Poznań, 30 XI 2006

Gdy małe dziecko się złości - jak

skutecznie pracować z dzieckiem

z wybuchami złości

Magda Skotnicka

Artur Kołakowski

Poznań, 30 XI 2006

SYTUACJE KRYZYSOWE

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Fazy rozwoju sytuacji

konfliktowej

(Petera McCue)

:

g

rupa nacisku

rozgłos
reakcja adekwatna - zakończenie konfliktu
reakcja nieadekwatna - zaostrzenie konflikt
utrata zaufania
nasilenie emocji = utrata istoty konfliktu.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

sytuacje kryzysowe

Cztery fazy kryzysu:

I

I

sygna

sygna

ł

ł

y ostrzegawcze,

y ostrzegawcze,

II

II

faza nawarstwiania,

faza nawarstwiania,

III

III

wybuch,

wybuch,

IV

IV

nast

nast

ę

ę

pstwa.

pstwa.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

sytuacje kryzysowe

Reguła przekory:

jeżeli układ jest w stanie

równowagi, a działanie z

zewnątrz będzie usiłowało

zmienić parametry równowagi,

to w układzie tym zadziałają siły

zmniejszające wpływ działania.

Chatelier/Brown

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawo znaczenia sytuacyjnego

Prawo znaczenia sytuacyjnego

Ludzie reaguj

Ludzie reaguj

ą

ą

na znaczenie sytuacji, a

na znaczenie sytuacji, a

nie na sam

nie na sam

ą

ą

sytuacj

sytuacj

ę

ę

.

.

Frijda

Frijda

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Algorytm postępowania w kryzysie:

Czy ja tu rządzę?

Czy jestem bezpieczny?

Czy otoczenie jest bezpieczne?

Czy sprawca jest bezpieczny?

POMOCY

Ratunku

Czekamy

Konsekwencje

sytuacje kryzysowe

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kierowanie to:

PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA,
KONTROLOWANIA DZIA

ŁALNOŚCI

CZ

ŁONKÓW ORGANIZACJI, ORAZ

WYKORZYSTANIA WSZYSTKICH
INNYCH JEJ ZASOBÓW DLA
OSI

ĄGNIĘCIA USTALONYCH CELÓW.

Stoner 1994

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Styl kierowania powinien zależeć od:

1.rodzaju stojących przed zespołem zadań,
2.rodzaju grupy i panujących w niej relacji,
3.cech i umiejętności interpersonalnych kierownika.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Style kierowania:

1. -Styl zorientowany na zadania –

operacja na składowe, dobór
pracowników.

2. Styl zorientowany na pracowników –

ważny jest pracownik nie zadanie.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA:

•Środki do zapobiegania zagrożeniom
•Środki radzenia sobie w momencie kryzysu
•Środki przeciwdziałania skutkom kryzysu

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Sprawność systemu:

stabilność
niezawodność
brak zbędnych elementów
oszczędność działań
przejrzystość

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Radzenie sobie z sytuacją trudną:

•konfrontowanie
•dystansowanie
•samokontrola
•szukanie wsparcia społecznego
•przyjmowanie odpowiedzialności
•pomysły rozwiązywania problemów
•pozytywne przewartościowanie
•ucieczka, unikanie
•koncentracja na problemie
•myślenie życzeniowe
•podkreślanie pozytywnych stron
•samooszukiwanie
•redukcja napięcia
•izolowanie się

•
•

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Złość dorosłego

Fizyczne
złe samopoczucie,
niewyspanie, głód, pogoda, ból
,

Złość dziecka

Wybuch

Zgodny z zasadami
Kodeksu Złości

Nie zgodny z zasadami
Kodeksu Złości

Zwrócenie uwagi.
Pochwała
Nagroda jeśli ustalona

Zdjęcie uwagi.
Przywołanie zasady
Konsekwencja jeśli ustalona

Techniki Kryzysowe:

Czy ja tu rządzę?
Czy ja jestem bezpieczny?
Czy otoczenie sprawcy jest
bezpieczne?
Czy sprawca jest bezpieczne?

Jeśli nie to potrzebna jest
pomoc.

Rozładowanie.

Rozminowanie.

Sytuacyjnie:
zakaz, spór, odebranie czegoś,
nakaz, porażka, zgubienie czegoś,
zniszczenie czegoś co się długo robi,
nowa sytuacja, dużo osób, konflikt
przekonań

Psychiczne: ocena sytuacji / zadania
jako trudnego, bezsilność, lęk,
nadmierna kontrola, chęć
udowodnienia swoich racji, nadmierne
samonakręcanie się

Rozładowanie
przekierowanie złości
odwrócenie uwagi
zajęcie się czymś innym
czas na zastanowienie
drobna przyjemność
wyciszenie emocji

Kodeks Złości:

KAŻDY MOŻE SIĘ ZŁOŚCIĆ.
OKREŚLA CO MI WOLNO.
OKREŚLA CO SIĘ STANIE JEŻELI
PRZEKROCZĘ ZASADY

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Uwaga bezpośrednie zagrożenie wybuchem

1. podniesiony głos – ryczący niedźwiedź

2. zacięta mina – obrażony waran

3. zaciśnięte pięści – zły orangutan

4. gubienie wątku – zgubiony nosorożec

5. powtarzanie się – papuga skrzecząca

6. zamykanie się na bodźce z otoczenia – żółw w

skorupie

7. mrużenie oczu – pantera przed skokiem

8. zaczerwienienie, bladość – ryczący bawół

9. spocone dłonie – węgorz elektryczny

10. „mokre oczy” zraniona łania

11. niepokój ruchowy – tygrys w klatce

12. zamilknięcie – zaczajony krokodyl

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kiedy wybuch jest mniej groźny

1.

Mniej paliwa - ograniczenie ilości bodźców

techniki nudnego miejsca

obniżenie i ściszenie głosu

wolne mówienie

unikanie kontaktu wzrokowego

unikanie dotyku chyba, że dziecko samo go szuka

pozostawienie dziecka samemu sobie (bez widowni)
2.

Ograniczony zasięg - zajęcie się jedna sprawa

nie wypominanie, brak „gderania”

w razie agresji fizycznej – jedno pomieszczenie,

przytrzymanie dziecka
3.

Mniej energii – zawory bezpieczeństwa

upuszczanie pary – rozładowanie się – ruch

możliwość opowiedzenia

zajmowanie się problemami na raty
4.

Eksplozja kontrolowana

wybuch dotyczy jednej osoby

pozostałe kontrolują swoje zachowanie

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prawa wybuchu

1.więcej paliwa = więcej energii
2.więcej energii = większy zasięg
3.większy zasięg = większa szansa utraty kontroli
4.większa widownia = większy wybuch

Większy wybuch oznacza:

więcej emocji
więcej raniących słów
mniejszą kontrolę

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Skutki

Negatywne:

-

„raniące słowa”

-

gorsza komunikacja, kontakt

-

wyrzuty

-

opór

-

zniszczenia

-

krzywdy

-

poczucie winy

-

wstyd

-

złość osamotnienie

-

pogorszenie więzi

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Skutki
Pozytywne:
-

wyjaśnienie problemu

-

przedstawienie oczekiwań

-

uprzątanie zniszczeń

-

naprawa krzywd

-

podejmowanie konsekwencji

-

wspieranie się

-

lepszy kontakt

-

wzmocnienie więzi

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Wybuch:

-

płacz

-

krzyk

-

zerwanie kontaktu

-

zniszczenie rzeczy

-

uderzenie człowieka

-

autoagresja

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Sygnały ostrzegawcze.

System wczesnego ostrzegania

1.

sprawdziany w szkole

2.

zmiany

(wycieczka, wyjście do kina, goście,pogotowie

opiekuńcze)

3.

oczekiwanie

4.

choroby

5.

głód

6.

zmęczenie

System AA HALT

Hungry

Angry

Lovely

Tired

7.

ból

8.

napięta sytuacja w domu

9.

brzydka pogoda

(prawdopodobieństwa kryzysu o 100%)

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

B. F. Skinner (1904-1990)

Skinner oparł się na teorii Thorndike’a

E. L. Thorndike

B. F. Skinner

Na zachowanie ma wpływ

środowisko zewnętrzne,

natomiast nie mają wpływu

wewnętrzne myśli i uczucia

jednostki

Prawo efektu:

“Nagradzane zachowanie

będzie się powtarzało

częściej”

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Warunkowanie sprawcze

Zachowanie które

się wzmocni ma

tendencje do

powtarzania się

Zachowanie ma

związek z jego

przyczynami

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kara

B. F. Skinner był przeciwnikiem

używania kary jako środka

kontrolującego zachowanie

1.

Nie działa tak silnie jak nagroda

2.

Powoduje czasowe ograniczenie

niepożądanego zachowania

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Praca na pozytywach i

negatywach

Najgorsze

zachowanie

Najlepsze

zachowanie

Zachowania dziecka

Wzmocnienia negatywne
blokują powstawanie
nowych zachowań
niepożądanych i zmniejszają
ilość już obecnych

Wzmocnienia pozytywne
prowadzą do powstawania
nowych zachowań
pożądanych

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

„Musze już wychodzić do

szkoły”

Złe

zachowanie

Dobre

zachowanie

Grześ zastanawia się

jak się zachować?

Za każde spóźnienie się do
szkoły tygodniówka maleje
o trzy złote.

Dzieci, które przyjdą na czas
mogą nie robić jednego
zadania z pracy domowej.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Nasilenie zachowania

niepożądanego po

wprowadzeniu zasady

i konsekwencji

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Na tym modelu ABC –

funkcjonalnej

analizy zachowania

- oparty jest np.

program Carol Sutton.

Antecendes – zdarzenie

poprzedzające

Behavior – trudne zachowanie
Consequence – konsekwencje

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Analiza ABC: wybuch złości u

trzylatka w sklepie, mechanizm

wzmacniania trudnego zachowania

Antecendes – zdarzenie poprzedzające

Behavior – trudne zachowanie

Consequence – konsekwencje

A

B

C

Dziecko podaje

mamie lizaka,

mama

odmawia

Dziecko rzuca

się na ziemię i

tupie, rozrzuca

rzeczy przy

kasie

By uspokoić

dziecko

mama kupuje

mu lizaka

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Prosimy o obejrzenie filmu.

Prezentowane na nim zachowanie dotyczy

małego dziecka, ale pozwala nam

zobaczyć jak funkcjonuje zasada opisana

już pięćdziesiąt lat temu.

„Jeśli dziecko, które pragnie uwagi ze strony

matki (wartość docelowa) wierzy, że

wybuch emocjonalny wywoła taką reakcję

(wysokie oczekiwania docelowe), wtedy

będzie wykorzystywało wybuchy

emocjonalne jako sposób realizacji swoich

oczekiwań”.

Jessor 1954

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Strategia radzenia sobie

z wybuchem

Przed

W trakcie

Po

1. Czy ja tu rządzę?
2. Czy ja jestem bezpieczny?
3. Czy inni są bezpieczni?
4. Czy sprawca jest

bezpieczny?

Tylko cztery odpowiedzi „tak”
pozwalają na na uznanie wybuchu
za „niepowikłany”

ZABRANIE UWAGI

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Strategia radzenia sobie

z wybuchem

Przed

W trakcie

Po

1. Uważne obserwowanie dziecka
2. Znajomość sytuacji, w których

zazwyczaj dochodzi do
wybuchu.

3. Strategia „Rozminowanie

wybuchu”

Wyjątki:
a. „Poligon” (czyli dziecko

wymusza)

b. „Wybuch kontrolowany”, czyli

prowokacja na małym poziomie
emocji.

4. Nie prowokowanie.

1. Czy ja tu rządzę?
2. Czy ja jestem bezpieczny?
3. Czy inni są bezpieczni?
4. Czy sprawca jest

bezpieczny?

Tylko cztery odpowiedzi „tak”
pozwalają na na uznanie wybuchu
za „niepowikłany”

ZABRANIE UWAGI

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Strategia radzenia sobie

z wybuchem

Przed

W trakcie

Po

1. Uważne obserwowanie dziecka
2. Znajomość sytuacji, w których

zazwyczaj dochodzi do
wybuchu.

3. Strategia „Rozminowanie

wybuchu”

Wyjątki:
a. „Poligon” (czyli dziecko

wymusza)

b. „Wybuch kontrolowany”, czyli

prowokacja na małym poziomie
emocji.

4. Nie prowokowanie.

1. Czy ja tu rządzę?
2. Czy ja jestem bezpieczny?
3. Czy inni są bezpieczni?
4. Czy sprawca jest

bezpieczny?

1. Odesłanie
2. Posprzątanie
3. Przeproszenie
4. Konsekwencja regulaminowa

Tylko cztery odpowiedzi „tak”
pozwalają na na uznanie wybuchu
za „niepowikłany”

ZABRANIE UWAGI

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Strategia radzenia sobie

z wybuchem

Przed

W trakcie

Po

1. Uważne obserwowanie dziecka
2. Znajomość sytuacji, w których

zazwyczaj dochodzi do
wybuchu.

3. Strategia „Rozminowanie

wybuchu”

Wyjątki:
a. „Poligon” (czyli dziecko

wymusza)

b. „Wybuch kontrolowany”, czyli

prowokacja na małym poziomie
emocji.

4. Nie prowokowanie.

1. Czy ja tu rządzę?
2. Czy ja jestem bezpieczny?
3. Czy inni są bezpieczni?
4. Czy sprawca jest bezpieczny?

1. Odesłanie
2. Posprzątanie
3. Przeproszenie
4. Konsekwencja regulaminowa.

W zupełnie inny dzień

wprowadź „Kodeks złości”

Tylko cztery odpowiedzi „tak”
pozwalają na na uznanie wybuchu
za „niepowikłany”

ZABRANIE UWAGI

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Proszę o odpowiedź na

pytanie

Jak Państwa dzieciom – służbowym lub

prywatnym oficjalnie wolno się

złościć?

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kodeks złości (1)

1. Każdy ma prawo się złościć.
2. Wolno = OK.

a) Narysować złość
b) Powiedzieć bez wulgaryzmów, co „boli”
c) Podrzeć gazetę z niebieskiego „pudełka

złości”

i wyrzucić do kosza.

d) Przerwać pracę na 5 minut.
e) Inne Twoje pomysły.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Kodeks złości (2)

3. Nie wolno = umówiona konsekwencja

a) Nikogo uderzyć, także siebie
b) Niszczyć rzeczy wspólne i innych osób
c) Wszystkie inne sposoby wyrażania złości przez

dziecko,

których nie akceptujesz.

Zapobieganie agresji w szkole

Poznań, 30 XI 2006

Ćwiczenie

Proszę o napisanie Kodeksu Złości