XI KONKURS WIEDZY GEOLOGICZNO-GEOGRAFICZNEJ
 RZEy
BIARZE POWIERZCHNI ZIEMI - 2010 r.
pytania konkursowe opracował: mgr Paweł Woz
niak
Imię i nazwisko: .............................................. LO / Technikum Nr ........ w ..............................
1. W miejscu, w którym spotykają się dwie płyty litosfery  północnoamerykańska
i pacyficzna, powstał jeden z większych uskoków na Ziemi.
Utworzył się mniej więcej 20 mln lat temu, osiąga głębokości
około 15 km, a ciągnie się przez 1050 km. Choć na
przeważającym odcinku jest niewidoczny, są obszary,
w których pozostawia po sobie wyraz
ne ślady. Jak nazywa się
ten uskok? Podkreśl prawidłową odpowiedz
:
San Antonio
San Andreas
San Sebastian
 Big Fault
2. Powierzchnia Ziemi  rzez
biona jest także przez meteoryty. Co rok spada na Ziemię
około 19 000  gości z kosmosu . W całej historii naszej
planety było ich dużo więcej. Świadkami zderzeń ciał
kosmicznych z Ziemią są kratery impaktowe. Na zdjęciu
obok zamieszczono jeden z najsłynniejszych kraterów
meteorytowych na świecie. Podaj jego nazwę.
Nazwa krateru: ...................................
3. Pytanie trudne. Podaj nazwy zamieszczonych poniżej skał:
...................... .............................. .............................
4. W wyniku działania jakiego procesu powstała zamieszczona na fotografii
forma skalna? (odpowiedz jednym zdaniem)
......................................................................................................
......................................................................................................
Jak nazywa się ta forma? .............................................................
5. Wyjaśnij pojęcia:
lahar - ................................................................................................................
lapille - ................................................................................................................
epicentrum - ................................................................................................................
1
6. Uzupełnij tabelę, wpisując we właściwe miejsca nazwy czynników i procesów
rzez
botwórczych:
CZYNNIK PROCES
FORMA RZEy
BY
RZEy
BOTWÓRCZY RZEy
BOTWÓRCZY
klif
dolina  U kształtna
morena czołowa
7. Pytanie trudne. Diament (nazwa od greckiego słowa adamas - niepokonany,
niezniszczalny), to najtwardszy i najbardziej odporny na ścieranie minerał
występujący na Ziemi. Zaliczany jest do kamieni szlachetnych i wykorzystuje się go
w jubilerstwie do wyrobu biżuterii. Największy (jak do tej pory) znaleziony diament
(wymiary 10 x 6 x 5 cm, waga 3106 karatów  621,2 g) pocięty został na 105
kawałków!
Jak nazywa się ten diament? ........................................ .
Co zdobi obecnie uzyskany z niego największy kawałek? .............................................
................................................. .
Jak nazywa się oszlifowany diament? .................................. .
8. Z wymienionych poniżej obszarów podkreśl te, które zaliczane są do aktywnych
sejsmicznie:
łuki wysp indonezyjskich
środkowa Europa
Wyżyna Brazylijska
pacyficzne wybrzeże Ameryki
9. Podaj nazwy zamieszczonych poniżej skamieniałości:
.............................. .................................... ..................................
10. Uzupełnij zdania:
W górnym biegu rzeki dominuje erozja ....................., która powoduje powstanie dolin
............................... . W biegu środkowym najsilniej oddziałuje erozja .......................,
a efektem jej  pracy są tworzące się tu ....................... . W biegu dolnym rzeki
dominuje natomiast .......................... .
11. Uzupełnij tabelę, wpisując we właściwe miejsca nazwę ruchu wody lub jego
przyczynę:
RUCH WODY PRZYCZYNA
pływy
trzęsienia ziemi lub wybuch wulkanów
falowanie
2
12. Pytanie trudne. Na podstawie skamieniałości można korelować ze sobą profile
geologiczne odległych od siebie obszarów. Spróbuj dokonać korelacji profili
z rejonów Star i Wars na podstawie występujących w nich skamieniałości, przyjmując,
że symbole w obu profilach (Star i Wars) oznaczają skamieniałości przewodnie.
Profil: Star Profil: Wars
(z
ródło: Mizerski, Orłowski 2001)
13. W obrębie litosfery wyróżnia się skorupę kontynentalną i skorupę oceaniczną.
Z jakich skał są zbudowane?
skorupa kontynentalna - ...................................
skorupa oceaniczna - ........................................
14. Wyjaśnij pojęcia:
gemmologia - .............................................................................................................
ruchy orogeniczne - ...................................................................................................
ruchy epejrogeniczne - ...............................................................................................
korazja - .....................................................................................................................
15. Pytanie trudne. Podaj nazwy zamieszczonych poniżej minerałów:
......................... ............................... ....................
16. Kuliste lub owalne skupienie minerałów wtórnych na miejscu istniejącej poprzednio
pustki skalnej to (podkreśl prawidłową odpowiedz
):
geosfera geoda geoida orbitosfera
17. Wymień 1-szy, 4-ty i 9-ty minerał w skali twardości Mohsa: (1) ............................,
(4) ......................., (9) ........................ .
3
18. Naturalną ozdobą jaskiń jest tzw. szata naciekowa. Podaj nazwy widocznych na
zdjęciach poniżej form naciekowych:
........................... ...................................... ............................................
19. Podaj nazwy, wskazanych na schematycznym rysunku strzałką, części wulkanu:
1
(1) ...............................................
(2) ...............................................
2
(3) ...............................................
3
(4) ...............................................
(5) ...............................................
4
5
20. Podaj nazwy zamieszczonych poniżej skamieniałości przewodnich. W nawiasie wpisz
nazwę okresu geologicznego, dla których są one najbardziej charakterystyczne.
........................ .............................. ...............................
(......................) (............................) (..............................)
21. Które z wymienionych poniżej skał należą do grupy skał metamorficznych? Podkreśl
wybrane przykłady.
ropa naftowa, łupek ilasty, gaz ziemny, mithril,  Mołdawit - tektyt,
łupek serycytowy, granit, sjenit, anhydryt, gnejs oczkowy,
22. Uzupełnij zdania:
Górnośląskie Zagłębie Węglowe ma kształt ..................... . Powierzchnia całkowita
GZW wynosi ............... km2, w tym w części polskiej zagłębie zajmuje obszar
.................. km2. Wydobywany na terenie GZW węgiel kamienny powstał
w ................................................ . Rośliny zaliczane do tzw. flory karbońskiej to
(3 przykłady) ........................ ............................. ............................... .
4
23. Pytanie trudne. W odsłonięciach zlokalizowanych przy bazylice na Górze Św. Anny
oraz w pobliskim nieczynnym kamieniołomie, widoczne są dość dziwnie uformowane,
ciemnoszare skały, przypominające kolumny  nefelinity ( bazalty ). Pięcio- lub
sześcioboczne, regularne słupy nachylają się tu pod zmiennymi kątami, a ich wielkość
(średnica) dochodzi maksymalnie do 30 cm. To nie są wytwory człowieka - kolumnady
zdobiące kiedyś pałace zapomnianych cywilizacji. Utworzyła je natura... W jaki sposób?
Odpowiedz jednym zdaniem.
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
24. Uzupełnij tabelę:
SKAA
Y JAK POWSTAJ
? PRZYKA
AD
granit
Wylewne
na skutek wietrzenia; z okruchów innych
skał
Pochodzenia
organicznego
gips
25. Bujne puszcze karbońskie zamieszkiwane były około 300 mln lat temu przez licznych
przedstawicieli świata zwierzęcego  kręgowce i bezkręgowce. Niektóre z tych
zwierząt osiągały gigantyczne rozmiary  np. Meganeura monyi. Który, z widocznych
poniżej organizmów jest meganeurą. Odszukaj go i skreśl znakiem  X :
26. Podaj nazwy (wersje spolszczone) widocznych poniżej  polskich dinozaurów .
................................................ ....................................
5
MAGMOWE
27. Podaj imię i nazwisko autora teorii dryftu (wędrówek) kontynentów:
imię: .............................. nazwisko: ............................... .
28. Pytanie trudne. Ta odmiana bitumiczna węgla brunatnego o zbitej, jednorodnej
budowie, stosowana jest od dawna do wyrobu tzw.  biżuterii żałobnej . Podaj jej
nazwę: ......................
29. Pytanie trudne. Szczególne znaczenie w poznaniu nosorożca włochatego miało
odkrycie dokonane przez polskich paleontologów
23 paz
dziernika 1929 r. A
upem naukowców padł
wówczas prawdziwy geologiczny skarb  doskonale
zachowany, prawie kompletny okaz młodej samicy,
który obecnie oglądać możemy w Muzeum
Przyrodniczym w Krakowie (ul. Św. Sebastiana 9).
Gdzie dokonano tego odkrycia (podaj nazwę miejscowości):
..............................................................................................
30. Pytanie na tzw.  nosa geologicznego... Zdecydowana większość turystów
zwiedzających Grecję zatrzymuje się w Termopilach (nazwa od greckich słów
thermos - gorący, pyle  wrota). Jest to
wąwóz w pobliżu miejscowości Lamia
nad Morzem Egejskim. W 480 r. p.n.e.
rozegrała się tu słynna bitwa między
koalicją Greków pod przywództwem
Sparty przeciwko Persji. Celem
Greków było powstrzymanie ogromnej
armii perskiej przed przedarciem się do
Attyki. Obrona przejścia była
skuteczna do chwili wskazania Persom
przez greckiego zdrajcę okrężnej,
górskiej drogi. W obliczu klęski,
Leonidas odesłał żołnierzy
sojuszniczych miast Hellady, a sam
wraz z oddziałem 300 Spartan pozostał na placu boju...
Jak zakończyła się ta bitwa wie chyba każdy z nas. Obecnie przy drodze
przecinającej wąwóz stoi odlany w brązie posąg króla Sparty. Nieopodal rzez
by
walecznego Leonidasa, można jeszcze zobaczyć pewną ciekawostkę geologiczną.
Co to takiego (odpowiedz jednym zdaniem)? .................................................................
......................................................................................................................................... .
dziękujemy za udział w konkursie
6