy tworzą aby mc zastosowaĘ te podzespo- słuły do zasilania telefonw, ce- abonencki zespł liniowy Ab. 1. ły, konieczna jest zmiana pozio- wek przekanikw i stabilizatora AZL abonenta Ab. 2 jest analo- mu napiĘ rozmwnych. Najproś- U3. giczny i nie wymaga osobnego ciej mołna to zrobiĘ transforma- Monolityczny stabilizator U3 omwienia. torami separującymi, a wic ele- (7805) pracuje w układzie konwen- Zespł linii miejskiej składa mentami dułymi i stosunkowo cjonalnym, dostarczając napicia si z detektora prądu i zamknicia drogimi. +5V do zasilania układu sterowa- linii miejskiej z wbudowanym ge- Gwoli wyjaśnienia dodam jesz- nia. Wprawdzie spadek napicia neratorem melodii. cze, łe zastosowane przekaniki na stabilizatorze jest stosunkowo Dwa transoptory TO1, połączo- elektromechaniczne nalełą do bo- duły i wynosi około 20V, to jed- ne antyrwnolegle, są włączone daj najpopularniejszej rodziny nak pobierany prąd jest niewielki. szeregowo w lini miejską. Rezys- przekanikw telekomunikacyj- W sumie moc wydzielana w sta- tor R9 ogranicza ich czułośĘ. Za nych i kałdy producent ma w ka- bilizatorze jest na tyle mała, łe nie transoptorami znajduje si układ talogu kilka ich wersji. jest potrzebny radiator. zamykający prąd dzwonienia C16, Pole komutacyjne tworzą prze- Drugie uzwojenie transformato- DZ1, DZ2, R12. Takie rozwiązanie kaniki P0M, P1M, PWE. Zwarte ra (45VAC) połączono jednym umołliwia wykrywanie sygnału styki PWE łączą przez kondensa- kocem z napiciem +24V. Otrzy- dzwonienia z miasta (>20V AC) tory C13 i C14 linie obu abonen- many na drugiej kocwce sygnał i dwukierunkowego przepływu tw umołliwiając rozmowy we- złołony z napicia zmiennego na- prądu w linii miejskiej (>1mA wntrzne. Przekaniki P0M i P1M łołonego na napicie stałe jest DC). przełączają telefony wewntrzne wykorzystywany do zasilania W stanie zawieszenia rozmowy na lini miejską. Sygnał sterowa- dzwonkw w telefonach we- przekanik PME zamyka lini nie P0M jest programowo nego- wntrznych. miejską rezystorem R22. Chcąc wany, tzn. stanem spoczynkowym Na schemacie i na rysunku osłodziĘ rozmwcy oczekiwa- przekanika jest załączenie. Dzi- montałowym nie warto szukaĘ nie, dobudowałem układ generu- ki temu nie zasilana centralka kondensatorw o oznaczeniach jący melodyjk, oparty na popu- umołliwia prowadzenie rozmw C11 i C12, ktre na ostatnim larnym układzie UM66TxxL. Ge- miejskich z telefonu Ab. 1. etapie uruchamiania modelu oka- nerator jest zasilany z linii miej- Układ sterowania centralki zre- zały si zbdne. skiej. Mostek MD4 uniezalełnia alizowano na procesorze zasilanie układu generatora od AT89C2051 (U1) taktowanym syg- Oprogramowanie aktualnej polaryzacji napicia nałem (rezonator kwarcowy Q1) O tym, jak niewdzicznym za- z centrali. Złącze baza-emiter tran- o czstotliwości 11,0592MHz. daniem jest tworzenie oprogramo- zystora T3 i dioda D5 ustalają Osiem wyjśĘ procesora zostało wania dla urządze telekomunika- napicie zasilania U4. Sygnałem zbuforowanych za pomocą układu cyjnych, mołna si przekonaĘ wyjściowym układu U4 jest nie- U2. Wyprowadzenia te sterują chyba tylko na własnej skrze. typowo prąd pobierany ze rdła załączaniem przekanikw i nada- Gdy twrca zachwycony swoim zasilania, czyli m. in. ze złącza waniem sygnałw tonowych. Prąd, dziełem zasłułenie odpoczywa, do baza-emiter tranzystora T3. Zmia- jaki mołe wypłynąĘ w stanie wy- telefonu podchodzi czteroletni Mi- na tego prądu wpływa na wyste- sokim z wyjścia procesora jest chał i w ciągu minuty wykłada rowanie tranzystora i spadek na- zbyt mały, aby wysterowaĘ we- program, w dodatku nie potrafiąc picia na całym układzie zamy- jścia U2, dlatego konieczne było wytłumaczyĘ, jak to zrobił. Pro- kającym lini. Poziom sygnału zastosowanie rezystorw DR1. gram sterujący centralką napisano melodyjki mołna zmieniaĘ war- Pozostałe wyprowadzenia pro- w jzyku C (IAR Systems). Mimo tością rezystora R13 (2..10k&!). cesora słułą jako wejścia. Tą intensywnych zabiegw odchu- Dioda DZ3 pełni rol zabezpiecza- drogą są odczytywane stany de- dzających zajta jest prawie cała jącą. Warystor W3 chroni we- tektorw i zworek blokujących Ab. pamiĘ programu. Elektronika Praktyczna 10/98 39 Centralka telefoniczna Kałdy abonent mołe znajdo- prowadzenia do nich ściełek. Li- WYKAZ ELEMENTÓW waĘ si w jednym z dziewiciu nia, z ktrej mogą przyjśĘ przepi- Rezystory stanw: cia, powinna byĘ dołączona bez- DR1: 8x10k&! (drabinka (1) SPOCZYNEK pośrednio do wyprowadze np. rezystorowa w obudowie SIP9) (2) ZGŁOSZENIE warystora. Dopiero stąd rozprowa- R1, R2, R3, R4, R5, R6, R7, R8, R9, (3) ZAJ TOĆ dzana dalej. Tylko w takim przy- R10: 1k&!/0,25W (4) BLOKADA padku, jeśli impuls prądowy oka- R11, R12, R13: 10k&!/0,25W (5) ZWROTNY łe si zdolny przepaliĘ ściełki, R14, R15, R16: 47k&!/0,25W (6) PUKANIE dalsze obwody pozostaną bez- R17, R18, R19, R20: 100&!/0,5W (7) DZWONIENIE pieczne. (8) ROZMOWA_WEWN TRZNA Montał rozpoczynamy od ele- R21, R22: 220&!/0,5W (9) ROZMOWA_MIEJSKA mentw najniłszych. Kolejno wlu- Kondensatory Kałdy z tych stanw zaczyna towujemy rezystory, diody, tran- C1, C2: 100F/40V si inicjalizacją i ustawieniem soptor, podstawki pod układy sca- C3, C17, C18: 100F/16V wyjśĘ. Potem nastpuje cykliczne lone, tranzystory, kondensatory C4: 1000F/40V sprawdzanie warunkw przejścia (bez C4). Nastpnie mostki pros- C5, C6, C7: 100nF/63V do innych stanw. Niezalełnie od townicze, przekaniki, rezonator C8, C9: 22pF programu głwnego, timer generu- kwarcowy, warystory, listwy igło- C10, C13, C14: 1F/63V je przerwania co 1250s, ktre we do zworek, oprawk bezpiecz- C15: 10F/16V powodują zmian stanu wyjścia nika, zaciski śrubowe i kondensa- C16: 470nF/250V programowego generatora tonu tor C4. Półprzewodniki 400Hz. Po podzieleniu tej podsta- Do wyprowadze transformato- D1, D2, D3, D4, D5: 1N4148 wy czasu otrzymuje si odstpy: ra naleły przylutowaĘ jednocen- DZ1, DZ2, DZ3: BZX85C10 - 10ms do czytania detektorw tymetrowe odcinki srebrzanki MD1, MD2, MD3, MD4: B80C1500 podniesienia mikrotelefonu o średnicy 1mm i dopiero tak TO1: PC827 i prądu w linii miejskiej; uformowane wyprowadzenia wlu- T1, T2, T3: BC547 - 200ms do taktowania sygnału towaĘ w płytk. Zapobiega to nad- U1: AT89C2051 (zaprogramowany) pukania i zwrotnego sygnału pu- miernemu rozgrzewaniu płytki kania; przy lutowaniu i umołliwia ewen- U2: ULN2803 - 500ms do taktowania sygnału tualny demontał transformatora U3: 7805 zajtości; bez niszczenia oryginalnych wy- U4: UM66T19L - 1s do taktowania sygnału dzwo- prowadze. Przy montału trans- W1, W2, W3: SIOV-S14K150 nienia. formatora naleły zwrciĘ szcze- (Siemens) glną uwag na numery wypro- Różne Montał wadze. B1: WTA-T63mA/250V, bezpiecznik Wszystkie podzespoły central- topikowy z kompletem oprawek ki, łącznie z transformatorem sie- Uruchomienie do druku ciowym, zamontowano na jednej, Uruchomienie jak zawsze roz- M4-24H (Meisei), JRC-19FD- dwustronnej płytce drukowanej. poczynamy od sprawdzenia popra- EN24VDC (Hongfa), DS2Y-S24V (Matsushita), V23042-A2005-B101 Mozaik ściełek przedstawiono na wności montału. Warto to zrobiĘ (Siemens) wkładce wewnątrz numeru. Roz- dokładnie, poniewał praktycznie Q1: 11,0592MHz mieszczenie elementw przedsta- nie ma mołliwości stopniowego wiono na rys. 4. uruchamiania centralki. Dlatego P0D, P1D, P0M, P1M, PME, PWE: TR1: TS6/41 (Indel-Brzeziny) Nieco dziwny sposb prowa- proponuj po złołeniu całości, Z1, Z2, Z3, Z4: ARK2 dzenia niektrych ściełek został podłączyĘ dwa telefony i lini podyktowany chcią uniknicia miejską oraz wyciągnąĘ mikropro- ZW1, ZW2: listwy gold-pin ze zworką otworw przejściowych w liniach cesor. Bez zasilania linia miejska rozmwnych i zasilających. Za- powinna byĘ bezpośrednio dostp- zwyczaj właśnie te "przelotki" są na z telefonu Ab. 1. Po włączeniu najsłabszymi elementami obwodu zasilania telefon Ab. 1 musi zacząĘ Ze wzgldu na obecnośĘ na drukowanego. Ponadto, w ukła- dzwoniĘ. Telefon Ab. 2 powinien płytce napicia sieci 220V, naleły dzie centralki znajduje si kilka zostaĘ przełączony na miasto. zachowaĘ szczeglną ostrołnośĘ podzespołw zabezpieczających. W słuchawce abonenta Ab. 2 po- przy uruchamianiu, a do nor- Stosowanie tych elementw ma winno byĘ słychaĘ (oprcz zgło- malnej eksploatacji centralk za- sens pod warunkiem właściwego szenia centrali miejskiej) melodyj- mknąĘ w solidnej obudowie k. Jeśli tak jest, to z tworzywa sztucznego. pozostaje sprawdziĘ na podstawce procesora na- Instalacja picie zasilające +5V. Centralka poprawnie wspłpra- Potem trzeba wyłączyĘ cuje z telefonicznymi urządzenia- zasilanie, włołyĘ zapro- mi kocowymi typu telefon, te- gramowaną kostk pro- lefaks, modem. Linie abonentw cesora i centralka jest wewntrznych mogą mieĘ znacz- gotowa do pracy. ną długośĘ. Rys. 5. Schemat ochronnika abonenckiego. Elektronika Praktyczna 10/98 40 Centralka telefoniczna W czasie testowania centralki, wntrzne są rozciągnite na ze- telefony dołączono za pośrednic- wnątrz budynkw, warto zabez- twem napowietrznej linii kablo- pieczyĘ je ochronnikami abonen- wej YTKSYekw3X2X0.5 o długoś- ckimi dostpnymi w sklepach ze ci 600m w środowisku silnych sprztem telekomunikacyjnym. zakłce energetycznych. Słyszal- Schemat typowego ochronnika nośĘ rozmw była zaskakująco przedstawiono na rys. 5. Taki dobra, bez śladu przydwiku ochronnik zbudowany jest z po- 50Hz. dwjnego odgromnika gazowane- Instalując centralk naleły pa- go, dwch elementw indukcyj- mitaĘ, łe tylko telefon Ab. 1 jest nych do ograniczania szybkości czynny podczas awarii zasilania. narastania prądu i trzech wary- Dlatego nie naleły w tym miejscu storw. Zabezpieczenie bdzie instalowaĘ telefaksu lub telefonu skuteczne, jeśli do odpowiednie- bezprzewodowego. Urządzenia te go wyprowadzenia ochronnika zazwyczaj nie pracują bez zasila- dołączymy uziemienie. Wystar- nia i w takim przypadku zostanie- czająco dobrym uziemieniem jest my pozbawieni łączności telefo- rura wodociągowa (w ładnym nicznej. wypadku nie gazowa!), pod wa- Centralka nie jest przystoso- runkiem zbocznikowania wodo- wana do pracy z napowietrznymi mierzy miedzianą plecionką lub liniami telefonicznymi. Jeśli na- drutem. sza linia miejska lub linie we- Tomasz Gumny, AVT Elektronika Praktyczna 10/98 41