Training Presentation

Rewalidacja

- Rehabilitacja osób niesłyszących i slabosłyszących:

Przedmiotem

rewalidacja

rehabilitacji

niesłyszących

słabosłyszących

są osoby przejawiające zaburzenia w zakresie

percepcji słuchowej. Proces rehabilitacji obejmuje optymalny,
wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w
społeczeństwie ludzi pełnosprawnych.

Podział zaburzeń słuchu według Międzynarodowego Biura

Audiofonologicznego

Stopień

Norma

Miejsce nauki

-20-20 dB

Szkoła masowa

Lekki ubytek słuchu

20-40 dB

Szkoła masowa ze
wspomaganiem

Umiarkowany ubytek
słuchu

40-70 dB

Szkoła masowa możliwa z
aparatem słuchowym

Znaczny ubytek słuchu

70-90 dB

Szkoła dla niedosłyszących

Głęboki ubytek słuchu

powyżej 90 dB

Szkoła dla głuchych

Wrodzona, endogenna przyczyna wady słuchu:

Związana z chromosomem X, wrodzona, kiedy w okresie
prenatalnym rozwój dziecka narażony jest na takie czynniki, jak:

 przewlekłe choroby matki (na przykład zaburzenia hormonalne,
cukrzyca, choroby nerek itp.),

 czynniki toksyczne (na przykład promieniowanie RTG, związki
chemiczne - leki podawane podczas ciąży),

 choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży (różyczka,
toksoplazmoza, cytomegalia, kiła wrodzona itd.).

Nabyta , egzogenna przyczyna wady słuchu:

Dzielimy ją na:

 okołoporodową (natalną - związaną z akcją porodową, w tym
niebezpieczeństwa związane z dysproporcją główki w stosunku do
kanału rodnego,

 wcześniactwo, choroby hemolityczne itd.,

  wczesnego  dzieciństwa,  nieprawidłowy  przebiegu  niektórych
chorób  zakaźnych  (na  przykład  zapalenie  opon  mózgowych,  świnka,
odra,  błonica  itd.),  kontaktu  ze  związkami  toksycznymi  (chinina,
arsen,  metale  ciężkie  itd.),  chorób  ucha  środkowego,  chorób
przewlekłych (cukrzyca, zapalenie nerek, grasicy, tarczycy) i urazów
mechanicznych,

 czynnościową, występującą w wyniku urazów psychicznych.

Klasyfikacja ze względu na czas wystąpienia wady słuchu i rozwój
mowy ustnej:

 prelingwalna - przed na byciem mowy ustnej,

 interlingwalna - w czasie nabywania mowy,

 postlingwalna - czas po nabyciu umiejętności mowy.

Inne klasyfikacje wady sluchu:

 wrodzona lub nabyta,

 nasilenie zaburzenia (głuchota i niedosłyszenie),

  współwystępowanie  z  innymi  zaburzeniami  i  chorobami  (na
przykład  z  brakiem  wzroku,  upośledzeniem  umysłowym,  autyzmem
itp.),

 miejsca uszkodzenia (obwodowe i centralne).

Niekorzystny wpływ wady słuchu:

 na niektóre funkcje umysłowe, jak na przykład inteligencję
abstrakcyjną,

 trudności w kojarzeniu bodźców odbieranych różnymi zmysłami,

 liczne wady wymowy, problem z rozwojem mowy ustnej,

 trudności w uspołecznieniu.

Metody porozumiewania się osób z wadą słuchu:

 metoda ustna, jako metoda matczyno-słowna, polegająca na
oddziaływaniu na dziecko wszystkimi kanałami przekazu informacji,

 metoda audytywno-werbalna z wykorzystaniem przez dziecko
resztek słuchu,

 metoda migowa - pojęcia zostały przetransponowane w znaki
migowe,

 metoda daktylograficzna każdej litrze alfabetu odpowiada
odpowiedni znak ułożenia ręki,

 metoda fonogestów jako uzupełnienie mowy oralnej, odczytywanej
z ust poprzez wprowadzenie gestów rąk wspomagających przekaz
artykulacyjny,

 metoda kombinowana, wykorzystująca dwa lub więcej środków
przekazu (na przykład graficzny, dźwiękowy, mimiczny, palcowy,
migowy),

 metoda totalnej komunikacji, podobna do kombinowanej, jednak
wprowadzana jest w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Obszary wykorzystania mediów w zaspokajaniu potrzeb
językowych dzieci z wadą słuchu:

 multimedialne programy wspomagające umiejętność czytania
z ust,

 multimedialne programy do nauczania języka migowego,

 komputerowe programy dydaktyczne np. do nauczania czytania
i pisania,

 multimedialne programy logopedyczne,

 komputerowe urządzenia diagnozujące,

 komputerowe metody wizualizacji sygnału mowy.

Problemy komunikacyjne dzieci niesłyszących:

 trudności z odbiorem bodźców akustycznych, w tym mowy
dźwiękowej,

 problemy w porozumiewaniu się ze słyszącym otoczeniem,
stanowią,

 trudności w uczeniu się tej grupy niepełnosprawnych i
poznawaniu przez nich świata za pomocą języka,

 niemożność gromadzenia wiedzy, w najbardziej efektywny dla
człowieka sposób, czyli drogą słuchową.

Wada słuchu a odbiór mowy:

  Percepcja  dźwięków  mowy  stanowi  pierwsze  i  najważniejsze
ogniwo  w  odbiorze  mowy  oraz  jej  budowaniu,  gdzie  pełni  rolę
kontrolną.

 Nie ma osób całkowicie pozbawionych słuchu, a jego udział w
odbiorze i kontroli mowy może być znacząco większy, aniżeli
wynikałoby to ze zdiagnozowanej wady.

  Wymaga  to  podjęcia    w  odpowiednim  czasie  tzw.  wzmożonej
wrażliwości  działań  rewalidacyjnch  i  takiego  ich  poprowadzenie,
które  umożliwi  korzystanie  ze  słuchu  w  aktach  komunikacyjnych
podejmowanych przez niesłyszących z użyciem do tego celu języka
słownego.

Z punktu widzenia istnienia wady słuchu i jej wpływu na odbiór
mowy dźwiękowej można wyróżnić cztery grupy dzieci:

 funkcjonalnie słyszące,

 niedosłyszące,

 słabo słyszące,

 niesłyszące.

UWAGA OGÓLNA:

Większość  dzieci  z  uszkodzonym  słuchem  odbiera  niektóre  dźwięki
zwłaszcza  niskie  i  o  dużym  natężeniu.  Oceniany  audiometrycznie
stopień wrażliwości słuchowej jest przybliżony,  nie można  przy tym
stwierdzić,  że  podobne  wyniki  w  tym  zakresie  gwarantują  zbliżone
możliwości odbioru mowy.

Kontrola nad prawidłowym wytwarzaniem mowy:

naturalne pętle sprzężenia zwrotnego, tworzone podczas procesu
mówienia. Poprzez kilka kanałów zwrotnych informacja o mowie i jej
charakterze, powraca do mózgu:

 droga przewodnictwa kostnego, powietrznego, tkankowego,

 prawe, lewe kanały słuchowe.

Naturalna pętla sprzężenia zwrotnego powstała podczas aktu mowy

ośrodek percepcji mowy

sterowanie artykulacją

system artykulacji mowy

system s

łuchowy

środowisko (przewodnictwo powietrzne, kostne, tkankowe)

Działania rewalidacyjne dotyczące słuchu:

  prowadzone  w  dwóch  niezależnych  kierunkach,  uwrażliwienia
uszkodzonego  słuchu  oraz  wzmocnienia  odbioru  innych  nie
uszkodzonych  kanałów zwrotnych,

 branie pod uwagę faktu złożoności, w tym przesunięcia w czasie
procesów,

 natura zjawisk nie została jeszcze do końca poznana, sygnały ze
słuchowych sprzężeń zwrotnych z różnych kanałów do ośrodka
sterującego artykulacją mowy docierają przesunięte czasie,

 dla prawidłowego wytwarzania mowy musi mieć miejsce mechanizm
scalania sygnałów ze sprzężeń zwrotnych.

Nadawanie komunikatu słownego przez osoby z wadą słuchu:

Kompetencja komunikacyjna zbudowana z kilku sprawności
komunikacyjnych.

 sprawność językowa (systemowa), czyli umiejętność budowania
poprawnych gramatycznie zdań,

 sprawność społeczna, czyli umiejętność wyboru środków
językowych dostosowanych do możliwości odbiorcy oraz funkcji
jaką pełnią w grupie,

 sprawność sytuacyjna, czyli umiejętność wyboru środków
językowych dostosowanych do sytuacji,

 sprawność

pragmatyczna,

czyli

umiejętność

osiągnięcia

założonego przez nadawcę celu.

Uwagi ogólne:

1.  Z  punktu  widzenia  kontaktu  dziecka  niesłyszacego  z
otoczeniem  wszystkie  z  wymienionych  sprawności  są  ważne,
najmniej  najistotniejsza  z  nich  wydaje  się  być  sprawność
pragmatyczna. Jest ona umiejętnością osiągania celu założonego
przez nadawcę wypowiedzi.

2.  Wysokim poziom  sprawności  językowej  u  dzieci  niesłyszących
nie zawsze przekłada się na równie wysoki poziom komunikacyjny
i odwrotnie.

3.  Jakość  nadawanego  komunikatu  słownego  przez  dziecko  z
wadą  słuchu  jest  bezpośrednio  powiązane  z  powstałymi  u  niego
zaburzeniami  mowy.  Ich  mechanizmy  u  tej  grupy  dzieci
niepełnosprawnych  wiążą  się  bezpośrednio  z  zaistniałym
uszkodzeniem słuchu i jego rozległością.

Wada słuchu:



zakłóca synchroniczność czynności językowych,



prowadzi do ograniczenia znajomości języka,



uaktywnia i napędza mechanizmy zaburzeń mowy,



utrudnia lub wręcz czyni niemożliwym proces samokontroli
podczas mowy,



zakłóca obiór bodźców akustycznych, tym samym percepcji
mowy innych osób, rozumienia treści ich wypowiedzi,



ogranicza możliwości komunikowania się,



zmniejszenia doświadczenia językowych,



utrudnia poznanie systemu językowego i opanowanie
sprawności językowych.

Elementy decydujące o mechanizmach powstawania zaburzeń
mowy i ich nasileniu:

 rodzaj, czas i stopień uszkodzenia słuchu,

 skuteczność protetycznego uwrażliwienia słuchowego,

 stosowane metody wychowania językowego, korekcji,

 sposoby komunikowania się z otoczeniem.

Cechy mowy osób niesłyszących:

 zaburzenie struktury wypowiedzi,

 zaburzenie treści,

 zubożenie języka na poziomie leksykalno-semantycznym,

 zubożenie języka na poziomie składniowo-fleksyjnym.

UWAGA OGÓLNA:

Przyczyny  zaburzeń i ich skutki nakładają się na siebie, wzmacniając
mechanizm trudności w porozumieniu się słownym. Wspomagającym
elementem  wydają  się  być  pomocnicze  lub  zastępcze  sposoby
komunikowania  się  zarówno  językowego,  jak  i  niejęzykowego.
Przykładowo: czynności ekspresyjne, symboliczne, język migowy, czy
fonogesty.

Kompetencja niewerbalnych środków nadawania komunikatu:

 gestykulacja,

 wyraz mimiczny twarzy,

 dotyk i kontakt fizyczny,

 wygląd fizyczny,

 dźwięki paralingwistyczne,

 kanał wokalny,

 spojrzenie,

 dystans fizyczny,

 pozycja ciała.

Sprawność ortofoniczna osób nies

yszacych:

Klasyfikacja zaburzeń mowy:

 przyczynowa, czyli etiologiczna,

 objawowa, czyli symptomatologiczna,

 językoznawcza,

 foniatryczna,

 logopedyczna.

UWAGA OGÓLNA:

Mechanizm  zaburzeń  mowy,  jeśli  nie  zostanie  dostatecznie  wcześnie
opanowany  lub  przynajmniej  ograniczony,  zwłaszcza  w  okresie
rozwojowym  dziecka,    może  prowadzić  do  trwałych  zmian
patologicznych  w  obrębie  nieużywanego  bądź  źle  używanego  traktu
głosowego Zaburzenia sprawności ortofonicznej mają wtedy charakter
anatomiczno-fizjologiczny  i  współuczestniczą  w  pogłębianiu  się
problemów  dziecka  niesłyszącego  z    uzyskaniem  komunikatywnej
wypowiedzi słownej.

os osoby z uszkodzonym słuchem:

 zaburzenie głosu zwane dysfonią audiogenną,

 utrwalania się wtórnie specyficznych warunków w obrębie
aparatu fonacyjnego, głównie krtani,

 zmianie ulega sposób emisji głosu, charakter, zakres, średnie
położenie, nastawienie, natężenie, czas fonacji,

 w mowie głośnej mają miejsce zmiany fonetyczne w postaci
zaburzeń siły artykulacji głosek, jej barwy, donośności, iloczasu
trwania głosek, akcentu i melodii.

Zaburzenia realizacji dźwiękowej mowy osób niesłyszących:

 tworzenie w różny sposób tej samej wypowiedzi, co wynika z
braku wzorca słuchowego,

  paralalie  głoskowe,  czyli  zniekształcenia  wzorca  słuchowo-
ruchowego,  polegające  na  zastępowaniu,  czyli  substytucji
trudnych  artykulacyjnie  części  wypowiedzi  (głosek)  przez
łatwiejsze,

 wstawki, deformacje, opuszczenia, czyli elizje oraz rzadziej
metatezy odpowiadające zmianie kolejności głosek,

 zniekształcenia wynikające ze zjawiska koartykulacji bardzo
trudnego do kontrolowania kinestetyczno-dotykowego,

  opanowanie  prawidłowej  artykulacja  poszczególnych  głosek
zależy  od  stopnia    możliwości  ich  wzrokowej  obserwacji  podczas
mowy oraz samokontroli dotykowej.

Cechy mowy osób niesłyszących:

 mowa tworzona jest z wysiłkiem,

 monotonna, zwolniona i skandowana,

 artykulacja na tyle nieprawidłowa, że utrudnia zrozumienie
wypowiedzi,

 zaburzone podstawowe kategorie fonologiczne, takie jak
miękkość, dźwięczność i nosowość,

brak  lub  ograniczenia  samokontroli  słuchowej  wpływa  na  barwę
głosu,  utrudnia  uzyskanie  właściwego  natężenia,  prawidłowej
prozodii, w tym intonacji i akcentu.

Objawy zaburzeń mowy osób niesłyszących dzielone w
zależności od rodzaju zakłóconych czynności językowych:

 trudności w odbiorze i rozumieniu przekazu słownego,

 zaburzenia realizacyjne dźwięków mowy,

 zaburzenia formalno-gramatycznej struktury wypowiedzi, przez
to jej treści,

 deficyt kompetencji kulturowej i jego wpływ na wypowiadana
treść wypowiedzi.

UWAGA OGÓLNA:

Najtrudniejsze do usunięcia są trudności związane z
niedostateczną znajomością języka, wpływające na przyswojeniem
wiedzy zakodowanej w języku i przekazywanej za jego
pośrednictwem.

Jednym

sposobów

przezwyciężenia

wymienionych barier i trudności jest dobór odpowiednich metod
pracy z dzieckiem.

Problemy psychologiczno-społeczne osób niesłyszących w
nawiązywaniu aktu komunikacyjnego:

1. Wada słuchu znacząco ogranicza ilość sytuacji społecznych
w których mają miejsce działania językowe.

2. Zdiagnozowanie wady słuch ogranicza ilość nawiązywanych
aktów  komunikacyjnych  już  we  wczesnym  dzieciństwie  w
rodzinie.  Dzieci  słyszących  rodziców  rozwijają  się  gorzej,
aniżeli gdy rodzice również nie słyszą.

3. Brak jest tolerancji dla zaburzeń mowy.

4.  Dziecko  niesłyszące  nie  jest  spontaniczne  i  kreatywne  w
nawiązywaniu aktów komunikacji.

W odniesieniu do środowiska nies

yszących należy:

 aktywizować do działania,

 wszelkimi środkami pobudzać do samodzielnego wysiłku
związanego z aktami komunikacyjnymi,

 dowartościować w tym działaniu,

 pokazywać dobre strony,

 motywować do wysiłku,

 dynamizować rozwój,

 odchodzić od problemów i niedoborów, nieudanych czynności
rehabilitacyjnych,

 dowartościowywać

nowoczesnymi

metodami

technologii

informacyjnej,

 prowadzić prostą drogą do sukcesu.

Kryteria uznawania dziecka za głuchoniewidome:

 kryteria medyczne - równoczesne, poważne uszkodzenie
zmys

u wzroku i słuchu,

 kryteria psychologiczno-pedagogiczne – skutki uszkodzenia
dla rozwoju i nauki szkolnej dziecka.

Dziecko głuchoniewidome ma:

 trudności w rozumieniu mowy ustnej bez aparatu słuchowego,

 utrudnione posługiwanie się zwykłym drukiem.

Metody komunikowania się dzieci g

uchoniewidomych:

 język migowy odbierany dotykowo – znaki przekazywane do ręki,

 alfabet punktowy do d

oni,

 kreślenie drukowanych liter na d

oni,

 metody oparte na piśmie brajla,

 próby nauczenia języka dźwiękowego przy resztach słuchu,

Kierunki wykorzystania techniki multimedialnej w surdopedagogice:

 wspomaganie procesu dydaktycznego w nauczaniu przedmiotowym,

 naukę podstaw informatyki,

 naukę zawodu komputer jako narzędzie pracy,

 wychowanie i trening słuchowy,

 naukę mowy dźwiękowej,

 naukę języka migowego,

 kształcenie ogólne przez rozrywkę i gry komputerowe.

Strony WWW dostępne dla osób z wadą słuchu:



Internet „uchem na świat”, poczucie sprawności,



korzystanie z„chatów” zamieszczonych na stronach WWW,
najpopularniejsze chat na stronie www.onsi.pl. Organizacji
Niesłyszących i Słabosłyszących Internatów,



poczta elektroniczna (e-mail) jako wsparcie dla osób z wadą
słuchu (możliwość korespondowania z dowolną osobą),



listy dyskusyjne, wyspecjalizowany serwer listy (listserver),



serwer newsowy (np.

news.nask.org.pl

news.onet.pl

grupy tematyczne, od 1997 roku polska grupa newsowa

pl.soc.inwalidzi



  strony  internetowe  zawierają  komponenty  umożliwiające
komunikację,    brak  specjalnych  wytycznych  co  do    kodu
projektowania  HTML.