Filozofia przyjazni Wykład III Rodzaje przyjazni 1 Plan wykładu o Związki dobra z miłością o Rodzaje przyjazni " Przyjazo ze względu na dobro szlachetne (bonum honestum) " Przyjazo ze względu na dobro dające przyjemnośd (bonum delectabile) " Przyjazo ze względu na dobro niosące pożytek (bonum utile) o Wnioski Rodzaje przyjazni 2 Dobro podstawą wszelkiego dążenia o Przyjazo jest pewnym rodzajem działania o Miłością obejmujemy to, co jest dobre o Coś może byd dobre na trzy sposoby: " Dobre samo przez się " Dobre jako sprawiające radośd z jego posiadania " Dobre ze względu na coś innego (jako środek do osiągnięcia celu) Rodzaje przyjazni 3 Poszczególne rodzaje dobra " Bonum honestum Zabiegamy o nie ze względu na nie samo " Bonum delectabile Na pierwszy plan wysuwa się aspekt posiadania go i radowania się nim " Bonum utile Traktowane jako środek do osiągnięcia celu Rodzaje przyjazni 4 Rodzaje przyjazni Przyjazo ze względu Przyjazo ze względu Przyjazo ze względu na dobro szlachetne na dobro dające na dobro dające przyjemnośd korzyśd (dobro (przyjemne) pożyteczne) Amicitia honesti Amicitia delectabilis Amicitia utilis Rodzaje przyjazni 5 Arystoteles Etyka eudemejska Skoro więc dobro" ma większą ilośd znaczeo (bo raz dobrem nazywamy to, co jest nim w istocie, innym razem to, co jest pożyteczne i korzystne), a ponadto przyjemnośd raz znaczy to, co bezwzględnie przyjemne i bezwzględnie dobre, innym razem to, co jest przyjemne dla określonej osoby i uchodzi za dobro; jak w stosunku do bytów pozbawionych duszy jest możliwe, że wybieramy sobie jakiś jeden z nich i dla każdego z wymienionych powodów go miłujemy, tak jest i w przypadku człowieka. Bo jednego miłujemy za to, że takim właśnie jest człowiekiem i ze względu na doskonałośd, innego, ponieważ jest potrzebny i pożyteczny, a jeszcze innego, ponieważ jest przyjemny i dla przyjemności. Rodzaje przyjazni 6 Arystoteles Etyka eudemejska c.d. W rzeczywistości istnieje wiele rodzajów przyjazni. Wynikało to już z tego, co powiedzieliśmy, skoro rozróżniliśmy potrójne znaczenie terminu przyjazo". Jedna *forma przyjazni+ została określona z uwagi na doskonałośd, druga na to, co pożyteczne, a trzecia na to, co przyjemne. Rodzaje przyjazni 7 Rodzaje przyjazni o Nie są równej rangi o Każdy z rodzajów przyjazni można traktowad jako pewien etap nawiązywania relacji o Najniższą podstawę stanowi przyjazo użytecznościowa o Najwyższą rangę posiada przyjazo oparta na dobru szlachetnym Rodzaje przyjazni 8 Przyjazo ze względu na dobro szlachetne Amicitia honesti, amicitia perfecta, maxima o Podobieostwo przyjaciół wynika z posiadania przez nich cnót, o Dobro przyjaciela stanowi cel relacji. o Trwałośd, niezmiennośd i pełne zaufanie jako charakterystyczne cechy tej relacji. Rodzaje przyjazni 9 Amicitia honesti - Arystoteles A ta, która opiera się na doskonałości, jest przyjaznią ludzi najlepszych. Z tego zatem jest widoczne, że pierwsza przyjazo, przyjazo wśród ludzi dobrych, polega na odwzajemnianiu się uczuciem przyjazni i wzajemnej predylekcji. Przedmiot miłości jest drogi dla tego, kto miłuje, ale i ta osoba, która miłuje, jest droga dla tego, kto jest przedmiotem miłości. Stąd ten rodzaj przyjazni występuje wśród ludzi (bo tylko człowiek zdaje sobie sprawę z tego, że może wybierad). Rodzaje przyjazni 10 Amicitia honesti Arystoteles c.d. & a prawdziwy przyjaciel bezwzględnie przyjazny jest pierwszym przyjacielem i jest tego rodzaju przyjacielem, który sam jest wart wyboru ze względu na niego samego (a musi byd takim człowiekiem, skoro bowiem pragnie się dóbr ze względu na niego samego, to trzeba, żeby i on sam przez się był godzien wyboru), to prawdziwy przyjaciel jest również bezwzględnie przyjemny. Z tego względu, jak się zdaje, wszelki przyjaciel jest przyjemny. Rodzaje przyjazni 11 Przyjazo ze względu na dobro przyjemne o Przyjaciel jest odbierany jako zródło przyjemności dla nas. o Warunki trwałości relacji: obustronne poszanowanie dla zwyczajów oraz równa wymiana przyjemności jako dobra. o Piękno jako element szczególnie istotny w relacji. o Przyjemnośd może tu byd skutkiem trwania w przyjazni opartej na dobru szlachetnym. Rodzaje przyjazni 12 Amicitia delectabilis - Arystoteles A tę opartą na przyjemności spotykamy wśród młodych, bo są nastawieni do tego zmysłowo, dlatego przyjazo ludzi młodych łatwo ulega zmianie, gdyż ze zmianą charakteru w trakcie dojrzewania zmienia się ich odczucie przyjemności. Rodzaje przyjazni 13 Przyjazo oparta na dobru użytecznym o Odmiana przyjazni będącej drogą do osiągnięcia przyjazni opartej na dobru przyjemnym bądz szlachetnym. o Wzajemna miłośd nie jest sama w sobie celem, lecz korzyśd, jaką możemy uzyskad z relacji. o Miarą miłości są wzajemne dary o Wymiana korzyści stanowi konieczny warunek utrzymania więzi. Rodzaje przyjazni 14 Amicitia utilis - Arystoteles Z tych ta *przyjazo+, która opiera się na tym, co pożyteczne, jest przyjaznią większości ludzi, bo dla pożytku się przyjaznią (& ) A pozostałe formy przyjazni spotykamy i wśród zwierząt i moment użyteczności występuje wyraznie w jakimś małym zakresie i w stosunkach pomiędzy człowiekiem a zwierzętami oswojonymi oraz pomiędzy zwierzętami. Przykładami są: opowiadanie Herodota o przyjazni pomiędzy strzyżykiem i krokodylem oraz wspólne lub oddzielne siadywanie ptaków, o których mówią wróżbici. I ludzie zli mogą byd sobie nawzajem przyjaciółmi tak ze względu na pożytek, jak i ze względu na przyjemnośd. Rodzaje przyjazni 15 Podsumowanie o Najpełniejszym wyrazem przyjazni jest przyjazo oparta na dobru szlachetnym o Przyjazo oparta na przyjemności jest radością z osiągniętej przyjazni doskonałej o Przyjazo użytecznościowa jest drogą do osiągnięcia przyjazni doskonałej Rodzaje przyjazni 16